سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 ساعات بۇرىن)
بالاقاي، اتىڭ كىم؟
ءمۇعالىممىن مازاسىز ءبىلىم دەسە،
كوز مايىمدى تاۋىستى كۇنىم نەشە.
راحات تاۋىپ قالار ەم بۇل شاقتا دا،
ءتۇنى بويى داپتەر قاراپ، كىرپىگىم ىلىنبەسە.

مەكتەپتىڭ تاربيە جۇمىسىنىڭ ماقساتى:
وي - ءورىسى كەڭ، ەستەتيكالىق تالعامى جوعارى، ءوز تاريحىن، مادەنيەتىن قاستەرلەيتىن، رۋحاني ادامگەرشىلىك قارىم - قاتىناسقا دايىن، ومىرلىك بەلسەندىلىگى قالىپتاسقان تۇلعا تاربيەلەۋ.

تاربيە جۇمىسىمداعى وزەكتى ماسەلەم:
«ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولۋ - مىندەتىمىز».

ماقساتىم:
جاس ۇرپاقتى ۇلتتىق بىرلىككە، وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، تاۋەلسىز مەملەكەتتى نىعايتۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋعا تاربيەلەۋ.

بالاقاي، اتىڭ كىم؟
باعىتى.
قورشاعان ورتامەن بايلانىس ورناتۋ، كوشباسشىلىق قابىلەتكە تاربيەلەۋ.

مۇحتار شاحانوۆ.
مەنى نەگە مۇحتار قويعان؟
ايقارا اشىپ اسپانىن،
جيناپ بارلىق دوستارى مەن قاستارىن
نيەتىمدى قۇپتار دەپ،
بۇل ەسىمدە ەرەكشە ءبىر قۇت بار دەپ،
مىنا مەندەي پەرزەنتىنە سول كۇنى
ات قويىپتى مۇحتار دەپ.

بالا – ادامنىڭ باۋىر ەتى. قاي اتا - انا دا ءوز شاڭىراعىندا شىر ەتىپ ءسابي دۇنيەگە كەلگەنىندە وعان ەڭ جاقسى ەسىمدى قويۋعا تىرىسادى. نەگىزىنەن، جاڭا تۋعان سابيگە ەسىم تاڭداۋعا قازاقتان دانا، قازاقتان شەبەر حالىق جوق. الايدا، ءاربىر اتا - انا بالاسىنا ات قوياردا وزىنە جۇكتەلەر جاۋاپكەرشىلىكتى جەتە سەزىنىپ، وعان ساقتىقپەن قاراعانى، ون ويلانىپ، ون تولعانىپ بارىپ قانا جۇرەگى قالاعان ەسىمدى سابيىنە قويعانى ابزال.
ويتكەنى، ەسىمدەردىڭ ادام ومىرىنە، ىقپالى وتە ايرىقشا.

قازاقتىڭ سالتى بويىنشا، جاس نارەستە تۋعان كەزدە اتا - اناسى ەڭ سىيلى، قاتتى قۇرمەت تۇتاتىن ادامىنا ءوز ءسابيىنىڭ ەسىمىن قويعىزادى. كەيدە ولار كەلىسە وتىرىپ، بالا ەسىمىن وزدەرى تاڭدايدى.
ەگەردە اكە - شەشەسى، اتا - اجەسى ءتىرى بولسا، ءوز نەمەرە، شوبەرەلەرىنىڭ ەسىمدەرىن سولار قويادى. مۇندايدا ۇلكەن كىسىلەردىڭ ايتقانى – زاڭ. ولار ايتقان ەسىمدى اتا - اناسىنىڭ ازان شاقىرتىپ، سابيىنە قويۋى – بۇلجىتپاي ورىندالاتىن مىندەت.

سابيگە ات قويۋداعى سالت - ءداستۇر نەگىزىنەن، قازاق حالقىندا بالاعا ات قويعاندا اتا - انالاردىڭ ارقا سۇيەيتىن ەڭ باستى 15 سالت - ءداستۇرى بار.

