الىپپە - ءبىلىم باستاۋى
«الىپپە - ءبىلىم باستاۋى»
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ساۋات اشۋ بارىسىندا العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ. ءار وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى ارقىلى يكەمدىلىگىن، شىعارماشىلىق مۇمكىندىگىن اشۋ.
2. اتا - انالارعا بالالارىنىڭ ءۇش - ءتورت ايدىڭ ىشىندە قانداي ءبىلىم يگەرگەنىن ءىس - جۇزىندە كورسەتۋ.
3. ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ءوزىن - ءوزى دۇرىس ۇستاۋعا، انا ءتىلىن ءسۇيىپ قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ارىپتەر قاتارى، تەحنيكالىق قۇرالدار، گۇلدەر، شارلار، ناقىل سوزدەر.
سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى ۇستازدار، اياۋلى دا ارداقتى اتا - انالار! بۇگىنگى كۇنى سىزدەر ءۇشىن تويلارىڭىزعا تاعى ءبىر توي قوسىلماق. ءححى عاسىر بىلىمدىلەر عاسىرى بولماق. سوندىقتان جاس ۇرپاق ءبىلىمدى، ساۋاتتى بولۋى ءۇشىن اتا - انالارعا دا جۇكتەلەر مىندەتتەر از ەمەس. كۇنى كەشەگى ويىن بالاسى بولعان سىزدەردىڭ بالالارىڭىز، بۇگىندە بويلارىنا ۇلكەن مىندەت، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ وتىر. ساۋات اشۋ ماقساتىندا قولعا العاش ۇستاعان كىتابى - الىپپە وقۋلىعى. ەندى وقۋشىلارمەن بىرگە ءبىلىم باستاۋى بولعان الىپپە وقۋلىعىمەن قوشتاسۋ ماقساتىندا «الىپپە - ءبىلىم باستاۋى» اتتى ەرتەڭگىلىگىن ۇيىمداستىرىپ وتىرمىز. ءبىلىم جولىنداعى بەلەستەرگە قاناتتارى تالماي ورلەي بەرسىن. تويلارىڭىز تويعا ۇلاسسىن! ەرتەڭگىلىگىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر! 1 - جۇرگىزۋشى: كوز سالىپ قاراڭىزشى بويىمىزعا،
ورتاق بوپ بۇگىنگى وسكەن ويىمىزعا
حوش كەلىپسىز ۇستازدار، اتا - انالار
الىپپەمەن قوشتاسۋ تويىمىزعا.
قىر گۇلىندەي جاينايمىز،
ءان ساپ، بيلەپ وينايمىز.
بۇگىن بىزدە مەرەكە،
الىپپە تويىن تويلايمىز.
تال شىبىقتاي بويىنا،
ادەمى كويلەك جاراسار.
ورتادا ءبىزدىڭ سۇيىكتى،
بالدىرعان بالعىن بالالار.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر جاھاندا «ءالىپبي» اتتى ەل بولسا كەرەك. بۇل ەلدە حانزادا مەن حانشايىم ۇزاق جىلدار ءومىر ءسۇرىپتى. سودان ەكەۋى ەلدىڭ ورتا شەگىنە كوشەت وتىرعىزادى. ونى كۇتىپ باعادى. كۇتىمى جاقسى بولعان الما اعاشىنىڭ تامىرى كەڭگە جايىلىپ كوككە شارلاپ وسەدى. الايدا حانزادا مەن حانشايىمنىڭ الما اعاشىنا كوڭىلدەرى تولمايدى. ويتكەنى ونىڭ سەبەبى دە بار ەدى. ال ول قانداي سەبەپ ەكەن؟ حانزادا: ە، حانشايىم، ءبىز وتىرعىزعان الما اعاشى تامىرى جايىلىپ وسكەنمەن نەلىكتەن جەمىس بەرمەيدى؟ حانشايىم: حانزادا، مۇنىڭ دا ءبىر سەبەبى بولار اۋ! حانزادا: ءيا، سولاي شىعار! كۇندەردىڭ كۇنىندە جەمىسىن بەرىپ، بارلىعىمىز دا ءدام تاتارمىز.
الىپپە: امانسىزدار ما، حانزادا مەن حانشايىم. مەن مۇندا 40 ءارىپ پەن 2 تاڭبامدى ەرتىپ كەلدىم. ەندەشە ولار سىزدەرگە كومەك بەرىپ قالار.
