InfoHub Logo

سىنىپتان تىس شارا "انا ءتىلىم - ارداعىم"
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردى ءوز انا ءتىلىنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءبىلىپ، ءوز انا ءتىلىنىڭ كوركەمدىگىن سەزىنىپ، ءسوز قۇدىرەتىن ءتۇسىنىپ، ونىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزىن ۇعۋعا ۇيرەتۋ.
2. ءتىل اۋەزدىلىگىن، كوركەمدىگىن، بايلىعىن، شەشەندىگىن كورسەتەتىن ناقىل سوزدەر، ماقال - ماتەلدەر ارقىلى وقۋشى دۇنيەتانىمىن، وي ءورىسىن دامىتۋ.
3. ءتىل تازالىعىن ساقتاۋ، مادەنيەتتى سويلەۋ، شەشەندىك ونەردى وقۋشى بويىنا سىڭىرە وتىرا، انا تىلىنە سۇيىسپەنشىلىگىن قالىپتاستىرۋ، مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن كوتەرۋگە اتسالىسۋعا شاقىرۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، بەكەتتەر، توپ اتتارى جازىلعان پلاكاتتار، «انا ءتىلى – رۋحاني دامۋ نەگىزى» كىتاپ كورمەسى، ۇپاي بەرەتىن تاياقشالار، ماداقتاۋ قاعازدارى، Microsoft Pover Point پروگرامماسىندا بەزەندىرىلگەن پرەزەنتاسيا.

1 - جۇرگىزۋشى: سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى – انام ءتىلىن،
بەسىكتە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم.
شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان
قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىم.
ەڭ ءبىرىنشى سول تىلمەن سىرتقا شىقتى،
سۇيگەنىم، سۇيسىنگەنىم، جەك كورگەنىم.
س. تورايعىروۆ.

2 - جۇرگىزۋشى: تۋعان ءتىلىم - بابام ءتىلى - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - انام ءتىلى - ءوز ءتىلىم.
تۋعان ءتىلىم - دالام ءتىلى - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - ادام ءتىلى - ءوز ءتىلىم.
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار،
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار.
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر
جۇرەگىمدى سۋىرىپ - اق الىڭدار.
د. ابىليەۆ.

1 - جۇرگىزۋشى: تاعدىرىڭدى تامىرسىزدىق ىندەتىنەن قالقالا،
مازمۇن جوقتا مازمۇنسىزدىق شىعا كەلەر ورتاعا.
ءار ادامدا ءوز اناسىنان باسقا دا،
عۇمىرىنا ەتەر ماڭگى استانا،
دەمەپ جۇرەر، جەبەپ جۇرەر ارقادا،
بولۋ كەرەك قۇدىرەتتى ءتورت انا:
تۋعان جەرى - ءتۇپ قازىعى، ايبىنى،
تۋعان ءتىلى - ماڭگى ونەگە ايدىنى،
جان بايلىعى، سالت - ءداستۇرى - تىرەگى،
قادامىنا شۋاق شاشار ۇنەمى.
جانە تۋعان تاريحى.
م. شاحانوۆ.

2 - جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
ۇلى اباي، مۇحتارداي ءپىرىم مەنىڭ.
تۇنىعىم، رۋحاني جان ازىعىم
ول بۇلىنسە، مەنىڭ دە بۇلىنگەنىم.
انا ءتىلىم، تۋعان ءتىلىم، بال ءتىلىم
سەن ارقىلى دۇنيە تانىپ تالپىندىم.
سەن ارقىلى الەمگە ايان بار ءىسىم
سەن ومىردە تاۋسىلمايتىن التىنىم.
ش. ايتماتوۆ.

ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: قۇرمەتتى وقۋشىلار، بۇگىن ءبىز 2 توپ: «تاپقىرلار»، «زەرەكتەر» قازاق ءتىلى ەلىنە ساپار شەگەمىز. الدىمىزدان كوپ بەكەتتەر كەزدەسەدى. ونداعى تاپسىرمالاردى ورىنداعان توپ مۇشەلەرى «قازاق ءتىلى ەلىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» اتاعىن جەڭىپ الادى.
ءادىل قازىلار القاسىن سايلاۋ.
1. «قايىرلى تاڭ» بەكەتى ەكى توپتىڭ سالەمدەسۋى. تانىسۋ.
2. «ءۇمىت» بەكەتى. ماقال - ماتەلدەردى جالعاستىر:
شەشەننىڭ ءتىلى...
بال تامعان تىلدەن...
اقىل كوركى...
انا ءسۇتى...
جاقسى ءسوز...
جاقسىعا ءسوز ىلەسەدى...
ءتىلىن بىلمەگەن...
اياققا كىسەن سالۋعا بولار...

