InfoHub Logo

ماقساتى:
بىلىمدىلىك - قازاق حالقىنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى، باتىر ازاماتى توقتار اۋباكىروۆتىڭ ءومىر جولى، تۋىپ وسكەن، وقىپ ءبىلىم العان، قىزمەت ەتكەن جەرلەرى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ؛ وقۋشىلاردى عارىشكەرلەرمەن تانىستىرۋ، ۇلگى ەتۋ، باتىر عارىشكەرلەر ەرلىگىنە تەرەڭىرەك ۇڭىلە وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ولەڭدەر وقۋ، بي بيلەۋ، اندەر ايتۋ ارقىلى ويىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، قورعاۋعا باۋلۋ، ەرلىككە، باتىل بولۋعا تاربيەلەۋ. ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
قولدانىلعان ءادىس - تاسىلدەر: ءوز بەتىمەن جۇمىس، ماداقتاۋ ءادىسى، شىعارماشىلىق ىزدەنىس.
ءپانارالىق بايلانىس: مۋزىكا، قازاق ءتىلى، ادەبيەت، قازاقستان تاريحى
تانىمدىق باعىتى: وقۋشىنىڭ ويلاۋىن، قابىلداۋ، ءتۇيسىنۋ ارەكەتتەرىن جەتكىزۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ، پاتريوتتىق ءاندى جۇرەگىمەن سەزىنە وتىرىپ، ناقىشىنا كەلتىرە ورىنداۋ، عارىشكەرلەرگە دەگەن جاس ۇرپاقتىڭ ەلىكتەۋشىلىگى مەن ەلگە دەگەن قامقورلىق سەزىمىن ارتتىرۋ.
وتىلەتىن فورماسى: جارىس
كورنەكىلىگى: پلاكاتتار، سۋرەتتەر، قاناتتى سوزدەر، شارلار
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلاردىڭ وزىندىك پىكىرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىق مۇمكىنشىلىگى مەن قابىلەتى دامىعان بولاشاق تۇلعا. ەلىن، جەرىن سۇيەتىن، ەلجاندى تۇلعا قالىپتاستىرۋ، ءاندى جۇرەگىمەن سۇيەتىن تىڭدارماندى دايارلاۋ.

بارىسى
(ءبىرىنشى وقۋشىلار باستايدى)
نۇر: سامات سەن بولاشاقتا كىم بولعىڭ كەلەدى؟
سامات: توقتار اعام سەكىلدى عارىشكەر بولعىم كەلەدى. سەن شە؟
نۇر: مەن دە اسپانعا ورلەگەن الىپ عارىشكەر بولعىم كەلەدى
سامات: بىزگە عارىشكەر جايلى كوپ ماعلۇمات ءبىلۋ قاجەت
نۇر: ارينە ەندەشە اسپان الەمىنە ساياحات جاسايىق
سامات: جارايدى.
ەكەۋى قوسىلىپ: عارىشكەرلەر مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
بي: پولكا

ءمۇعالىم: ارمىسىزدار قۇرمەتتى جينالعان قاۋىم! عارىشكەرلەر كۇنى قۇتتى بولسىن! ءبىزدىڭ بۇگىنگى «اسپان الەمىنە ساياحات» تاقىرىبىنداعى تاربيە ساعاتىمىز 2 بولىمنەن تۇرادى. ءبىرىنشى ءبولىم ولەڭدەر مەن ءان بيدەن قۇرالسا 2 - ءبولىم جارىس تۇرىندە وتكىزىلەدى. 1991 جىل 2 – قازان 70 جىلدان استام ۋاقىت بويى كەڭەس وكىمەتىنىڭ قاراماعىندا بولىپ، ءبىر ازاماتىن عارىشقا ۇشىرۋعا زار بولعان قازاق حالقىنىڭ ارمانى ورىندالىپ، اق تۇيەنىڭ قارىنى جارىلعان كۇن ەدى. وتىز جىلدان استام مەرزىم ىشىندە ميلليونداعان الاش ازاماتىنىڭ اراسىنان ءبىر عارىشكەردى ۇشىرا الماعان حالىقتىڭ ەڭسەسى تۇزەلىپ، جۇزىنە قان جۇگىردى، جۇرەگىندەگى ءۇمىت ساۋلەسى جارقىراي ءتۇستى. قازاق حالقىنان العاش رەت ۇشىرىلعان توقتار اۋباكىروۆ بولاتىن.

