InfoHub Logo

مىنا سۋرەتتە ادامزات تاريحىنداعى الەمدى وزگەرتكەن  ماڭىزدى ساتتەردىڭ ءبىرى بەينەلەنگەن. ءبىراق ءبىر قىزىعى، بۇعان ەشكىم نازار اۋدارماعان. زامانداستارىمىز ۇلى ونەرتابىستاردى نەگە بايقامايتىنىن بىرگە تالقىلاپ كورەلىك.

1903 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنىڭ ءبىر كۇنىندە اعايىندى ونەرتاپقىش ورۆيلل مەن ۋيلبۋر رايت الەم تاريحىندا تۇڭعىش رەت زاماناۋي دەلتاپلانعا ۇقساس كونسترۋكسيانى اسپانعا ۇشىردى. اپپارات اۋەدە ورتاشا 3 مەتر بيىكتىكتە 12 سەكۋند قالىقتاپ، 36 مەتر ۇشىپ ءوتتى. ءدال سول ساتتە ادامزات وزىنە اسپاندى باعىندىردى.

الايدا سول كۇنى دە، كەلەسى كۇنى دە، الداعى بىرنەشە جىلدىقتا دا اعايىندى رايتتاردىڭ كورشىلەرىنەن باسقا ەشكىم ويعا قونىمسىز تاجىريبەلەرگە نازار اۋدارمادى. سول كەزەڭنىڭ گازەتتەرىنە ۇڭىلەتىن بولساق، اعايىندى ونەرتاپقىشتار جايلى تۇڭعىش جازبانى New York Times گازەتىنىڭ 1906 جىلى شىققان نومىرىنەن عانا تابامىز.

گازەتتىڭ 1904 جىلى شىققان ءبىر سانىندا اۋە شارىنىڭ يەسىمەن بولعان cۇحباتتى كەزدەستىرۋگە بولادى. بۇل سۇحبات وسى جاعدايدىڭ قانشالىقتى كۇلكىلى ەكەنىن كورسەتەدى. ءتىلشى اۋە شارى يەسىنەن ادامدار بولاشاقتا قۇس سياقتى ۇشا الاتىن بولا ما دەپ سۇرايدى. ول بولسا: «بولاشاقتا ۇشۋى ابدەن مۇمكىن. الايدا بۇل الىس بولاشاقتا عانا ىسكە اسۋى مۇمكىن. بالكىم، قانداي دا ءبىر ۇشاتىن ماشينالار پايدا بولاتىن شىعار، ءبىراق وتە الىس بولاشاقتا» - دەپ جاۋاپ بەرەدى. ءبىزدىڭ بايقاۋىمىزشا، بۇل سۇحبات New York Times-تا اعايىندى رايتتاردىڭ تۇڭعىش ۇشۋىنان كەيىن ءبىر جىلدان سوڭ شىققان.

حح عاسىردىڭ ورتاسىندا تاريحشى فرەدەريك ليۋيس اللەن اعايىندى رايتتاردىڭ ەڭبەكتەرى جايلى كىتاپ جازىپ شىعادى.

ولاردىڭ تۇڭعىش ۇشۋىنان بەرى بىرنەشە جىل ءوتتى، ال ادامدار اعايىندى رايتتاردىڭ ەكسپەريمەنتىنىڭ ءمانىن ەندى ءتۇسىنىپ جاتىر. 1905 جىلى قاراپايىم تۇرعىندار ادامزاتتىڭ ۇشۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنىنە تۇبەگەيلى سەنىمدى بولدى. ال تۇڭعىش كاسىبي تىلشىلەر ونەرتاپقىشتاردىڭ شەبەرحاناسىنا 1908 جىلدىڭ ورتاسىندا عانا باس سۇقتى. ول جاقتان تاڭدانىسپەن ورالعان تىلشىلەر كورگەندەرىن گازەتكە جاپپاي جازا باستادى. تەك سودان كەيىن بارىپ الەم ادامزاتتىڭ اسپاندى باعىندىرا الاتىنىنا كوزى جەتتى.

فرەدەريك ليۋيس اللەن، تاريحشى.

اعايىندى رايتتاردىڭ ونەرتابىسى جايلى وقيعا كوپ جاعدايدا امبەباپ. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ تاريح ءبىر عانا اقيقاتتى راستايتىن وسىعان ۇقساس كوپتەگەن بالاما مىسالداردى بىلەدى: الەمدى وزگەرتۋدىڭ شىن مانىندە ەش قيىندىعى جوق. ءبىراق ءسىزدىڭ مۇنى ىستەگەنىڭىز جايلى بىرەۋدى مويىنداتۋ قيىن.

سەن جاي عانا وزىڭە سەنەسىڭ جانە سەنگەن زاتىڭدى ىسكە اسىراسىڭ. ءبىراق سەنىڭ ءىسىڭدى سىناپ، مويىنداۋى ءۇشىن ءبىراز ۋاقىت ءوتۋى كەرەك. جانە ەگەر سەن ءوز ىستەپ جاتقان ىسىڭە سەنىمدى بولساڭ بىرەۋ سەنى مويىندامايدى نەمەسە تۇسىنبەي قالادى دەپ قورىقپايسىڭ. بالكىم، ءبىرىنشى بولىپ باستاۋدىڭ ءمانى دە وسىدا شىعار.

