InfoHub Logo

تاربيەشى: ابزالي راۋشان
№112 بالاباقشا، پاۆلودار قالاسى
وقۋ قىزمەتىنىڭ تەحنولوگيالىق كارتاسى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق
وقۋ قىزمەتى: جاپسىرۋ
تاقىرىبى: اققالا جانە قار
ماقساتى: جىل مەزگىلىنە ءتان ەرەكشەلىكتەردى ءتۇسىندىرۋ. قىستا وينالاتىن ويىنداردى اتاۋ جانە ويناۋ. قار تۋرالى تۇسىنىكتەرىن مولايتۋ. ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: اققالانىڭ سۋرەتى، دوپ، گەومەتريالىق پىشىندەر.
سوزدىكجۇمىس: جاپالاق - جۇمساق، جەڭىل، قيىرشىق - قاتتى، تۇيىرشىك.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: بوكەباي - شارف.

ۇيىمداستىرۋ سەزىمدى وياتۋ	ارايلاپ تاڭ اتتى! التىن شۋاق تاراتتى! قايىرلى تاڭ، بالالار! قايىرلى تاڭ، قوناقتار! بالالار، بۇگىن مەن ەرتەمەن توپقا كەلسەم، ءبىزدىڭ توپتا كۇلدىرگەن وتىر ەكەن. كۇلدىرگەن بىزدەن كوپ نارسە ۇيرەنگىسى كەلەدى ەكەن. بالالار، ۇيرەتەمىز بە؟	- ءيا، ۇيرەتەمىز.
	- قانە، قانە بالالار! شەڭبەر بولا قالىڭدار. - ەندى ءبىر - بىرىمىزگە دەگەن جىلى تىلەكتەرىمىزدى تىلەيىك. - تىلەكتەرىڭە نۇر جاۋسىن بالالار! - ال، بالالار ورنىمىزعا وتىرايىق. اياز قىسىپ، ورنەك سىزىپ. تەرەزەنى تورلايدى، قارعا ومبىعىپ، بەت دومبىعىپ. سىرعاناپ بالالار وينايدى. بالالارىم، ايتىڭدارشى بۇل قاي كەزدە بولادى؟ - قىستا جەردىڭ بەتىن نە باسادى؟ - قار جاۋعاندا كۇن قانداي بولادى؟ - كۇن سۋىتقاندا ءبىز قانداي كيىمدەر كيەمىز؟ - ال، جىلى كيىمدەردى اتاپ بەرىڭدەرشى؟ - قىستا جەردىڭ بەتىن قار باسادى، بالالار قار نەشە تۇردە جاۋادى؟ - جاپالاقتاپ جاۋعان قار قانداي بولادى؟ - قيىرشىق قار قانداي بولادى؟ - قىستا قانداي ويىن ويناۋعا بولادى؟ قىس مەزگىلىندە نەشە اي بار؟ - قانداي، قانداي؟ - اقپان - قىستىڭ سوڭعى ايى، كۇن جىلىنىپ، قار ەريدى. الدىمىزدا كوكتەم كەلە جاتىر.- وسى قىس مەزگىلى تۋرالى تاقپاق، جۇمباق بىلەسىڭدەرمە؟ - جارايسىڭدار! - ەندى سەرگىتۋ جاتتىعۋىن جاسايىق. سەرگىتۋ جاتتىعۋى: - كۇلدىرگەن، ساعان بالالاردىڭ قىس مەزگىلدەرى تۋرالى ايتقاندارى ۇنادى ما؟ كۇلدىرگەن:- كوپ بىلەدى ەكەنسىڭدەر بالالار، ال مىنا قاپشىقتاعى زاتتاردى قۇراستىرا المادىم. سەندەر ماعان كومەكتەسەسىڭدەر مە؟ - كومەكتەسەمىزبە بالالار؟ ال، ولاي بولسا قاپشىقتى اشىپ كورەيىك، نە بار ەكەن. (اشىپ كورسەتەمىن، تۇسىندىرەمىن) - بالالار، 2 توپقا بولىنىڭدەر. كوردىڭ بە كۇلدىرگەن سەن اكەلگەن پىشىندەردەن بالالار اققالا قۇراستىردى. - ۇنادى ما؟ كۇلدىرگەن:- بالالار، ماعان ءارقايسىڭ اققالا جاساپ بەرىڭدەرشى. - جارايدى، بالالار ءبىز كۇلدىرگەننىڭ تىلەگىن ورىندايىق. - ەندى بالالار، جۇمىسىمىز جاقسى، ادەمى، كوركەم بولۋ ءۇشىن ساۋساقتارىمىزدى قىزدىرىپ الايىق. سەرگىتۋ ءساتى:(بالالار جاتتىعۋدى كىشكەنتاي دوپتارمەن جاسايدى) بالالار، ساۋساقتارىڭ شەبەر بولدى، اققالامىزدى جاپسىرايىق. - ءتۇسىندىرۋ. - اققالانى بالالار قاعازدىڭ ەڭ تومەنگى جاعىنان باستاپ جاپسىرامىز. 1 - ءشى ۇلكەن دومالاق 2 - ءشى كەۋدەسى، ورتاشا دومالاقپەن. 3 - ءشى باسىن، كوزىن، مۇرنىن، اۋزىن ت. ب. - ەندى اققالامىزدى اسەمدەپ، ارلەپ كورسەتەيىك. اققالالارىڭدى ۇناعان زاتتارمەن اسەمدەۋلەرىڭە بولادى. - ماقتامەن اسەمدەگەن بالادان سۇراۋ، سەن قانداي قارمەن ساندەدىڭ؟ - سەن قانداي قارمەن جاسادىڭ؟ - ۋماجدالعان قاعازبەن جاساعان اققالا شە؟ - كۇلدىرگەن، مىنە، بالالاردىڭ اققالاسى دايىن، ساعان ۇنادى ما؟ - وتە ادەمى ەكەن.	بالالاردىڭ ءبىر - بىرىنە دەگەن جىلى تىلەكتەرى. بالالار ورىندارىنا وتىرادى. بالالاردىڭ جاۋابى: - قىستا. - قار باسادى. - كۇن سۋىق بولادى. - جىلى كيىمدەر كيەمىز. - مالاقاي، تون، بوكەباي، قولعاپ، جەمپىر، بيالاي ت. ب. - 2 ءتۇرلى جاۋادى. - جاپالاقتاپ جاۋعان قار - جەڭىل، ۇلپا. - قيىرشىقتاپ جاۋعان قار - تۇيىرشىك، قاتتى. - قار لاقتىرىپ، شانا تەۋىپ، اققالا جاساپ ت. ب. بالالاردىڭ جاۋابى: - جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان. بالالار قىس تۋرالى تاقپاقتار، جۇمباقتار ايتادى. تورعاي، تورعاي، تورعايسىڭ. تاياۋ كەلىپ قونعايسىڭ، جەم شاشايىن تويىپ ال، سوندا ايازعا توڭبايسىڭ. - ءيا، كومەكتەسەمىز. الاقاي، الاقاي! بويىمىزعا شاق قانا، تۇرعىزدىق ءبىز اققالا. بالالار وتىرادى. باسبارماعىم العاشقى، بالان ۇيرەك جالعاسى. ورتان تەرەك اتاسى، شىلدىرشۇمەك بالاپان، بارىنە ورتاق الاقان. ءار بالا اققالا جاسايدى. اققالانى اسەمدەم، ساندەۋ. - جاپالاقتاپ جاۋعان قار ۇنايدى، ول ۇلپا، جەڭىل. - قيىرشىق قارمەن جاسادىم، قاتتى، تۇيىرشىك.
رەفلەكستىك تۇزەتۋ	بالالار، سەندەردىڭ جاساعان اققالالارىڭ وتە ادەمى بولىپ شىقتى. كۇلدىرگەنگە دە ۇنادى. بارلىقتارىڭ تاماشا جۇمىس جاسادىڭدار. - بالالاردان سۇراۋ - كۇلدىرگەن: بالالار، ەندى ماعان دالادا قاردان اققالا سوعۋدى ۇيرەتىڭدەرشى.. - بالالار ۇيرەتەمىز بە؟ ولاي بولسا ءقازىر ورنىمىزدان اقىرىنداپ تۇرىپ، دالادا قاردان كۇلدىرگەنگە اققالا سوعىپ بەرەيىك.	بالالار ءوز جۇمىستارىن كۇلدىرگەنگە جانە دوستارىنا كورسەتىپ ماقتانادى. - ءيا، ۇيرەتەمىز.

كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، اۋا رايىن، ادامداردىڭ كيىنۋ ەرەكشەلىكتەرىن.
تۇسىنىگى: قاردىڭ ەكى ءتۇرلى بولاتىنىن. اققالا جاساۋ جولدارىن جانە اشەكەيلەۋ تاسىلدەرىن ءتۇسىنۋى.
كورسەتە ءبىلۋى: اققالانى جاساي ءبىلۋى.