1. بالاعا ارتىق ساۋساعىنا قاراي ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارتىق، ءارتىقالى، ارتىق - باي، قوسەكەن.
2. بالاعا ءتىل - كوز تيمەيدى دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: جامانباي، قويشىباي، وشاقباي، تەزەكباي.
3. بالانىڭ دەنى ساۋ، جانى بەرىك بولۋى ءۇشىن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: تاسبولات، تاستەمىر، شىمىرباي.
4. بالاسى شەتىنەي بەرگەن ۇيدە جاس سابيگە ات قويۋ.
ەسىمدەرى: امان، امانكۇل، ەسەن، ءجۇرسىن، توقتار، تۇرسىن، تۇرسىنكۇل ت. ب.
5. بالا - شاعالارىنىڭ ءومىرى ۇزاق بولسىن، كوپ جاساسىن دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: جانۇزاق، ءجۇزباي، مىڭجاسار، ومىربەك، سەكسەنباي، ۇزاقباي.
6. بۇرىن - سوڭدى بولعان قارۋ - جاراق اتتارىنا بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: قىلىشباي، مىلتىقباي، نايزابەك، ساداقباي، شوقپارباي ت. ب.
7. ەلدىڭ ارداقتى ازاماتتارىنىڭ اتىن سولارداي باتىر، دانا، ونەرلى بولسىن دەگەن نيەتپەن جاڭا تۋىلعان بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: اباي، ابىلاي، ساكەن، تولەبي، ىبىراي ت. ب.
8. ەرەكشە كوزگە تۇسكەن بەلگىلەرىنە قاراي ات قويۋ.
ەسىمدەرى: قالدىگۇل، قالدىباي، قۇدىرەت، مەڭدىباي، مەڭدىگۇل.
9. يسلام ءدىنىنىڭ اسەرىنە بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: عالي، جامال، زىليحا، يسا، مۇحاممەد، ومار، سۇلەيمەن.
10. قىز اتتارىنا اسپان الەمىنىڭ، اڭداردىڭ، اسىل تاستاردىڭ، قىمبات ماتالاردىڭ، نازىك وسىمدىكتەردىڭ اتىن قويۋ.
ەسىمدەرى: ايمان، التىن، ەڭلىك، جىبەك، جۇلدىز، كۇمىس، قۇرالاي، ماقپال،
مەرۋەرت، راۋشان، شولپان، شىنار ت. ب
11. مەرزىمىنەن بۇرىن دۇنيەگە كەلگەن بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: لەكەر، شالاباي، شالابەك.
12. مۇرات - ماقساتىما جەتتىم - اۋ دەگەن نيەتپەن ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارمان، باقىت، ماقسات، مۇرات.
13. سوڭعى بالاعا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: كەنجەباي، كەنجەگۇل، كەنجەتاي.
14. ءتورت تۇلىك مال، اڭ مەن قۇستارعا بايلانىستى ات قويۋ.
ەسىمدەرى: ارىستان، بوتا، بوتاگوز، بۇركىت، قويشىباي، ساندۋعاش ت. ب.
15. ۇلى جوق ۇيدە قىز تۋعاندا ات قويۋ.
ەسىمدەرى: بولعان، ۇلبالا، ۇلتۋعان، ۇلمەكەن، ۇلبوسىن، ۇلتۋار، ت. ب.

ىرىمداپ ات قويۋ – قازاقتىڭ قانىنا سىڭگەن ءداستۇرى.
ەسەت كوتىبار ۇلى

رەسپۋبليكالىق «جاس الاش» گازەتىندە جاريالانعان ءبىر ماقالاعا ارقا سۇيەسەك، 24 جىلدا 20 بالانى دۇنيەگە اكەلگەن قاماش اپاي قىز بالا توقتاپ، ورنىنا ۇل كەلسىن دەگەن ىرىممەن
8 قىزىنىڭ ەسىمىن توقتار دەپ اتاپتى.
ماسەلەن، الەمدەگى ەڭ ۇزىن ەسىم ءۇندىستان ازاماتىنىڭ ەنشىسىندە. ونىڭ اتى 1478 ارىپتەن تۇرادى. ەسىمىن تولىق ايتىپ شىعۋ ءۇشىن 10 مينۋت ۋاقىت كەرەك ەكەن.
ال ەڭ قىزىق فاميليا 19 عاسىردا ءومىر سۇرگەن فرانسۋز ازاماتىندا بولعان. قىزىقتىعى سول، ونىڭ فاميلياسى – 1792، ياعني تەك سانداردان قۇرالعان. 1792 تەكتى سول ادام ءوزىنىڭ ءتورت بالاسىنا جىلدىڭ العاشقى ءتورت ايىنىڭ اتىن قويعان.
ناتيجەسىندە، بالالارىنىڭ تولىق اتى – جوندەرى (ياعني اتى مەن فاميلياسى) – قاڭتار 1792، اقپان 1792، ناۋرىز 1792 جانە ءساۋىر 1792 بولىپ تىركەلگەن.
سونداي - اق، يسپانيادا وتەتىن قىزىقتى ەسىم يەلەرىنىڭ سەزدىنە قاتىسۋشىلار اراسىندا «ەكى كەلى كۇرىش»، «مەن كارتوپتى جاقسى كورەمىن» ەسىمدى ادامدار دا كەزدەسكەن. ولار ءۇندىستاننىڭ كاندماحال اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى ەكەن.
ادامنىڭ تۋعان كەزەڭىنىڭ، ماۋسىمنىڭ تاعدىرعا تيگىزەر اسەرى مول.

ارىپتەر قۇپياسى
ا - ءا - كۇش، سالتانات، بيلىك.
ب - بيىك سەزىمگە بيىمدىلىك، تۇراقتىلىق.
ۆ - تۇراقسىزدىق، جۇيەلىكتىڭ جوقتىعى.
گ - قۇپيالىق، بولماشىعا ءمان بەرۋشىلىك، تياناقتىلىق.
د - كوپشىلدىك، اقجارقىندىق، كىنامشىلدىك.
ە - ءومىر سۇرۋگە بەيىمدىلىك، سوزگە قۇمارلىق.
ج - وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىك، ماڭىزدىلىق، ىشكى سىرىنا بەرىكتىك.
ز - ماتەريالدىق تۇرعىدان قاناعاتتانباۋشىلىق، جوعارى سەزىمتالدىق.
ي - نازىك رۋحانيلىق، اسەرلەنگىش، بەيبىتشىل.
ك - ق - توزىمدىلىك، كۇيگەلەكتىك.
ل - ارتىستىك، ۇساقشىلدىق، قيسىن، ءار نارسەنى ويلاپ تابۋشىلىق.
م - قامقورشىلدىق، ۇيالشاقتىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك.
ن - شىعارماشىلىق امبيسيا، دەنساۋلىققا ءمان بەرۋشىلىك، العىر وي.
و - ەرەكشە سەزىمتالدىق، قۇپيا تولعانىس.
پ - قاراپايىمدىلىق، جالعىزدىق، يدەيانىڭ مولدىعى، سىرتقى تۇرىنە ءمان بەرۋ.
ر - وزىنە دەگەن سەنىمدىلىك، ۇنەمى شيىرشىق اتۋ.
س - بيلىككە قۇمارتۋشىلىق، كىنامشىلدىك.
ت - يدەال ىزدەۋشىلىك، سەزىمتال شىعارماشىلىق تۇلعا.
ۋ - جارالانعىش، ۇركەكتىك.
ف - جۇمساقتىق.
ح - زاڭعا باعىنىشتىق، سەزىمنىڭ ەكىۇدايلىعى.
ش - قىزعانشاقتىق، ءازىلقويلىق.
ى - ىسپەن كورىنۋشىلىك.
يا - ءوز ورنىن باعالاي بىلۋشىلىك، زيالىلىق، شىعارماشىلىق بەيىمدىلىك.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما