InfoHub Logo

انري فايول (1841 — 1925) — مەنەدجمەنتتىڭ تەورەتيگى مەن پراكتيگى، اكىمشىلىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، «جالپى جانە ونەركاسىپتىك باسقارۋ» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى. ءوز تۇجىرىمداماسىندا ول باسقارۋدىڭ 14 قاعيداسىن ايتىپ وتەدى، ول قاعيدالاردى بىلە ءجۇرۋدىڭ پايداسى ءار ادامعا تيەرى ءسوزسىز. اسىرەسە، باسشىلار مەن ءوزىنىڭ كوشباسشىلىق بەيىمدىلىگىن ايقىنداۋعا ۇمتىلاتىندارعا قاجەت.

ەڭبەكتى ءبولۋ

ەڭبەك ءبولۋدىڭ ماقساتى — ماقسات پەن مىندەتتەردىڭ از مولشەرىنە (جۇمىسشىنىڭ) زەيىنىن شوعىرلاندىرۋ. نازارى مەن بار كۇشىن ءبىر سالاعا باعىتتاندىرۋ ارقىلى جۇمىسىنىڭ ساپاسى ايتارلىقتاي ارتا تۇسەدى.        

ەگەر ەڭبەك ءبولىنىسى بار جانە جوق ەكى ۇجىمدى الىپ قاراساق (قالعان بارلىق نارسەلەر بىردەي) — ءبىرىنشى ۇجىم ايتارلىقتاي كوبىرەك تاپسىرما ورىندايدى جانە ونى ەداۋىر ساپالى ەتىپ جاسايدى.

وكىلەتتىك پەن مىندەتتەر

قولىندا بيلىگى بار ادام قابىلداناتىن شەشىمدەر مەن بەرىلەتىن بۇيرىقتار ءۇشىن جاۋاپتى بولۋعا ءتيىس. ۇجىمدى باسقارۋعا وكىلەتتى ادام ۇجىم جۇمىسىنىڭ بارلىق سالدارىنا جاۋاپ بەرەدى.

ءتارتىپ

قىزمەتكەرلەر ءوز كومپانياسىنىڭ ەرەجەلەرىن قۇرمەتتەۋگە جانە ۇستانۋعا مىندەتتى. سونداي-اق، كومپانيا مۇشەلەرىنىڭ باعىنۋىن قاداعالايتىن جانە قابىلدانعان كەلىسىمدەر بۇزىلعان جاعدايدا ولاردى جازالايتىن جەتەكشىلەر بولۋعا ءتيىس.      

دارا باسشىلىق

ءار جۇمىسشىدا تەك ءبىر عانا تىكەلەي باسشى بولۋى كەرەك. ول تاپسىرما بەرىپ، جۇمىستىڭ ورىندالۋىن باقىلايدى.

ىس-ارەكەتتىڭ بىرلىگى         

ءبىر ماقساتتىڭ اياسىندا جۇمىس ىستەيتىن بارلىق توپتاردىڭ ءبىرىڭعاي ءىس-قيمىل جوسپارى مەن ءبىر جەتەكشىسى بولۋى كەرەك.

جەكە مۇددەلەردىڭ باعىنۋى

قىزمەتكەردىڭ نەمەسە قىزمەتكەرلەر توبىنىڭ جەكە مۇددەلەرى كومپانيانىڭ نەمەسە باسقا دا ۇيىمنىڭ مۇددەلەرىنەن جوعارى بولماۋى كەرەك. جۇمىس مۇددەسى باسىم بولۋى كەرەك.

قىزمەتكەرلەرگە سىياقى

جۇمىسشىلار ەڭبەگىنە تۇرارلىق جانە لايىقتى سىياقىنى الۋى كەرەك، سىياقى جۇمىسىن جالعاستىرۋعا ىنتالاندىرۋى كەرەك. تۇراقتى ماراپاتتار (سىيلىق ت.ب) دا كومپانيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءوز ۇيىمىنا دەگەن ادالدىعىن قالىپتاستىرىپ، ولاردى بۇرىنعىدان دا جاقسى جۇمىس ىستەۋگە ىنتالاندىرادى.

ورتالىقتاندىرۋ

ەڭبەك ءبولىنىسىنىڭ بار بولۋى قانشالىق ماڭىزدى بولسا، باسقارۋ ورتالىعىنىڭ بولۋى دا سونشالىق ماڭىزدى. ورتالىقتاندىرۋدىڭ دارەجەسى، ورتالىقسىزداندىرۋدىڭ ۇلەسى ناقتى جاعدايلارعا بايلانىستى جانە ءار جاعدايدا جەكە-جەكە انىقتالادى.

يەرارحيا

كەز كەلگەن ۇيىمدا تومەنگى بۋىن باسشىسىنان باس باسقارۋشىعا دەيىنگى يەرارحيا بولۋى كەرەك. بۇل كومپانيانىڭ قالىپتى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن قاجەت. ءبىراق يەرارحيا ساتىسى مەيلىنشە از بولۋعا ءتيىس جانە زياندى بولماۋى كەرەك.

ءتارتىپ

ءار قىزمەتكەردىڭ ءوز ورنى، مىندەتتەرى بولۋى كەرەك جانە ول سول جەردە بولىپ، سول تاپسىرمالاردى ورىنداۋى قاجەت.

ادىلدىك

ادىلدىك — ادىلەت پەن مەيىرىمدىلىكتىڭ ۇيلەسىمى. باسقارۋشى بۋىن قولاستىنداعىلارعا ءادىل جانە قۇرمەتپەن قاراۋى كەرەك. ادىلەتسىزدىككە جول بەرىلەتىن جەرلەردە ءونىمدى جۇمىس بولمايدى.        

قىزمەتكەرلەردىڭ تۇراقتىلىعى

كادرلاردىڭ تۇراقسىزدىعى — ناشار باسقارۋدىڭ سالدارى. ول كومپانيانى السىرەتىپ، ونىڭ تيىمدىلىگىن ازايتادى. ءفايولدىڭ پايىمداۋىنشا، جۇمىس ورنىنا مىقتاپ جابىساتىن ورتاشا قابىلەتتى باسشى تالانتتى، ءبىراق سەنىمسىز جانە تەز كەتەتىن باسقارۋشىدان جاقسى.

باستاما (ينيسياتيۆا)

بارلىق قىزمەتكەرلەردە باستاما ءبىلدىرۋ، ءوز يدەيالارىن ايتۋ جانە كومپانيا تيىمدىلىگىن ارتتىراتىن تاسىلدەردى ۇسىنۋعا مۇمكىندىك بولۋى كەرەك. باستاما ۇيىمعا كۇش پەن قۋات بەرەدى. 

بىرلىك (كورپوراتيۆتىك رۋح)

ۇجىمدا ۇيلەسىم بولۋى كەرەك. قىزمەتكەرلەردىڭ بىرلىگى نەعۇرلىم كۇشتى بولسا، ەڭبەكتەرى سوعۇرلىم ناتيجەلى بولادى. كۇش — بىرلىك پەن سينەرگيادا.

وسى قاعيدالارمەن تانىسقاننان كەيىن، سىزگە كەز كەلگەن ۇجىمنىڭ ءتيىمدى جۇمىسىن ۇيىمداستىرىپ، ونى لايىقتى تۇردە باسقارۋ الدەقايدا جەڭىل بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز.

---