انانىڭ الاقانى - بالاعا ايدىندى قونىس
اتا - انامەن جۇرگىزىلگەن ترەنينگ
تاقىرىبى: “انانىڭ الاقانى - بالاعا ايدىندى قونىس”
ماقساتى: قازىرگى كەزدەگى بالانىڭ دامۋىنا، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا - انا تاربيەسىنىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن جەتىلدىرە وتىرىپ، قارىم - قاتىناس ورناتۋ.
مىندەتتەرى: اتا - انالاردىڭ بالاباقشامەن، تاربيەشىمەن تىعىز بايلانىسىن ارتتىرۋ، بالالاردىڭ بىلىمگە، مەيىرىمدىلىككە، ۇستامدىلىققا تاربيەلەۋدىڭ جولدارىن كورسەتۋ. بالا تاربيەلەۋ ساپاسىنىڭ از دا بولسا جوعارلاۋىنا ىقپال ەتۋ.
فورماسى: اتا - انالار اراسىندا ترەنينگ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، جۇرەك سۋرەتى، جۇمساق ويىنشىق، قالام، ءتۇرلى - ءتۇسى كونۆەرت
ءى. كىرىسپە ءبولىم:
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا – انالار! ءبىز سىزدەردى كورگەنىمىزگە قۋانىشتىمىز. بۇگىن سىزدەرمەن وتكىزىلگەلى تۇرعان ترەنينگتىڭ تاقىرىبى: «انانىڭ الاقانى – بالاعا ايدىندى قونىس» دەپ اتالادى. وتباسى - ءومىردى كەمەلىنە كەلتىرەدى، باقىت اكەلەدى. وتباسى – ادام ءومىرىنىڭ تاماشا جاقتارى جۇزەگە اساتىن.... ادامنىڭ ەڭ باستى شاتتىعى بولىپ سانالاتىن، بالانىڭ ءوسىپ، ءومىر سۇرەتىن ورنى. ەكى ادامنىڭ نەكەلەسۋى تولىق وتباسىن قۇرامايدى. دۇنيەگە شىر ەتىپ نارەستە كەلگەندە عانا وتباسى تولىق وتباسى سانالادى. قازىرگى تاڭدا اتا – انانىڭ ءبىرىنشى ماقساتى – قاراجات تابۋ، بالالارىن ەش نارسەدەن مۇقتاج ەتپەۋ بولىپ قالدى. بالا – شاعانىڭ قامىمەن جۇرگەن اتا – انا بالا تاربيەسىنە دە كوڭىل بولە الماي قالدى. ال بالا تاربيەسى وتباسىنان باستالادى، قالىپتاسادى. «بالاپان ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى» دەمەكشى جاقسى – جامان ادەتتەردى بالا وتباسىندا ۇيرەنەدى. وتباسىنداعى كيكىلجىڭ ۇرىستار بالانىڭ پسيحيكاسىنا اسەر ەتەدى. بالانىڭ مەيىرىمدى، ەڭبەكقور، ادەپتى بولىپ ءوسۋى – وتباسىندا جايلى، جاقسى كليماتتىڭ بولۋى. بالامىز ومىردەن ءوز ورنىن تاۋىپ، باقىتتى ءومىر ءسۇرسىن دەسەك، بالا تاربيەسىنە كوڭىل ءبولۋدى ەشقاشان ەستەن شىعارمايىق.
ا. س. ماكارەنكو «ءسىز ۇلىڭىزدى نەمەسە قىزىڭىزدى تەك قانا ءوزىڭىز اتا – انالىق قۋانىشىڭىز ءۇشىن عانا دۇنيەگە اكەلىپ، تاربيەلەپ جاتقان جوقسىز. ءسىزدىڭ وتباسىڭىزدا بولاشاق ازامات، بولاشاق قايراتكەر، بولاشاق كۇرەسكەر ءوسىپ كەلەدى» دەگەن ەكەن.
«تانىسۋ» جاتتىعۋى
قولىمداعى دوپتى ءبىر - بىرىمىزگە بەرۋ ارقىلى ەسىمدەرىن اتاتقىزا وتىرىپ ءوز بويىنداعى ءۇش قاسيەتىن كەزەكپەن ايتۋ.
«مەنىڭ وتباسىم»
ءوزىمىزدىڭ وتباسىمىزدى گۇل بەينەسىمەن سۋرەتتەپ سالىپ، تالداپ وتەيىك.
وي - قوزعاۋ
“بالا دەگەن كىم؟” تۋرالى ءاربىر اتا - انا وي قوزعاۋ جازادى.
سۇراق - جاۋاپ
ءسىز بالاڭىزدى تاڭەرتەڭگى ۇيقىدان قالاي وياتاسىز؟
بالاڭىزعا ريزاشىلىعىڭىزدى قالاي بىلدىرەسىز؟
بالاڭىزدىڭ ءتاتتى قىلىقتارى
بالاڭىز سىزگە قانداي كومەك كورسەتەدى؟
بوي سەرگىتۋ ءساتى
«تاماشا، تاماشا، شا، شا، شا. گريسا، گريسا، سا، سا، سا»
بالا – اتا – انانىڭ ءۇمىتى، ءومىرىنىڭ جالعاسى. «بالامنىڭ تابانىنا كىرگەن شوڭگە مەنىڭ ماڭدايىما كىرسىن» - دەپ پەرزەنتىن الپەشتەپ وسىرگەن اتا – انانىڭ جاتسا – تۇرسا تىلەيتىنى - بالاسىنىڭ الدىڭعى قاتارلى ازامات بولىپ وسكەنى.
ەندەشە ءسىز بالاڭىزدىڭ بويىنان قانداي قاسيەتتەردى كورگىڭىز كەلەدى؟
● جاعىمسىز قىلىق----------
● جاقسى قاسيەتتەر------------
س ي ت ۋ ا س ي يا ل ى ق س ۇ ر ا ق ت ا ر
1 – سۇراق
«بالاڭىز بالاباقشادان شاعىم ايتىپ كەلدى. تاربيەشى ۇرىسقانىن، ەندى بالاباقشاعا بارعىسى كەلمەيتىنىن ايتتى. ءسىز قانداي ارەكەت ەتەسىز؟»
2 – سۇراق
«بالاڭىز ۇيالى تەلەفون الىپ بەر دەپ جىلادى. ءسىز: «شامالى شىداي تۇر، ۋاقىتىندا الىپ بەرەمىن» - دەدىڭىز. بالاڭىز تىڭداماي قويماستان جىلاي باستادى. ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز؟»
3 – سۇراق
ءسىز تاربيەلى وتباسىسىز. ءبىراق، بالاڭىزدىڭ جات ارەكەتتەرگە بوي الدىرىپ بارا جاتقانىن بايقادىڭىز، بالاڭىزدى قالاي قورعاپ قالاسىز.
4 – سۇراق
قۇتتىقتايمىز! سىيلىق الدىڭىز
«ءومىر اعاشى»
سىزدەردىڭ الدارىڭىزداعى جاپىراق – بالالارىڭىز، ەندى وسى جاپىراققا ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىزعا نەمەسە وتباسىڭىزعا جىلى تىلەكتەرىڭىزدى جازاسىز. تامىرلارىڭىز تەرەڭگە جايىلىپ، جاپىراقتارىڭىز جايقالىپ، سايالى بايتەرەككە اينالىڭىزدار.
قورىتىندى ءسوز
اتا - انانىڭ جەكە باسىنىڭ اسەرى بالاعا كۇن ساۋلەسىمەن بىردەي، مۇنى باسقا ەشبىر نارسەمەن اۋىستىرۋ مۇمكىن ەمەس. قۇرمەتتى اتا - انالار، سىزدەردەن بالادان جۇرەك جىلۋىن اياماي بالاعا ءبىر ءسات بولسا دا، بالا كوزىمەن قاراڭىز دەي وتىرىپ بۇگىنگى ترەنينگكە قاتىسقاندارىڭىزعا كوپ - كوپ راحمەت ايتامىز!
قىزىلقوعا اۋدانى، ميالى سەلوسى
مكقك «جاسۇلان» بالالار باقشاسى تاربيەشىسى
ايتجانوۆا ايگەرىم كادىربەك قىزى
تاقىرىبى: “انانىڭ الاقانى - بالاعا ايدىندى قونىس”
ماقساتى: قازىرگى كەزدەگى بالانىڭ دامۋىنا، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا - انا تاربيەسىنىڭ ءادىس - تاسىلدەرىن جەتىلدىرە وتىرىپ، قارىم - قاتىناس ورناتۋ.
مىندەتتەرى: اتا - انالاردىڭ بالاباقشامەن، تاربيەشىمەن تىعىز بايلانىسىن ارتتىرۋ، بالالاردىڭ بىلىمگە، مەيىرىمدىلىككە، ۇستامدىلىققا تاربيەلەۋدىڭ جولدارىن كورسەتۋ. بالا تاربيەلەۋ ساپاسىنىڭ از دا بولسا جوعارلاۋىنا ىقپال ەتۋ.
فورماسى: اتا - انالار اراسىندا ترەنينگ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، جۇرەك سۋرەتى، جۇمساق ويىنشىق، قالام، ءتۇرلى - ءتۇسى كونۆەرت
ءى. كىرىسپە ءبولىم:
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا – انالار! ءبىز سىزدەردى كورگەنىمىزگە قۋانىشتىمىز. بۇگىن سىزدەرمەن وتكىزىلگەلى تۇرعان ترەنينگتىڭ تاقىرىبى: «انانىڭ الاقانى – بالاعا ايدىندى قونىس» دەپ اتالادى. وتباسى - ءومىردى كەمەلىنە كەلتىرەدى، باقىت اكەلەدى. وتباسى – ادام ءومىرىنىڭ تاماشا جاقتارى جۇزەگە اساتىن.... ادامنىڭ ەڭ باستى شاتتىعى بولىپ سانالاتىن، بالانىڭ ءوسىپ، ءومىر سۇرەتىن ورنى. ەكى ادامنىڭ نەكەلەسۋى تولىق وتباسىن قۇرامايدى. دۇنيەگە شىر ەتىپ نارەستە كەلگەندە عانا وتباسى تولىق وتباسى سانالادى. قازىرگى تاڭدا اتا – انانىڭ ءبىرىنشى ماقساتى – قاراجات تابۋ، بالالارىن ەش نارسەدەن مۇقتاج ەتپەۋ بولىپ قالدى. بالا – شاعانىڭ قامىمەن جۇرگەن اتا – انا بالا تاربيەسىنە دە كوڭىل بولە الماي قالدى. ال بالا تاربيەسى وتباسىنان باستالادى، قالىپتاسادى. «بالاپان ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى» دەمەكشى جاقسى – جامان ادەتتەردى بالا وتباسىندا ۇيرەنەدى. وتباسىنداعى كيكىلجىڭ ۇرىستار بالانىڭ پسيحيكاسىنا اسەر ەتەدى. بالانىڭ مەيىرىمدى، ەڭبەكقور، ادەپتى بولىپ ءوسۋى – وتباسىندا جايلى، جاقسى كليماتتىڭ بولۋى. بالامىز ومىردەن ءوز ورنىن تاۋىپ، باقىتتى ءومىر ءسۇرسىن دەسەك، بالا تاربيەسىنە كوڭىل ءبولۋدى ەشقاشان ەستەن شىعارمايىق.
ا. س. ماكارەنكو «ءسىز ۇلىڭىزدى نەمەسە قىزىڭىزدى تەك قانا ءوزىڭىز اتا – انالىق قۋانىشىڭىز ءۇشىن عانا دۇنيەگە اكەلىپ، تاربيەلەپ جاتقان جوقسىز. ءسىزدىڭ وتباسىڭىزدا بولاشاق ازامات، بولاشاق قايراتكەر، بولاشاق كۇرەسكەر ءوسىپ كەلەدى» دەگەن ەكەن.
«تانىسۋ» جاتتىعۋى
قولىمداعى دوپتى ءبىر - بىرىمىزگە بەرۋ ارقىلى ەسىمدەرىن اتاتقىزا وتىرىپ ءوز بويىنداعى ءۇش قاسيەتىن كەزەكپەن ايتۋ.
