InfoHub Logo

بالاڭىزدىڭ ەكران الدىندا شامادان تىس ۋاقىت وتكىزۋىنە الاڭدايسىز با؟ بۇل تولىعىمەن ولاردىڭ كىناسى ەمەس، سەبەبى ولار ءجيى كورگەنىن قايتالايدى. جاقىندا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ بويىنشا بالالاردىڭ ەكراندى قولدانۋ ادەتتەرى اتا-انالارىنىڭ ادەتتەرىنە ۇقساس ەكەنى انىقتالدى، ال وتباسىنداعى ەكراندى شامادان تىس پايدالانۋ بالالاردىڭ ءتىلىن دامىتۋعا تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن.

Frontiers in Developmental Psychology جۋرنالىندا جاريالانعان سوڭعى زەرتتەۋ ەكران ۋاقىتىن شەكتەۋ جانە ءتىل داعدىلارىن جاقسارتۋ ءۇشىن وتباسىنداعى بەتپە-بەت قارىم-قاتىناسقا كوبىرەك كوڭىل ءبولۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى.

"ءبىزدىڭ زەرتتەۋىمىز بالالاردىڭ ەكراندى پايدالانۋ ۇلگىلەرى اتا-انالارىنىڭ ۇلگىلەرىنە ۇقساس ەكەنىن انىقتادى"، — دەدى زەرتتەۋدىڭ جەتەكشى اۆتورى، تارتۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوكتورى تييا تۋلۆيستە باسپا ءسوز حابارلاماسىندا.

"بالا ءتىلىن زەرتتەۋشىلەر ەرتە ءتىل دامۋى كەزىندە بالالار بەلسەندى قاتىساتىن ەرەسەكتەرمەن كۇندەلىكتى قارىم-قاتىناستىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتەدى. سونىمەن قاتار، ءبىز بارلىق وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ەكران قۇرىلعىلارىنا بەيىم ەكەنىن بىلەمىز. ۋاقىت شەكتەۋلى بولعاندىقتان، بەتپە-بەت قارىم-قاتىناس پەن ەكران ۋاقىتى اراسىنداعى بۇل قاتال باسەكەلەستىكتىڭ بالا ءتىلىنىڭ دامۋىنا قالاي اسەر ەتەتىنىن انىقتاۋىمىز كەرەك"، — دەپ ءتۇسىندىردى دوكتور تۋلۆيستە.

ەكران ۋاقىتىنىڭ بالالاردىڭ سوزدىك قورى مەن گرامماتيكالىق داعدىلارىنا اسەرىن زەرتتەۋ ءۇشىن، زەرتتەۋ توبى 2،5 پەن 4 جاس اراسىنداعى 400-دەن استام اتا-انا مەن ولاردىڭ بالالارىن زەرتتەدى. زەرتتەۋشىلەر اتا-انالار مەن بالالاردىڭ ەكران ادەتتەرىن، سونداي-اق بالالاردىڭ ءتىلىن دامىتۋ باعاسىن قاراستىردى.

ناتيجەلەر ەكران ۋاقىتىن شامادان تىس قولدانۋ مەن بالالارداعى ناشار سوزدىك قور مەن گرامماتيكا داعدىلارى اراسىندا ايقىن بايلانىس بار ەكەنىن كورسەتتى. تاڭقالارلىقتاي، الەۋمەتتىك قارىم-قاتىناستى نەمەسە بىرگە كورۋدى ناسيحاتتايتىن ەكراندىق ءىس-شارالار دا ءتىل دامۋىن جاقسارتپادى. اسىرەسە، بەينە ويىندار ويناۋ ءتىل داعدىلارىنا زياندى اسەر ەتتى، ونى بالا، اناسى نەمەسە اكەسى ويناعانىنا قاراماستان.

"ەلەكتروندى كىتاپتاردى وقۋ جانە كەيبىر ءبىلىم بەرۋ ويىندارىن ويناۋ، اسىرەسە ۇلكەنىرەك بالالار ءۇشىن، ءتىل ۇيرەنۋ مۇمكىندىكتەرىن ۇسىنا السا دا، زەرتتەۋلەر ءومىردىڭ العاشقى جىلدارىندا ەڭ ىقپالدى فاكتور كۇندەلىكتى اتا-انا مەن بالانىڭ بەتپە-بەت ۆەربالدى قارىم-قاتىناسى ەكەنىن كورسەتەدى"، — دەپ ءتۇسىندىردى دوكتور تۋلۆيستە.

ناتيجەلەر ەكران ۋاقىتىن بالالاردىڭ ءتىل داعدىلارىنا اسەرى تۋرالى قۇندى تۇسىنىكتەر ۇسىنسا دا، زەرتتەۋدىڭ كەيبىر شەكتەۋلەرى بار. سەبەبى ول كولدەنەڭ قيمالىق ديزاينعا يە، ياعني قاتىسۋشىلار تەك ءبىر رەت زەرتتەلدى، ولاردىڭ دامۋى ۇزاق ۋاقىت بويى قاداعالانبادى. سونداي-اق، دەرەكتەر COVID-19 پاندەمياسىنا دەيىن جينالعان، بۇل ەكران ۋاقىتىنىڭ ۇلگىلەرىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ، ناتيجەلەرگە ىقپال ەتۋى مۇمكىن ەدى.

بالالاردىڭ ءتىل دامۋى، ەكران ۋاقىتى، وتباسىنداعى ەكران پايدالانۋ، شامادان تىس ەكران قولدانۋ، اتا-انانىڭ ۇلگىسى، ءتىل داعدىلارى، بەتپە-بەت قارىم-قاتىناس، سوزدىك قور، گرامماتيكا، بەينە ويىندار، ءبىلىم بەرۋ ويىندارى، COVID-19 پاندەمياسى، زەرتتەۋ، تييا تۋلۆيستە، Frontiers in Developmental Psychology