اشارشىلىق
(پوەما)
مامىردىڭ سول ءبىر كۇنى ىزعىرىقتى
رۋحى اسقاق – اڭساعان ىزگىلىكتى.
اعىلدى قالا جۇرتى،
دالا جۇرتى
قارا ەرتىس جاعاسىنا قىز قىلىقتى.
قارا ەرتىس كەرەكۋدى ورلەي اققان،
سان ۇرپاق، بال سۋىنىڭ ءدامىن تاتقان.
جارالعان بولار بىرگە جەر - انامەن،
باستاۋىن الىپ سوناۋ ءالىمساقتان.
ول كۋا كەشەگىگە، بۇگىنگىگە،
عاسىرعا ەل ەسىنەن شىققان مۇلدە.
شات باسىپ شادىمان شاتتىق كەشتى مە الدە،
كۇيزەلىپ، كۇڭىرەنىپ، ءتۇڭىلدى مە.
ول جاعىن جاراتۋشى ءتاڭىر بىلەر،
ءبىر جىلاپ ۇلانىمەن بىرگە كۇلەر.
تابيعات - انامىزدىڭ ءتول مىنەزى،
دەسەك ءبىز كەلىسىممەن ءومىر سۇرەر.
قارا ەرتىس – تابيعاتتىڭ ءبىر پاراسى،
كوپ بولار جۇرەگىندە جان جاراسى.
وسى ويدىڭ جەتەگىندە تۇرعان شاقتا
دەدى بىرەۋ: « جىگىتىم، بەرى قاراشى».
-اشتىق، - دەيدى، - بۇل ءوزى بولعان جاي ما؟
بولسا دا ونى ايتقاننان قانداي پايدا؟
ەسكەرتكىش اشىلادى... ال سونان سوڭ
قۇرباندار... كەلەسى كۇن ۇمىتىلماي ما؟
جىبەردى ازالى اۋەن ءسوزدى ءبولىپ،
الاڭدى قالىڭ حالىق تۇرعان كەرىپ.
اق جامىلعى سىرعىعان ساتتە سەنسەڭ،
تۇرعانداي بوپ كورىندى كۇڭىرەنىپ.
كۇڭىرەنەر ءجونى بار كۇيزەلەتىن،
سانداعان جىل ساقتىقپەن بۇركەپ بەتىن.
كەڭەس قۇلاپ كەتكەن سوڭ قۇردىمعا،
تاۋەلسىزدىك شىندىقتىڭ تىرناپ بەتىن.
اشتى اقىرى تىڭ بەتىن، اقيقاتىن،
اشتى اقىرى «اشتىقتى» اتاپ اتىن.
ماڭگۇرت سانا سىلكىنسىن كوز اشىلىپ،
ەل جوقتاسىن جوعالتقان اسىل زاتىن.
ال ەسكەرتكىش سولاردان قالعان بەلگى،
شۇباپ شىعىپ ارتىنا تاستاپ ەلدى،
ءومىر ءۇشىن كۇرەستى ارماندا ءولدى.
اشتىق، ازاپ جەسە دە قانشا جانىن
ويلادى ولار ۇرپاعىن، ارتتاعى ەلدى.
جولدا
تىگۋلى ءۇي ارتتا قاپ اتا مەكەن،
اق بايبىشە بۋىنعان بەلىن بەكەم.
دۇعا قىلىپ ارۋاق اتاۋلىعا:
– ورالارمىز كۇنى ەرتەڭ امان – ەسەن،
– دەپ ويلادى، باس امان، بولساق ەسەن.
بۇل كەشەگى ەردەننىڭ جەسىرى ەدى،
ەردەن بولسا سول ەلدىڭ ەسىل ەرى.
بەتكە ۇستارى بايى ەدى، مىرزاسى ەدى.
كۇنى-تۇنى قوناقتان بوساپ ءتورى
كورمەگەن دەپ ارتتاعى ەل اڭىز قىلعان،
بايلىق، باقىت ماڭگىلىك كىمدە تۇرعان.
جىلىنا سول ەردەننىڭ جيىلمادى ەل،
ات ءىزىن سالا المادى جاقىن-تۋعان.
وسى جاي بايبىشەنى الاڭ ەتكەن:
– حابار جوق اعايىننان نەگە كوپتەن،
باقباي مەن ءبايت، التىبايعا...
بالام، سەندەر كەزىندە حابارلاپ پا ەڭ؟..
– سالامىز ولاردى ىزدەپ قايدا حابار؟
جارتى جىل ىشكە ءتۇسىپ كەتكەلى ولار.
– اپىر-اي، نەگە مۇنى ايتپادىڭدار؟
– دەگەن ەم ءسىز بەكەرگە الاڭ بولار.
– قاپ، قاپ! - دەپ اق بايبىشە اھ ۇرعانى،
ەگىلىپ جىلاپ ءبىر ءسات باسىلعان-دى.
اشتىقتىڭ بەتى جامان بولعانى عوي،
دەيسىڭ بە تالاي اۋىل تاقىرلاندى.
– قوڭسىلار قىس ىشىندە كوشىپ كەتكەن،
تۇبىنە ولاردىڭدا اشتىق جەتكەن.
شالىڭنىڭ جىلى ءوتتى قوزعالايىق
ايتا الماي ءجۇرۋشى ەدىم مۇنى كوپتەن
دەدى ۇلى «قور ازايدى، اشىعامىز،
قۇداي - اۋ، كىمگە بارىپ باس ۇرامىز؟!
ايتشى سەن قايدا بارىپ پانالايمىز.
دەدى ول: «انا، بەكەر جاسىماڭىز،
حالىقتىڭ باسىنابۇل كەلگەن ءناۋبات
شىعايىق جولعا، انا، اسىعا ءبىز،
اتتانىپ بۇل ارادان جىراقتايىق
جان ساقتار جەرگە بارىپ تۇراقتايىق».
دەگەنى جالعىزىڭنىڭ جاندى باۋراپ،
تاستادى اۋىر ويدى سىرىپاۋلاق.
سول كۇنى-اق كەتە بەرگەن جولعا شىعىپ
قوشتاسىپ اتا جۇرتپەن «ا، قۇدايلاپ».
بالاسى نەمەرەسى بايبىشەنىڭ،
جانە دە ايى - كۇنى تاقاۋ كەلىن.
تىييا الماي كۇرسىنەدى كوز جاستارىن،
قيا الماي كەتىپ باراد سارى بەلىن.
ارباعا ازىن - اۋلاق ازىق - تۇلىك،
ارتتىرىلعان كۇندەلىكتى قاجەت مۇلىك.
تور توبەل دامىل تاپپاي پىسقىرادى،
جاۋتاڭداپ توڭىرەككە قۇلاق ءتۇرى،
كوڭىلىنە بايبىشەنىڭ كىردى كۇدىك .
جانۋار ءبىر پالەنى تۇر ما ءبىلىپ،
قىبىرلاپ جانۋاردىڭ ءجۇرىسى ونبەي،
پور-پور بوپ ءوز- وزىنەن بەردى تەرلەي،
اربادان كەيىن قالدى بۇلار ءتۇسىپ.
