التىن كۇز ەرتەڭگىلىك سەناريي
التىن كۇز ەرتەڭگىلىك سەناريي
سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا - انالار، ۇستازدار جانە بالالار. ءبىزدىڭ «التىن كۇز» اتتى ەرتەڭگىلىگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر. بۇگىن «بالاپان» توبىنىڭ بالالارى كۇزگى باققا ساياحاتقا كەلىپ وتىر.
بالالار بۇگىن بىزگە قوناققا كۇز پاتشايىمى كەلىپتى. ءبارىمىز قارسى الايىق.
(كۇز پاتشايىمىمەن امانداسۋ)
كۇز پاتشايىمى:
سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار. مەن كۇز پاتشايىمى بولامىن. سەندەرگە الىس جەردەن كەلدىم. مەنى كۇز پاتشاسى جىبەردى. بۇعان دەيىن كوپ ورماندار مەن جەرلەرگە باردىم، ول جاقتان سەندەر سياقتى بالالاردى كەزدەستىردىم. ولار وتە اقىلدى بالالار ەكەن مەنىڭ تاپسىرمالارىمدى ورىنداعان سوڭ سىيلىققا جەمىس - جيدەكتەر بەردىم. سەندەر مەنىڭ تاپسىرمالارىمدى ورىنداۋعا دايىنسىڭدار ما؟
التىن كۇز، ەرتەڭگىلىك، بالاباقشادا، بالالارمەن جۇمىس
- ولاي بولسا باستايىق.
تاربيەشى: بالالار ءبىز كۇز حانشاسىن تورگە وتىرعىزايىق.
كۇز حانشاسى ەڭ الدىمەن سەندەردىڭ ونەرلەرىڭدى تاماشالاعىسى كەلەدى. قانە دايىنداعان كورىنىسىمىزدى قويىپ بەرەيىك.
كورىنىس: «كوكونىستەر ايتىسى»
سانجار مەن ءاقجۇنىس باقشالارىنا بارىپ، كوكونىستەر تەرۋگە سىرتقا شىقتى. كەنەت كۇبىرلەگەن دىبىستار ەستىلدى، بۇل نەنىڭ دىبىسى ەكەن دەسە، كوكونىستەر ادامعا مەن پايدالىمىن دەپ ايتىسىپ جاتىر ەكەن. ەڭ الدىمەن ءسوزدى قيار باستادى:
ايدا (قيار):
ءدامىم ءتىلدى ۇيىرگەن،
مەن تۇزدالعان كۇيىمدە.
جاڭا پىسكەن كەزىمدە،
جەيدى ءبارى سۇيسىنە.
راۋان (كارتوپ):
مەن ۇيالشىق كارتوپپىن،
مەن ەمەسپىن ماقتانار،
مەنى جاقسى كورەدى،
ۇلكەندەرمەن بالالار.
بوس ايتىستى قويايىق،
داۋلاسۋدى توقتاتايىق.
راشيدا: (اس بۇرشاعى):
كىشكەنە تۇيمەدەيمىن مەن،
ۇنايمىن جانە بارىنە،
ءدامدى سالاتتارىممەن،
سىي جاسايمىن بارىڭە.
ايزەرە (پياز):
بولامىن مەن دەمەۋىش،
بارلىق - بارلىق تاعامعا.
كوكونىستەر ىشىنەن،
مەن پايدالى ادامعا.
ايرايلىم (ءسابىز):
كىم بار ءسابىز شىرىنىن،
جاستايىنىنان ىشپەگەن.
مەنى جەگەن ادامدار،
كەم بولمايدى كۇشكە دە.
بالنۇر: (شالقان)
كىم بىلمەيدى شالقاندى،
ءدامىمدى تاتىپ تاڭ قالدى.
بارىنە سىي بولامىن،
تاۋىپ كور مەنەن دارقاندى.
ءمادي (قىرىققابات):
ماقتانعاننان نە پايدا؟
مەنسىز ءدامدى ششي قايدا.
مەنى قوسسا سامساعا.
جەيدى ءبارى تامسانا.
بەكزات (قىزاناق):
پىسكەن كەزدە قىزاناق،
كوز تارتار قىزىل تۇسىمەن.
بارما ادام سۇيسىنبەي،
تومات شىرىنىن ىشپەگەن.
بەكزادا: (قىزىلشا)
مەن دە ءبىر ءسوز ايتايىن،
ماقتانايىن سىزدەرگە
مەنسىز بورشش بولمايدى،
ۆينەگرەت تە ۇستەلگە.
بەگىماي (اسقاباق)
ءىشى سارى، سىرتى قاتتى،
ءدانى - ءدارى، ءدامى - ءتاتتى.
ءپىسىرىپ جەسەڭ اس تاماق،
مۇنىڭ اتى اسقاباق.
سانجار:
كوكونىستەر ءبارى دە،
دەنساۋلىققا پايدالى.
مۇنى جاتقا بىلىڭدەر،
ولاردى جاقسى كورىڭدەر.
ءاقجۇنىس:
بارلىعىڭ دا دامدىسىڭدەر،
شىرقاپ ايتار انىمسىڭدەر.
كوز تويمايتىن كەرەمەتتەر،
داستارحاننىڭ سانىسىڭدەر.
ءان: انا ءتىلى
«ءدامىن تات تا، اتىن ايت» ويىنى.
تاربيەشى: بالالار كۇز پاتشايىمىنىڭ اكەلگەن ەكىنشى تاپسىرماسى ويىن ەكەن،
ياعني ويىن شارتى: كوزدەرىڭ بايلانادى، ءدامىن جانە ءيىسىن سەزۋ ارقىلى قانداي جەمىس نەمەسە كوكونىس ەكەنىن تاباسىڭدار.
تەمىرلان:
الما ءپىسىپ، المۇرت ءتۇسىپ،
كۇزدە باقتار جاينايدى.
قۇستار قايتىپ، قوش ايتىسىپ
قيماس ۇنمەن سايرايدى.
ءىنجۋ:
وي بالالار، بالالار،
قوڭىرقاي كۇز كەلىپتى.
قۋراپ جاپىراق سولىپتى،
ەل ەگىنىن ورىپتى.
جانەل:
جاپىراقتار سىلدىرلاي،
التىن كۇز مىنە كەلىپتى.
تۋعان جەرىن قيا الماي،
ۇشىپ بار قۇستار كەتىپتى.
جۇمباق شەشۋ ويىنى.
(تابيعاتقا بايلانىستى جۇمباقتار)
ماحامبەت:
التىن سارى قىزىل كوك،
الۋان - الۋان جاپىراق.
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى جالتىراپ.
اقنۇر:
كۇزدە جايناپ اشىلا،
كۇننىڭ نۇرى كوشكەندەي.
الما اعاشتىڭ باسىنا،
قىزىل قاربىز وسكەندەي.
مانسۇر:
التىنعا بوياپ ءوڭىردى،
كۇزدە كەلدى كوڭىلدى.
باۋ - باقشادا، ورماندا،
سارى جاپىراق توگىلدى.
ديانا:
قىركۇيەك قازان، قاراشا،
كۇزدىڭ بۇلار ايلارى.
ۇلكەندەر قۋانىپ بالاشا،
ەگىندەرىن جينايدى.
ءان:«التىن كۇز»
ورىندايتىن: حور
«دىبىستى تاپ» ويىنى
بالالار سەندەرگە تابيعاتتىڭ ءارتۇرلى قۇبىلىستارىن داۋىستارىنان تانىپ اجىراتايىق.
بي: «جاڭبىر»
ورىندايتىن: بالنۇر مەن ايدا.
بالالار سەندەرگە كۇز پاتشايىمى راحمەتىن ايتىپ ءوز سىيلىقتارىن ۇلەستىرەدى.
ءان ورىنداۋ.
وسىمەن ءبىزدىڭ كۇزگى باققا ساياحاتىمىز اياقتالدى. كۇز پاتشايىمىنا العىس ايتايىق، بىزگە تاعى دا كەلىپ تۇر.
قۇرمەتتى قوناقتار بۇگىنگى ءبىزدىڭ «التىن كۇز» اتتى ەرتەگىلىگىمىز ءوز سوڭىنا جەتتى. كوڭىل قويىپ، تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت! كورىسكەنشە ساۋ بولىڭىزدار!
سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى اتا - انالار، ۇستازدار جانە بالالار. ءبىزدىڭ «التىن كۇز» اتتى ەرتەڭگىلىگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر. بۇگىن «بالاپان» توبىنىڭ بالالارى كۇزگى باققا ساياحاتقا كەلىپ وتىر.
بالالار بۇگىن بىزگە قوناققا كۇز پاتشايىمى كەلىپتى. ءبارىمىز قارسى الايىق.
(كۇز پاتشايىمىمەن امانداسۋ)
كۇز پاتشايىمى:
سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار. مەن كۇز پاتشايىمى بولامىن. سەندەرگە الىس جەردەن كەلدىم. مەنى كۇز پاتشاسى جىبەردى. بۇعان دەيىن كوپ ورماندار مەن جەرلەرگە باردىم، ول جاقتان سەندەر سياقتى بالالاردى كەزدەستىردىم. ولار وتە اقىلدى بالالار ەكەن مەنىڭ تاپسىرمالارىمدى ورىنداعان سوڭ سىيلىققا جەمىس - جيدەكتەر بەردىم. سەندەر مەنىڭ تاپسىرمالارىمدى ورىنداۋعا دايىنسىڭدار ما؟
التىن كۇز، ەرتەڭگىلىك، بالاباقشادا، بالالارمەن جۇمىس
- ولاي بولسا باستايىق.
تاربيەشى: بالالار ءبىز كۇز حانشاسىن تورگە وتىرعىزايىق.
كۇز حانشاسى ەڭ الدىمەن سەندەردىڭ ونەرلەرىڭدى تاماشالاعىسى كەلەدى. قانە دايىنداعان كورىنىسىمىزدى قويىپ بەرەيىك.
كورىنىس: «كوكونىستەر ايتىسى»
سانجار مەن ءاقجۇنىس باقشالارىنا بارىپ، كوكونىستەر تەرۋگە سىرتقا شىقتى. كەنەت كۇبىرلەگەن دىبىستار ەستىلدى، بۇل نەنىڭ دىبىسى ەكەن دەسە، كوكونىستەر ادامعا مەن پايدالىمىن دەپ ايتىسىپ جاتىر ەكەن. ەڭ الدىمەن ءسوزدى قيار باستادى:
ايدا (قيار):
ءدامىم ءتىلدى ۇيىرگەن،
مەن تۇزدالعان كۇيىمدە.
جاڭا پىسكەن كەزىمدە،
جەيدى ءبارى سۇيسىنە.
راۋان (كارتوپ):
مەن ۇيالشىق كارتوپپىن،
مەن ەمەسپىن ماقتانار،
مەنى جاقسى كورەدى،
ۇلكەندەرمەن بالالار.
بوس ايتىستى قويايىق،
داۋلاسۋدى توقتاتايىق.
راشيدا: (اس بۇرشاعى):
كىشكەنە تۇيمەدەيمىن مەن،
ۇنايمىن جانە بارىنە،
ءدامدى سالاتتارىممەن،
سىي جاسايمىن بارىڭە.
ايزەرە (پياز):
بولامىن مەن دەمەۋىش،
بارلىق - بارلىق تاعامعا.
كوكونىستەر ىشىنەن،
مەن پايدالى ادامعا.
ايرايلىم (ءسابىز):
كىم بار ءسابىز شىرىنىن،
جاستايىنىنان ىشپەگەن.
مەنى جەگەن ادامدار،
كەم بولمايدى كۇشكە دە.
بالنۇر: (شالقان)
كىم بىلمەيدى شالقاندى،
ءدامىمدى تاتىپ تاڭ قالدى.
بارىنە سىي بولامىن،
تاۋىپ كور مەنەن دارقاندى.
ءمادي (قىرىققابات):
ماقتانعاننان نە پايدا؟
مەنسىز ءدامدى ششي قايدا.
مەنى قوسسا سامساعا.
جەيدى ءبارى تامسانا.
بەكزات (قىزاناق):
پىسكەن كەزدە قىزاناق،
كوز تارتار قىزىل تۇسىمەن.
