اقسەلەۋ - الاشقا ورتاق تۇلعا
«اقسەلەۋ - الاشقا ورتاق تۇلعا» ادەبي - تانىمدىق كەش
ماقساتى: بىلىمدىلىك: ارقانىڭ التىن ساندىعى جەرلەس قالامگەر اقسەلەۋ سلان ۇلى سەيدىمبەكتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن جان - جاقتى تانۋ، كوركەم ادەبيەتكە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: الاشتىڭ اقسەلەۋىنىڭ پروزاسى مەن زەرتتەۋلەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىن ۇعىندىرۋ، جەرلەس قالامگەرىمىزدىڭ دارالىعىن تانىتىپ، شىعارمالارىن جاتقا ايتۋعا باۋلۋ.
تاربيەلىك: اقسەلەۋ شىعارماشىلىعىنىڭ تەرەڭدىگىن سەزىندىرۋ، ادامگەرشىلىك، ۇلتجاندىلىق ەستەتيكالىق، ونەرپازدىق تاربيە بەرۋ.
كەشتىڭ جوسپارى:
1. اقسەلەۋ تۋعان ولكە
2. اقسەلەۋ وسكەن ورتا
3. ءبىلىم جولىندا
4. العاشقى قىزمەتتەر
5. العاشقى اڭگىمەلەرى مەن زەرتتەۋلەرى
6. جازۋشى، ادەبيەتشى
7. اۋدارماشى
8. عىلىم - زەرتتەۋشى
9. ەتنوگراف
10. كۇيشى - سازگەر
11. ۇلت ازاماتى
1 - جۇرگىزۋشى: سەيدىمبەك اقسەلەۋ سلان ۇلى - 1942 جىلى12 جەلتوقساندا قاراعاندى وبلىسى جاڭاارقا اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. اكەسىن سوعىس جالماپ، اناسى جەسىر قالعان اقسەلەۋدىڭ قايعى - قاسىرەتىن ۇمىتتىرعان اكەسىنىڭ اعاسى امانبەك پەن كۇلاندا ەدى. ومىرگە عاشىق ءورىم جاستى امانبەك اقساقال ەرتە تانىپ، قاتارىنان قالدىرماۋعا بارىن سالدى. مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەننەن - اق ۇكىلى ءۇمىت ارقالاعان اقىن اتانىپ، ولەڭدەرى باسپا ءسوز بەتتەرىندە جارىق كوردى.
2 - جۇرگىزۋشى: 1959 جىلى ورتا مەكتەپتى تامامداعان سوڭ، كومسومولدىق جولدامامەن قىزىلتاۋ كەڭشارىندا مال شارۋاشىلىعىندا ەڭبەك ەتكەن.
1963 - 1968 جىلدارى كازمۇۋ - دىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە وقىعان. قالام الدى العاشقى تۋىندىلارى تۋعان جەر، اۋىل تۇرمىسى تاقىرىبىنا ارنالعان.
ورتادا العاشقى شىعارمالارىنىڭ ءبىرى «اتامەكەن» اڭگىمەسىنەن ءۇزىندىنى
8ا سىنىپ وقۋشىسى بەليلوۆا الۋا وقيدى.
1 - جۇرگىزۋشى: قالامگەرلىك جولىن 1968 - 1975 جىلدارى «لەنينشىل جاس» (قازىرگى «جاس الاش») گازەتىندە ادەبي قىزمەتكەر، مەنشىكتى ءتىلشى بولىپ باستاپ، 1976 - 1981 جىلدارى «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە ادەبيەت جانە ونەر ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 1983 - 1987 جىلدارى «ءبىلىم جانە ەڭبەك» (قازىرگى «زەردە») جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتتەرىن اتقارادى.
2 - جۇرگىزۋشى: سەيدىمبەكتىڭ جازۋشىلىق قارىمىن، كوركەمدىك دەڭگەيىن مەيلىنشە كورسەتكەن كىتابى «اققىز». بۇل كىتاپتا جيناقتالعان پوۆەستەردىڭ ىشىنەن ايرىقشا «كۇزەۋدە» جانە «ءبىر اتىم ناسىباي» پوۆەستەرىن ءبولىپ ايتۋعا بولادى. بۇل پوۆەستەردىڭ قاي - قايسىسى بولماسىن ءوزىنىڭ كوركەمدىك كونسەپسياسى، ءتىل ورنەگى جونىنەن وسى تەكتەس شىعارمالاردىڭ كلاسيكالىق ۇلگىسى دەپ سيپاتتالعان.