3. «قايرات» بەكەتى. قىزىقتى گرامماتيكا.
ا) مىنا سوزدەردىڭ ىشىنەن ديالەكت سوزدەردى كورسەت: دوعا، جاشىك، قامىت، سۇلتان، پيالا، ءنان، زەينەتكەر.
ءا) قاي شىلاۋلار دەفيس (-) ارقىلى جازىلادى؟
- مەن،- جانە،- اۋ،- دا،- مىس،- اق،- پەن،- دى.
ب) ۇرسۋ، زەكىرۋ سوزدەرىنىڭ ءسينونيمى.
ۆ) مىنا سۋرەتكە تۇراقتى ءسوز تىركەسىن جاز. (بەتىنە وتى شىعۋ، كوز قورقاق، قول باتىر، ويىننان وت شىعۋ، يت ولگەن جەر)
گ) تىلدىك بولشەكتەردى ۇلكەننەن كىشىسىنە قاراي رەتىمەن جاز: تەكست، بۋىن، دىبىس، ءسوز تىركەسى، ءسوز، سويلەم.
د) ءازىل سۇراقتار:
ايناعا قاي كەزدە وكپەلەۋگە بولمايدى؟
قورقاق نەدەن قورقادى؟
تاۋىق ءتۇس كورە مە؟
قارعىستىڭ ەڭ جامانى نە؟
تاستىڭ جەڭىلى بولا ما؟
اۋىز بەن قولدى قانداي جەردە تىيۋ كەرەك؟
قانداي كىلت اسپاندا بولادى؟
4. «عالىم» بەكەتى. تەست سۇراقتارى.
1. ءتىل تۋرالى زاڭ قاشان قابىلداندى؟
ا) 1987ج. 17 قاراشا
ۆ) 1989ج. 22 قىركۇيەك
س) 1990ج. 13 ماۋسىم
د) 1992ج. 15 قازان
ە) 1991ج. 17 قىركۇيەك
2. ءتىل ءبىلىمىنىڭ نەگىزىن سالعان كىم؟
ا) ش. ءۋاليحانوۆ
ۆ) م. جۇمابايەۆ
س) ا. بايتۇرسىنوۆ
د) ى. التىنسارين
ە) ا. قۇنانبايەۆ
3. قازاق ءتىلى قاي تىلدەر توبىنا جاتادى؟
ا) حيندي
ۆ) اراب
س) پورتۋگال
د) يسپان
ە) تۇركى
4. «انا ءتىلىڭ - ارىڭ بۇل، ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە» دەگەن ولەڭ جولدارىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) ق. مىرزالييەۆ
ۆ) ءا. تاجىبايەۆ
س) س. تورايعىروۆ
د) م. شاحانوۆ
ە) م. ماقاتايەۆ
5. اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءتىلى قاي ستيلگە جاتادى؟
ا) پۋبليسيستيكالىق
ۆ) كوركەم ادەبيەت
س) اۋىزەكى سويلەۋ
د) رەسمي
ە) عىلىمي

5. «ارمان» بەكەتى
تۇراقتى ءسوز تىركەستەرىنىڭ ءمانىن اش:
قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا (لەزدە)
قارا قىلدى قاق جارۋ ( ءادىل)
توبە شاشى تىك تۇردى (شوشىدى)
تايعا تاڭبا باسقانداي (انىق)
اۋزىنا قۇم قۇيىلدى (ۇندەمەۋ)
كوزگە تۇرتسە كورگىسىز (قاراڭعى)
توننىڭ ىشكى باۋىنداي (تاتۋ)
بەت مونشاعى ءۇزىلۋ (ۇيالۋ)
جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي (مازاسىزدانۋ)
كۇن تيگىزبەي وسىرگەن (ماپەلەۋ)

6. «دارىن» بەكەتى شىعارماشىلىق. ولەڭ، اڭگىمە قۇراستىرۋ.
«ەڭ قىمبات قازىنا»

7. « شەشەن» بەكەتى.
« جەكە ءبىر ادام ۇلت ءتىلىن جاساي المايدى. ءتىل – بۇكىل حالىقتىڭ يگىلىگى، حالىقپەن بىرگە جاساپ، بىرگە داميدى.
انا ءتىلىن جاقسى بىلمەيىنشە ساۋاتتى سويلەپ، ساۋاتتى جازىپ، ءتىل بايلىعىن مول قولدانبايىنشا، شىن مانىندەگى مادەنيەتتى ادام اتانۋعا بولمايدى». س. نەگيموۆ پىكىرى. سوندىقتان...
(جالعاستىرۋ...)

ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز، توپتاردى ماداقتاۋ.
قورىتىندى:

1 - جۇرگىزۋشى: ءتىل - قاسيەتتى، قۇدىرەتتى، كيەلى. بۇل قاسيەتتەر بويعا انانىڭ اق سۇتىمەن داريدى. ءتىل وشپەيدى، قانداي قيىندىقتا دا ءتىل ءوز ۇرپاعىنىڭ قانىنا، جانىنا ءوز ۇرىعىن ەگىپ، ومىرشەڭ كۇي كەشە بەرەدى.
2 - جۇرگىزۋشى: تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وسسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وسەمىن،
وشسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وشەمىن.
ءا. تاجىبايەۆ.
ەكەۋى بىرگە قوسىلا: كىرشىكسىز قارداي ساقتاڭدار،
قازاقتىڭ ءتىلىن عالامات.
انا ءتىل – ارىم، يمانىم،
امانات، ساعان، امانات.
م. الىمبايەۆ.

جۋمابەكوۆا بيبيگۋل تولەشوۆنا