بالانى بالاباقشاعا دايىنداۋ جولدارى
بالانى بالاباقشاعا دايىنداۋ جولدارى
قۇرمەتتى اتا - انالار!
ءسىزدىڭ بالاڭىز ەرجەتىپ بالاباقشا بوساعاسىن اتتاۋعا دايىن. ءبىراق ەسكەرتىڭىز، بالاباقشا ءسىزدىڭ سابيىڭىزگە – بوتەن ادامداردىڭ الەمى. بالاعا ءتۇسىندىرىڭىز: «سەن بالاباقشادا باسقا بالالارمەن قالاسىڭ، ءبىراق، مەن سەنى تاستامايمىن، قايتادان ورالىپ اكەتەمىن».
وسى كەپىلدەمەلەر ارنايى سىزدەرگە:
• بالاباقشاعا تەك قانا دەنى ساۋ بالانى اكەلىڭىز؛
• الدىن - الا توپتىڭ كۇن تارتىبىمەن تانىسىپ، بالاڭىزعا ايتىڭىز؛
• بالانى توپتىڭ تاربيەشىلەرىمەن الدىن - الا تانىستىرىڭىز؛
• العاشقى كۇندەرى بالانى بالاباقشادا تولىق كۇنگە قالتىرماڭىز؛
• بالانىڭ كوزىنشە بالاباقشا ماسەلەلەرىن اڭگىمەلەمەڭىز؛
• ۇيدە بالانى ءوزىن - ءوزى كۇتۋ ادەتتەرىنە تاربيەلەڭىز؛
• بالاڭىزعا ەسكەرتۋگە ۇمىتپاڭىز: «سەن ماعان بۇرىنعىداي قىمباتتىسىڭ، سۇيكىمدىسىڭ!»
بەيىمدەلۋ
بەيىمدەلۋ دەگەن نە؟ بەيىمدەلۋ قالاي وتەدى؟
بەيىمدەلۋ دەگەن جاڭا قورشاعان ورتاعا ۇيرەنۋ. بالاباقشا بالاعا، ارينە، جاڭا، ءالى تانىس ەمەس كەڭىستىك، جاناشىلىق قارىم - قاتىناس.
بالانىڭ بالاباقشاعا بەيىمدەلۋى ءوزىنىڭ پسيحو - فيزيولوگيالىق جانە تۇلعالىق ەرەكشەلىكتەرىنە، وتباسىلىق قارىم - قاتىناستارىنا، مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدەگىنىڭ قاتىسۋ شارتتارىنا بايلانىستى. ءار بالا بالاباقشاعا وزىندىكپەن ۇيرەنەدى. ءبىراق، بىرنەشە زاڭدىلىقتاردى اتاپ وتۋگە بولادى.
بىرىنشىدە، ەسكەرتىڭىز: 2 - 3 جاستاعى بالانىڭ ءوزىنىڭ قۇرداستارىمەن قارىم - قاتىناستا بولامىن دەگەن قاجەتتىگى جوق، ونداي سەزىم ءالى قالىپتاسقان جوق. وسى جاستاعى بالاعا ەر جەتكەن ادام ويىنسەرىكتەس، ەلىكتەۋدىڭ ۇلگىسى جانە بالانىڭ تىلەكتەستىك نازارلىعى مەن ىنتىماقتاستىق قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرادى. قۇرداستارى وسى قاسيەتتەردى كورسەتە المايدى، ويتكەنى وزدەرى دە وسىعان زارىق. وسىدان بالا بالاباقشاعا تەزىرەك بەيىمدەلە المايدى، ويتكەنى اناسىمەن قۇشتارلىق سەزىمى تىعىز، اناسىنىڭ جوق بولعانى بالانىڭ قارقىندى قارسىلىعىن تولعانتادى، اسىرەسە بالا سەزىمتال جانە اسەرلىك بولسا.
2 - 3 جاستاعى بالالار بوتەن ادامداردان جانە قارىم - قاتىناستىڭ تانىس ەمەس جاعدايلارىنان قورقادى. وسى قورقىنىشتار – بالانىڭ بالاباقشاعا بەيىمدەلۋىنىڭ ءبىر سەبەبى. كەيبىر جاعدايدا وسى سەبەپتەر بالانى جىلاۋشاقتى، قۇشتارلىقتى، ارلانعىشتى، جاراقاتتى قىلادى، بالا ءجيى سىرقاتتانادى، ويتكەنى، سترەسستەر جاستىق اعزانىڭ پانالاۋلىق كۇشتەرىن السىرەتەدى.
