اقان سەرى قورامسا ۇلى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اقان سەرى قورامسا ۇلى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: اقان سەرى قورامسا ۇلىنىڭ ءومىر جولى مەن شىعارمالارى تۋرالى اڭگىمەلەپ، اقىن اندەرىندە تابيعاتتىڭ سىرشىل سەزىمى، اسەم سازى بار ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
ءا) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى اقىن اندەرى ارقىلى سۇلۋلىققا، اسەمدىككە تاربيەلەۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلارعا ءاندى تىڭداتا وتىرىپ، ولاردىڭ ەستۋ، قابىلداۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سوزدەرىن انىق ايتۋعا داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ
ءتۇرى: ينتەگرالدى(ارالاس)
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، پروبلەمالىق ىزدەنۋ، كورنەكىلىك ارقىلى.
كورنەكىلىگى: اقان سەرى پورترەتى، نوتا سىزىلعان پلاكات، نوتالار، ءۇنتاسپا، كۇيتاباق، پلاكاتتار.
ءپانارالىق بايلانىسى: تاريح، قازاق ادەبيەتى، ماتەماتيكا، بەينەلەۋ، ەڭبەك.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
• ساباق ماقساتى تۇسىندىرىلەدى.
ءىى. قايتالاۋ سۇراقتارى:
1. قۇرمانعازى دەگەن كىم؟
2. ونىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى.
ءارى قاراي تىرەك - سىزبا بويىنشا تۇسىندىرىلەدى.
ءىىى. جاڭا ءبىلىم بەرۋ.
بالالار، بۇگىن ءبىز سال - سەرىلەردىڭ پاديشاسى اقان سەرى قورامسا ۇلىنىڭ ومىرىمەن جانە اندەرىمەن تانىسامىز.
اقان سەرى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى ايىرتاۋ اۋدانى قوسكول دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى قورامسا، شەشەسى جاسىن شارۋا ادامدارى بولعان. اقان (اقجىگىت) 13 جاسقا كەلگەندە اۋىل مولداسىنان ساۋات اشىپ، قىزىلجارداعى ءۋالي مەدرەسەسىندە وقىعان. مۇنان كەيىن ءوز اۋلىنا ورالىپ، ونەرگە ءبىرجولا بەت بۇرادى. حالىق اقاننىڭ سۇلۋ اندەرىن، ونەرىن، ءسان - سالتاناتىن، بەكزاتتىعىن جوعارى باعالاپ، «سەرى» دەگەن اتاق بەرگەن. ول قاسىنا ونەرلى جاستاردى ەرتىپ، دۋمانداتىپ، ونەر كورسەتكەن.
ەل مۇڭىن جوقتاپ، جۇرگەن جەرى دۋمانعا اينالعان اقان سەرى بالۋان شولاق، جاياۋ مۇسا، ەستاي، يمان ءجۇسىپ سىندى اتاقتى سال - سەرىلەرمەن جاقىن قارىم - قاتىناستا بولعان. اقاننىڭ «اق كويلەك»، «اۋجار»، «بالقاديشا»، «التىباسار» اندەرى ماحاببات تاقىرىبىنا ارنالىپ جازىلسا، «قۇلاگەر»، «ماڭماڭگەر» اندەرى جۇيرىك اتىنا، «كوكجەندەت»، «قاراتورعاي» اندەرى قىران قۇسىنا ارنالعان. ال تابيعاتتى جىرلايتىن «كوكشەتاۋ»، «سىرىمبەت»، «كەربەز سۇلۋ» اتتى تاماشا اندەرى بار.
«دوسمۇقاسان» ءانسامبلىنىڭ ورىنداۋىندا اقان سەرىنىڭ «ءلايلىم» ءانىن تىڭداۋ (ءۇنتاسپادان).