1 - وقۋشى
قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى، كسرو - نىڭ 71 - عارىشكەرى الەمنىڭ 256 - عارىشكەرى. توقتار اۋباكىروۆ 1946 جىلى 27 - شىلدەدە قاراعاندى وبلىسى قارقارالى اۋدانىنىڭ ءبىرىنشى ماي اۋىلىندا تۋعان. سارىتاۋدىڭ ەتەگىن مەكەن ەتكەن اكەسى وڭعارباي، شەشەسى قاميا بىرىنەن سوڭ ءبىرى شەتىنەي بەرگەن توعىز ۇلىنىڭ اللا جاراتقان جالعاسىنا ءۇمىت ارتىپ، ازان شاقىرىپ «توقتار» دەپ ات قويىپتى.

2 - وقۋشى
كسرو - د تۇڭعىش رەت 1988 جىلى ت. اۋباكىروۆ «ميگ - 31» سامولەتىمەن سولتۇستىك پوليۋس اۋدانىنا ۇشىپ، قايتار جولدا سامولەتىنە جانارمايدى اۋادا قۇيعىزىپ ورالدى. سول ءۇشىن وعان «كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى»اتاعى بەرىلدى.
3 - وقۋشى: «جانىم بىرگە سەنىمەن»
ارۋاق!- دەپ ايقاي سالدىق قۋانىپ،
ۇشقاندا توقتار باتىر تۋ الىپ.
وتىز جىلدان كەتكەن ءساتىم كەلگەندە
كەش بولسا دا ءماز بولىپ قالدىم قۋانىپ.
جۇرگەن جەرى ۇلى ويشىل قانىشتىڭ،
توقتارىم ءجۇر قۇشاعىندا عارىشتىڭ،
ەلمەن ەل بوپ قاتارلاسىپ بۇل كۇنى،
قازاق حالقى بار الەممەن تانىستىڭ.
تاتولەۋ اسقار
ءمۇعالىم:
كومەيىنەن ءان توگىلگەن،
جىرعا بولەپ دالانى.
قىزىمىز شىقتى ساحناعا،
تامساندىرىپ بارشانى.
ءان: «قانەكي ءتىلىم سويلەشى»

4 - وقۋشى
سايرا بۇلبۇل كومەيدەن ءان توگىلسىن،
جىرعا بولە دالانىڭ ءار توبەسىن.
بايقوڭىردان تىك ۇشقان توقتار اعام
كوتەردى قازاعىمنىڭ مارتەبەسىن.
ءان: «سالەم ساعان تۋعان ەل»

ءسوزجۇمباق
1) ەكى مارتە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى (تالعات)
2) قازاقستانداعى كوسمودرومنىڭ اتى. (بايقوڭىر)
3) توقتاردىڭ اناسىنىڭ ەسىمى. (قاميا)
4) جۇلدىزدار جۇيەسىنىڭ اتالۋى (گالاكتيكا)
5) توقتاردىڭ جارىنىڭ ەسىمى (تاتيانا)
6) توقتاردىڭ اكەسىنىڭ اتى. (وڭعارباي)
ءمۇعالىم
بي بيلەيتىن ونەرلى،
جىگىتتەر بار بىزدەردە.
تاڭ قالدىرىپ بارشانى.
كوتەرەدى كوڭىلدى.
بي بيلەنەدى
ءمۇعالىم: جارايسىڭدار وقۋشىلار ەندىگى ەكىنشى بولىمگە كەزەك بەرەيىك. ەكىنشى ءبولىم اتى كىم جۇيرىك؟ دەپ اتالادى. جارىس تۇرىندە وتىلەدى. ءۇش كوماندا جارىسادى. العا وزىپ شىققان جۇيرىكتەرىمىزگە ءادىل قازىلار القاسىنىڭ شەشىمى بويىنشا ماقتاۋ قاعازدارى بەرىلەدى. ەندەشە ىسكە ءسات وقۋشىلار!
ءبىرىنشى ءبولىم. «تانىسايىق قانەكەي» دەپ اتالادى ءار كوماندا وزدەرىن تانىستىرىپ وتەدى.
1 - توپ «ويشىلدار» 2 - توپ «العىرلار» 3 - توپ «تاپقىرلار»كومانداسى
ەكىنشى ءبولىم «ويلان دا ءبىل ءسوز سىرىن» دەپ اتالادى. ەش قايمىقپاستان اسپانعا ورلەگەن باتىر عارىشكەرلەر قۇرمەتىنە ناقىل سوزدەر ماقال - ماتەلدەر ايتامىن سىزدەر جالعاستىراسىزدار
1 - توپ. ويشىلدارعا
ات باسىنا كۇن تۋسا،
اۋىزدىقپەن سۋ ىشەر.
..................................
.................................