1 - جۇرگىزۋشى: اسىرەسە، سيۋجەت قۇرۋ تارتىمدىلىعى مەن ءتىل كوركەمدىگى، قۇنارلىلىعى، ءسوز جوق كانىگى شەبەرلىكتىڭ كۋاسى ىسپەتتەس. ءاربىر ءسوز سان قىرىمەن بارشا ارىمەن قۇلپىرىپ تۇر. ءسوز سالماعى، ءمانى، قولدانىس ورنى ءمىنسىز. وقىپ وتىرعاندا بۇلاقتىڭ سۋىن ىشكەندەي مەيىرىڭ قانادى. كەيپكەرلەردىڭ سەزىم تولقىندارىنا ءوزىن دە قوسا ءتۇسىپ كەتكەنىڭدى بايقاماي قالاسىڭ. بۇل، ارينە، كوركەمدىك قۋاتتىڭ بيىك كەرۋەنىنىڭ اسەرى دەۋ كەرەك.
«اققىز» پوۆەسىنەن ءۇزىندىنى 8 سىنىپ وقۋشىسى --------------------------- وقيدى.
2 - جۇرگىزۋشى: اقسەلەۋ سەيدىمبەك ەڭ اۋەلى حالقىنا كوركەم شىعارماشىلىعىمەن، مەرزىمدى باسپا ءسوز بەتتەرىندە ءجيى جاريالايتىن مازمۇندى ماقالالارىمەن، وچەركتەرىمەن تانىلدى. ادەبي سىنعا دا ايتارلىقتاي ۇلەس قوستى. جازعان ماقالالارىندا ادەبيەت پەن ءتىل، مادەنيەت پەن ءبىلىم، ونەر مەن ءومىر، قوعام مەن ۋاقىت، ەل مەن جەر، تاريح پەن ۇلت كەلەشەگى تۋرالى كەلەلى - كەلەلى ماسەلەلەردى كوتەرىپ، وعان قاتىستى ويسىزدىق، بەيعامدىق، توقمەيىلسۋ، ەنجارلىق پەن ەرىنشەكتىك، استامشىلىق پەن قاناعاتسىزدىقتى سىنشىلدىقپەن كورسەتە الدى.
«تاۋعا بىتكەن جالبىز» اڭگىمەسىنەن ءۇزىندىنى 8 سىنىپ وقۋشىسى ------------------------ وقيدى.
1 - جۇرگىزۋشى: بويىنداعى ءبىلىمى جان - جاقتى تولىسىپ، اسقاق اسۋلاردان وتكەن اقسەلەۋ سەيدىمبەك دەر كەزىندە عىلىمعا كەلدى. ونىڭ عالىمدىق جولى ءبىر كەزدەگى ءوزى باس رەداكتور بولعان «ءبىلىم جانە ەڭبەك»جۋرنالىندا جالعاسىپ، كەيىننەن اتىن «زەردە» اتاعان جۋرنالدىڭ مازمۇنى مەن ۇلتتىق قازىنالارىمىزدى اسقاقتاتقان، كونە ءداۋىر ەسكەرتكىشتەرىن كوز الدىما الىپ كەلگەن ەلەۋلى ەڭبەكتەرىنەن كورىندى.
2 - جۇرگىزۋشى: قازاقتىڭ ءتولتۋما مادەنيەتىن تۇتاستاي تاريحي تۇرعىدان جان - جاقتى سارالاۋدى كوزدەگەن «كۇڭگىر - كۇڭگىر كۇمبەزدەر» اتتى ەڭبەگى 1981 جىلى جارىق كوردى. زيالى قاۋىم اراسىندا ايرىقشا قىزىعۋشىلىقپەن ۇلتتىق سىلكىنىس تۋدىرعان بۇل كىتاپتى كوپشىلىك عىلىمي ءىرى ىزدەنىس دەپ باعالادى.
1 - جۇرگىزۋشى: «كۇڭگىر - كۇڭگىر كۇمبەزدەر» اتتى عىلىمي - كوپشىلىك كىتابى قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىن ءوزىنىڭ ءتولتۋما قالپىندا ءبىرتۇتاس قۇبىلىس رەتىندە قاراستىرۋىمەن، تاريحي - ەتنوگرافيالىق دەرەگىنىڭ مولدىعىمەن، اسىرەسە ۇلتتىڭ رۋحاني الەمىن پارىقتاۋداعى تۇجىرىمدارىمەن وقىرمان نازارىن اۋدارعان ەڭبەك بولدى. بۇل كىتاپ 1985 جىلى «پويۋششيە كۋپولا» دەگەن اتپەن ە. قاجىبەكوۆتىڭ اۋدارۋىندا ورىس تىلىندە جارىق كوردى.