ءجۇرىسى تور توبەلدىڭ ەندى ونەردەي،
كورىنگەن ءبىراق ءۇمىت اقتالمادى،
توقتايدى ەسىكپەنەن ءجۇرىپ توردەي.
اقىرى كەزىكتى دە قالىڭ شىلىك،
سوزىنە بالاسىنىڭ قۇلاق ءتۇرىپ.
توقتادى وسى ارادا تۇنەپ شىعىپ،
تاڭ اتا قۇداي جازسا كەتپەك ءجۇرىپ.
اينالا تۇنەك ءتۇننىڭ قۇشاعىندا،
سول ءتۇننىڭ نەمەرەسى ءبىر شاعىندا
ءىشىم، - دەپ بەزەكتەدى تىنىم بەرمەي،
قاراڭعى شىلىك ءىشى بەينە كوردەي.
ارىرەك بارايىق، - دەپ نەمەرەسىن
ەرتىپ بايبىشە بايعۇس جۇرە بەردى...
ارباعا الدەكىمدەر شابۋىل جاساپ،
ەكەۋىن ولتىرگەنىن كوزى كوردى.
تالاسقان تور توبەلگە توبەلەسىپ،
مەن تاپتىم بۇل ولجانى دەگەن ءبوسىپ.
ءبىر – ءبىرىن يتشە تالاپجەڭىسە الماي.
پىشاقپەن كەڭىردەگىن جىبەردى ەسىپ،
بىرەۋى قانعا بوگىپ جاتتى سۇلاپ.
ايعايعا ەكىنشىسى تۇرمەي قۇلاق.
قوينىنا قارا ءتۇننىڭ ءسىڭىپ كەتتى.
– ولگەن - ءداۋ، ونى ءولتىرىپ قاشقان - شۇناق،
– دەپ بىرەۋ وزگەسىنە حابار شاشقان.
تۇرعاندار وزەك تالىپ قاتقالى اشتان
ازىقتى ارباداعى كورگەن ساتتە
سىلەيتە ءبىرىن - ءبىرى ۇردى باستان.
جاتقاندا ءبىر - بىرىمەن جۇلمالاسىپ،
ءجون بولار بۇل ارادان كەتكەن قاشىق.
ەگىلىپ كوزىنەن جاس بۇرشاقتادى،
ءزىلماۋىر ونە بويىن قايعى باسىپ.
ايتسە دە نەمەرەسىنە ءتىس جارمادى،
كومۋسىز قالدى ۇلى - باستى ارمانى.
كىناسىز ءسابي مەرت بوپ، كەلىپ اپات
نەمەرە اتا - انادان جاس قالعانى.
بولاتتاي بولعان ىسكە بەكىندى انىق،
كەلەدى بايانتاۋدى ول بەتكە الىپ.
الاقتاپ نەمەرەسى قىڭقىلدايدى:
– اكەم مەن اپام قايدا، جاتىر ناعىپ؟
قويادى: «اجە، سۋ»، - دەپ مازانى الىپ.
ءوزى دە شولدەپ كەلەد وزەك تالىپ.
تۇك جوعىن بىلە تۇرا قۇر قارمانىپ،
قالىپ ەد قالتاسىنا قولىن سالىپ.
و، ءتاۋبا - اي ولمەگەنگە ءولى بالىق،
ءبىر ۋىس قاتقان قۇرتتى شىقتى الىپ.
كەتەردە قاتقان قۇرتتى كوزى قيماي،
كەلىنى جىبەرگەن-اۋ، ءسىرا، سالىپ.
سول قۇرتتى وزەك جالعاپ سوردى كەزەك،
اششى قۇرتقا جۇبانسىن قايتىپ وزەك.
تيتىقتاپ بارا جاتىر ءالى قۇرىپ،
اجال سۇم تۇرعانداي ما مىلتىق كەزەپ.
الىس جول ارقالاعان اۋىر قايعى،
ۇزاققا بارا الماسىن ءىشى سەزەد.
ولمەيتۇعىن ادام جوق تەمىر وزەك،
كىمگە دە ۋاقىت جەتسە كەلەر كەزەك.
سول ساتتە سانسىز ەلەس پايدا بولدى،
قۇداي – اۋ شەشەسىمەن تەرىپ تەزەك،
جۇرگەندەي سورلى ءاناسىتىلىن بەزەپ:
– تاستا دا نەمەرەڭدى مەنىمەن ءجۇر.
– ءجۇر!- دەيدىتاستا بارىن ءجۇر تەزىرەك،
اكەڭ دە سەنى بىرگە ىزدەپ شىققان،
اكەسى توسىپ تۇرعان بۇرىلىستا.
-كۇتتىم عوي، قىزىم سەنى كوپ سارىلىپ.
اقىرى، كەزىكتىردى-اۋ تاعدىر - مىستان.
سەلت ەتىپ بايبىشەنىڭ زارەسى ۇشقان.
– كۇنىم، دەپ نەمەرەسىن ءسۇيىپ-قۇشقان.
كۇڭگىرلەپ قۇلاعىنا كەلگەندەي مە،
شاقىرعان اكە داۋسى تىم الىستان.
ەلەسپەن كەلەد كەمپىر الپارىسىپ،
ءسات سايىن ءار دىبىستان زارەسى ۇشىپ.
اششى قۇرت اش وزەككە جاقپادى ما؟
جول بويى نەمەرەسى كەلەد قۇسىپ.
– اجە، مەن شارشاپ كەتتىم، ايالداشى،
سالبىراپ كەتتى ءتۇسىپ تومەن باسى.
بايبىشە قالجىراعان، قان جىلاعان،
ايالداپ از-مازىراق ەنتىك باسىپ.
ءسال مىزعىپ الماق بولىپ جانتايعان-دى،
سەزىلىپ ءون بويىنان ءال تايعانى.
اقبەت تاۋ قارسى الدىندا تۇر ايبىنداپ،
كوڭىلى تاۋدى كورىپ ءبىر جايلاندى.
– ينشاللا، كەشكەدەيىن جەتەمىز،- دەپ،
كوڭىلدەن كۇدىك سىرعىپ، ءۇمىت ۇدەپ
ارماندا كەتكەن ۇلى، كەلىنىمەن،
ەلەستەپ كوز الدىنا قالدى جۇدەپ.
وي مەڭدەپ، ۋايىمنىڭ ارتقانى انىق،
قايعىنىڭ قالىڭ ءورتى بويدى قارىپ.
جۇرەگى قاتتى سوعىپ قانى تاسىپ،
قالعانىن سەزبەي قالدى بولىپ ءعارىپ.
ورنىنان قانشا ۇمتىلدى،- تۇرا المادى.
دارمەنسىز بەل قۇرت قويداي بۇراڭدادى.
اقبەتكە كوز تىگۋمەن جاتتى بەيباق،
جەتسەم دەگەن ىسكە اسپاي ۇلى ارمانى.
قىڭقىلداپ: «اجە!»- دەدى نەمەرەسى،
سول ساتتە كەتكەن ەدى اۋىپ ەسى.
قوس مۇڭلىق وسىلايشا قارسى العان ەد،
ارقانىڭ جەل-جەلپىگەن قوڭىر كەشىن.
تاڭ اتا بايبىشەنىڭ ەسى كىرىپ،
باۋرىندا نەمەرەسى جاتقان بۇعىپ.
تۇرا كەپ توڭىرەككە كوز سالىپ تۇر،
جەل جەلپىپ قىر توسىندە جايقالعان گۇل.
شىرىلداپ بوزتورعايلار ءسال جىراقتا،
سالادى توعاي جاقتان انگە بۇلبۇل.
بايبىشە تۇرا المادى سال بوپ قالعان،
بايانسىز قاس-قاعىمدا ءوتتى جالعان.
ايرىلدى ءبىر-اق ساتتە بارلىعىنان.
باۋىر ەتى بالاسى، كەلىنىنەن،
ەن داۋلەت، قاپتاپ جاتقان دۇنيە- مالدان.
بارادى قايرات كەمىپ، وتى ءسونىپ،
قالماعان كەتەر جاندا اقىر كومىپ.
تاعدىرى نەمەرەمنىڭ نە بولار دەپ؟
ويلادى تۇرعاندىعىن ءقاۋىپ ءتونىپ.
الدەكىم قاستارىنان وتە بەرىپ،
بالانى جىلاپ تۇرعان قالدى كورىپ.
ايادى، بالكىم، باسقا ويى بار ما؟
بۇلارعا تىزگىن تارتتى تاياپ كەلىپ:
– بۇل ءسىز بە؟
– اپىر-اۋ، ءسىز قايشامىسىز؟
بۇل جەردە ءتاڭىرىم-اۋ قايدان ءجۇرسىز؟
– دەپ اتتان قارعىپ تۇسكەن ايداربەكتى
بايبىشە قارا قاباق قارسى الدى ءۇنسىز.
ايداربەك ايتپاي ۇقتى ونىڭ جايىن
قۇشاقتاپ جىلاي بەردى اپاتايىن.
اتالاسى ەدى ول ايداربەكتىڭ،
كورگەندە مۇشكىل ءحالىن ەتتى ۋايىم.
سۇرادى ول: «بالاڭ قايدا ، كەلىن قايدا؟»
سىلتەدى قايشا قولىن شىلىك سايعا.
بولعانىن ءبىر سۇمدىقتىڭ ىشتەي ۇعىپ،
سىيىندى «ساقتاي گور!» - دەپ ءبىر قۇدايعا،
– جەتكەن-اۋ، اشتىق، شىركىن، تيتىعىنا!
دەگەن ول: «ءاي، ايداربەك، مەنى تىڭدا».
كورسەتىپ نەمەرەسىن «امانات» دەپ،
– باسىمدى قاراتىپ كەت قۇبىلاعا.
قىرىق جىل قىرعىن بولسا اجالدى ولمەك.
اجالسىز ەبىن تاۋىپ كۇنىن كورمەك.
باقبايعا نە بايىتكە تابىستارسىڭ،
ال ەندى بار دەگەن ەد قولىن سەرمەپ.
ايداربەك، اماناتتى اپ جولعا تۇسكەن،
بالانىڭ جىلاي - جىلاي كوزى ىسكەن.
– اعاتاي، قارنىم اشتى، - دەپ قويادى،
ەمەسپىن ارعى كۇننەن تاماق ىشكەم.
– شىدا، - دەپ باستى ەندى اتقا قامشى،
اشىققان بالا قالاي شىداماقشى.
ايتسە دە ءسوزدى ۇعىپ ۇندەمەدى،
تۇسكەنىن سەزدى مە الدە اسىعى الشى.
توقتادى، اقىرى، ولار ءبىر بۇلاققا،
بۇلاق كوپ، تاۋدان اققان ءبىزدىڭ جاقتا.
جۋىنىپ شايىنعان سوڭ ايدار اعا.
– كەل، قارعام، - دەپ شاقىردى، - كەل تاماققا.
تاماقتى ءبىراق بۇعان كوپ بەرمەدى،
بۇل، ءسىرا، اشتىق جايىن ەسكەرگەنى.
قالدىرىپ اماناتتى وسى ارادا،
كەتتى ءوزى جولدىڭ جايىن بارلاپ قايتپاق.
اڭشى ەدى قىسى - جازى اڭعا شىعىپ،
ۇيرەنگەن اڭ اۋلاۋعا بۇعىپ ءجۇرىپ.
تاقالىپ ايداۋ جولعا تىڭ تىڭدادى،
كوز سالىپ اينالاعا قۇلاق ءتۇرىپ.
ارىعان الىس جولدان شارشاپ تالىپ،
قاپتاعان اش - ارىقتان كوزى تۇنىپ،
انىق ەد بۇرا تارتار جولدىڭ جوعى
«تاۋەكەل!» - دەدى داعى كەتتى ءجۇرىپ.
توسقاۋىل
كەنەتتەن قوس سالت اتتى قۇلاپ قىردان،
اشتاردى بولسا كەرەك اڭدىپ تۇرعان.
قامشىنىڭ استىنا الىپ كەرى قۋعان،
تالايى اش-ارىقتىڭ قۇلاپ تىنعان،
ءاپ - ساتتەقۇلاق تۇندى اششى شۋدان.
الايدا اشىققان جۇرتجاسىمادى،
ۇمتىلدى كۇشىكتەرگە اسىراندى.
جان الىپ، جان بەرىسكەن بۇل شايقاستا،
الدەكىم بەلسەندىنىڭ باسىن جاردى.
بەلسەندىنىڭ بىرەۋى مۇنى كورگەن،
ءداۋىر - اي اۋمەسەرگە مىلتىق بەرگەن.
اتام دەپ الگى انتۇرعانباس جارعان - دى،
شىعارعان جارالىنى ءبىراق كوردەن.
مىلتىعىن تاستاي سالىپ،ەسى شىعىپ،
قىلمىسىن قالماقشى دا ەلدەن بۇگىپ.
ايداربەك وسى جايدى كورگەننەن سوڭ،
اتىنا جەتكەن ەدى زىر جۇگىرىپ.
الدىنا اماناتتى مىنگىزىپ اپ،
اتىنا قامشى باسىپ كەتكەن جىراق.
قۋالاپ وزەك - سايدى، ورمانداردى
ەل جۇرەر ايداۋ جولدان كەتتى جىراق.
بۇرادى اتتىڭ باسىن قايدا ءبىراق؟
بىردەن - اق كولدەنەڭدەپ وسى سۇراق.
سەندەلدى ات ۇستىندە جاۋاپ تاپپاي،
سۇيەگى دالادا ولسە، قالماق قۋراپ.
ولىمنەن دەسەك-تاعى قۇتىلعان جوق
اق جۋىپ ارۋلانعان كوڭىلگە توق.
ەرتە مە، الدە كەش پە سونەرى انىق،
مازداعان كەۋدەڭدەگى ءبىر الاۋ شوق.
تاعدىردى كەي اۋليە ولشەپ-پىشكەن،
اللانىڭ نە ويشىلدان ءامىرى ۇستەم.
سودان دا «تاڭعى ىرزىق تاڭىردەن» - دەپ
ايتقان عوي،
سان رەت قايتالادى مۇنى ىشتەن.
شيرىعىپ سول ساتىندە سالا بەرگەن:
«ءتاڭىردىڭ نە سالعانىن بارا كورەم»-،
دەدى دە جالعاستىردى جولىن ارمەن.
قاراقشىلار
سۋى بار كوزدەن تاسا جەردە تۇنەپ،
سەكىلدى ارتى- جارىق،
الدى- تۇنەك.
قۇرادى اڭعا – تۇزاق،
بالىققا – اۋ،
اشتىقتان امانات تا قالعان جۇدەپ.
شىرايى بىرتە-بىرتە كىرگەنى انىق.
وتىرادى جاعالاۋدا قارماق سالىپ،
مۇڭايىپ اتا-اناسىن ەسىنە الىپ.
اجەسى كوزىن ىلسە، تۇسىنە ەنەدى،
سەرەيىپ ەسىن جيماي جاتىر تالىپ.
اكە مەن شەشەم نەگە تاستاپ ءبىزدى،
بىزدەردەن قالاي عانا كۇدەر ءۇزدى؟..
وسى ءسات قارماعىندا تۋلاپ بالىق
ەرىكسىز اماناتتىڭ ويىن بۇزدى.
بالىقتى اعاسىنا الىپ ۇشتى
قۋانىپ تابىسىنا ءسۇيىپ، قۇشتى.
– ءبىر ايداي ءبىز شىققالى بولدى جولعا
مەن بارلاپ كەلەيىن ءبىر ماڭاي تۇستى،
– دەدى دە كەتە باردى ورماندى ورلەپ،
امانات بالىق اۋلاپ ەتىپ ەرمەك.
قۇلاعى شالىپ قالدى الدەكىمنىڭ:
– ۆاسيا، دەپ شاقىرعانىن،- مۇندا كەل،- دەپ.
ۇلگەردى بوي تاسالاپ سول ساتىندە،
ءبىر ورىسشۇقىردى شىر اينالىپ شىقتى تەگىس
سودان ءسوڭسال ىسقىرىپ بەلگى بەرگەن.
ات اربا سول ساتىندە سالىپ كەلىپ،
قاپتاردى ءتۇسىرىپ جاتقانىن كوزى كورگەن.
سونان سوڭ كەلۋشىلەر قايتتى كەرى
سەكىلدى گۇر-گۇر ەتكەن بەينە ءبورى.
باسشىسى – اۋالدەكىمدى توپتان جىرىپ،
قالدىرىپ وسى ارادا جونەلدى ەندى.
امانات مۇنىڭ ءبارىن سىرتتاي باعىپ،
وتىرعان: «اعام قايدا، جاتىر نەعىپ؟».
– قوزعالما، وسى ارادان اداساسىڭ،
– دەگەنىن بالا، شىركىن، العان قاعىپ.
شىدادى، شىداماسقا شارا بار ما؟
ماسا شاعىپ، ىزىڭداپارالار دا.
قارا ءتۇن بارا جاتتى قويۋلانىپ،
– قالماسا اعام كەز بوپ وسىلارعا
جارار ەد.
ءوز ويىنان ءوزى شوشىپ،
كوز ىلمەي اعاسىن ولتوسىپ وتىر.
– امانات، اينالايىن!- دەگەنىندە
كەتكەن ەد كۇدىك تارقاپ،
كوڭىلى ءوسىپ.
قالدىرماي
تىپتەن بۇگە - شىگەسىن دە،
كورگەنى ايدان انىق تۇر ەسىندە.
اعاعا بولعان جايدى باياندادى،
اتادى «ۆاسيا» - دەگەن ءبىر ەسىمدە.
– ات اربا، قاپتار، شۇڭقىر، بىرەر ادام،
بۇلار كىم؟
ءۇزىپ ويىن وسى ارادان.
كۇرەڭدى ءبىر اعاشقا تاس قىپ بايلاپ:
– قوزعالما، ءقازىر كەلەم وسى ارادان،
– دەدى دە قارا تۇنگە كەتتىسىڭىپ.
الماق بوپ از - مازىراق كوزىن ءىلىپ.
جانتايعان كۇزەتتەگى جاس قاراقشى،
قور ەتىپ ءتاتتى ۇيقىعا ابدەن باتتى.
العاندا الدەكىمنەن جەردەن جۇلىپ،
ۇيقىسىن اشا المادى كوز جۇمىلىپ.
شوشىپ كەتىپ شورشىپ تۇسەم دەگەنىندە،
تاپ بولىپ بەيتانىستىڭ شەڭگەلىنە.
كۇتىرلەپ قابىرعاسى سىنا جازداپ،
تۇنشىعىپ دەگەن تۇستا ەندى ءولدىم بە؟..
كەڭىردەگىن بوساتىپ قويا بەرىپ،
قوس تىزەرلەپ تىزەمەنەن سالعان كەرىپ.
– كىمسىڭ؟ - دەگەن ساۋالى سونداي سۇستى،
– ءجونىڭدى ايت، تەز قانەكەي.
شاپالاقپەن جىبەرگەن سالىپ - سالىپ.
جاس قاراقشى ءاۋ باستان سۋ جۇرەك - ءتى،
ەستىپ ءۇنىن انانىڭ ءدىر - ءدىر ەتتى.
– انتونمىن، اتىم- انتون، مۇگەدەكپىن،
قاپتاعى استىق – ۆاسيانىكى، مەنىكى ەمەس.
تەك مەنى ساباما! - دەپ زىر – زىر ەتتى.
– -ۆاسيا كىم؟
– ءبىزدىڭ توپتىڭ جەتەكشىسى،
بۇل جەرگە باسقا جاقتان كەلگەن كىسى.
قاندى قول قاراقشىنىڭ ناعىز ءوزى،
تۇرمەدەن ەستۋىمشە قاشقان كىسى.
– ول قايدا، توپتارىڭدا قانشا كىسى؟
– دەگەندە قۋداي بولىپ قاشتى ءتۇسى.
– ءدال ءقازىر قايدا ەكەنىن بىلە المادىم،
لەشا بار قاسىندا ونىڭ كەتىك ءتىستى.
كۇن كورىپ ەل ۇستىنەن ءۇزىپ - جۇلىپ،
كاسىپكە ماشىقتانىپ قاراقشىلىق.
ۆاسيانىڭ بۇيرىعىمەن ەل تونادىق،
شاتىستىق شايتانعا ەرىپ قۇداي ۇرىپ.
شىقپاقشى ەد تاڭ سارىدە ەرتەڭ ىسكە،
– سەنىڭىز، ماشىقتانعان ءبىز بۇل ىسكە.
ءار ساتتە قالت جىبەرمەي شارۋانىڭ
استىعىن قۇتقارمايمىز قولعا تۇسسە
– ەرتەڭ دە...
سول ساتتە ارقاسىنا قامشى ويناعان،
– اعاتاي، ۇرماشى! - دەپ ويبايلاعان.
– اپار!- دەپ تۋرا باستاپ ونى ايداعان.
