InfoHub Logo

تۇسكى شايىن ءىشىپ بولىسىمەن، اپاسى كەيدە بۇعان: "ماعان "قىز جىبەكتى" قويىپ بەرشى"، - دەيتىنى بار. بۇل دالاعا ويناپ كەتكىسى كەلىپ تۇر ەدى، ەندى اپاسى ايتقاسىن، قويىپ بەرۋى كەرەك.

راديو ۇلكەن بولمەدە تۇرادى. اپاسى سول بولمەگە ءوتىپ، قاسىنا سۇيەنىپ وتىراتىن جاستىعىن الىپ، جىردى تىڭداۋعا دايىندالىپ وتىرار ەدى. بۇل راديونىڭ كىشكەنە تۇيمەسىن باسادى. تۇيمەنى باسقاندا، راديونىڭ بەتىندە اپپاق سامالاداي جارىق ساۋلە جارقىرايدى. ەگەر وسى تۇيمەنى قايتارا باسسا، سامالاداي ساۋلە ءسونىپ، راديونىڭ جارتى بەتىندە قىزىلدى-جاسىلدى جارىق ءبىرقالىپتى جانىپ تۇرار ەدى. ەگەر مىناۋ جاتقان كۇيتاباقتاردىڭ اراسىنان ەسترادالىق باعىتتاعى كۇيتاباقتاردىڭ ءبىرىن الىپ ويناتسا، مىنا قىزىلدى-جاسىلدى جارىقتار داۋىس پەن اۋەننىڭ ىرعاعىنا ساي جانىپ-سونە باستار ەدى. ەگەر ءانشىنىڭ داۋسى تىم بيىككە كوتەرىلىپ تۇرىپ السا، جارىقتاردىڭ ىشىندەگى اشىق، كوگىلدىر ساۋلەلى جارىق وزگە جارىقتاردان ەرەكشە ءبولىنىپ بارىنشا شۇعىلا شاشقان كۇيى تۇرىپ قالار ەدى دە، ءانشىنىڭ داۋسى تومەن تۇسكەندە بارىپ، كوك شۇعىلا دا ىلە-شالا سونە قالار ەدى. ال ەگەر ءانشىنى سۇيەمەلدەۋشى مۋزىكانتتىڭ گيتاراسىنىڭ داۋسى اۋەندى قايىرمالاپ ويناپ تۇرىپ العان ساتتە، جارىقتاردىڭ اراسىنان اشىق قىزىل شۇعىلا ساۋلە عانا جارقىراعان كۇيى بولىنە جانىپ، سول كۇيى تۇرىپ قالار ەدى دە، ءانشى ءاندى جالعاستىرىپ كەتكەندە، قىزىل شۇعىلا دا ىلە-شالا باسەڭسي قالار ەدى. ءقازىر اپاسى "قىز جىبەكتى" قويىپ بەرۋدى سۇراپ وتىر. ءداستۇرلى باعىتتاعى اندەردى قويعاندا، قىزىلدى-جاسىلدى جارىقتار ەسترادالىق اندەردى قويعانداعىداي اسا قۇبىلىپ ويناي بەرمەيدى. تەك جىرشى داۋسىن كوتەرىپ "ءاۋ" دەپ قالعان ساتتە عانا، ماناعى كوگىلدىر ساۋلەلى جارىق ءبىر مارتە جارق ەتە ءتۇسىپ، ىلە-شالا تەز سونەدى. ءداستۇرلى اندەردى ويناتقاندا، ەڭ باستىسى، بۇل جارىقتاردى ءسوندىرىپ قويعان دۇرىس. ويتكەنى ءداستۇرلى باعىتتاعى اندەردىڭ باستى قاسيەتى اۋەننىڭ ويناقىلىعىندا ەمەس، ءسوز، ءسوزدىڭ قۇدىرەتى، ءسوزدىڭ قاسيەتىندە جاتار ەدى.

"قىز جىبەك" جىرىنىڭ كۇيتاباقتارىنىڭ ءوزى دە ءدال وسى جارىقتاردىڭ ءتۇسى سەكىلدى قىزىلدى-جاسىلدى ەدى. بۇل سولاردىڭ العاشقىسىن الىپ راديونىڭ بەتىنە قويىپ، ۇستىنە ينەنى ورنالاستىرادى. پلاستينكانىڭ بەتى ازداپ سىزىلعان ەدى، سوندىقتان راديودان قىتىرلاعان دىبىس شىعىپ تۇرادى دا، جىرشى دومبىراسىن قاعىپ، جىردى باستاپ، اراسىندا ايەل ادامنىڭ قۇلاققا جاعىمدى داۋسى قارا سوزبەن جازىلعان ءماتىندى داۋىستاپ وقىپ وتىرادى.

