InfoHub Logo

ەكى جىر جازسام ساعان ءبىرىن ارناپ،
«انا» دەپ جازدىم ىلعي ءسوز باسىنا.

مۇقاعالي ماقاتايەۆ

«انا» دەگەن ۇعىمدى قالاي تۇسىنەسىز دەگەن سۇراق ماعان قويىلعان بولسا، مەن ءسىرا جاۋاپ بەرە الماس ەدىم. نەگە دەرسىز، اناشىم؟ سەبەبى، ءسىزدىڭ كەرەمەتتىگىڭىزدى سوزبەن جەتكىزۋ مەن ءۇشىن، ءسىزدىڭ پەرزەنتىڭىز ءۇشىن مۇمكىن ەمەس. ءسىز – ەڭ ەرەكشە تۇلعاسىز. ءسىز تۋرالى قانشاما ايباتتى اڭىزدار، جۇرەكتى تولقىنشا تەربەتكەن جىرلار، اسەم اۋەندەر مەن تاعىلىمدى تاريحتار جازىلعانى دا وتىرىك ەمەس. انا اتتى ۇلىلىققا مىنا الەمنىڭ ەشبىر كەرەمەتى جەتپەگەن، جەتكەن ەمەس، جەتپەيدى دە. نەگە دەرسىز؟

ادام بالاسى مىنا جارىق دۇنيەنىڭ ەسىگىن اشقاننان، مىنا قامشىنىڭ سابىنداي عانا تاعدىرعا اياق باسقاننان - اق  كۇننىڭ جىلۋىنان ارتىق ىستىقتى، بار الەمنىڭ ماحاببات اتاۋلى سەزىمدەرىن، قامقورلىق پەن مەيىرىمدىلىكتى تەك ءبىراق جاننان الادى. ول – تاعى دا انا! مەنىڭ ءدال ءقازىر وسى ءومىردىڭ ءبىر كىرپىشى بولىپ قالانۋىم دا، مىنا تاعدىردىڭ كىشكەنە بولشەگى بولۋىمنىڭ دا باستى سەبەپشىسى ءسىزسىز. ماعان، مىنا بار الەمگە، ادامزات اتاۋلىنىڭ بارىنە دە ءومىر سىيلاعان، جارىق دۇنيەنى تارتۋ ەتە بىلگەن انالار قوعامنىڭ ەڭ بيىك، ەڭ قاستەرلى، ەڭ قۇرمەتتى تۇلعالارى بولىپ قالا بەرمەك.

مەنىڭ ءسىزدى قانشالىقتى جاقسى كورەتىنىمدى بىلەسىز بە، سەزەسىز بە،  اناشىم؟ بۇكىل عالامنىڭ سەزىم اتاۋلىسى دا بالا مەن انانىڭ اراسىنداعى ماحابباتتىڭ قاسىندا تۇككە تۇرعىسىز، استە. دۇنيەدە انانىڭ ماحابباتىنان اسقان مىقتى، اسقان قۇرمەتتى، اسقان قاسيەتتى، اسقان شەبەر ماحابباتتىڭ جوقتىعىنا سەنىمدىمىن.

مەن، شىندىعىنا كەلگەندە تەك سىزگە ەمەس، الەمنىڭ بارشا «انا» اتاۋلى تۇلعالارىنا قىزىعا قارايمىن...كەيدە، وسىنداي اق جاۋلىقتى انالاردىڭ جۇدىرىقتاي جۇرەگىندە ورنالاسقان اسقان جىگەر مەن تالاپتىلىققا تامسانا دا، تاڭدانا دا قارايمىن. سونداعى جالعىز وي: «مۇنداي كەرەمەت جاندارعا لايىق بولۋ، ولاردىڭ الدىنداعى پارىزىن وتەۋ  ءۇشىن پەرزەنت دەگەن ادامزات نە جاساۋى كەرەك ەكەن بۇل عالامدا؟». ءبىراق، بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن ءوزىم دە تابا المادىم. نەگە دەرسىز؟ سەبەبى، مەنىڭ ويىمشا انانىڭ الدىنداعى بورىش، انانىڭ الدىنداعى قارىز بەن پارىز ەشقاشان ەشبىر ىسپەن ولشەنبەيدى. «الىپ انادان تۋادى» دەپ بەكەر ايتپاعان بولسا كەرەك قازاق حالقىمىز...ەرتەڭگى كۇنى سەن باي بول، اتاعىڭمەن داڭقىڭ اسپانعا جەتكەن تۇلعا بول، ءبارىبىر دە...ءبارىبىر دە انانىڭ الدىنداعى قارىزىمىز وتەلمەك ەمەس!

ءالى ەسىمدە، كىشكەنتاي كەزىمنەن قاراپايىم قۇلاۋلارعا بولا جىلاپ قالاتىن ەدىم. سول ساتتەردە قولتىعىمنان دەمەپ تۇرعىزىپ، پەرزەنتى ءۇشىن جانى شىعاتىن جانداردىڭ ءبىرى ءسىز بولدىڭىز، اناشىم. ءقازىر مەنىڭ جاسىم ون بەستىڭ وزىنە دە كەلدى، ءبىراق، مەن ءالى كۇنگە دەيىن ءسىزدىڭ قاسىڭىزدا ءوزىمدى بالاشا سەزىنەمىن. ءيا، اناسى بار ادامدار قارتايمايدى... مەنىڭ الپىس ەكى تامىرىمدا ءسىزدىڭ بەرگەن تاربيەڭىز، ءسىز بەرگەن ونەگە مەن نامىسشىلدىق قىزعىلت قانمەن تىركەسە اعىپ جاتىر، مەنىڭ جۇدىرىقتاي جۇرەگىمدە سىزگە دەگەن ولشەۋسىز، سىزگە دەگەن شەكسىز الپاۋىت ماحاببات تەڭىزدەي تولقۋدا، اناشىم.

 ايەل ادام – تابيعاتتىڭ ەڭ ءبىر ەرەكشە، ەڭ ءبىر  كوركەم بالاسى. مەن مۇنى تولىق سەنىممەن ايتا الامىن، سەبەبى دالەلى – ءسىز. نازىكتىك پەن جىگەرلىكتى ءوڭ بويىڭىزعا قوندىرا بىلگەن، ءبىر شاڭىراقتىڭ اياۋلىسى بولىپ، جاقسىلىعىمىزدى اسىرىپ، جامانىمىزدى جاسىرعان دا ءسىزسىز. قاناتتىعا قاقتىرماي ، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي،  ءبىز ءۇشىن بارىن بەرگەن، باردان بال جاساعان سىزدەي تۇلعانىڭ پەرزەنتى بولۋ - مەن ءۇشىن تەڭدەسى جوق ماقتانىش ەكەنىن ۇمىتپاعايسىز.

 انانى سىيلاۋ، انانى قادىرلەۋ، انانى قۇرمەتتەۋ ميللياردتاعان ادامداردىڭ ورتاق پارىزى. ءتىپتى، مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ حاديستەرىنىڭ وزىندە دە ەڭ الدىمەن انانى قۇرمەتتەۋ پارىز ەكەندىگى ايتىلادى. حاديستەردە ايتىلعانداي: «اۋەلى اناڭا، تاعى دا اناڭا، سودان سوڭ اكەڭە جاقسىلىق جاسا».

جۇماقتىڭ كىلتى – انانىڭ تابانىنىڭ استىندا. انا ءار جۇرەك ءۇشىن، ءار جان ءۇشىن مەيىرىمى شەكسىز دوس، قۇربى، سىرلاس، ماحاببات دەپ ەسەپتەيمىن. سەبەبى، ءبىزدىڭ تال بويىمىزداعى بارلىق قاسيەتتەر مەن مىنەزدەر، دارىن مەن تالانتتار انانىڭ اق سۇتىمەن تۇلا بويىمىزعا دارىعان، انانىڭ اق سۇتىمەن ويىمىز بەن جۇرەگىمىزگە ونەگە بولىپ سىڭگەن. وتىرىك ەمەس، كەي كەزدەرى الىستاۋ كەتكەن قاتەلىكتەرىممەن، ويلانباي سويلەگەن سوزدەرىممەن ءسىزدىڭ كوڭىلىڭىزگە قاياۋ ءتۇسىرىپ الىپ جاتامىن. بۇل ، ارينە، مەنىڭ قاتەلىكتەرىمنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. سەبەبى، قۇدايدان كەيىنگە قۇدىرەت يەسى – ءسىزسىز.

قازىرگى قوعام ماسەلەسىندە انالاردىڭ ءرولى قانداي؟ زاماننىڭ اعىمىنا بەت بۇرامىز دەپ قازىرگى تاڭدا كەي جاس قاۋىم اتا-انانىڭ ءقادىرىن  ۇعىنا الماي جاتادى كەي ساتتەردە... اناسىن الاقاندا سالىپ ۇستاۋدىڭ ورنىنا، كىرپىكشە جيىرىلىپ، اسىپ كەتسە اناسىنا قارسى ءسوز ايتۋدان جالتارمايتىن جاستاردى كورگەندە ، ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە اشۋلاناتىنىمىز ءسوزسىز، ال ودان سوڭ – ايايمىز. نەگە دەرسىز؟ مىنا كىرپىكتىڭ قاعىسىمەن، ساعاتتىڭ جۇرىسىمەن–اق جوق بولار بەس كۇندىك فەنيدە انالارىن باعالاي الماعان سورماڭدايلاردىڭ ەرتەڭگى كۇنى تىرناق تىستەپ، وكىنىش لەبىنىڭ جۇرەگىن الاۋلاعان ورتكە ۇلاساتىنى بارىمىزگە دە ءمالىم. وسىنداي قىزۋقاندى، ءجاي تاسى باسىنباعان جاستاردى كورگەندە ىشىمنەن ويلانىپ تا، كۇيىنىپ تە قالامىن. راسىندا، اناسىن قۇرمەتتەگەن جانداردى «ادام» دەپ اتاۋ دۇرىس پا؟ مەنىڭ ويىمشا – جوق. مىنا تاعدىردى، مىنا ءومىردى، ءوزىنىڭ جاستىق شاعى مەن قۋانىشىن ساعان تارتۋ ەتكەن نازىك جاندى، اق جاۋلىقتى انالاردى قۇرمەتتەمەۋ ادامزاتتىڭ ەڭ تومەن دارەجەسى دەپ باعالايمىن ءوز باسىم... ەگەر دە، قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن ماسەلەنى ءدال وسى «انا مەن بالا» تاربيەسىنە بۇرساق، وندا قازاقستاننىڭ  بولاشاعى كۇن نۇرىنان دا جارقىن، اي ساۋلەسىنەن دە كوركەم بولار ەدى...سەبەبى، وتان – وتباسىدان باستالادى. ال وتباسىنىڭ تىرەگى، وشاق قاسى، شاڭىراقتىڭ ۇيىتقىسى – انا.

قازاقتىڭ بەس ارىستارىنىڭ بىرەگەيلەرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى، ساكەن سەيفۋللين، ادەبيەتىمىزدىڭ بيىك مۇزبالاعى مۇقاعالي اتالارىمىز ءوز انالارىنا ەمىرەنە جىر ارناعاندا، مەنىڭ دە قالام تارتىپ سىزدەي جانعا حات جازباۋىم قاتەلىك بولار دا ەدى، استە.

«مۇمكىن، انا ماحابباتى شىعار بۇل،

مەنى سۇيەپ كەلە جاتقان قۇلاتپاي.»

ارمانىمنىڭ باستى كەيىپكەرى ءبىر ءوزىڭىز. بۇگىن مەن نە جاساسام دا، نە نارسەگە تالپىنسام دا، ءبارى دە ءسىز بەن اسقار تاۋ اكەم ءۇشىن دەپ ەسەپتەيمىن. بولاشاقتا ءوز ماماندىعىمنىڭ بىلگىرى بولىپ، سىزدەردى قۋانىشقا بولەسەم – مەنىڭ ءومىرىمنىڭ ەڭ ءتاتتى شاعى وسى بولار ەدى. ەرتەڭگى كۇنى، «مىنە، مەنىڭ ۇلىم!»- دەپ ءسىز ماقتانارداي تۇلعا بولۋ ارمانىم مەن ماقساتىمنىڭ شەكاراسى . ءسىزدىڭ اق جاۋلىعىڭىز، مەنى قۇشاقتاپ ، قولداۋ بەرگەن التىن قولدارىڭىز، ماعان مولدىرەي قاراپ، «قۇلىنىم!» دەگەن جانارلارىڭىز، ەشبىر جاننىڭ سۇلۋلىعى تەڭ كەلمەس اق ديدارىڭىز، ەڭ باستىسى – قۇلاعاندا تۇرۋدى، قاتەلىكتەردەن ساباق الىپ، مويىماۋدى ۇيرەتكەن جۇرەگىڭىز – مەنىڭ بولاشاعىمنىڭ كىلتى دەپ ەسەپتەيمىن. ءسىز بەرگەن تاربيە، ءسىز بەرگەن ونەگە بولاشاقتا مەن ءۇشىن تاپتىرماس سەرىك بولارىنا سەنىمىم مول.

قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ كوپتەگەن بالالارى انا ماحابباتى مەن انا جىلۋىن كورىپ وسپەگەنى بارشامىزعا بەلگىلى. سونداي ءبىر اناسىز كۇن كەشىپ جۇرگەن بوبەكتەردى ويعا السام، دەنە بويىمنان توق ءجۇرىپ وتكەندەي بولادى... سول مەزەتتەردە، سول مينۋتتىق ساتتەردە ءوزىمنىڭ قانداي باقىتتى جان ەكەنىمدى تۇسىنگەندەي بولامىن، راسى كەرەك. شىندىعىندا، ءسىزسىز، اناشىم، مەنىڭ ءومىرىم بوس. قاي جەرگە بارسام دا، جىراققا كەتكەن بولسام دا جۇرەگىم سىزگە قاراي تارتىلىپ، سىزگە قاراي جەتە الماي تۇرادى. بالكىم، ءدال وسى سەزىم بالانىڭ اناعا دەگەن شەكسىز ماحابباتى بولىپ تابىلار، سولاي ەمەس پە؟ ءسىز مەنىڭ جۇرەگىمدەسىز، ءسىز مەنىڭ ويىمداسىز،  مەنىڭ بويىمداعى ءار بولشەكتە سىزگە دەگەن ۇلكەن ورىندار تىم كوپ، سەنەسىز بە؟ سەبەبى، ءسىز – ۇلىسىز.

باۋىر ەتى بالاسىن وزگەلەردەن كەم وسىرمەي، ماپەلەپ، ايالاپ وسىرگەن بالاڭىزدى ءبىرى مەنمىن. بولاشاقتا ماعان جاساعان بار جاقسىلىعىڭىزدى ەكى ەسەلەپ قايتارۋعا پەرزەنتىڭىز رەتىندە، ۋادە بەرەمىن، اياۋلى دا ارداقتى اناشىم. كەشە، بۇگىن، ەرتەڭ جانە ماڭگىلىك. اناعا دەگەن ماحاببات شەكسىزدىكتەن قۇرالادى، جىلدار ءوتسىن، عاسىرلار ءوتسىن بۇل ماحابباتتىڭ شەكاراسى كورىنبەيدى، شەگى جوق ەكەنى دالەلدەنە بەرەدى. «انا» اتتى ۇعىم باردا، «انا» اتتى تەڭىزدەي تولقىعان ماحاببات باردا مىنا الەم ءارقاشان جىلۋلىقتا بولارىنا سەنىمدىمىن.

توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى دە بولادى. مەنىڭ دە جۇرەكتەن شىققان، لاۋلاعان ءورت حاتىمنىڭ ءتۇيىنى جاقىندادى. سول ءتۇيىننىڭ قورىتىندىسى رەتىندە ايتارىم: «انا – ءبارى سەنەن باس تارتقاندا، مىنا الەم سەنى جالعىز قالدىرعاندا جانىڭدا بولىپ، مەدەت بولار، دەمەۋ بولار جالعىز جان. انا – ول سەنىڭ سىرلاسىڭ، سەنىڭ دوسىڭ، سەنىڭ وزىندىك پەرىشتەڭ ءارى قازىناڭ. ونى قۇرمەتتەمەۋ - ءبىزدىڭ، بارلىق پەرزەنت اتاۋلىسىنىڭ ەڭ ۇلكەن كۇناسى بولماق».

---