قاراعاندى وبلىسى،
جاڭاارقا اۋدانى، «№132 ورتا مەكتەبى» كمم
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپان ءمۇعالىمى دوستايەۆا گۋلشات يگليكوۆنا
كىتاپحاناشى كازنيازوۆا راۋزا كاجماگانبەتوۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ماقساتى: بىلىمدىلىك: ارقانىڭ التىن ساندىعى جەرلەس قالامگەر اقسەلەۋ سلان ۇلى سەيدىمبەكتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن جان - جاقتى تانۋ، كوركەم ادەبيەتكە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: الاشتىڭ اقسەلەۋىنىڭ پروزاسى مەن زەرتتەۋلەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىن ۇعىندىرۋ، جەرلەس قالامگەرىمىزدىڭ دارالىعىن تانىتىپ، شىعارمالارىن جاتقا ايتۋعا باۋلۋ.
تاربيەلىك: اقسەلەۋ شىعارماشىلىعىنىڭ تەرەڭدىگىن سەزىندىرۋ، ادامگەرشىلىك، ۇلتجاندىلىق ەستەتيكالىق، ونەرپازدىق تاربيە بەرۋ.
كەشتىڭ جوسپارى:
1. اقسەلەۋ تۋعان ولكە
2. اقسەلەۋ وسكەن ورتا
3. ءبىلىم جولىندا
4. العاشقى قىزمەتتەر
5. العاشقى اڭگىمەلەرى مەن زەرتتەۋلەرى
6. جازۋشى، ادەبيەتشى
7. اۋدارماشى
8. عىلىم - زەرتتەۋشى
9. ەتنوگراف
10. كۇيشى - سازگەر
11. ۇلت ازاماتى
1 - جۇرگىزۋشى: سەيدىمبەك اقسەلەۋ سلان ۇلى - 1942 جىلى12 جەلتوقساندا قاراعاندى وبلىسى جاڭاارقا اۋدانىندا دۇنيەگە كەلدى. اكەسىن سوعىس جالماپ، اناسى جەسىر قالعان اقسەلەۋدىڭ قايعى - قاسىرەتىن ۇمىتتىرعان اكەسىنىڭ اعاسى امانبەك پەن كۇلاندا ەدى. ومىرگە عاشىق ءورىم جاستى امانبەك اقساقال ەرتە تانىپ، قاتارىنان قالدىرماۋعا بارىن سالدى. مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەننەن - اق ۇكىلى ءۇمىت ارقالاعان اقىن اتانىپ، ولەڭدەرى باسپا ءسوز بەتتەرىندە جارىق كوردى.
2 - جۇرگىزۋشى: 1959 جىلى ورتا مەكتەپتى تامامداعان سوڭ، كومسومولدىق جولدامامەن قىزىلتاۋ كەڭشارىندا مال شارۋاشىلىعىندا ەڭبەك ەتكەن.
1963 - 1968 جىلدارى كازمۇۋ - دىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە وقىعان. قالام الدى العاشقى تۋىندىلارى تۋعان جەر، اۋىل تۇرمىسى تاقىرىبىنا ارنالعان.
ورتادا العاشقى شىعارمالارىنىڭ ءبىرى «اتامەكەن» اڭگىمەسىنەن ءۇزىندىنى
8ا سىنىپ وقۋشىسى بەليلوۆا الۋا وقيدى.
1 - جۇرگىزۋشى: قالامگەرلىك جولىن 1968 - 1975 جىلدارى «لەنينشىل جاس» (قازىرگى «جاس الاش») گازەتىندە ادەبي قىزمەتكەر، مەنشىكتى ءتىلشى بولىپ باستاپ، 1976 - 1981 جىلدارى «سوسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە ادەبيەت جانە ونەر ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 1983 - 1987 جىلدارى «ءبىلىم جانە ەڭبەك» (قازىرگى «زەردە») جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتتەرىن اتقارادى.
2 - جۇرگىزۋشى: سەيدىمبەكتىڭ جازۋشىلىق قارىمىن، كوركەمدىك دەڭگەيىن مەيلىنشە كورسەتكەن كىتابى «اققىز». بۇل كىتاپتا جيناقتالعان پوۆەستەردىڭ ىشىنەن ايرىقشا «كۇزەۋدە» جانە «ءبىر اتىم ناسىباي» پوۆەستەرىن ءبولىپ ايتۋعا بولادى. بۇل پوۆەستەردىڭ قاي - قايسىسى بولماسىن ءوزىنىڭ كوركەمدىك كونسەپسياسى، ءتىل ورنەگى جونىنەن وسى تەكتەس شىعارمالاردىڭ كلاسيكالىق ۇلگىسى دەپ سيپاتتالعان.