سۇراق: 1. اننەن قانداي اسەر الدىڭدار؟
2. ءاننىڭ ەكپىنى قانداي؟
IV. بەكىتۋ ءبولىمى.
1. اقان سەرىنىڭ «ماڭماڭگەر» ءانىن زەرتتەۋ، انىقتاۋ (تونال - دىلىقتى، ەكپىنىن، ولشەمىن).
2. وي شاقىرۋ. اتا - بابامىز دومبىرامەن ءان ايتىپ، كۇي شەرتكەن. سول ىزبەن، شىنايى ۇلتتىق ونەرىمىز دە جالعاسىن تاۋىپ عاسىردان عاسىرعا جەتۋدە. اقان سەرى قورامسا ۇلىنىڭ سەرىك ەتكەن اسپابى دا دومبىرا. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپابى دومبىرانى ءتۇرلى عىلىم سالالارى بويىنشا قاراستىرىپ كورەيىك. ءار عىلىم جەلىسىمەن سيپاتتاما بەرەيىك.
ءۇ. قورىتىندى ءبولىمى.
1) ۆەنن دياگرامماسى.
قۇرمانعازى
اقان سەرى
2) اقان سەرى قورامسا ۇلى تۋرالى جازۋشى س. ءجۇنىسوۆتىڭ «اقان سەرى» اتتى رومانى، جازۋشى ع. مۇسىرەپوۆتىڭ «اقان سەرى - اقتوقتى» اتتى پوەماسى، ونىڭ جۇيرىك اتى قۇلاگەر تۋرالى جازۋشى ءى. جانسۇگىروۆتىڭ «قۇلاگەر» اتتى پوەماسى ءتارىزدى شىعارمالار بار. سونداي - اق، ونىڭ اندەرىن «دوسمۇقاسان» ءانسامبلى ورىنداپ ءجۇر. شىعارمالارى 1963 جىلى «جازۋشى» باسپاسىندا جەكە جيناق بولىپ جارىق كوردى.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما
1. «ماڭماڭگەر»ءانىن جاتتاۋ، سۋرەت سالۋ
2. اقان سەرى قورامسا ۇلى ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مازمۇنىن ايتۋ
Vءىى. باعالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: اقان سەرى قورامسا ۇلىنىڭ ءومىر جولى مەن شىعارمالارى تۋرالى اڭگىمەلەپ، اقىن اندەرىندە تابيعاتتىڭ سىرشىل سەزىمى، اسەم سازى بار ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
ءا) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى اقىن اندەرى ارقىلى سۇلۋلىققا، اسەمدىككە تاربيەلەۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلارعا ءاندى تىڭداتا وتىرىپ، ولاردىڭ ەستۋ، قابىلداۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سوزدەرىن انىق ايتۋعا داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ
ءتۇرى: ينتەگرالدى(ارالاس)
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، پروبلەمالىق ىزدەنۋ، كورنەكىلىك ارقىلى.
كورنەكىلىگى: اقان سەرى پورترەتى، نوتا سىزىلعان پلاكات، نوتالار، ءۇنتاسپا، كۇيتاباق، پلاكاتتار.
ءپانارالىق بايلانىسى: تاريح، قازاق ادەبيەتى، ماتەماتيكا، بەينەلەۋ، ەڭبەك.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
• ساباق ماقساتى تۇسىندىرىلەدى.
ءىى. قايتالاۋ سۇراقتارى:
1. قۇرمانعازى دەگەن كىم؟
2. ونىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى.
ءارى قاراي تىرەك - سىزبا بويىنشا تۇسىندىرىلەدى.
ءىىى. جاڭا ءبىلىم بەرۋ.
بالالار، بۇگىن ءبىز سال - سەرىلەردىڭ پاديشاسى اقان سەرى قورامسا ۇلىنىڭ ومىرىمەن جانە اندەرىمەن تانىسامىز.