دجەفف بەزوس، امەريكاندىق كاسىپكەر،  Amazon - نىڭ نەگىزىن سالۋشىسى جانە باسشىسى

 

شىن مانىندە بۇل وتە ماڭىزدى ۇندەۋ. سەبەبى كوپشىلىكتىڭ ماحابباتىنا بىردەن بولەنگەن زاتتار بۇرىننان تانىس ونىمدەردىڭ جەتىلدىرىلگەن ءتۇرى بولادى. ولار بىزگە بۇرىننان تانىس زاتقا ۇقساس بولعاندىقتان تانىمالدىلىققا يە بولادى. شىن ومىردە توڭكەرىس جاسايتىن ونەرتابىستار باستاپقى كەزدە سۇرانىسقا يە بولمايدى، ءتىپتى دانىشپانداردىڭ اراسىندا دا.

ءدال وسىنداي جاعداي الەكساندر بەللمەن دە ورىن العان. ول ءوز ونەرتابىسىن تۇڭعىش رەت Western Union كومپانياسىنا ۇسىنىپ كورەدى. «ءسىزدىڭ تەلەفونىڭىز ءبىزدىڭ كومپانياعا ەش قۇندىلىعى جوق، ونىڭ كوپتەگەن كەمشىلىكتەرى بار. وكىنىشكە قاراي، ونى بايلانىس قۇرالى رەتىندە قاراستىرا المايمىز»، — دەپ عالىمعا جاۋاپ بەرگەن.

تۇڭعىش ءاۆتوموبيلدىڭ پايدا بولۋى دا تەرىس قابىل الىندى. وسى جاعدايعا بايلانىستى اقش كونگرەسى ارنايى مەموراندۋم شىعارعان بولاتىن.

سۇيىق جانارمايمەن جۇرەتىن جىلقىسىز اربالار ساعاتىنا 20 ميل قارقىن الا الادى. بۇل اۋانى لاستايتىن، كوشەلەر مەن جولداردا بىزگە جولىعۋى مۇمكىن ۇلكەن ءقاۋىپ دەلىندى. بۇل ماشينانى ءارى قاراي جەتىلدىرەتىن بولسا جىلقىلاردان باس تارتۋ كەرەك بولادى، ال بۇل اقش-تىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن.

قوعامدى مويىنداتۋ ءۇشىن گەنري فوردقا 20 جىل قاجەت بولدى.

تاريحتا بولعان وسىعان ۇقساس جاعدايلار بىزگە مىناداي تۇجىرىم جاساۋعا يتەرمەلەيدى. كەز كەلگەن بولاشاعى بار جوبالار مىناداي جەتى بەلەستەن وتەدى:

1. ءسىزدىڭ ونەرتابىسىڭىز نەمەسە ءونىمىڭىز جايلى ەشكىم بىلمەيدى.

2. ونەرتابىسىڭىز جايلى ءمالىم بولادى، ءبىراق ونىڭ ماڭىزدى ەكەنىن ەشكىم مويىندامايدى.

3. ادامدار يدەياڭىزدى تۇسىنە باستايدى، ءبىراق ومىردە ونىڭ قولدانىسقا ەنۋىنە سەنبەيدى.

4. ءونىمىڭىزدى ويىنشىق رەتىندە قابىلدايدى.

5. ءسىزدىڭ ءونىمىڭىزدى تاماشا ويىنشىق رەتىندە قابىلداي باستايدى.

6. ونەرتابىسىڭىزدى پايدالانا باستايدى.

7. ادامدار ءسىزدىڭ ونەرتابىسىڭىزسىز ءومىرىن ەلەستەتە المايدى.

ءبىر بەلەستەن ەكىنشى بەلەسكە ءوتۋ ءۇشىن بىرنەشە ونجىلدىق قاجەت بولۋى مۇمكىن، كەيدە – ودان دا از. وتكەن جىلداردىڭ تاجىريبەسىنە زەر سالاتىن بولساق، باستى ءۇش قورىتىندى جاساۋعا بولادى:

1. ناعىز يننوۆاسيالىق يدەيالارعا الەمدى وزگەرتۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىت قاجەت. توڭكەرىس جاسايتىن جوبالارىڭىز ومىرگە ەنۋى ءۇشىن سىزگە كۇتە ءبىلۋ كەرەك.

2. ەگەر ونەرتابىس بىرنەشە ۇرپاقتى قامتيدى دەپ باعالايتىن بولساڭىز، ساتتىلىكتى ءار توقساندا ولشەۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىزدىڭ تاريح وزگەرىستەردىڭ قانشالىقتى ۇزاق ءارى كۇتپەگەن جاعدايدا ورىن العانى جايلى وقيعالارعا تولى.

3. ونەرتابىس – بۇل جاي عانا ءبىرىنشى قادام. جاڭا يدەيا مادەنيەتىمىزدە ورىن الۋى ءۇشىن شامامەن 30 جىل قاجەت.

---