سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 6 ساعات بۇرىن)
اقىلدى بالاقاي. بەينەلەۋدەگى ءداستۇرلى ەمەس تاسىلدەرمەن تانىستىرۋ جانە بالالاردىڭ دامۋىنداعى ساۋساقپەن سۋرەت سالۋ ءادىسىنىڭ ماڭىزى
ماستەر كلاسس
تاقىرىبى: اقىلدى بالاقاي.
«بەينەلەۋدەگى ءداستۇرلى ەمەس تاسىلدەرمەن تانىستىرۋ جانە بالالاردىڭ دامۋىنداعى ساۋساقپەن سۋرەت سالۋ ءادىسىنىڭ ماڭىزى».
وتكىزۋ ءتۇرى: سەمينار - پراكتيكۋم
ماقساتى: بەينەلەۋدەگى ۇيدەن وقيتىن بالالاردىڭ شىعارماشىلىق ويى مەن قيالىن دامىتۋداعى، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋداعى ءداستۇرلى ەمەس تاسىلدەردىڭ ماڭىزىن اشۋ، وزەكتىلىگىن كورسەتۋ. پەداگوگتاردى ءداستۇرلى ەمەس بوياۋدىڭ سان الۋاندىلىعىمەن تانىستىرۋ.
جۇمىسىمنىڭ ۇرانى: «بالا ءۇشىن، بالامەن بىرگە، بالانىڭ مۇمكىندىگىنە ساي.»
دايارلىق كەزەڭ:
1. ءار ءتۇرلى ادىستە ورىندالعان بالالار سۋرەتتەرىنىڭ كورمەسىن دايىنداۋ.
2. ءداستۇرلى ەمەس ادىستە قولدانىلاتىن ماتەريالداردى كورسەتۋ.
3. دايەكسوزدەر.

كىرىسپە ءسوز.
شىعارماشىلىق تۇلعانى قالىپتاستىرۋ – قازىرگى كەزەڭدەگى پەداگوگيكالىق تەوريا مەن تاجىريبەنىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى. ۆ. ا. سۋحوملينسكيي ايتقانداي: «بالالاردىڭ مۇمكىندىگى مەن دارىندىلىعىنىڭ باستامالارى ساۋساقتارىنىڭ ۇشىندا. بەينەلەپ ايتقاندا، ساۋساقتارىنان، شىعارماشىلىق ويىن قورەكتەندىرەتىن وتە جىڭىشكە جىلعالار سىندى جىپتەر تارايدى. بالانىڭ قولىندا نەعۇرلىم شەبەرلىك كوپ بولسا، سوعۇرلىم ول اقىلدى بولادى». پەداگوگتاردىڭ پايىمداۋى بويىنشا - بارلىق بالالار دارىندى. سوندىقتان دارىنىن ۋاقىتىندا بايقاپ، سەزىپ، تاجىريبەسىندە، ناقتى ومىرىندە قولدانۋعا مۇمكىندىك تۋعىزۋ قاجەت. ەرەسەكتەردىڭ كومەگىمەن كوركەمدىك - شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتا وتىرىپ، بالا جاڭا تۋىندىلار جاسايدى (سۋرەت، جاپسىرۋ). قايتالانبايتىن تۋىندىلاردى ويلاستىرۋ بارىسىندا ول ءارقاشان زاتتىڭ جاسالۋ تاسىلدەرىمەن تاجىريبە جاسايدى. بالا ءوزىنىڭ ەستەتيكالىق دامۋىندا قاراپايىم كورنەكى - سەزىمدىك اسەرىنەن ءتۇپنۇسقالىق كەيىپتىڭ جاسالۋىنا بەينەلەۋ - مانەرلەۋ ادىستەرى ارقىلى وتەدى. سوندىقتان ونىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ نەگىزىن قالاۋ كەرەك. نەعۇرلىم بالا جاقسى كورسە، ەستىسە، كۇيىنسە، سوعۇرلىم قيالداۋ ارەكەتتەرى ماڭىزدى جانە ناتيجەلى بولادى.
بىرنەشە جىلدان بەرى بالالارمەن جۇمىس بارىسىندا مەن بەينەلەۋ ارەكەتتەرىنىڭ ناتيجەلەرىنە نازار اۋداردىم. بالالار كەلەسى بەلگىلەر بويىنشا جاقسى ناتيجەلەر كورسەتتى:
• شتريحتاۋ يكەمدىلىگى، ءتۇرلى ءتۇستى قارىنداشتارمەن ءار ءتۇرلى سىزىقتاردى تارتۋى؛
• جىڭىشكە جانە جۋان قىلقالاممەن بوياۋدى جاعا ءبىلۋى؛
• نەگىزگى تۇستەردىڭ، بوياۋدىڭ رەڭكتەرىن تانىپ، ولاردى ارالاستىرا ءبىلۋى؛
• ۇلگى مەن داقتى جۇمىستا قولدانا ءبىلۋى؛
• ءوز جۇمىس ورنىن جيناي ءبىلۋى؛
سونىمەن قاتار بالالاردىڭ تومەن قابىلەتتەرى دە بايقالدى:
• ساباق بارىسىندا، جاۋاپ ايتقان كەزدە وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىك پەن بوگەلىپ قالۋشىلىق؛
• وزدىگىنەن بەينەلەۋ قۇرالدارىن تاڭداۋدا، سۋرەتتى پاراققا ورنالاستىرۋدا ارەكتسىزدىك؛
• ءداستۇرلى ەمەس بوياۋ ارەكەتتەرىن قولدانۋ كەزىندەگى جاڭعالاقتىق؛
• بەينەلەۋ قۇرالدارىمەن تاجىريبە جاساۋ؛
• تانىمال سۋرەت سالۋ ادىسىندە پەداگوگتىڭ انىق ءتۇسىندىرۋىن كۇتۋ؛
• قيالىن، كوركەم شىعارماشىلىعىن بايقاتۋ؛
• سۋرەتكە جەكە كوزقاراسىن جەتكىزۋ؛