اقىرى انتون توقتاپ بۇعان قاراپ،
– مىنا جول ديىرمەنگە الىپ باراد.
اكەلمەك ديىرمەنگە شارۋا استىق،
الماقشى قاراقشىلار سونى توناپ.
تەك سەندەر ديىرمەنشىنى ولتىرمەڭدەر،
وتىنەم، وعان زاقىم كەلتىرمەڭدەر.
سورلىنى كەمسەڭ قاققان الىپ بارىپ،
بايلادى ءبىر اعاشقا شاندىپ ماتاپ.
سونان سوڭ: «امانات، سەن بەرى كەل،
– دەدى دە سويلەپ كەتتى ورىسشالاپ.
– ايعاي ساپ، بەلگى بەرسە بۇل ءزانتالاق.
ورتە دەپ سىرىڭكەنى بەردى وعان.
وت قويساڭ ماي اعاشقا لاۋلاپ جاناد.
سونى ەستىپ قالمادى ما زارە - قۇتى،
قۇپ- قۋ بوپ، ءۇنسىز قالدى ءتىلىن جۇتىپ
ەگىلىپ ءۇن شىعارماي جىلاپ تۇردى.
ەرلىكپەن شاتىستىرعان زۇلىمدىقتى،
بەيشارا قاتەلىگىن ەندى ۇقتى...
كەلەدى ات ۇستىندە انتونعا ەرىپ،
ول بايعۇس كوز جاسىنا ەرىك بەرىپ.
«اعالاپ» انالاردى جاماندايدى،
ال ايدار ءار سوزىنەن جانى جەرىپ.
تۇرسا دا قۇلاق ءتۇرىپ امالسىزدان
قويادى ارا-تۇرا ساۋال بەرىپ.
– ۆاسيادا قارۋ بار ما؟ - دەگەندە
– قارۋى جوق، ءبىراق كەتىك لەششا
الدەنەشە،
ادامدى قانجار اتىپ، مايىپ قىلدى.
– ءيا، ءيا، ايتارى جوق، ءتىپتى كەشە،
ال ۆاسيا ءبىر قويعانىن ولتىرەدى،
سونداي كۇشتى،- دەپ انتون جەلپىنەدى.
وتتى قارۋ ءجۇر دەيدى قولعا تۇسپەي...
مىنە - مىنە كەلدىك دەپ ەلپىلدەدى.
– كوپىردى كورەسىز بە مىنا جاتقان؟
تالايدى وسى كوپىر قان جىلاتقان.
جان –جاقتان ديىرمەنگە كەلەتىندەر
وتەدى وسى ارادان اۋەل باستان.
سولاردى ...
انتوندى الىسىراق الىپ بارىپ،
بايلادى ءبىر اعاشقا شاندىپ تاڭىپ.
الدىنا مىنگىزىپ اپاماناتتى،
الاۋلاپ شىعا كەلدى شوقتاي جانىپ.
ايعايلاپ دىبىس بەرسەڭ ايامايمىن،
ولتىرەم قىزىل وتقا قاقتاپ قارىپ.
شاماسى، ءبىر شاقىرىم شىققان شاقتا،
كورىندى وگىز اربا ارعى جاقتان.
بۇلاردا اتتان ءتۇسىپ، الدىن توسقان،
اربادا قاتارلاستى ءبىر زاماتتا.
اربادا شال مەن قىز استىق ارتقان،
قۇربانى باندىلاردىڭتوسىپ جاتقان.
وسىلار ەكەندىگىن ءبىلىپ ايدار
ولارعا جىلى جۇزبەن امانداسقان.
– قازاقپىن، مىنا بالا - ءىنىم مەنىڭ،
اشتىقتىڭ سالدارىنان قىرىلدى ەلىم.
امال جوق...
تەنتىرەپ وسى جاققا كەلگەن ەدىم،
ديىرمەن بار دەگەن سوڭ وسى ماڭدا،
ءبىر پانا تابام ما دەپ شىبىن جانعا.
شىعىپ ەم جول تابا الماي سەندەلەدىم،
جارار ەد جەم بولماسام تاعى اڭعا.
دەگەندە شالدىڭ بۇعان جانى اشىپ:
– ديىرمەن بۇل ارادان ەمەس قاشىق.
اڭدى قويشى، ەكى اياقتى جاۋىزدار بار،
جۇرمەسىن ابايسىزدا قانىن شاشىپ.
دەپ سىرىن ىشكە بۇككەن جايىپ سالدى.
كەلەمىز جاندى ءتۇيىپ شۇبەرەككە،
ماڭىندا ديىرمەننىڭ باندا بار-دى.
دەگەن ءسوز ەستىلسە دە اۋىق-اۋىق،
كۇپسىنگەن كەڭەسىمىز – ەل قورعانى،
كەلگەندە باندىلارعا سوقىر تاۋىق.
– ءجا، شىراق، ەندى بىزدەر قوزعالايىق،
ديىرمەنگە وسى جول بارادى الىپ،
بالا مەن مىنا كىسى اتقا مىنسە،
– دەگەندە ارۋ بيكەش قاناتتانىپ:
– جارايدى، سولاي بولسىن دەگەن ەدى،
شيقىلداپ وگىز اربا دوڭگەلەگى.
كوپىرگە جاقىنداعان بۇرىلىستا،
دەگەن-دى ايدار: «تىڭداڭىزدار ەندى مەنى،
وسى جەردە تۇرىڭدار، تاسالانىپ،
ارباعا باندى شابۋىل جاسارى انىق.
ميتريچ ولاي-بۇلاي بولىپ كەتسەڭ ەگەر،
تاستاما اماناتتى جانىڭا الىپ».
سولاي دەپ ءميتريچتىڭ كيىمىن كيىپ،
جونەلدى شۇبەرەككە جانىن ءتۇيىپ.
اعاشتىڭ باسىندا ەشكىم كورىنبەيدى،
كوپىردىڭ ورتاسىنان اسقان تۇستا.
كورىندى قارا اربا كوزگە كۇيىك
ولاردىڭ ويىن ۇقتى ايدار بىردەن،
كوپىرگە اينالا الماي كولىك كىرگەن.
شابۋىلعا وڭتايلى جەر وسى ارا
بولدى عوي كەسىپ-پىشىپ بىلەك تۇرگەن.
ەكەۋى تۇرا ۇمتىلدى ارباعان ەندى،
دەدى ايدار: «ال قيمىلدار كەزىڭ كەلدى».
ولاردى كورگەن بويدا تۇسە قاشتى
– وگىزدى ۇستا...
جايلايمىن قۋىپ جەتىپ ول ەنەڭدى.
ال ايدار قارسى ۇمتىلدى تۇرا قالىپ،
سارت ەتكىزىپ قامشىمەن قالدى سالىپ.
قامشىگەردىڭ قولى اۋىر شىداتسىن با،
بەيشارا ۇشىپ ءتۇستى ەستەن تانىپ.
– كومەكتەس، ءولىپ باراد، ءولىپ باراد،
جۇرەگى كەيدە قىسىپ تالىپ قالاد.
دەگەنى انتون تۇتقىنەسىندە ەدى.
– ولەم قاپ، ءتۇپ ەنەڭدى سەن ءزانتالاق،
– دەپ بوقتاپ جەتكەن لەشا سويلەپ وكتەم،
ونى دا دويىر قامشى ەڭىرەتكەن.
سول ساتتە ات جەگىلگەن اربانى الىپ،
جەلدىرتىپ ميتريچكەلىپ جەتكەن.
ەكەۋىن قول - اياعىن بايلاپ - ماتاپ،
جاتقاندا ءميتريچتىڭ اتىن اتاپ
دەپ: «سەن توبەت ءالى كۇنگە ءتىرى مە ەدىڭ؟»
لەشا ءميتريچتى جاتتى داتتاپ،
– بۇل سەن بە ەڭ تۇزاق قۇرعان بىزگە، ءجاللاپ؟
ارمان نە ەدقانىڭدى ولسەم سەنىڭ جالاپ.
تۇبىمە، اقىرى، سەن جەتەر بولدىڭ،
اۋەلدەن قولى تازا سۇم ءزانتالاق.
قىلمىسكەرگە مەيىرىمسىز ەڭ بالا جاستان
قاعىلعان كيەر كيىم، ىشەر استان.
اش قۇرساق ولسەك تاعى سەن انتۇرعان،
كەتىپ ەڭ تۋرا جولدان بۇرىلماستان.
كەزىم كوپ سەندەيلەردىڭ قانىن ىشكەن،
دۇنيە - اي ارمانىم نە، ەد قولعا تۇسسەڭ.
جونەلدى ميتريچ ولاردى الىپ،
ارسىزعا ءتىل قاتپادى تىنىپ ىشتەن...
قىز بەن شال امان قالعان باعى جانىپ،
تالايدى قاسقىردايىن سالعان جارىپ.
قاراقشىلاردى بايلاپ - ماتاپ اكەلگەندە،
قالعان ەد ديىرمەنشى ەستەن تانىپ.
الدەن سوڭ ەسىن جيىپ: «ۇلىم»، - دەگەن،
بولايىن ەي، ميتريچ، قۇلىڭ دەگەن.
تىم قۇرىسا جالعىزىمنىڭ سۇيەگىن بەر،
مەن ونى تانىستىرعان جىرىندى مەن.
پانالاتقان قاشقىندى سوزىنە ەرىپ،
قانىشەر قاراقشىنى
مەن ەدىم كەزىكتىرگەن تاۋىپ بەرىپ.
انتوندى ءبىر ۇلەسكە الام دەگەن،
قاسىما ماعان سەنىپ قىلساڭ سەرىك.
– قالعانىن زاڭ ورنىنا باياندارسىڭ،
سەزدى مە جۇرتتىڭ ءوزى اياماسىن،
ارباعا ەشكىم ايتپاي ءوزى ىلەستى،
ءبىر تىقىر دەگەن بولار تاياندى شىن.
جاس قىزدىڭ جان جۇرەگىن سەزىم بيلەپ،
قۇتىلىپ قورقىنىشتان جانى تۇلەپ.
ايدارعا انتونينا ءتىل قاتقان - دى:
– تانىسايىق، قانە، - دەپ تۇر كۇلىمدەپ.
– اتىم – ايدار.
– مەن بولام – انتونينا.
مىنە وسىلاي تانىستى جۇرگەن
ءبىر – بىرىنەن تىم الشاق ءبىر قيىردا.
– ەرجىگىت ەكەنسىڭ سەن دەگەنمەن،
بەت قاراتپاس ءبىر ساتتە جاۋدى جەڭگەن.
شاقىرام شاڭىراعىمدا قوناعىم بول،
اكەمنىڭ كەتەرىندە ايتقانى سول.
ۇلاسىپ بۇل تانىستىق ماحابباتقا،
بىلمەدى باستالارىن ءبىر ۇزاق جول.
بولارى اششىسى دا، تۇششىسى دا
شىدارىن قوس جۇرەكتىڭ نەبىر سىنعا.
كۇرەسسىز كىم جەتىپتى جەتىستىككە،
كۇرەسسىز شىڭدالىپتى قانداي تۇلعا.
اۋەلدەن ەرجىگىتتىڭ ەڭبەك ءپىرى،
مال باعىپ ەگىن ەككەن جازعىتۇرى.
وزگەلەرمەن جاراسىپ ەڭبەك ەتكەن،
قاپتاعان كولحوزشىنىڭ بولدى ءبىرى.
اتا-انا اتاندىرعان تاعدىر دارحان،
دەيتىن - ءدى ۇلىڭ – تۇمار، قىزىڭ – القام.
ءوسىرىپ ۇرپاقتارىن ماپەلەگەن.
اماناتقا اقىلشى بولعان، قالقام.
قوس تاعدىر قول ۇستاسىپ تۇرىپ جاتتى،
ەڭبەكپەن ءوتتى كۇندەر ءبىر ىرعاقتى.
كۇنگە-كۇن، اپتاعا - اپتا جالعاسۋمەن
بەس جىلدىڭ وتكەنىندە بىلمەي قاپتى.
بىلەتىن ءبىرىن - ءبىرى باقىتىم دەپ،
تىرلىكتەن تاپقان اسىل جاقۇتىم دەپ.
ميتريچ تۇتقىندالىپ قارا تۇندە،
قالعان ەد سەنىم كۇيرەپ، كوڭىل جۇدەپ.
تابىلىپ جاڭا جاۋلار ەل ىشىنەن،
ءبىر ۇرەي شىققاندايەد كور ىشىنەن.
تاعى ءبىر زۇلىماتتىڭ باستالعانىن،
بەيبىت ەل قاشانعىداي كەش تۇسىنگەن.
ءتۇس
...سول ءتۇنى تۇسىنە قۇزعىن ەنگەن ەدى،
ۇستىندە التىن تاقتىڭ تەربەلەدى.
«قازاقستان» - دەگەن جەر كارتاداعى،
ءبىلىپ قوي بولمايدى ەندى، وزگەرەدى.
قازاقتىڭ تىرىسىنەن ولگەنى كوپ،
جابايى ەل ءتورت تۇلىكتى ەتكەن تىرەك.
شىداماي كىشى توڭكەرىس داۋىلىنا،
ولگەنى ءولىپ، ءتىرىسى ءجۇر تەنتىرەپ.
– مىنا سەن قاڭعىپ ءجۇرسىڭ رەسەيدە،
مەنىمەن شاماڭ بارما تىرەسەرگە؟
ءبىرازى جۇڭگو، ءبىرازى اۋعان اۋدى،
ءبىرازىن قۇتقارمادىم، تىقتىم كورگە.
حا، حا، اشتىق، مەنىڭ ۋىم – سەن،
سەندەردى ءداۋىر ءوزى سىرتقا تەپكەن.
ءالى الدا كورەتىنىڭ، كورەشەگىڭ
سەندەردى قويامىن قورشاپتىكەنەكپەن.
ءاپ -ساتتە باسىپ تۇنەك جەر مەن كوكتى،
تۇمشالاپ قارا بۇلت تۇردى كوكتى.
اۋليەلى قىزىلتاۋ كۇڭىرەنىپ،
ازالى ءۇنى جەر دۇنيەنى تىتىرەنتتى.
اقبەت تاۋعا جاراسىپ قارا ءسالى،
جەل جەلپىگەن – جەلتاۋعا قاراشى ءانى.
باۋرىنداعى قوس شالقار كوزىن جۇمىپ،
كورگىسى كەلمەيتىندەي تاماشانى.
كور سوقىرداي كول بىتكەن كوزىن جۇمدى،
قان تاتىرام قالاسام قارا سۋى.
قانشاما تۇلدانساڭ دا، كارلەنسەڭ دە،
شاماڭ ماعان كەلمەيدى قالماققىرعان،
– دەيدى قۇزعىن ءزار توگىپ ايباتتانىپ،
اتقا مىنگەن قارعالار ەلدى قۋىپ،
قاندى جاس بايتاق جەردى جاتتى جۋىپ.
قارا شەڭگەل جەلتاۋدىڭ سۇرى قانىپ،
قان سورعىش شي ءبورىنىڭ كۇنى تۋىپ.
توڭىرەك الەم - تاپىرىق، استان-كەستەن،
ايرىلعان اش ادامدار اقىل - ەستەن.
ەتىن جەپ ءبىر – ءبىرىنىڭ، قانىن ءىشىپ،
ادام - اڭنىڭ كۇيىن كەشكەن...
دەدى قۇزعىن:
– سەن ەندى انا تۇرعان تاۋعا قارا،
ءۇيدىرتتىم مەن ولاردى جەكە دارا.
ۇلتىمنىڭ ەرتەڭى دەپ جۇرگەندەرىڭ
قاڭقاسى اشتان ولگەن بالا - شاعا.
ەلىڭنىڭ كەلەشەگى كۇندەي كۇڭگىرت،
اشتىقتان سوڭ دالادا تۇسكەن ىمىرت.
ەستىلمەيت ۋىلدەگەن ۇرپاق ءۇنى،
اينالا توڭىرەكتىڭبارى جىم - جىرت.
وسى ءسات رۋحى كەمىپ كۇيزەلىستەن،
بەيبەرەكەت بەيجايلاۋ كۇيگە تۇسكەن.
سەلت ەتتى قاھارىنا قاھار قوسىپ،
جىبەردى نامىس شىركىن قوزعاپ ىشتەن.
قۇزعىنعا تاقتا وتىرعان تاپ بەرگەن - ءدى،
سول ساتتە كۇزەتشى قارعا شاپ بەرگەنى.
شوشىنىپ ايعاي سالىپ تۇرە كەلدى،
وڭىندە ەمەس ەكەنىن، ءتۇس كورگەنى.
ەكەنىن بىلگەن ساتتە كەمسەڭدەدى،
مۇنى كورمەي جاقسى مە، ەد الدە ولگەنى؟...
وسى ويدان قۇتى قاشىپ، زارەسى ۇشىپ،
ەڭسەسىن تىكتەگەن - ءدى كەتكەن ءتۇسىپ.
اشتىقتان قازاق از با قازا بولعان،
قانى قايناپ ورنىنان تۇردى ۇشىپ.
سەن ولسەڭ ولگەن قازاق سانى ارتادى،
وسى ساۋال ساناعا ساۋلە توككەن.
– ىسىرىپ كۇماندى ويدى جاڭارتقاندى
ءسات ساناپ بارا جاتتى ايبىنى ارتىپ،
جاسىعان قايرات جىگەر ءسال ءشاۋ تارتىپ.
تاپقانداي بىرتە-بىرتە ءوز ارناسىن،
وزىنە بۇرىنعىداي سەنىمى ارتىپ،
انيامەن ويىن اشىق بولىسكەن-دى.
– ساعىندىم سارىارقانى گۇل مەكەندى،
كوشەيىك دەگەن ەدى،
كەلىسكەندى.
ۇلى مەن قىزىن الىپ اماناتتى،
كەتپەك بوپ ارتقا تاستاپ الاپاتتى.
ال انيا ەرمەي وعان قالا بەرگەن،
بىلمەك بوپ نە بولارىن مۇنىڭ ارتى.
اكەسى اتىلعانىن بىلگەن ساتتە،
سوڭىنان كۇيەۋىنىڭ ءبىراقتارتتى.
تابىسىپ ءوزىن كۇتكەن وتباسىنا
پوەزعا وتىرىپ اپ جولعا تۇسكەن.
كوزىن تاۋىپ وزگەرتىپ قۇجاتتارىن،
تاعدىرعا ىشتەي نالىپ كۇيىپ-پىسكەن.
اقىرى، وتىز جەتى سىرعىپ وتكەن.
اللا ساقتاپقالعانداي ەد بۇل ناۋبەتتەن،
ايدار دا ەسىن جيعان الاپاتتان.
بار ارمانى ايتارى ەلگە جەتسەم.
امان – ەسەن كورە السا ەل قاراسىن،
جازىلارداي كورىنگەن جان جاراسى.
سول ەلگە جەتەر تۇستا تۇتقىندالدى،
تاعدىرعا كىمنىڭ قىلار بار شاماسى.
وتباسى كەلىپ جەتتى قىرعا اڭىراپ،
اقىرى، تاپتى شەڭگەلدى جۇرتتان سۇراپ.
سۇراماي اماناتتىڭ كىم ەكەنىن،
«اعايىن، قازاعىم»، - دەپ ۇشتى قۇراق.
انتونينا قالعان ەدى ءوز تەگىندە،
كورسەتتى قۇجاتتارىن بەلسەندىگە.
اكەسى بالالاردىڭ «ميتريچ» - دەپ،
اكەتكەن قۇجاتتارعا ولار تىركەپ.
امانات اعايىنعا سىرىن اشپاي،
بۇل مەنىڭ انام دەگەن اۋەل باستان.
ءبولىسىپ قولدا بارىن از اعايىن،
بۇلار دا جۇرتپەن بىرگە ورازا اشقان.
ورالۋ
سۇرلانىپ جىلدار بويى سۇرى قاشقان،
قاقاعان قىستان كەيىن نە زىمىستان.
تۇسكەن ەد كۇن ساۋلەسى جەرگە باياۋ،
تالاي جىل ۋىسىندا ۇستاپ قىسقان.
ساياسات الەمىنىڭ تارلان بوزى،
كوسەمنىڭ لەنيندى كورگەن كوزى.
ءار ءسوزىن يمان شارتتايجۇرت جاتتاعان،
اتتانار و، دۇنيەگە كەلدى كەزى.
اكەسىن حالىقتاردىڭ قيماعاندار،
جىلادى شىن كوڭىلدەن سىيلاعاندار.
كۇڭىرەنىپ، كۇيزەلىپ قارعىس ايتتى،
نوقتاعا جۇمىر باسى سىيماعاندار.
حالىق جاۋى اتانعان تالايلاردىڭ،
كىم بىلگەن الدا تاڭى ارايلارىن.
ايدار دا باعى جانىپ امان قالعان.
وتكىزگەن تار قاپاستا سانا ويلارىن.
ايىڭ نە ونداعان جىل وتە شىققان،
جىلقىداي اق تۇتەكتە بەزىپ ىققان.