مەنىڭ ءار ءارپىمنىڭ سىرى بار. ءىشى تولىپ تۇرعان عاجاپ. ءقازىر وزدەرى دە تانىستىرار. ال، كانە، مىنا كوپشىلىككە ارىپتەردىڭ سىرىن اشىڭدارشى.
(ءار ءارىپ وزدەرىن تانىستىرعان سايىن اعاش جەمىس بەرە باستايدى، ياعني الما اعاشىنا قىزىل المالار پايدا بولادى)
ءمۇعالىم: - بالا دەگەن شىركىن - اي بالداي ەكەن،
تاتتىلىگى جايا مەن جالداي ەكەن.
ارىپ - اشىپ دالادان كەلگەنىڭدە،
بال ءيىسىن تاتتىرىپ الدايدى ەكەن، - دەپ كەنەن اتامىز ايتقانداي، كىشكەنە بۇلدىرشىندەردىڭ بال تىلىنە كەزەك بەرەيىك. (بالالار وزدەرىن تانىستىرادى.)
مۋزىكا باياۋ وينالادى، وقۋشىلار ەكى - ەكىدەن قول ۇستاسىپ شىعىپ ورتادا تۇرادى
1 - وقۋشى: نۇرجىگىت
ەندى ءوزىمىز وقىپ، ءوزىمىز جازا الامىز. بۇل، ارينە، الىپپەنىڭ ارقاسى
2 - وقۋشى: اقبەرەن
الىپپە دەگەن - التىن جول
اپارار سەنى الىسقا.
جەڭىل ەمەس، اۋىر جول،
تىرىسىپ ب ا ق نامىسقا.
3 - وقۋشى: زۋحرا
ەڭ العاش العانىمدا الىپپەنى
قىزىعا قاراي بەردىم ارىپتەردى.
مەن ءۇشىن جۇمباق بولىپ قالار ما ەدى،
ۇستازىم ونىڭ كىلتىن الىپ بەردى.
1 - وقۋشى: ايسۇلۋ
ا ارپىنەن ەسىمىم
ايتسام ءسوزدىڭ كەسىمىن
ايسۇلۋ مەن بولامىن
ايداي ءوسىپ تولامىن
2 - وقۋشى: باتىرحان
«ب» دەگەنىڭ «بالا» عوي،
جۇمساسا اپاڭ بارا عوي.
ۆەلوسيپەد، ۆيتامين
«ۆ» ارپىنەن باستالار.
4 - وقۋشى نۇرجىگىت
نۇرجىگىت دەگەن مەن ەدىم
السام ءبىلىم تەرەڭىن
ن ارپىنەن ەسىمىم
الامىن وقۋ كەمەلىن
5 - وقۋشى: ارسەن
ارسەنمىن مەن دەگەن،
ءبىلىم ىزدەپ، وقۋ وقىپ تەرلەگەن.
ۇزدىك وقۋ، سانالى ءورىس بىلىممەن،
ايتىڭىزشى، بايگەدەن كىم كەلمەگەن؟
6 - وقۋشى ومار و دەگەنىڭ ومار
ومار دەگەن – مەن بالا
جاقسى وقىسام ساباقتى،
ودان ارتىق جوق شارا.
7 - وقۋشى ايجان
«گۋ» دەپ العاش بوبەكتەر،
گۋىلدەيدى اقىرىن.
عالىم، عىلىم، عاسىردى
«ع» بىلىمگە اسىردى.
8 - وقۋشى: اسەمگۇل
«ش» ءارپىن ايتساق جاسىرماي،
ءۇش اشا ايىر باسىنداي.
ششەتكامەن ءتىس تازالاپ،
ششەتكامەن ءۇي اقتادىم
9 - وقۋشى اقبەرەن
پارتامىز وتىردىق،
پاراقتاپ كىتاپ وقىدىق.
راديودان تىڭداپ ءماز بولدىق
راحاتتانىپ حاباردى.
10 - وقۋشى: ايبول
ەلگە ەستى ەر كەرەك،
ەر جەت ءوسىپ ەرتەرەك
ىدىستى سازدان جاساعان
ىقىلاس – ءبىزدىڭ جاس مامان.