قورىتىندىلاي كەلە، بالالارعا وزىنە دەگەن سەنىمدىلىك، ەلەستەۋ، دەربەستىك جەتپەيتىنىن بايقادىم. وسى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋ ءۇشىن ادىستەمەلىك ادەبيەتتەردى تەرەڭدەتە وقي باستادىم. ءوزىم ءۇشىن كەلەسى بەينەلەۋ ارەكەتىنىڭ باسقارۋ كريتەرييلەرىن ايقىن بەلگىلەدىم، ولار: بالالاردىڭ شىعارماشىلىق دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرۋ، ولاردىڭ وزگەشەلىگىن بايقاۋ، ادەپتى تۇردە بالانىڭ دەربەستىگى مەن ىقىلاسىن قولداۋ، قاجەتتى داعدىلاردى مەڭگەرۋىنە ارەكەت جاساۋ.
اسىرەسە بالالاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋعا، وزگەشە ويلاۋعا، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەتىن ءداستۇرلى ەمەس بەينەلەۋ تاسىلدەرى قىزىقتىردى. پسيحولوگ عاليا زەينۋلوۆنانىڭ ايتۋىنشا «سۋرەت بالا ءۇشىن ونەر ەمەس، ول ءتىل. سوزبەن ايتىپ جەتكىزە الماعانىن، سۋرەت ارقىلى جەتكىزۋگە مۇمكىندىگى بار. بەينەلەۋ بارىسىندا وڭتايلىنىڭ ءبارى ەكىنشى ورىنعا كەتەدى، تىيىم مەن شەكتەۋلەر بولمايدى. بۇل ۋاقىتتا بالا مۇلدەم ەركىن.» ءداستۇرلى ەمەس بەينەلەۋدىڭ جولدارى وزگەشە قۇرالدار مەن ماتەريالداردىڭ بايلانىسۋىن كورسەتەدى. ارينە، بۇل تەحنيكالاردىڭ قۇندىلىعى ونىڭ جان - جاقتى پايدالانۋىندا. ونىڭ جاسالۋ تاسىلدەرى بالالارعا دا، ەرەسەكتەرگە دە قىزىقتى جانە قولايلى.
سوندىقتان دا ءداستۇرلى ەمەس ادىستەر بالالار ءۇشىن تارتىمدى، ويتكەنى ءوزىنىڭ قيالىن، ىقىلاسىن، ويىن تولىق بىلدىرۋگە ۇلكەن مۇمكىندىكتەر بەرەدى.
بۇل مىندەتتەردى «كوڭىلدى سۋرەتشى» ۇيىرمەسىندە جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. ۇيىرمە بارىسىندا بالالارعا سۋرەت ارقىلى ءوز ويىن، سەزىمىن، ۋايىمىن، كوڭىل - كۇيىن بىلدىرۋىنە شەكتەۋ قويىلمايدى. ءتۇرلى تاسىلدەردى قولدانۋ ارقىلى ءتۇرلى ءتۇستى داقتار مەن سىزىقتاردان تانىمال بەينەنى تاۋىپ، ونى بەزەندىرۋگە مۇمكىندىك تۋدىرادى.. ساباقتار سۋرەتشىنىڭ شىعارماشىلىق پروسەسسىنە ساي كەزەڭدەردەن وتەتىن الۋان ءتۇرلى ماتەريالدار ارقىلى پەداگوگ پەن بالالاردىڭ جاسامپاز، شىعارماشىلىق جۇمىسىنا اينالادى. بۇل ساباقتار قيال، شىعارماشىلىق، دەربەستىك بۇلاعىنىڭ ءرولىن اتقارادى.