ۇشتىكتىڭ ۇيعارۋىمەن ەش كىناسىز
جەر ءتۇبى كولىمادان ءبىراق شىققان...
اقىرى كەرەكۋگە، ەلگە جەتكەن،
اۋىلىن اركىمدەردەن سۇرايدى ەپپەن.
سەسكەنىپ ۇستىندەگى كيىمىنەن،
تالايلار جاۋاپقاتپاي جىلجىپ كەتكەن.
بازارعا سويتە ءجۇرىپ ىلىككەن - ءدى،
كەيبىرەۋ ءتۇر تۇسىنەن كۇدىكتەن - ءدى.
– كىمسىڭ؟ - دەپ ءبىر ارباكەش سىبىر ەتتى،
تاۋەكەل ادام بولار اق نيەتتى.
جانىنا جاقىنداپ كەپ سالەم بەرگەن،
ال اناۋ كوزىن قاداپ اۋدەم جەردەن.
تۇر ەدى مۇنىڭ باعىپ ءار قيمىلىن،
– ەمەسپە، ءتاڭىرىم - اۋ، مىناۋ مەرگەن،
– دەيتۇرا ءوز - وزىنە سەنبەگەن - ءدى.
كوز سالماي تۇر، قاراپ: سەندەگەندى.
سۇرادىڭ قاراشەڭگەلدىاركىمدەردەن
ارينە، ءجون سۇراۋىڭجوندەگەن-دى.
ايتسە دە قاراشەڭگەل كىندىك كەسكەن،
جەرىڭ بە، تۋىسىڭ كىم وندا سەنىڭ؟
وسى ساۋال ايداردىڭ ءتىلىن شەشكەن.
قىسقاشا كىم ەكەنىن اڭعارتا كەپ،
جىلدار بويى كوكەيىن ابدەن تەسكەن،
سۇراعان باقباي، ءبايىت، التىبايدى،
بىلسەڭ ايتشى وتىنەم سولار جايلى.
امانات امان جۇرسە اتا جۇرتتا،
انيا مەن شىعار دەرەك بالام جايلى،
دەگەن وي كوكىرەگىن مەڭدەگەن - ءدى.
– قامشىگەر، ەندى ءبارى جونگە كەلدى.
سۇر مەرگەنىم، پالۋانىم ەسەنبىسىڭ؟
– دەگەندە جەر دۇنيە دوڭگەلەدى.
ايداربەك كوز جاسىنا ەرىك بەردى،
كەلگەن جان ولمەسە دە كورىپ كوردى.
– قوي، اعا، جىلاماڭىز، - دەپ ارباكەش
ايداردى ارباسىنا ەرتىپ كەلدى.
– قازىردە بايان جەرىن مەكەندەگەن
ءسىزدى الىپ ەرتەڭ قويتاس كەتەم دەگەن.
سەن تانىدىڭ اعاڭدى مەن تانىماي...
– مەن سىزگە تىپتەن اعا بوتەن ەمەن.
اكىجايدىڭ اتالاس ءىنىسىمىن،
شاپىقتىڭ كەنجە ۇلى تىنىسىمىن.
سول تىنىس اتىن اتاپ ءتىزىپ ايتقان،
اشتىقتىڭ قۇرباندارىن ءتىرىسىنىڭ.
كۇلاندى قارىنداسىن اتالمادى
– سۇراۋعا ايداربەك تە باتا المادى،
الدەن سوڭ تىنىس بۇعان سىناي قاراپ،
سۇرادى نە ەكەنىن باستى ارمانى.
– باستى ارمان – ەل - جۇرتىما امان جەتۋ،
تابا السام وتباسىمدى باقىتتى ەتۋ.
اماناتتى تابىستاپ قايشا اپامنىڭ
اعايىنعا...
باسىنا كۇلانىمنىڭ دۇعا ەتۋ.
– دۇعا دەيسىز؟...
كۇلانىڭ ءتىرى ەمەس پە؟
قويتاستا ءبىز باراتىن تۇر ەمەس پە؟
دەگەندە ايدار تۇردى تاڭقالۋمەن
شىندىق پا بۇل جوق...
الدە ءتۇس ەلەس پە؟..
– اعا، - دەدى انا قۋ جىمىڭ قاعىپ،
انيا جەڭگەي ءجۇرۋشى ەدى كرەس تاعىپ.
سول كرەسىن...
ءتىرى ەكەنىن وتباسى ەستىگەندە،
– بارا جاتتى كوز الدى تۇماندانىپ.
– ءسۇيىنشىمدى بەرەسىڭ بارعان بويدا
– ءتاڭىرىم جەتكىزە گور ۇلى تويعا.
– انيا جەڭگەم مۇسىلمان، اللا، - دەيدى.
ال امانات قوي باقتى كەلگەن بويدا.
اجەپتاۋىر ورىسشا ءبىلىمى بار،
جاس جىگىتكە كومسومول بوپ ىنتىزار.
قىزمەتكە اۋدانعا الىپ كەتتى،
ەستۋىمشە ول ءقازىر – سەكرەتار.
الدا قويتاس...
ارتتا قاپ اۋىر جىلدار.
حالىقتى توز - توز قىلعان قاسكوي، مۇڭدار،
ءوزى كەتكەن ارتىندا كوزى قالعان،
تالاي-تالاي كەزىكتى قيىن سىندار.
ءتۇيىن
ءبىزدىڭ حالىق كۇرەسكەر مويىمادى،
تاريح ءوزى قازاقتى مويىندادى.
تاۋەلسىز ەل – بۇل كۇندە قازاقستان،
كۇش –ءبىلىمىن، ونەرىن بويىنداعى.
سارقا جۇمساپ ەلىنىڭ ەرتەڭىنە،
اتا ۇرپاق - جاس وسكىن وركەنىنە.
ۇقتىرۋدا تاريحىن ەلدىڭ وتكەن
جاڭا تاريح
تاس تاريحەل تورىنە.
شىعىپ جاتىر كەزىمەن، كەزەڭىمەن،
تۇر ەسكەرتكىش ۇلى ەرتىس وزەنىنىڭ.
ءانىن ەستىپ توقتاماس ءومىر اعىن،
بىرگە گۇلدەپ جاساماق ءوز ەلىمەن.
سول ەسكەرتكىش بەينەلەپ اشتىق جىلىن.
ەسكە سالار اشتىقتىڭ قۇرباندىعىن.
اق تاڭداقتىڭ ايقارا بەتىن اشىپ،
قارا ءجۇزىن اياردىڭ ەتەر جىرىم.
ءولىسىن تىرىسىندەي ارداقتاعان،
ەلىمە اللا ءوزى توككەي نۇرىن.
سۇلەيمەن بايازيتوۆ
You Might Also Like
-
شىمكەنت اگرارلىق كوللەدجىنىڭ ە-161 توبىنىڭ ستۋدەنتى: شىنىقۇل اسىلجان جەتەكشى: ايتمىرزايەۆ توعىسباي
-
مەملەكەت باسشىسى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەديسينا مەكتەبىندە بولدى، دەپ حابارلايدى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.