1 - جۇرگىزۋشى: اسىرەسە، سيۋجەت قۇرۋ تارتىمدىلىعى مەن ءتىل كوركەمدىگى، قۇنارلىلىعى، ءسوز جوق كانىگى شەبەرلىكتىڭ كۋاسى ىسپەتتەس. ءاربىر ءسوز سان قىرىمەن بارشا ارىمەن قۇلپىرىپ تۇر. ءسوز سالماعى، ءمانى، قولدانىس ورنى ءمىنسىز. وقىپ وتىرعاندا بۇلاقتىڭ سۋىن ىشكەندەي مەيىرىڭ قانادى. كەيپكەرلەردىڭ سەزىم تولقىندارىنا ءوزىن دە قوسا ءتۇسىپ كەتكەنىڭدى بايقاماي قالاسىڭ. بۇل، ارينە، كوركەمدىك قۋاتتىڭ بيىك كەرۋەنىنىڭ اسەرى دەۋ كەرەك.
«اققىز» پوۆەسىنەن ءۇزىندىنى 8 سىنىپ وقۋشىسى --------------------------- وقيدى.
2 - جۇرگىزۋشى: اقسەلەۋ سەيدىمبەك ەڭ اۋەلى حالقىنا كوركەم شىعارماشىلىعىمەن، مەرزىمدى باسپا ءسوز بەتتەرىندە ءجيى جاريالايتىن مازمۇندى ماقالالارىمەن، وچەركتەرىمەن تانىلدى. ادەبي سىنعا دا ايتارلىقتاي ۇلەس قوستى. جازعان ماقالالارىندا ادەبيەت پەن ءتىل، مادەنيەت پەن ءبىلىم، ونەر مەن ءومىر، قوعام مەن ۋاقىت، ەل مەن جەر، تاريح پەن ۇلت كەلەشەگى تۋرالى كەلەلى - كەلەلى ماسەلەلەردى كوتەرىپ، وعان قاتىستى ويسىزدىق، بەيعامدىق، توقمەيىلسۋ، ەنجارلىق پەن ەرىنشەكتىك، استامشىلىق پەن قاناعاتسىزدىقتى سىنشىلدىقپەن كورسەتە الدى.
«تاۋعا بىتكەن جالبىز» اڭگىمەسىنەن ءۇزىندىنى 8 سىنىپ وقۋشىسى ------------------------ وقيدى.
1 - جۇرگىزۋشى: بويىنداعى ءبىلىمى جان - جاقتى تولىسىپ، اسقاق اسۋلاردان وتكەن اقسەلەۋ سەيدىمبەك دەر كەزىندە عىلىمعا كەلدى. ونىڭ عالىمدىق جولى ءبىر كەزدەگى ءوزى باس رەداكتور بولعان «ءبىلىم جانە ەڭبەك»جۋرنالىندا جالعاسىپ، كەيىننەن اتىن «زەردە» اتاعان جۋرنالدىڭ مازمۇنى مەن ۇلتتىق قازىنالارىمىزدى اسقاقتاتقان، كونە ءداۋىر ەسكەرتكىشتەرىن كوز الدىما الىپ كەلگەن ەلەۋلى ەڭبەكتەرىنەن كورىندى.
2 - جۇرگىزۋشى: قازاقتىڭ ءتولتۋما مادەنيەتىن تۇتاستاي تاريحي تۇرعىدان جان - جاقتى سارالاۋدى كوزدەگەن «كۇڭگىر - كۇڭگىر كۇمبەزدەر» اتتى ەڭبەگى 1981 جىلى جارىق كوردى. زيالى قاۋىم اراسىندا ايرىقشا قىزىعۋشىلىقپەن ۇلتتىق سىلكىنىس تۋدىرعان بۇل كىتاپتى كوپشىلىك عىلىمي ءىرى ىزدەنىس دەپ باعالادى.
1 - جۇرگىزۋشى: «كۇڭگىر - كۇڭگىر كۇمبەزدەر» اتتى عىلىمي - كوپشىلىك كىتابى قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىن ءوزىنىڭ ءتولتۋما قالپىندا ءبىرتۇتاس قۇبىلىس رەتىندە قاراستىرۋىمەن، تاريحي - ەتنوگرافيالىق دەرەگىنىڭ مولدىعىمەن، اسىرەسە ۇلتتىڭ رۋحاني الەمىن پارىقتاۋداعى تۇجىرىمدارىمەن وقىرمان نازارىن اۋدارعان ەڭبەك بولدى. بۇل كىتاپ 1985 جىلى «پويۋششيە كۋپولا» دەگەن اتپەن ە. قاجىبەكوۆتىڭ اۋدارۋىندا ورىس تىلىندە جارىق كوردى.
قاراعاندى وبلىسى،
جاڭاارقا اۋدانى، «№132 ورتا مەكتەبى» كمم
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپان ءمۇعالىمى دوستايەۆا گۋلشات يگليكوۆنا
كىتاپحاناشى كازنيازوۆا راۋزا كاجماگانبەتوۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ ومىرىنەن قىسقا ءۇزىندى