بارما ادام سۇيسىنبەي،
تومات شىرىنىن ىشپەگەن.
بەكزادا: (قىزىلشا)
مەن دە ءبىر ءسوز ايتايىن،
ماقتانايىن سىزدەرگە
مەنسىز بورشش بولمايدى،
ۆينەگرەت تە ۇستەلگە.
بەگىماي (اسقاباق)
ءىشى سارى، سىرتى قاتتى،
ءدانى - ءدارى، ءدامى - ءتاتتى.
ءپىسىرىپ جەسەڭ اس تاماق،
مۇنىڭ اتى اسقاباق.
سانجار:
كوكونىستەر ءبارى دە،
دەنساۋلىققا پايدالى.
مۇنى جاتقا بىلىڭدەر،
ولاردى جاقسى كورىڭدەر.
ءاقجۇنىس:
بارلىعىڭ دا دامدىسىڭدەر،
شىرقاپ ايتار انىمسىڭدەر.
كوز تويمايتىن كەرەمەتتەر،
داستارحاننىڭ سانىسىڭدەر.
ءان: انا ءتىلى
«ءدامىن تات تا، اتىن ايت» ويىنى.
تاربيەشى: بالالار كۇز پاتشايىمىنىڭ اكەلگەن ەكىنشى تاپسىرماسى ويىن ەكەن،
ياعني ويىن شارتى: كوزدەرىڭ بايلانادى، ءدامىن جانە ءيىسىن سەزۋ ارقىلى قانداي جەمىس نەمەسە كوكونىس ەكەنىن تاباسىڭدار.
تەمىرلان:
الما ءپىسىپ، المۇرت ءتۇسىپ،
كۇزدە باقتار جاينايدى.
قۇستار قايتىپ، قوش ايتىسىپ
قيماس ۇنمەن سايرايدى.
ءىنجۋ:
وي بالالار، بالالار،
قوڭىرقاي كۇز كەلىپتى.
قۋراپ جاپىراق سولىپتى،
ەل ەگىنىن ورىپتى.
جانەل:
جاپىراقتار سىلدىرلاي،
التىن كۇز مىنە كەلىپتى.
تۋعان جەرىن قيا الماي،
ۇشىپ بار قۇستار كەتىپتى.
جۇمباق شەشۋ ويىنى.
(تابيعاتقا بايلانىستى جۇمباقتار)
ماحامبەت:
التىن سارى قىزىل كوك،
الۋان - الۋان جاپىراق.
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى جالتىراپ.
اقنۇر:
كۇزدە جايناپ اشىلا،
كۇننىڭ نۇرى كوشكەندەي.
الما اعاشتىڭ باسىنا،
قىزىل قاربىز وسكەندەي.
مانسۇر:
التىنعا بوياپ ءوڭىردى،
كۇزدە كەلدى كوڭىلدى.
باۋ - باقشادا، ورماندا،
سارى جاپىراق توگىلدى.
ديانا:
قىركۇيەك قازان، قاراشا،
كۇزدىڭ بۇلار ايلارى.
ۇلكەندەر قۋانىپ بالاشا،
ەگىندەرىن جينايدى.
ءان:«التىن كۇز»
ورىندايتىن: حور
«دىبىستى تاپ» ويىنى
بالالار سەندەرگە تابيعاتتىڭ ءارتۇرلى قۇبىلىستارىن داۋىستارىنان تانىپ اجىراتايىق.
بي: «جاڭبىر»
ورىندايتىن: بالنۇر مەن ايدا.
بالالار سەندەرگە كۇز پاتشايىمى راحمەتىن ايتىپ ءوز سىيلىقتارىن ۇلەستىرەدى.
ءان ورىنداۋ.
وسىمەن ءبىزدىڭ كۇزگى باققا ساياحاتىمىز اياقتالدى. كۇز پاتشايىمىنا العىس ايتايىق، بىزگە تاعى دا كەلىپ تۇر.
قۇرمەتتى قوناقتار بۇگىنگى ءبىزدىڭ «التىن كۇز» اتتى ەرتەگىلىگىمىز ءوز سوڭىنا جەتتى. كوڭىل قويىپ، تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت! كورىسكەنشە ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