ساۋساقتارمەن سۋرەت سالۋ ءادىسى:
قاجەتتى زاتتار: ىدىستاعى گۋاش، اق ءتۇستى قاتتى قاعاز، قۇتىداعى تازا سۋ، سۇرتكىش.
بەينەنىڭ جاسالۋ ءتاسىلى: بالا ساۋساعىن گۋاشقا مالىپ، قاعازعا داقتار مەن نۇكتەلەردى سالادى. ءار ساۋساققا ءتۇرلى ءتۇستى بوياۋ جاعىلادى. جۇمىس جاساپ بولعان سوڭ ساۋساقتاردى سۇرتكىشتەرمەن سۇرتەدى. قولى وڭاي جۋىلادى.

قانە، قانە، نە بولدى؟
رەنجىدىڭ بە، بىرەۋگە؟
ۇيرەتەيىن مەن سەنى
شاتتانىپ ءبىر كۇلۋگە.
مىنە اق بەت، اپپاق - اپپاق.
سۇلگى، گۋاش ءتۇرلى - ءتۇستى.
مىنە ستاكان تازا سۋمەن،
دوس بولايىق ءبىز ولارمەن.
ۇشايىق ءبىز ولارمەن بىرگە.
عاجايىپتار الەمىنە.
الدىمەنەن قولىمىز
تازا سۋعا سۋلانسىن.
گۋاشتارعا ءتۇرلى - ءتۇستى
ساۋساعىمىز مالىنسىن.
تىڭدامايتىن تەنتەك بالا
سياقتى ول بىلعانسىن.
اشۋلىسىڭ، قاراشى
قاباعىڭ تۇر ءتۇيىلىپ،
ال كوزدەرىڭ الارىپ،
تاناۋىڭ تۇر ءشۇيىرىلىپ،
اۋزىڭ كەتتى قومپيىپ،
ساعان كۇننىڭ ءوزى دە
قاراپ تۇر عوي بۇرتيىپ.
كوبەلەكتە كوڭىلسىز.
جارامايدى، بۇل مۇلدە
قانە - قانە كۇلەمىز.
قاراشى ەندى انىقتاپ،
قاباقتارىڭ جادىراپ،
كوزدەرىڭ تۇر كۇلىمدەپ،
ال تاناۋىڭ دەلديىپ،
اۋزىڭ كەتتى ىرجيىپ.
مىنە كۇندى قاراشى
بىزگە قاراپ كۇلىپ تۇر.
ال، كوبەلەك قالىقتاپ،
قاناتىنا سۋرەت ساپ،
ۇشىپ ءجۇر عوي شاتتانىپ،
سۋرەتىنە ماقتانىپ.

قورىتىندى كەزەڭ.
1. پەداگوگتارعا «ءداستۇرلى ەمەس ادىسىندە سۋرەت سالاتىن سۋرەتشىلەر» اتاعىن بەرۋ (كۇلكىلى كۋالىك تابىس ەتۋ).
ورىنداعان: اكبەرگەنوۆا ا. س.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما