ب دىبىسى مەن ءارپى
اتىراۋ قالاسى
№11 ى التىنسارين اتىنداعى ورتا مەكتەپ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: جۇماعالييەۆا كۇلان عابدىجان قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ب دىبىسى مەن ءارپى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىگى: ب دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ. ب دىبىسىنا قاتىستى سوزدەر دۇرىس وقۋعا، جازۋعا ۇيرەتۋ. ب دىبىسى ارقىلى بەرىلگەن سوزدەردى وقۋ مەن جازۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: ب دىبىسىنا قاتىستى جاڭا سوزدەردى مەڭگەرتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىلىن، سوزدىك قورىن، ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، دامىتۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ونى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، جيناقتاۋ، اۋىزشا، جازباشا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە ءارىپ، ساباققا قاتىستى سۋرەتتەر، ءارىپتىڭ جازۋ ۇلگىسى.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ، پسيحولوگيالىق جاعداي تۋعىزۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«قايىرلى كۇن» دەپ ايتامىز،
تۇستە بىرگە قايتامىز.
وتباسىنىڭ گۇلىمىز،
كوڭىلدى وتەر كۇنىمىز.
وي قوزعاۋ.
– دىبىستى نە ىستەيمىز؟ ( ەستيمىز، ايتامىز).
– دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ ەكىگە داۋىستى جانە داۋىسسىز
– ءارىپتى نە ىستەيمىز؟ (ايتامىز، كورەمىز).
- وتكەن ساباقتا قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟
II. ءۇي تاپسىرمانى تەكسەرۋ: - م دىبىسى قانداي دىبىس؟
- ءسوزدىڭ قاي بۋىنىندا جازىلادى؟
داۋىستاپ تىزبەكتەي وقۋ.
تاقتاعا سوزدەر جازعىزۋ.
- وقۋشىلار جىل مەزگىلدەرى نەشەگە بولىنەدى؟
- 4 - كە بولىنەدى.
- ءار مەزگىل نەشە ايعا سوزىلادى؟
- 3 ايعا سوزىلادى.
- مەزگىل دەگەن ءسوزدىڭ ءبىرىنشى دىبىسى قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- م دىبىسى قانداي دىبىس؟
- نەگە؟
- قانداي تۇسپەن بويالادى؟
- ولاي بولسا ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
«م» دىبىسى مەن ءارپى، «قار»ءماتىنىن وقۋ.
- «قار» ماتىنىندە قاي مەزگىل سۋرەتتەلگەن؟
- قىستا قانداي ەرەكشە بەلگىلەر بولادى؟
«مونشاق قۇراستىرۋ» كاسساداعى سوزدەردى وقىتۋ.
مونشا ماي ادام مامان
مونشاق شام قادام ورامال
ءىىى. جان - جاقتى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ
— سونىمەن وتكەن ساباقتا ءبىز قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟
ü و، ا داۋىستى دىبىستار.
سەبەبى، بۇل دىبىستاردى ايتقاندا وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ەشبىر كەدەرگىگە ۇشىراماي اۋا ەركىن شىعادى.
- داۋىسسىز دىبىس قالاي ايتىلادى؟ قانداي تەكشەمەن بەلگىلەنەدى؟
ü ت، پ، ن، ر، ع، ل، ۋ، ش، ي، ق، د، م - داۋىسسىز دىبىستار.
سەبەبى، بۇل دىبىستاردى ايتقاندا وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە ۇشىراپ، اۋا قىسىلىپ شىعادى.
ارىپتەردى جاتقا ايتقىزۋ: ( اا، تت، پپ، نن، عع، رر، لل، ۋۋ، شش، يي، وو، ق ق، دد، مم)
تاقتاعا جازۋ: ماتا، ماقتا، تاماق، مال، مول، قالام.
ءىۇ. جاڭا ساباق. ا). جۇمباق شەشۋ
1) ءوزى بىرەۋ، كوزى ۇشەۋ. (باعدارشام)
2) قاناتى جوق ۇشپايدى
سۋ استىندا قىستايدى. (بالىق)
3) جازۋ جازىپ جالىقپاعان
جازا - جازا ارىقتاعان (بور)
- وسى جۇمباقتىڭ شەشۋلەرىنە نازار اۋدارايىق
- بالىق، باعدارشام، بور.
- وسى سوزدەردە ءبىرىنشى قانداي دىبىس ەستىلىپ تۇر؟
- «ب» دىبىسى.
ارتيكۋلياسياسى: «ب» - ەرىننىڭ ءبىر - بىرىنە نىق ءتيىپ، ارتىنشا كىلت اشىلۋىنان
پايدا بولاتىن ۇياڭ داۋىسسىز.
حورمەن ايتۋ. مىسالى: بور، باسقا، بارابان.
«ب» دىبىسى تەك قانا ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا كەزدەسەدى.
اق سارايىن تالقانداپ
شىقتى بىرەۋ تالتاڭداپ.
(بالاپان)
قىزىقتىرىپ اركىمدى - اق
سۋدا جۇزەر جالتىلداپ
«ب» ارپىنەن باستالعان
سول جۇزگىشتىڭ اتىن تاپ.
(بالىق)
تارباڭ، تارباڭ تاربيعان،
ءتۇرى جامان جاربيعان
( باقا)
بالالار، وسى سۋرەتتەگى اتاۋلار قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- ب دىبىسىنان باستالادى.
- ولاي بولسا ءبىز بۇگىن ب دىبىسىمەن تانىسامىز. كاسسادان ب ءارپىن الدىرتۋ.
- ب دىبىسى قانداي دىبىس؟
- داۋىسسىز دىبىس.
(ب دىبىسىن ايتقىزۋ)
ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىزعا بالاپان قوناققا كەلدى. ءبىز بۇل بالاپاندى قامقورلىققا الىپ، قيىن كەزەڭدەردە كومەكتەسىپ، قورعاۋىمىز كەرەك.
- بالاپان قانداي دىبىسپەن كەلگەن ەكەن؟
- ب دىبىسىمەن كەلدى.
- ب دىبىسىمەن بۋىن قۇراۋ كەرەك. كا\نە كىم كومەكتەسەدى؟
- با، بو، بۋ بۋىنداردى وقىتۋ.
«ءسوز ويلا، كوپ ويلا» ويىنى.
ب دىبىسى بار سوزدەردى كىم تابا الادى؟
«بالاپانعا قامقور بول» ويىنى.
- بالاپانعا قورەك تاۋىپ بەرۋ كەرەك. ولار نە جەيدى؟
- قۇرت، قۇمىرسقا، قوڭىز جەيدى.
- ولاي، بولسا قۇرت - قۇمىرسقا تەرىپ بەرەمىز.
V. وقۋلىقپەن جۇمىس. سۋرەتپەن جۇمىس
ا). – بالىق، باقا سوزدەرىنە بۋىندىق، دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
ب داۋىسسىز دىبىس ەكەنىن اڭعارتۋ.
ب). - ءارىپ تاڭباسىمەن تانىستىرۋ. 3 رەت دىبىستاۋ باسپا ءتۇرى – ب ب
جازبا ءتۇرى –
حورمەن وقىتۋ. «شاپالاق» ادىسىمەن.
بالا، باتا، بور، بوتا
بابا، بوتا، بال، بولات
بالا، بالاقان، بالاپان، بوتاقان
سويلەمدى وقىتۋ
بولات، بالاپاندارعا قارا.
نەلىكتەن بالاپاندارعا قارا دەيدى. نە بولۋى مۇمكىن؟
ونى مىسىق جەپ كەتۋى مۇمكىن.
ولاي بولسا مىسىقتى ۇركىتۋ كەرەك. قالاي ۇركىتەمىز؟
ءان سالىپ ۇركىتىپ جىبەرەيىك
تاقتامەن جۇمىس: بالا، بابا، باتا، بوتا، بور، بال.
سويلەم قۇراتۋ.
بۋىن قۇرامى: ءارتۇرلى سوزدەردى وقي بىلۋگە جاتتىقتىرۋ. امان، نان، مال، قايماق.
ءۇ. سەرگىتۋ ءساتى
«تولدەر» ءانى
وسى تولدەردىڭ ىشىندە اتاۋىندا ب دىبىسى بار سوزدەر بار ما؟
بۇزاۋ، بوتا.
ءۇى. داپتەرمەن جۇمىس.
ب ءارپىن تاقتاعا جازىپ كورسەتۋ.
اۋادا جازۋ
داپتەرگە جازۋ
داپتەرىمىزدى اشايىق
قولعا قالام الايىق
سالاقتىقتان قاشايىق
ادەمى ەتىپ جازايىق.
ا). باستىرۋ جۇمىسى
ءا). وزدەرى سالۋ
ب). سۋرەتپەن جۇمىس
ءۇىى. ءبىلىمدى بەكىتۋ. 1. وتىلگەن ارىپتەردى پىسىقتاۋ: اا، تت، پپ، نن، عع، رر، لل، شش، ي، قق، دد، مم. بۋىندار: ما، تا، پا، عا، را، لا، شا، قا، دا، ما. با.
سوزدىك ديكتانت.
مال، بور، بالا، دالا.(دىبىستىق تالداۋ)
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
«كۇز مەزگىلى»
- كۇزدىڭ نەشىنشى ايى؟
ويىندار.
«جوعالعان ءارىپ»: ت... ر، د... پ، ب... ل؛
«شاشىلعان ارىپتەر: ا، ر، ب؛ ر، و، ب؛ ا، ل، ا، ب؛ (بار، بور، بالا)
ءۇىىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:- ب دىبىسى قاي بۋىندا جازىلادى؟ - ب قانداي دىبىس؟
بالاپانىن ىزدەپ اناسى كەلدى. اناسى تاۋىق «بالاپان» دەگەن سوزدەن كىم كوپ ءسوز قۇراستىرا الادى دەيدى.
№11 ى التىنسارين اتىنداعى ورتا مەكتەپ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: جۇماعالييەۆا كۇلان عابدىجان قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ب دىبىسى مەن ءارپى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىگى: ب دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ. ب دىبىسىنا قاتىستى سوزدەر دۇرىس وقۋعا، جازۋعا ۇيرەتۋ. ب دىبىسى ارقىلى بەرىلگەن سوزدەردى وقۋ مەن جازۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: ب دىبىسىنا قاتىستى جاڭا سوزدەردى مەڭگەرتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءتىلىن، سوزدىك قورىن، ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، دامىتۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ونى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، جيناقتاۋ، اۋىزشا، جازباشا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەسپە ءارىپ، ساباققا قاتىستى سۋرەتتەر، ءارىپتىڭ جازۋ ۇلگىسى.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ، پسيحولوگيالىق جاعداي تۋعىزۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
«قايىرلى كۇن» دەپ ايتامىز،
تۇستە بىرگە قايتامىز.
وتباسىنىڭ گۇلىمىز،
كوڭىلدى وتەر كۇنىمىز.
وي قوزعاۋ.
– دىبىستى نە ىستەيمىز؟ ( ەستيمىز، ايتامىز).
– دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ ەكىگە داۋىستى جانە داۋىسسىز
– ءارىپتى نە ىستەيمىز؟ (ايتامىز، كورەمىز).
- وتكەن ساباقتا قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟
II. ءۇي تاپسىرمانى تەكسەرۋ: - م دىبىسى قانداي دىبىس؟
- ءسوزدىڭ قاي بۋىنىندا جازىلادى؟
داۋىستاپ تىزبەكتەي وقۋ.
تاقتاعا سوزدەر جازعىزۋ.
- وقۋشىلار جىل مەزگىلدەرى نەشەگە بولىنەدى؟
- 4 - كە بولىنەدى.
- ءار مەزگىل نەشە ايعا سوزىلادى؟
- 3 ايعا سوزىلادى.