بۇل ەندى ويناپ كەتكىسى كەلەدى. ءبىراق مۇنى وسى بولمەگە ەرىكسىز بايلاپ قوياتىن ءبىر نارسە بار. ول مىنا تولقىپ اينالىپ تۇرعان كۇيتاباقتىڭ ۇستىندەگى ينەنىڭ كەيدە توقتاپ قالاتىندىعى. ەگەر ينە توقتاپ قالسا، جىرشى ءبىر ايتقانىن قايتالاپ تۇرىپ الادى. مۇندايدا اپاسىنىڭ جىردى تىڭداپ وتىرعان اسەرى بۇزىلادى عوي. سوندىقتان اپاسىنىڭ جانىنا جۇگىنىپ وتىرا قالىپ، بۇل دا ەرىكسىز جىر تىڭداۋعا كىرىسەدى. وسىلاي-وسىلاي ۇزاق جىردى تىڭداۋعا ۇيرەندى.

بۇعان، اسىرەسە، جىردىڭ ىشىندەگى سانسىزباي بەينەسى ەرەكشە ۇنايتىن. سانسىزبايدىڭ باتىرلىعى اعاسى تولەگەننەن ارتىق بولماسا، ءبىر دە كەم ەمەس. "سول ەلدە، ءسىرا، جىگىت جوق پا، ءتاڭىرى-اي، جەسىرىن ىزدەپ كەلىپ نەگە المايدى". ارۋ جىبەكتىڭ تىلەگى ورىندالدى عوي اقىرى. سانسىزباي جولعا شىقتى. سانسىزباي جىبەكتى جاۋمەن شايقاسىپ ءجۇرىپ الدى. ول تەك جەڭگەنى عانا ەمەس، قازاقتىڭ ارۋ قىزىن جاتتىڭ قۇشاعىنا بەرمەگەن باتىر جىگىت.

اپاسى جىردى تىڭداپ بولىپ، ۇيدەگى كۇندەلىكتى تىرشىلىگىنە كىرىسەر ەدى. بۇل وسى كەزدە بارىپ دالاعا قاراي سىتىلىپ شىعا بەرەدى. سوڭىنان اپاسىنىڭ داۋسى ەستىلەدى:

"ءاي، تىم ۇزاپ كەتپە، جۇمساعاندا كەرەك بولاسىڭ".

***

بالا بولمىستى ەكىگە ءبولۋشى ەدى: جاقسى جانە جامان. ول جاقسى دەپ قابىلدانعان نارسەنىڭ بارلىعىن ادامدار جاقسى دەپ قابىلدايدى، ال جامان دەپ قابىلدانعان نارسەنىڭ بارلىعىن ادامدار جامان دەپ قابىلدايدى دەپ ويلايتىن.

حان كەنەنىڭ اتىن ەڭ العاش رەت اپاسىنىڭ اۋزىنان ەستىدى. بىردە اپاسى ۇلكەن اعاسىنان: "بالام، وسى حان كەنەنى نەگە ايتقىزبايدى؟" - دەپ سۇرادى. اعاسى شىلىم تارتۋعا وقتالىپ، سىرتقا بەتتەپ بارا جاتىر ەدى. ارتىنا بۇرىلىپ قارادى دا:

"ول كىسى ورىسقا قارسى شىققان، اپا، سونان سوڭ ايتقىزبايدى"، - دەدى. وسى كەزدە ۇرشىق ءيىرىپ وتىرعان اپاسى: "وي، قۇداي-اي"، - دەپ قاباعىن شىتىنىپ قالعان ەدى. بالا وسى اڭگىمە ارقىلى حان كەنەنى جاقسى ادام دەپ قابىلدادى. ءبىراق بالاعا ەشكىم دە ولاي دەپ ايتقان جوق قوي. ەندەشە، بالانىڭ ساناسىندا ونداي ۇعىم قالاي پايدا بولادى؟ سەبەبى بالالار اپالارىن جاقسى كورۋشى ەدى. ال بالالاردان اپالارىڭدى نەگە جاقسى كورەسىڭدەر دەپ سۇراۋدىڭ ءوزى ابەستىك. بالانىڭ ساناسى تىم قابىلداعىش، سەزىمتال. الگىندە اپاسى اعاسىنا سۇراق قويىپ جاتقاندا، الگى كىسىنىڭ ەسىمىن سونشالىقتى ءبىر ىلتيپاتپەن اتادى عوي. ەگەر ول كىسى جاقسى ادام بولماسا، اپاسى سويتەر مە ەدى؟ ونىڭ ۇستىنە اعاسىنىڭ جاۋابىنان كەيىن "وي، قۇداي-اي" دەپ قاباعىن شىتىنىپ قالدى ەمەس پە؟ دەمەك، ايتقىزعانىن تىلەگەنى. ەگەر جاقسى ادام بولماسا، ايتقىزعانىن
تىلەر مە ەدى؟ ەندەشە، اپالارى جاقسى دەپ تانىعان ادامدى بالالارى دا جاقسى دەپ ءبىلۋى كەرەك.

ءبىراق بالا ءبارىبىر ءبىر نارسەنى تۇسىنگەن جوق. ول اعاسىنىڭ جاۋابى ەدى. ونىڭ ساناسىندا "جاقسى ادام جاقسى ادامعا نەگە قارسى شىعۋعا ءتيىس؟" دەگەن سۇراق تۇرىپ الدى. ول مۇنىڭ جاۋابىن وسكەسىن بارىپ ءتۇسىندى.

---