ەردىڭ ەرلگى ەرىنەن تانىلار،
..............................................
2 - توپ.
ەرلىك - ەلدىڭ قاسيەتى،
................................

ەردىڭ اتاعى تۋىرلىقتاي،
........................................
3 - توپ. تاپقىرلار
الىستان ەردىڭ ءدارپى بار،
قاسىنا كەلسەڭ بالاداي.
........................................
ب ا ق - ب ا ق ەتكەن تەكەنى،
قار جاۋعاندا كورەرمىز
باتىرسىنعان جىگىتتى
.................................
ءۇشىنشى ءبولىم «وزىڭە ۇپاي ال جيناپ» دەپ اتالادى. تاقتادا ءىلىنىپ تۇرعان ۇياشىقتاردىڭ بىرەۋىن اشاسىڭدار سۇراقتار دەڭگەيى كورسەتىلگەن بالل بويىنشا بولادى. اشقان ۇياشىقتارعا جاۋاپ بەرەسىڭدەر. ۇياشىق بالى ءوز قورجىندارىڭدا ساقتالادى.
20 ۇپاي: توقتار اۋباكىروۆ قانداي وردەنمەن ماراپاتتالدى؟ قانداي اتاقتار بەرىلدى؟
20 ۇپاي: توقتار اۋباكىروۆ ايگىلى فيرمادا 14 جىل بويى سىناقشى - ۇشقىش بولادى. سۇراق: توقتار قاي فيرمادا جۇمىس جاساعان؟
30 ۇپاي: توقتار اۋباكىروۆتى ەكى جىلدىڭ ىشىندە نەشە رەت «كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى» اتاعىنا ۇسىنعان؟
30 ۇپاي: جەر مەن ايدىڭ ارا قاشىقتىعى شامامەن قانشا؟
40 ۇپاي: عارىشكەرلەردى اشىق عارىشقا شىققاندا كۇن كوزىنەن بولىنەتىن زياندى ساۋلەلەردەن شاڭ توزاڭداردان بىرنەشە قابات تىگىلگەن سكافاندر ساقتاپ قالادى. سۇراق: سكافاندردى قانداي جاساندى ماتادان تىگىلەدى؟ جانە نەشە ءتۇرلى؟
40 ۇپاي: ەڭ ايگىلى عارىشتىق «حاببل» تەلەسكوبىن جەر ماڭىنداعى وربيتاعا عارىش قايىعى ارقىلى نەشىنشى جىلى شىعارعان؟
ءتورتىنشى ءبولىم «ويلان قانە بالاقاي»دەپ اتالادى.
تاقتادا ءىلىنىپ تۇرعان شارلاردى جارۋ ارقىلى ىشىندەگى تاپسىرمانى ورىنداۋلارىڭىز قاجەت.
1 - شار
مارات ەش وقۋدان سۇيمەيتىن ەدى.
مارات: ءتۇۋ وسى وقۋ دەگەندى كىم شىعاردى ەكەن، وداندا تەز ءوسىپ عارىشكەر بولسام ەكەن،- دەدى دە قولىنداعى كىتاپتى لاقتىرىپ جىبەردى.
ونى ەستىگەن توقتار اعا وعان قاراپ:
ءوز ارمانىڭا قول جەتكىزگىڭ كەلسە ءبىلىم ال، وقۋ ۇيرەن دەدى دە باسىنان سيپاپ قولىنا كىتاپ ۇسىندى. ونى وقىپ قىزىققان مارات: كىتاپقا ۇڭىلە قاراپ كىتاپتى قۇشاقتاپ
- راسىمەن دە ماعان جول سىلتەيتىن وسى كىتاپتار ەكەن دەدى. وسى ايتىلعان ءىس - ارەكەتتى ورىنداي وتىرىپ كورىنىس قويىڭىزدار.
2 - شار
عارىشكەرگە بايلانىستى 1 شۋماق ولەڭ شىعارىڭدار. ءاندى توپ بولىپ ورىنداڭدار.
3 - شار
عارىشكەرلەرگە بايلانىستى ءسوزدى قۇراستىر
اايكۆتناروست جانە انىقتاماسىن ايت.
ءمۇعالىم: مىنەكي، بالالار كوزدى اشىپ جۇمعانشا سايىسىمىز دا ءوز مارەسىنە جەتتى. جۇيرىكتەردى سارالار ءادىل - قازى القالارىنا ءسوز كەزەگىن ۇسىنامىز.
ءمۇعالىم: جەڭىمپازدارىمىزدى شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، كەشىمىزگە قاتىسقان قوناقتارىمىزعا العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!