- مەزگىل دەگەن ءسوزدىڭ ءبىرىنشى دىبىسى قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- م دىبىسى قانداي دىبىس؟
- نەگە؟
- قانداي تۇسپەن بويالادى؟
- ولاي بولسا ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
«م» دىبىسى مەن ءارپى، «قار»ءماتىنىن وقۋ.
- «قار» ماتىنىندە قاي مەزگىل سۋرەتتەلگەن؟
- قىستا قانداي ەرەكشە بەلگىلەر بولادى؟
«مونشاق قۇراستىرۋ» كاسساداعى سوزدەردى وقىتۋ.
مونشا ماي ادام مامان
مونشاق شام قادام ورامال
ءىىى. جان - جاقتى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ
— سونىمەن وتكەن ساباقتا ءبىز قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟
ü و، ا داۋىستى دىبىستار.
سەبەبى، بۇل دىبىستاردى ايتقاندا وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ەشبىر كەدەرگىگە ۇشىراماي اۋا ەركىن شىعادى.
- داۋىسسىز دىبىس قالاي ايتىلادى؟ قانداي تەكشەمەن بەلگىلەنەدى؟
ü ت، پ، ن، ر، ع، ل، ۋ، ش، ي، ق، د، م - داۋىسسىز دىبىستار.
سەبەبى، بۇل دىبىستاردى ايتقاندا وكپەدەن شىققان اۋا اۋىز قۋىسىندا ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە ۇشىراپ، اۋا قىسىلىپ شىعادى.
ارىپتەردى جاتقا ايتقىزۋ: ( اا، تت، پپ، نن، عع، رر، لل، ۋۋ، شش، يي، وو، ق ق، دد، مم)
تاقتاعا جازۋ: ماتا، ماقتا، تاماق، مال، مول، قالام.
ءىۇ. جاڭا ساباق. ا). جۇمباق شەشۋ
1) ءوزى بىرەۋ، كوزى ۇشەۋ. (باعدارشام)
2) قاناتى جوق ۇشپايدى
سۋ استىندا قىستايدى. (بالىق)
3) جازۋ جازىپ جالىقپاعان
جازا - جازا ارىقتاعان (بور)
- وسى جۇمباقتىڭ شەشۋلەرىنە نازار اۋدارايىق
- بالىق، باعدارشام، بور.
- وسى سوزدەردە ءبىرىنشى قانداي دىبىس ەستىلىپ تۇر؟
- «ب» دىبىسى.
ارتيكۋلياسياسى: «ب» - ەرىننىڭ ءبىر - بىرىنە نىق ءتيىپ، ارتىنشا كىلت اشىلۋىنان
پايدا بولاتىن ۇياڭ داۋىسسىز.
حورمەن ايتۋ. مىسالى: بور، باسقا، بارابان.
«ب» دىبىسى تەك قانا ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا كەزدەسەدى.
اق سارايىن تالقانداپ
شىقتى بىرەۋ تالتاڭداپ.
(بالاپان)
قىزىقتىرىپ اركىمدى - اق
سۋدا جۇزەر جالتىلداپ
«ب» ارپىنەن باستالعان
سول جۇزگىشتىڭ اتىن تاپ.
(بالىق)
تارباڭ، تارباڭ تاربيعان،
ءتۇرى جامان جاربيعان
( باقا)
بالالار، وسى سۋرەتتەگى اتاۋلار قانداي دىبىستان باستالىپ تۇر؟
- ب دىبىسىنان باستالادى.
- ولاي بولسا ءبىز بۇگىن ب دىبىسىمەن تانىسامىز. كاسسادان ب ءارپىن الدىرتۋ.
- ب دىبىسى قانداي دىبىس؟
- داۋىسسىز دىبىس.
(ب دىبىسىن ايتقىزۋ)
ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىزعا بالاپان قوناققا كەلدى. ءبىز بۇل بالاپاندى قامقورلىققا الىپ، قيىن كەزەڭدەردە كومەكتەسىپ، قورعاۋىمىز كەرەك.
- بالاپان قانداي دىبىسپەن كەلگەن ەكەن؟
- ب دىبىسىمەن كەلدى.
- ب دىبىسىمەن بۋىن قۇراۋ كەرەك. كا\نە كىم كومەكتەسەدى؟
- با، بو، بۋ بۋىنداردى وقىتۋ.
«ءسوز ويلا، كوپ ويلا» ويىنى.
ب دىبىسى بار سوزدەردى كىم تابا الادى؟
«بالاپانعا قامقور بول» ويىنى.
- بالاپانعا قورەك تاۋىپ بەرۋ كەرەك. ولار نە جەيدى؟
- قۇرت، قۇمىرسقا، قوڭىز جەيدى.
- ولاي، بولسا قۇرت - قۇمىرسقا تەرىپ بەرەمىز.
V. وقۋلىقپەن جۇمىس. سۋرەتپەن جۇمىس
ا). – بالىق، باقا سوزدەرىنە بۋىندىق، دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
ب داۋىسسىز دىبىس ەكەنىن اڭعارتۋ.
ب). - ءارىپ تاڭباسىمەن تانىستىرۋ. 3 رەت دىبىستاۋ باسپا ءتۇرى – ب ب
جازبا ءتۇرى –
حورمەن وقىتۋ. «شاپالاق» ادىسىمەن.
بالا، باتا، بور، بوتا
بابا، بوتا، بال، بولات
بالا، بالاقان، بالاپان، بوتاقان
سويلەمدى وقىتۋ
بولات، بالاپاندارعا قارا.
نەلىكتەن بالاپاندارعا قارا دەيدى. نە بولۋى مۇمكىن؟
ونى مىسىق جەپ كەتۋى مۇمكىن.
ولاي بولسا مىسىقتى ۇركىتۋ كەرەك. قالاي ۇركىتەمىز؟
ءان سالىپ ۇركىتىپ جىبەرەيىك
تاقتامەن جۇمىس: بالا، بابا، باتا، بوتا، بور، بال.
سويلەم قۇراتۋ.
بۋىن قۇرامى: ءارتۇرلى سوزدەردى وقي بىلۋگە جاتتىقتىرۋ. امان، نان، مال، قايماق.
ءۇ. سەرگىتۋ ءساتى
«تولدەر» ءانى
وسى تولدەردىڭ ىشىندە اتاۋىندا ب دىبىسى بار سوزدەر بار ما؟
بۇزاۋ، بوتا.
ءۇى. داپتەرمەن جۇمىس.
ب ءارپىن تاقتاعا جازىپ كورسەتۋ.
اۋادا جازۋ
داپتەرگە جازۋ
داپتەرىمىزدى اشايىق
قولعا قالام الايىق
سالاقتىقتان قاشايىق
ادەمى ەتىپ جازايىق.
ا). باستىرۋ جۇمىسى
ءا). وزدەرى سالۋ
ب). سۋرەتپەن جۇمىس
ءۇىى. ءبىلىمدى بەكىتۋ. 1. وتىلگەن ارىپتەردى پىسىقتاۋ: اا، تت، پپ، نن، عع، رر، لل، شش، ي، قق، دد، مم. بۋىندار: ما، تا، پا، عا، را، لا، شا، قا، دا، ما. با.
سوزدىك ديكتانت.
مال، بور، بالا، دالا.(دىبىستىق تالداۋ)
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
«كۇز مەزگىلى»
- كۇزدىڭ نەشىنشى ايى؟
ويىندار.
«جوعالعان ءارىپ»: ت... ر، د... پ، ب... ل؛
«شاشىلعان ارىپتەر: ا، ر، ب؛ ر، و، ب؛ ا، ل، ا، ب؛ (بار، بور، بالا)
ءۇىىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:- ب دىبىسى قاي بۋىندا جازىلادى؟ - ب قانداي دىبىس؟
بالاپانىن ىزدەپ اناسى كەلدى. اناسى تاۋىق «بالاپان» دەگەن سوزدەن كىم كوپ ءسوز قۇراستىرا الادى دەيدى.
You Might Also Like
-
اعىلشىن ءتىلى ءپانى ءمۇعالىمى ەرجانوۆا المانۋر