اقمولا وبلىسى، ەڭبەكشىلدەر اۋدانى،
ر. ەلەبايەۆ اتىنداعى قۇدىقاعاش قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
شاريپوۆا راۋشانگۇل كەنجەباي قىزى
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ساۋات اشۋ بارىسىندا العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ. ءار وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى ارقىلى يكەمدىلىگىن، شىعارماشىلىق مۇمكىندىگىن اشۋ.
2. اتا - انالارعا بالالارىنىڭ ءۇش - ءتورت ايدىڭ ىشىندە قانداي ءبىلىم يگەرگەنىن ءىس - جۇزىندە كورسەتۋ.
3. ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ءوزىن - ءوزى دۇرىس ۇستاۋعا، انا ءتىلىن ءسۇيىپ قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ارىپتەر قاتارى، تەحنيكالىق قۇرالدار، گۇلدەر، شارلار، ناقىل سوزدەر.
سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى ۇستازدار، اياۋلى دا ارداقتى اتا - انالار! بۇگىنگى كۇنى سىزدەر ءۇشىن تويلارىڭىزعا تاعى ءبىر توي قوسىلماق. ءححى عاسىر بىلىمدىلەر عاسىرى بولماق. سوندىقتان جاس ۇرپاق ءبىلىمدى، ساۋاتتى بولۋى ءۇشىن اتا - انالارعا دا جۇكتەلەر مىندەتتەر از ەمەس. كۇنى كەشەگى ويىن بالاسى بولعان سىزدەردىڭ بالالارىڭىز، بۇگىندە بويلارىنا ۇلكەن مىندەت، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ وتىر. ساۋات اشۋ ماقساتىندا قولعا العاش ۇستاعان كىتابى - الىپپە وقۋلىعى. ەندى وقۋشىلارمەن بىرگە ءبىلىم باستاۋى بولعان الىپپە وقۋلىعىمەن قوشتاسۋ ماقساتىندا «الىپپە - ءبىلىم باستاۋى» اتتى ەرتەڭگىلىگىن ۇيىمداستىرىپ وتىرمىز. ءبىلىم جولىنداعى بەلەستەرگە قاناتتارى تالماي ورلەي بەرسىن. تويلارىڭىز تويعا ۇلاسسىن! ەرتەڭگىلىگىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر! 1 - جۇرگىزۋشى: كوز سالىپ قاراڭىزشى بويىمىزعا،
ورتاق بوپ بۇگىنگى وسكەن ويىمىزعا
حوش كەلىپسىز ۇستازدار، اتا - انالار
الىپپەمەن قوشتاسۋ تويىمىزعا.
قىر گۇلىندەي جاينايمىز،
ءان ساپ، بيلەپ وينايمىز.
بۇگىن بىزدە مەرەكە،
الىپپە تويىن تويلايمىز.
تال شىبىقتاي بويىنا،
ادەمى كويلەك جاراسار.
ورتادا ءبىزدىڭ سۇيىكتى،
بالدىرعان بالعىن بالالار.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر جاھاندا «ءالىپبي» اتتى ەل بولسا كەرەك. بۇل ەلدە حانزادا مەن حانشايىم ۇزاق جىلدار ءومىر ءسۇرىپتى. سودان ەكەۋى ەلدىڭ ورتا شەگىنە كوشەت وتىرعىزادى. ونى كۇتىپ باعادى. كۇتىمى جاقسى بولعان الما اعاشىنىڭ تامىرى كەڭگە جايىلىپ كوككە شارلاپ وسەدى. الايدا حانزادا مەن حانشايىمنىڭ الما اعاشىنا كوڭىلدەرى تولمايدى. ويتكەنى ونىڭ سەبەبى دە بار ەدى. ال ول قانداي سەبەپ ەكەن؟ حانزادا: ە، حانشايىم، ءبىز وتىرعىزعان الما اعاشى تامىرى جايىلىپ وسكەنمەن نەلىكتەن جەمىس بەرمەيدى؟ حانشايىم: حانزادا، مۇنىڭ دا ءبىر سەبەبى بولار اۋ! حانزادا: ءيا، سولاي شىعار! كۇندەردىڭ كۇنىندە جەمىسىن بەرىپ، بارلىعىمىز دا ءدام تاتارمىز.
الىپپە: امانسىزدار ما، حانزادا مەن حانشايىم. مەن مۇندا 40 ءارىپ پەن 2 تاڭبامدى ەرتىپ كەلدىم. ەندەشە ولار سىزدەرگە كومەك بەرىپ قالار.