سونىمەن قاتار، ۇل بالالاردىڭ بەيىمدەلۋى قىزدارعا قاراعاندا، قيىنشىلىقپەن وتەدى. ويتكەنى ولار وسى جاستا اناسىنا قۇشتارلىقتى، انادان ايىرىلعاندا كوبىرەك ۋايىمدايدى.
ەموسيونالدى دامىتۋدان تىس بالالاردىڭ بەيىمدەلۋى تەرىس وتەدى، ويتكەنى ولاردىڭ اناعا دەگەن قۇشتارلىقتارى تومەن. پسيحولوگتار كەلەسى پارادوكستى ەسكەرتەدى: ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا بالاباقشاعا قابىلدانسا، بولاشاقتا كوممۋنيكالدىق سەزىمدەرى دامىعان بولادى. العاشقى ەموسيونالدى جاناسۋدى وسىنداي بالا اناسىمەن ەمەس، قۇرداستارىمەن قۇرادى. بولاشاقتا بۇل بالانىڭ سۇيىسپەنشىلىك، اياۋشىلىق، قۇشتارلىق سەزىمدەرى دامىعان بولمايدى.
بالانىڭ اناسىمەن ەموسيونالدى بايلانىسى دامىعانىمەن، ونىڭ بەيىمدەلۋى قيىنشىلىقپەن وتەدى. وكىنىشكە قاراي، بەيىمدەلۋ ماسەلەلەرىن كەيبىر بالالار وتە المايدى. بۇل بالانىڭ شالىعۋىنا كەلتىرەدى.
بالانىڭ بالاباقشاعا بەيىمدەلۋى ءبىر جىلدىڭ اراسىندا وتپەسە، بۇل اتا - انالارعا ىم، بالانى مامانعا كورسەتۋ قاجەت.
پسيحولوگتاردىڭ بايقاۋىمەن بەيىمدەلۋدىڭ ورتاڭعى مەرزىمىنىڭ نورماسى بويىنشا:
- سابيلەر توبىندا – 7 - 10 كۇن؛
- بالاباقشانىڭ ءۇش جاسار بالالارىنا – 2 - 3 اپتا؛
- مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا – ءبىر اي.
ارينە، ءار بالا جاڭا جاعدايعا ءارتۇرلى قاتىسادى، ءبىراق، جالپى ەرەكشەلىكتەرى بار. وتباسىداعى جالعىز بالانىڭ، شامادان تىس باسكوز بولعان، وزىنە - ءوزى سەنبەيتىن، بالالار بالاباقشاعا
وتباسىنداعى داۋ، اتا - انالاردىڭ كوپشىلىكتەن تىس قاسيەتتەرى بالانىڭ بەيىمدەلۋىنە كوپ كەدەرگى جاسايدى. اتا-انالارىنىڭ ۇنامسىز مىنەز - قىلىقتارىن مەڭگەرىپ، ءوز قۇربىلارىمەن قاتىناس قۇرا المايدى.
وسىنداي بالالار جاسىقتىقتى، باتىل ەمەس. وسىدان توپ بالالارىمەن قارىم - قاتىناس قۇرۋعا قيىنسىنادى.
«مەن ءبارىن ءوزىم ىستەي الامىن!»
بالاباقشاعا باراتىن بالا نە ءبىلۋ كەرەك؟
بالاباقشاعا باراتىن بالانىڭ وزىنە - ءوزى قىزمەت ەتۋ داعدىلارى دامۋعا ءتيىستى: كيىنۋ، اس ءىشۋ، دارەتحاناعا بارۋ، قول - بەتىن جۋۋ، سۇلگىمەن ءسۇرتىنۋ. ارينە، تاربيەشىلەر تۇيمە - باۋلارىمەن اينالىسۋعا كومەكتەسەدى، ءبىراق، ولار بار توپتاعى ون بەس تاربيەلەنۋشىلەردى ءارقايسىسىن شەشىندىرىپ - كيىندىرىپ جانە قاسىقتان اس بەرۋگە ۇلگەرمەيدى.
ەكى جاستاعى بالانى دەربەستىلىككە ۇيرەتۋ ەڭ ىڭعايلى جاس. كىشكەنتاي ادامنىڭ پسيحيكالىق دامۋ زاڭىمەن تابيعاتتىڭ ءوزى دە ءسىزدىڭ جاعىڭىزدا. ءۇش جاستاعى بالانىڭ ءومىر ۇرانى: «مەن ءوزىم!». وسى جاستاعى بالانى دەربەستىلىككە ۇيرەتۋ قاجەت ەمەس – ول ءوزى وسىعان قويماي جانە قاجىرلى تىرىسادى. ءسىزدىڭ كومەگىڭىز بالاعا قاجەت ەمەس. قويعان ماقساتىنا جەتىپ قاناعاتتانادى.
ەكى جاستاعى بالانىڭ اتا - اناسى دەربەستىلىككە ۇمتىلعان بالاعا بوگەت جاساماۋعا ءتيىستى. بۇل وتە ماڭىزدى ءسات! ءۇش جاستاعى بالا دەربەستىلىك داعدىلارىن مەڭگەرەدى: ءىشۋ - جەۋ، ءتىس تازالاۋ مەن جۋىنۋ، كيىنۋ - شەشىنۋ، ۋاقىتىندا دارەتكە بارۋ. ويىنشىقتارىن جيناۋ، ورنىنا قويۋ، ۇستەلدى ءسۇرتۋ، كيىمدى رەتىمەن جيناۋ داعدىلارىن مەڭگەرەدى.
ءسىز وسىعان سەنبەيسىز بە؟ سەنىڭىز: بالانىڭ وسىنداي جەتىستىكتەرگە جەتۋ ءۇشىن، سىزدەن كەرەگى – بوگەت جاساماڭىز! قولىنان قاقپاڭىز، جۇلقىلاماڭىز، ءار قادامىن قاداعالاماڭىز، بالانىڭ ورنىنا ءىسىن ورىنداماڭىز، ويتكەنى «ول كىشكەنتاي، ەشتەڭە قولىنان كەلمەيدى!» — دەپ ايتپاڭىز.
بالانى بالاباقشاعا دايىنداۋ جولدارى. جۇكتەۋ
قۇرمەتتى اتا - انالار!
ءسىزدىڭ بالاڭىز ەرجەتىپ بالاباقشا بوساعاسىن اتتاۋعا دايىن. ءبىراق ەسكەرتىڭىز، بالاباقشا ءسىزدىڭ سابيىڭىزگە – بوتەن ادامداردىڭ الەمى. بالاعا ءتۇسىندىرىڭىز: «سەن بالاباقشادا باسقا بالالارمەن قالاسىڭ، ءبىراق، مەن سەنى تاستامايمىن، قايتادان ورالىپ اكەتەمىن».
وسى كەپىلدەمەلەر ارنايى سىزدەرگە:
• بالاباقشاعا تەك قانا دەنى ساۋ بالانى اكەلىڭىز؛
• الدىن - الا توپتىڭ كۇن تارتىبىمەن تانىسىپ، بالاڭىزعا ايتىڭىز؛
• بالانى توپتىڭ تاربيەشىلەرىمەن الدىن - الا تانىستىرىڭىز؛
• العاشقى كۇندەرى بالانى بالاباقشادا تولىق كۇنگە قالتىرماڭىز؛
• بالانىڭ كوزىنشە بالاباقشا ماسەلەلەرىن اڭگىمەلەمەڭىز؛
• ۇيدە بالانى ءوزىن - ءوزى كۇتۋ ادەتتەرىنە تاربيەلەڭىز؛
• بالاڭىزعا ەسكەرتۋگە ۇمىتپاڭىز: «سەن ماعان بۇرىنعىداي قىمباتتىسىڭ، سۇيكىمدىسىڭ!»
بەيىمدەلۋ
بەيىمدەلۋ دەگەن نە؟ بەيىمدەلۋ قالاي وتەدى؟
بەيىمدەلۋ دەگەن جاڭا قورشاعان ورتاعا ۇيرەنۋ. بالاباقشا بالاعا، ارينە، جاڭا، ءالى تانىس ەمەس كەڭىستىك، جاناشىلىق قارىم - قاتىناس.
بالانىڭ بالاباقشاعا بەيىمدەلۋى ءوزىنىڭ پسيحو - فيزيولوگيالىق جانە تۇلعالىق ەرەكشەلىكتەرىنە، وتباسىلىق قارىم - قاتىناستارىنا، مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدەگىنىڭ قاتىسۋ شارتتارىنا بايلانىستى. ءار بالا بالاباقشاعا وزىندىكپەن ۇيرەنەدى. ءبىراق، بىرنەشە زاڭدىلىقتاردى اتاپ وتۋگە بولادى.
بىرىنشىدە، ەسكەرتىڭىز: 2 - 3 جاستاعى بالانىڭ ءوزىنىڭ قۇرداستارىمەن قارىم - قاتىناستا بولامىن دەگەن قاجەتتىگى جوق، ونداي سەزىم ءالى قالىپتاسقان جوق. وسى جاستاعى بالاعا ەر جەتكەن ادام ويىنسەرىكتەس، ەلىكتەۋدىڭ ۇلگىسى جانە بالانىڭ تىلەكتەستىك نازارلىعى مەن ىنتىماقتاستىق قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرادى. قۇرداستارى وسى قاسيەتتەردى كورسەتە المايدى، ويتكەنى وزدەرى دە وسىعان زارىق. وسىدان بالا بالاباقشاعا تەزىرەك بەيىمدەلە المايدى، ويتكەنى اناسىمەن قۇشتارلىق سەزىمى تىعىز، اناسىنىڭ جوق بولعانى بالانىڭ قارقىندى قارسىلىعىن تولعانتادى، اسىرەسە بالا سەزىمتال جانە اسەرلىك بولسا.
2 - 3 جاستاعى بالالار بوتەن ادامداردان جانە قارىم - قاتىناستىڭ تانىس ەمەس جاعدايلارىنان قورقادى. وسى قورقىنىشتار – بالانىڭ بالاباقشاعا بەيىمدەلۋىنىڭ ءبىر سەبەبى. كەيبىر جاعدايدا وسى سەبەپتەر بالانى جىلاۋشاقتى، قۇشتارلىقتى، ارلانعىشتى، جاراقاتتى قىلادى، بالا ءجيى سىرقاتتانادى، ويتكەنى، سترەسستەر جاستىق اعزانىڭ پانالاۋلىق كۇشتەرىن السىرەتەدى.
سونىمەن قاتار، ۇل بالالاردىڭ بەيىمدەلۋى قىزدارعا قاراعاندا، قيىنشىلىقپەن وتەدى. ويتكەنى ولار وسى جاستا اناسىنا قۇشتارلىقتى، انادان ايىرىلعاندا كوبىرەك ۋايىمدايدى.
ەموسيونالدى دامىتۋدان تىس بالالاردىڭ بەيىمدەلۋى تەرىس وتەدى، ويتكەنى ولاردىڭ اناعا دەگەن قۇشتارلىقتارى تومەن. پسيحولوگتار كەلەسى پارادوكستى ەسكەرتەدى: ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا بالاباقشاعا قابىلدانسا، بولاشاقتا كوممۋنيكالدىق سەزىمدەرى دامىعان بولادى. العاشقى ەموسيونالدى جاناسۋدى وسىنداي بالا اناسىمەن ەمەس، قۇرداستارىمەن قۇرادى. بولاشاقتا بۇل بالانىڭ سۇيىسپەنشىلىك، اياۋشىلىق، قۇشتارلىق سەزىمدەرى دامىعان بولمايدى.
بالانىڭ اناسىمەن ەموسيونالدى بايلانىسى دامىعانىمەن، ونىڭ بەيىمدەلۋى قيىنشىلىقپەن وتەدى. وكىنىشكە قاراي، بەيىمدەلۋ ماسەلەلەرىن كەيبىر بالالار وتە المايدى. بۇل بالانىڭ شالىعۋىنا كەلتىرەدى.
بالانىڭ بالاباقشاعا بەيىمدەلۋى ءبىر جىلدىڭ اراسىندا وتپەسە، بۇل اتا - انالارعا ىم، بالانى مامانعا كورسەتۋ قاجەت.
پسيحولوگتاردىڭ بايقاۋىمەن بەيىمدەلۋدىڭ ورتاڭعى مەرزىمىنىڭ نورماسى بويىنشا:
- سابيلەر توبىندا – 7 - 10 كۇن؛
- بالاباقشانىڭ ءۇش جاسار بالالارىنا – 2 - 3 اپتا؛
- مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا – ءبىر اي.
ارينە، ءار بالا جاڭا جاعدايعا ءارتۇرلى قاتىسادى، ءبىراق، جالپى ەرەكشەلىكتەرى بار. وتباسىداعى جالعىز بالانىڭ، شامادان تىس باسكوز بولعان، وزىنە - ءوزى سەنبەيتىن، بالالار بالاباقشاعا
وتباسىنداعى داۋ، اتا - انالاردىڭ كوپشىلىكتەن تىس قاسيەتتەرى بالانىڭ بەيىمدەلۋىنە كوپ كەدەرگى جاسايدى. اتا-انالارىنىڭ ۇنامسىز مىنەز - قىلىقتارىن مەڭگەرىپ، ءوز قۇربىلارىمەن قاتىناس قۇرا المايدى.
وسىنداي بالالار جاسىقتىقتى، باتىل ەمەس. وسىدان توپ بالالارىمەن قارىم - قاتىناس قۇرۋعا قيىنسىنادى.
«مەن ءبارىن ءوزىم ىستەي الامىن!»
بالاباقشاعا باراتىن بالا نە ءبىلۋ كەرەك؟
بالاباقشاعا باراتىن بالانىڭ وزىنە - ءوزى قىزمەت ەتۋ داعدىلارى دامۋعا ءتيىستى: كيىنۋ، اس ءىشۋ، دارەتحاناعا بارۋ، قول - بەتىن جۋۋ، سۇلگىمەن ءسۇرتىنۋ. ارينە، تاربيەشىلەر تۇيمە - باۋلارىمەن اينالىسۋعا كومەكتەسەدى، ءبىراق، ولار بار توپتاعى ون بەس تاربيەلەنۋشىلەردى ءارقايسىسىن شەشىندىرىپ - كيىندىرىپ جانە قاسىقتان اس بەرۋگە ۇلگەرمەيدى.
ەكى جاستاعى بالانى دەربەستىلىككە ۇيرەتۋ ەڭ ىڭعايلى جاس. كىشكەنتاي ادامنىڭ پسيحيكالىق دامۋ زاڭىمەن تابيعاتتىڭ ءوزى دە ءسىزدىڭ جاعىڭىزدا. ءۇش جاستاعى بالانىڭ ءومىر ۇرانى: «مەن ءوزىم!». وسى جاستاعى بالانى دەربەستىلىككە ۇيرەتۋ قاجەت ەمەس – ول ءوزى وسىعان قويماي جانە قاجىرلى تىرىسادى. ءسىزدىڭ كومەگىڭىز بالاعا قاجەت ەمەس. قويعان ماقساتىنا جەتىپ قاناعاتتانادى.
ەكى جاستاعى بالانىڭ اتا - اناسى دەربەستىلىككە ۇمتىلعان بالاعا بوگەت جاساماۋعا ءتيىستى. بۇل وتە ماڭىزدى ءسات! ءۇش جاستاعى بالا دەربەستىلىك داعدىلارىن مەڭگەرەدى: ءىشۋ - جەۋ، ءتىس تازالاۋ مەن جۋىنۋ، كيىنۋ - شەشىنۋ، ۋاقىتىندا دارەتكە بارۋ. ويىنشىقتارىن جيناۋ، ورنىنا قويۋ، ۇستەلدى ءسۇرتۋ، كيىمدى رەتىمەن جيناۋ داعدىلارىن مەڭگەرەدى.
ءسىز وسىعان سەنبەيسىز بە؟ سەنىڭىز: بالانىڭ وسىنداي جەتىستىكتەرگە جەتۋ ءۇشىن، سىزدەن كەرەگى – بوگەت جاساماڭىز! قولىنان قاقپاڭىز، جۇلقىلاماڭىز، ءار قادامىن قاداعالاماڭىز، بالانىڭ ورنىنا ءىسىن ورىنداماڭىز، ويتكەنى «ول كىشكەنتاي، ەشتەڭە قولىنان كەلمەيدى!» — دەپ ايتپاڭىز.
بالانى بالاباقشاعا دايىنداۋ جولدارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
دۇنيە جۇزىلىك وتىن - ەنەرگەتيكا شارۋاشىلىعى. تك - 2
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اكۆارەل، گۋاش بوياۋلارىمەن سۋرەت سالۋ ارەكەتتەرى 4 - سىنىپ