«مەنىڭ وتباسىم»
ءوزىمىزدىڭ وتباسىمىزدى گۇل بەينەسىمەن سۋرەتتەپ سالىپ، تالداپ وتەيىك.
وي - قوزعاۋ
“بالا دەگەن كىم؟” تۋرالى ءاربىر اتا - انا وي قوزعاۋ جازادى.
سۇراق - جاۋاپ
ءسىز بالاڭىزدى تاڭەرتەڭگى ۇيقىدان قالاي وياتاسىز؟
بالاڭىزعا ريزاشىلىعىڭىزدى قالاي بىلدىرەسىز؟
بالاڭىزدىڭ ءتاتتى قىلىقتارى
بالاڭىز سىزگە قانداي كومەك كورسەتەدى؟
بوي سەرگىتۋ ءساتى
«تاماشا، تاماشا، شا، شا، شا. گريسا، گريسا، سا، سا، سا»
بالا – اتا – انانىڭ ءۇمىتى، ءومىرىنىڭ جالعاسى. «بالامنىڭ تابانىنا كىرگەن شوڭگە مەنىڭ ماڭدايىما كىرسىن» - دەپ پەرزەنتىن الپەشتەپ وسىرگەن اتا – انانىڭ جاتسا – تۇرسا تىلەيتىنى - بالاسىنىڭ الدىڭعى قاتارلى ازامات بولىپ وسكەنى.
ەندەشە ءسىز بالاڭىزدىڭ بويىنان قانداي قاسيەتتەردى كورگىڭىز كەلەدى؟
● جاعىمسىز قىلىق----------
● جاقسى قاسيەتتەر------------
س ي ت ۋ ا س ي يا ل ى ق س ۇ ر ا ق ت ا ر
1 – سۇراق
«بالاڭىز بالاباقشادان شاعىم ايتىپ كەلدى. تاربيەشى ۇرىسقانىن، ەندى بالاباقشاعا بارعىسى كەلمەيتىنىن ايتتى. ءسىز قانداي ارەكەت ەتەسىز؟»
2 – سۇراق
«بالاڭىز ۇيالى تەلەفون الىپ بەر دەپ جىلادى. ءسىز: «شامالى شىداي تۇر، ۋاقىتىندا الىپ بەرەمىن» - دەدىڭىز. بالاڭىز تىڭداماي قويماستان جىلاي باستادى. ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز؟»
3 – سۇراق
ءسىز تاربيەلى وتباسىسىز. ءبىراق، بالاڭىزدىڭ جات ارەكەتتەرگە بوي الدىرىپ بارا جاتقانىن بايقادىڭىز، بالاڭىزدى قالاي قورعاپ قالاسىز.
4 – سۇراق
قۇتتىقتايمىز! سىيلىق الدىڭىز
«ءومىر اعاشى»
سىزدەردىڭ الدارىڭىزداعى جاپىراق – بالالارىڭىز، ەندى وسى جاپىراققا ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىزعا نەمەسە وتباسىڭىزعا جىلى تىلەكتەرىڭىزدى جازاسىز. تامىرلارىڭىز تەرەڭگە جايىلىپ، جاپىراقتارىڭىز جايقالىپ، سايالى بايتەرەككە اينالىڭىزدار.
قورىتىندى ءسوز
اتا - انانىڭ جەكە باسىنىڭ اسەرى بالاعا كۇن ساۋلەسىمەن بىردەي، مۇنى باسقا ەشبىر نارسەمەن اۋىستىرۋ مۇمكىن ەمەس. قۇرمەتتى اتا - انالار، سىزدەردەن بالادان جۇرەك جىلۋىن اياماي بالاعا ءبىر ءسات بولسا دا، بالا كوزىمەن قاراڭىز دەي وتىرىپ بۇگىنگى ترەنينگكە قاتىسقاندارىڭىزعا كوپ - كوپ راحمەت ايتامىز!
قىزىلقوعا اۋدانى، ميالى سەلوسى
مكقك «جاسۇلان» بالالار باقشاسى تاربيەشىسى
ايتجانوۆا ايگەرىم كادىربەك قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
«تەربەلىستەر»، «تولقىندار» تاراۋىن جالپىلاۋ.