اقان سەرى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى ايىرتاۋ اۋدانى قوسكول دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى قورامسا، شەشەسى جاسىن شارۋا ادامدارى بولعان. اقان (اقجىگىت) 13 جاسقا كەلگەندە اۋىل مولداسىنان ساۋات اشىپ، قىزىلجارداعى ءۋالي مەدرەسەسىندە وقىعان. مۇنان كەيىن ءوز اۋلىنا ورالىپ، ونەرگە ءبىرجولا بەت بۇرادى. حالىق اقاننىڭ سۇلۋ اندەرىن، ونەرىن، ءسان - سالتاناتىن، بەكزاتتىعىن جوعارى باعالاپ، «سەرى» دەگەن اتاق بەرگەن. ول قاسىنا ونەرلى جاستاردى ەرتىپ، دۋمانداتىپ، ونەر كورسەتكەن.
ەل مۇڭىن جوقتاپ، جۇرگەن جەرى دۋمانعا اينالعان اقان سەرى بالۋان شولاق، جاياۋ مۇسا، ەستاي، يمان ءجۇسىپ سىندى اتاقتى سال - سەرىلەرمەن جاقىن قارىم - قاتىناستا بولعان. اقاننىڭ «اق كويلەك»، «اۋجار»، «بالقاديشا»، «التىباسار» اندەرى ماحاببات تاقىرىبىنا ارنالىپ جازىلسا، «قۇلاگەر»، «ماڭماڭگەر» اندەرى جۇيرىك اتىنا، «كوكجەندەت»، «قاراتورعاي» اندەرى قىران قۇسىنا ارنالعان. ال تابيعاتتى جىرلايتىن «كوكشەتاۋ»، «سىرىمبەت»، «كەربەز سۇلۋ» اتتى تاماشا اندەرى بار.
«دوسمۇقاسان» ءانسامبلىنىڭ ورىنداۋىندا اقان سەرىنىڭ «ءلايلىم» ءانىن تىڭداۋ (ءۇنتاسپادان).
سۇراق: 1. اننەن قانداي اسەر الدىڭدار؟
2. ءاننىڭ ەكپىنى قانداي؟
IV. بەكىتۋ ءبولىمى.
1. اقان سەرىنىڭ «ماڭماڭگەر» ءانىن زەرتتەۋ، انىقتاۋ (تونال - دىلىقتى، ەكپىنىن، ولشەمىن).
2. وي شاقىرۋ. اتا - بابامىز دومبىرامەن ءان ايتىپ، كۇي شەرتكەن. سول ىزبەن، شىنايى ۇلتتىق ونەرىمىز دە جالعاسىن تاۋىپ عاسىردان عاسىرعا جەتۋدە. اقان سەرى قورامسا ۇلىنىڭ سەرىك ەتكەن اسپابى دا دومبىرا. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپابى دومبىرانى ءتۇرلى عىلىم سالالارى بويىنشا قاراستىرىپ كورەيىك. ءار عىلىم جەلىسىمەن سيپاتتاما بەرەيىك.
ءۇ. قورىتىندى ءبولىمى.
1) ۆەنن دياگرامماسى.
قۇرمانعازى
اقان سەرى
2) اقان سەرى قورامسا ۇلى تۋرالى جازۋشى س. ءجۇنىسوۆتىڭ «اقان سەرى» اتتى رومانى، جازۋشى ع. مۇسىرەپوۆتىڭ «اقان سەرى - اقتوقتى» اتتى پوەماسى، ونىڭ جۇيرىك اتى قۇلاگەر تۋرالى جازۋشى ءى. جانسۇگىروۆتىڭ «قۇلاگەر» اتتى پوەماسى ءتارىزدى شىعارمالار بار. سونداي - اق، ونىڭ اندەرىن «دوسمۇقاسان» ءانسامبلى ورىنداپ ءجۇر. شىعارمالارى 1963 جىلى «جازۋشى» باسپاسىندا جەكە جيناق بولىپ جارىق كوردى.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما
1. «ماڭماڭگەر»ءانىن جاتتاۋ، سۋرەت سالۋ
2. اقان سەرى قورامسا ۇلى ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مازمۇنىن ايتۋ
Vءىى. باعالاۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
