سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 اپتا بۇرىن)
التىباقان اياسىندا. ۇكىلى ىبىراي ساندىباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
«التىباقان اياسىندا» اتتى ۇكىلى ىبىراي ساندىباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان تەاترلاندىرىلعان قويىلىم

كوكشە جەرىنىڭ بەلگىلى اقىنى، كومپوزيتورى، ءانشىسى ۇكىلى ىبىراي ساندىباي ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى جايىندا جانە زەرتتەۋ توبىنىڭ ءبىر جىل بويى ۇكىلى ىبىراي تۋرالى ەستىگەندەرى، وقىعاندارى بويىنشا ەسەپ بەرۋ ساباعى.
كورنەكىلىكتەر: التىباقان، دومبىرا، بەينەتاسپا، تابيعات كورىنىسى ساحناعا التىباقان قۇرىلادى، ءار ءتۇرلى گۇلدەر، اعاشتار ءوسىپ تۇرعانداي ساحنانى اسەم كوكشە تابيعاتىنداي بەزەندىرۋ.
مۋزىكا: قويىلىم باستالعاندا، شەرتپە كۇي ويناپ جانە قۇستاردىڭ اسەم ءۇنى شىعىپ تۇرادى.
التىباقان ماڭايىندا ولەڭ وقىلىپ جاتقان كەزدە، 2 - ءشى قىز بالا كەلىپ، وقىلعان ولەڭگە ءسۇيسىنىپ، ءسوز سويلەيدى. وسىلاي سوڭىنا دەيىن التىباقان جانىنا جاستار جينالا بەرەدى، كەلگەن ءار وقۋشى ۇكىلى ىبىراي جايلى زەرتتەپ، بىلگەندەرىن ايتادى، ولەڭدەرىن وقيدى، اندەردى ورىندايدى. وسى التىباقان باسىندا ت. قاجىبايەۆتىڭ “ۇمىتپا مەنى، گاككۋىم” پەساسىنان كورىنىستەر قويىلادى.
وقۋشىلار التىباقان ماڭايىندا وزدەرىن ەركىن ۇستاپ، وقىپ، بىلگەندەرىن جۇرت الدىنا جەتكىزەدى.
بارلىق قاتىسۋشىلار ۇلتتىق كيىمدە بولادى.

سەناريي
مۋزىكا، ورمان ىشىندەگى قۇستاردىڭ ءۇنى، اعىپ جاتقان وزەننىڭ سىلدىرى
1وقۋشى: ءان مەن كۇيگە ءبىر سۋسىنداتىپ جان ءشولى،
مول قىزىققا كەنەلەدى ءانشى ەلى،
سەكسەن كولدى شايقالتادى ۇنىمەن
سارىارقانىڭ بۇلبۇلدارى، سال - cەرى.
وڭشەڭ بۇلبۇل، وڭشەڭ ءدۇلدۇل شىندارىن
جاڭعىرتادى كوكشەتاۋدىڭ شىڭدارىن.
ازىلىمەن، قالجىڭىمەن جاراسىپ،
انمەن عانا بىلدىرەدى شىندارىن.
كوكشەتاۋدا وسىنداي ءبىر دۋمان - دى
گۇلدەر بۇگىن انمەن بەتىن جۋعان - دى.
وڭشەڭ بۇلبۇل، وڭشەڭ ءدۇلدۇل دارىندار
ءبىرىن - ءبىرى ونەرىمەن بۋعان - دى.

2 - وقۋشى. قانداي كەرەمەت! راسىندا دا، بۇل سۇلۋ كوكشە جەرىندە سۇلۋ انىمەن، اسەم جىرىمەن نەبىر سال - سەرىلەر ءومىر ءسۇردى ەمەس پە؟ سونىڭ ءبىرى - ۇكىلى ىبىراي ساندىباي ۇلى. ەندەشە، بۇگىنگى ۇرپاق ىبىرايدىڭ كىم ەكەنىن بىلە مە ەكەن؟