مەنىڭ ءار ءارپىمنىڭ سىرى بار. ءىشى تولىپ تۇرعان عاجاپ. ءقازىر وزدەرى دە تانىستىرار. ال، كانە، مىنا كوپشىلىككە ارىپتەردىڭ سىرىن اشىڭدارشى.
(ءار ءارىپ وزدەرىن تانىستىرعان سايىن اعاش جەمىس بەرە باستايدى، ياعني الما اعاشىنا قىزىل المالار پايدا بولادى)
ءمۇعالىم: - بالا دەگەن شىركىن - اي بالداي ەكەن،
تاتتىلىگى جايا مەن جالداي ەكەن.
ارىپ - اشىپ دالادان كەلگەنىڭدە،
بال ءيىسىن تاتتىرىپ الدايدى ەكەن، - دەپ كەنەن اتامىز ايتقانداي، كىشكەنە بۇلدىرشىندەردىڭ بال تىلىنە كەزەك بەرەيىك. (بالالار وزدەرىن تانىستىرادى.)
مۋزىكا باياۋ وينالادى، وقۋشىلار ەكى - ەكىدەن قول ۇستاسىپ شىعىپ ورتادا تۇرادى
1 - وقۋشى: نۇرجىگىت
ەندى ءوزىمىز وقىپ، ءوزىمىز جازا الامىز. بۇل، ارينە، الىپپەنىڭ ارقاسى
2 - وقۋشى: اقبەرەن
الىپپە دەگەن - التىن جول
اپارار سەنى الىسقا.
جەڭىل ەمەس، اۋىر جول،
تىرىسىپ ب ا ق نامىسقا.
3 - وقۋشى: زۋحرا
ەڭ العاش العانىمدا الىپپەنى
قىزىعا قاراي بەردىم ارىپتەردى.
مەن ءۇشىن جۇمباق بولىپ قالار ما ەدى،
ۇستازىم ونىڭ كىلتىن الىپ بەردى.
1 - وقۋشى: ايسۇلۋ
ا ارپىنەن ەسىمىم
ايتسام ءسوزدىڭ كەسىمىن
ايسۇلۋ مەن بولامىن
ايداي ءوسىپ تولامىن
2 - وقۋشى: باتىرحان
«ب» دەگەنىڭ «بالا» عوي،
جۇمساسا اپاڭ بارا عوي.
ۆەلوسيپەد، ۆيتامين
«ۆ» ارپىنەن باستالار.
4 - وقۋشى نۇرجىگىت
نۇرجىگىت دەگەن مەن ەدىم
السام ءبىلىم تەرەڭىن
ن ارپىنەن ەسىمىم
الامىن وقۋ كەمەلىن
5 - وقۋشى: ارسەن
ارسەنمىن مەن دەگەن،
ءبىلىم ىزدەپ، وقۋ وقىپ تەرلەگەن.
ۇزدىك وقۋ، سانالى ءورىس بىلىممەن،
ايتىڭىزشى، بايگەدەن كىم كەلمەگەن؟
6 - وقۋشى ومار و دەگەنىڭ ومار
ومار دەگەن – مەن بالا
جاقسى وقىسام ساباقتى،
ودان ارتىق جوق شارا.
7 - وقۋشى ايجان
«گۋ» دەپ العاش بوبەكتەر،
گۋىلدەيدى اقىرىن.
عالىم، عىلىم، عاسىردى
«ع» بىلىمگە اسىردى.
8 - وقۋشى: اسەمگۇل
«ش» ءارپىن ايتساق جاسىرماي،
ءۇش اشا ايىر باسىنداي.
ششەتكامەن ءتىس تازالاپ،
ششەتكامەن ءۇي اقتادىم
9 - وقۋشى اقبەرەن
پارتامىز وتىردىق،
پاراقتاپ كىتاپ وقىدىق.
راديودان تىڭداپ ءماز بولدىق
راحاتتانىپ حاباردى.
10 - وقۋشى: ايبول
ەلگە ەستى ەر كەرەك،
ەر جەت ءوسىپ ەرتەرەك
ىدىستى سازدان جاساعان
ىقىلاس – ءبىزدىڭ جاس مامان.
اقمولا وبلىسى، ەڭبەكشىلدەر اۋدانى،
ر. ەلەبايەۆ اتىنداعى قۇدىقاعاش قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
شاريپوۆا راۋشانگۇل كەنجەباي قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، جاراتىلىستانۋ 5 سىنىپ