3 - وقۋشى. ت. قاجىبايەۆتىڭ "جالعىزتاۋ باللاداسى" اتتى ولەڭىن وقيدى.
جالعىزتاۋدى جالعىز قىران مەكەندەپ،
كۇندە سامعار زاۋ بيىككە جەتەم دەپ.
ساڭقىلداعان ءۇنىن تىڭداپ توڭىرەك،
قۋاناتىن ءشاۋلىم ەسەن ەكەن دەپ.
قىران ءشاۋلى شالدىقپايتىن سامعاۋدان،
جالىقپايتىن قۇز قياسىن تاڭداۋدان،
جالپاق دالا ءان - بەسىكتە تەربەلىپ،
سىلكىنەتىن قۇزار باسىن تاۋلى اۋدان
قاراعايلار قولىن سوزىپ زاڭعارعا،
جەل ورالىپ قايىڭ، تەرەك، تالدارعا،
قىران ءۇنىن تىڭدار ەدى - اۋ تولىقسىپ،
تالماۋ شاقتا ادام تۇگىل اڭدار دا.
جان جادىرار جانى بولەك سازدى ۇعىپ،
تىڭدار ەدى - اۋ جاپان دالا، جازعى بۇلت.
ەگىلەتىن "قالدىرعان" بوپ قارت جۇرەك،
"گاككۋ" بولىپ ەگىلەتىن نازدى ءۇمىت.
جالعىزتاۋدان جامىراعان بۇلاق تا،
انگە ەلتىپ جۇگىرەتىن جىراققا.

4 - وقۋشى: قوسكول تۇستان كوتەرىلگەن اققۋ ءۇنى،
كۇنى بۇگىن كۇمبىر - كۇمبىر قۇلاقتا.
قىران ۇشتى جالعىزتاۋعا قونا الماي،
سول ۇشقاننان كەتە باردى ورالماي.
باۋىر باسقان مەكەنىنەن بەزدىرگەن،
قانداي عانا بەزبۇيرەك جان، وي، اللاي!
قىران كەتتى جالعىزتاۋىن قيا الماي،
كوزدىڭ جاسىن توگىپ ءوتتى - اۋ تىييا الماي،
ارتتا قالعان قارت قىراننىڭ انىنە
كەي پەندەلەر قوسىلىپ ءجۇر ۇيالماي،
ۇيالمايدى. قوسىلادى. قوسىلسىن.
ءان قۇدىرەت نەگە وعان توسىلسىن.
جالعىزتاۋدان سامعاپ ۇشقان سۇڭقار - ءان،
كەلەشەككە ساپار تارتىپ جوسىلسىن.
جالعىزتاۋىڭ جەتىم قالدى، قىران جوق.
قىران دا جوق، ونى جوقتار ۇلان جوق،
ۇلانىنان، قىرانىنان ايرىلعان،
بۇگىنگى ۇرپاق سونىڭ ءمانىن سۇرار كوپ.
ءمۇعالىم: جالعىزتاۋ كىمنىڭ مەكەنى؟ بۇرىن بۇل جونىندە ەستىگەندەرىڭ بار ما؟

5 - وقۋشى: نەگە بىلمەسكە؟ ول ءدۇيىم قازاققا ءوزىنىڭ "گاككۋىمەن"،
'' قالدىرعانىمەن '' اتاعى شىققان ۇكىلى ىبىراي اتامىزدىڭ دۇنيەگە كەلگەن جەرى ەمەسپە؟ ول سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، بۇرىنعى سەرگەيەۆكا اۋدانىندا جالعىزتاۋ جەرىندە 1860 جىلى تۋدى. سودان ول سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ وسكەن اۋىلىنا كوشىپ كەلىپ، قالعان ءومىرىن سوندا وتكىزەدى.

6 - وقۋشى: ءيا، ۇكىلى ىبىراي ساندىباي ۇلىنىڭ ەكى ۇل بولعان، ءبىرى - ساندىباي، ەكىنشىسى - شالعىنباي. ىبىرايدانەسەنتەمىر، وستەمىر دەگەن ەكى بالا تۋادى. نەمەرەسى ەلەلەمەس اپايدىڭ ايتۋى بويىنشا، وستەمىر ەرتە قايتىس بولادى دا، ەسەنتەمىردەن ەلەمەس دەگەن قىز تۋادى. بۇل دەرەكتى مەن ەلەمەس اپايىدىڭ ءوز اۋزىنان جازىپ العان ەدىم. ەلەمەس اپا - قازىردە ون ەكى بالانىڭ اناسى. وسكەن دەگەن جەردە ۇلىن، ۇياعا قىزىن قياعا قوندىرعان ەلگە سىيلى انا. ەلەمەس اپا 3 - 4 سىنىپ وقىپ جۇرگەندە بۇل 1948 - 1949 جىلدارى ەدى، حالىق جاۋىنىڭ نەمەرەسى دەپ، مەكتەپتەن شىعارىپ تا جىبەرگەن ەكەن. نەمەرەسىنىڭ ايتۋى بويىنشا،. ىبىراي اسەم اندەرى مەن ەلدى قۋانتىپ، ويىن - تويلاردان باعالى كيىم كيىپ كەلەدى ەكەن. قارتايعان شاعىندا اتاسىن تۋىستارى ‘’كىسى ءولتىردى’’ دەپ وتىرىك جالا جاۋىپ، كورە الماي، كورسەتىپ جىبەرگەن. تۋىستارى: “بۇل ءبىر جەرگە بارىپ، كىسى ءولتىرىپ، كيىنىپ كەلدى” دەپ، جالا جاپقان. سودان ىبىرايدى، تاعى جانىندا 3 شالدى وگپۋ ايداۋعا اكەتەدى. اكەتىپ بارا جاتقاندا، اشىنعان ىبىراي:
“وگپۋ دەگەن سوتىڭىز،
ءجۇرىپ تۇر گوي حوتىڭىز.
ءتورت شالدى ايداپ باراسىڭ،
قيسايدى ءبىزدىڭ.....”،-
دەپ، ءبىر اۋىز ولەڭمەن جاڭاعىلارعا ءتيىسۋ ارقىلى ءوزىنىڭ قايسار مىنەزدى ەكەنىن بايقاتقان

7 - وقۋشى: ءيا، ىبىرايداي ۇلى ادامعا تۋعان جەردىڭ توپىراعى دا بۇيىرماعان. وسىلاي ناقاقتان - ناقاق ءبىر ءىستى بولعان ىبىراي اتامىز اباقتىدان اباقتىعا قامالىپ، ”حالىق جاۋى” دەپ اتالىپ،”بارساكەلمەس ” دەگەن جەرگە جىبەرىلگەن ەكەن. ارتىنان ءبىر زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋى بويىنشا، كەمەدە كەتىپ بارا جاتقان كەزدە، كەمە اۋدارىلىپ، سول جەردە دۇنيە سالعان دەيدى. شىركىناي، دەسەڭشى!

8 - وقۋشى: كوكشەتاۋدان ايداۋعا اكەتىپ بارا جاتقاندا،”قوشتاسۋ” دەگەن ولەڭ شىعارعان. /بۇل ولەڭدى دە نەمەرەسىنىڭ اۋزىنان جازىپ الدىق/ سونى وقىپ بەرەيىن
ايعايلاپ ءان سالايىن حالقىم مەنىڭ
كەڭ زامان دۇنيە ماعان تارىن كەلدى.
اتىعاي، قاراۋىلعا تەگىس سالەم
تىڭداعان ادام بولسا بۇل ولەڭدى.
داريا - كول قۇرعاق قۇمعا اياق باستىق
كەڭ جايلاۋ سارىارقامەن امانداستىق.
كوك زەڭگىر كورىنەتىن جالعىزتاۋىم،
تۋعان جەر توپىراعىمەن باقۇلداستىڭ.
ادامعا جازدى ءناپسى الدەقايدان،
بولمايدى - اۋ بۇل ساپاردان ەشبىر قايلام.
ايعايلاپ كۇڭىرەنتكەن، كوكشەتاۋىم،
كوسىلىپ ماكان ەتتىم وردام ساعان.
تەمىر جول، مىنە كەلدىك، اياق باستىق،
كەڭ جايلاۋ سارىارقامەن باقۇلداستىق.
جيىلىپ وڭشەڭ ماڭعاز زار جىلايدى - اۋ،
كوزىنەن قاندى جاسى ارالاسىپ.

اقمولا وبلىسى، زەرەندى اۋدانى،
بەرەزنياكوۆكا ورتا مەكتەبى ءمۇعالىمى:
بايشۋرايەۆا سانا ەنبەك قىزى

التىباقان اياسىندا. ۇكىلى ىبىراي ساندىباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى. جۇكتەۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما