InfoHub Logo

مەكتەپ ساحناسىنا. ابايدىڭ ءقاراسوزىنىڭ ىزىمەن.
تاقىرىبى: "بىرلىك باسى – تىرلىك ۇيىتقىسى"
شاعىن قويىلىم.
اۆتور: ەرتەدە ماتەماتيكا، ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى، قازاق ءتىلى "عىلىمنىڭ تورەسى كىم؟" دەگەن پىكىرگە داۋلاسىپ، 1 شەشىمگە كەلە الماي عىلىمعا كەلىپ جۇگىنىپتى.
عىلىم:
- نەگە كەلىسپەي وتىرسىڭدار؟ ال تىڭدايىن. ايتا بەرىڭدەر.
ماتەماتيكا:
- مەن ادام بولىپ جارالعالى بەرى ادامعا قىزمەت ەتۋدەمىن. ادام مەنسىز ءومىر سۇرە المايدى. ادام بالاسىنا "ەسەپ بىلمەگەن ەسەك" دەپ ءسابي كەزىنەن ەسەپكە ۇيرەتەدى. ءومىردىڭ ءوزى دە ەسەپكە قۇرىلاتىنىن مەن ادامزاتقا مويىنداتتىم. كىشكەنتاي بالادان ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن مەنسىز ءومىر جوقتىعىن بىلەدى ەمەس پە؟ سوندىقتان عىلىمنىڭ تورەسى مەن بولۋعا لايىقتىمىن.
ورىس ءتىلى:
- مەن بۇعان كەلىسپەيمىن. مەنى اباي، ىبىراي، شوقان سياقتى قازاقتىڭ جۇلدىزدارى مويىنداپ ءبىلىم كوزى مەندە ەكەنىن ءوز جازبالارىنا جازىپ كەتكەن. مەملەكەتتىك ءتىل قازاق ءتىلى بولسا دا قازاقتار ءالى دە مەنىڭ تىلىمدە شۇلدىرلەيدى، ماعان تابىنادى. مەنسىز ءومىر جوقتىعىنا كوزدەرى جەتىپ وتىر. جارنامالاردى قاراشى. مەنىڭ تىلىمنەن اۋدارا الماي قينالىپ شالا قازاقشا جازىلۋدا. دەپۋتاتتار دا تەلەديداردان مەنىڭ تىلىمدە سويلەيدى. "3 ءتىل – تۇعىرىڭ" دەگەنگە قوسىلامىن. مەن ەشقاشان وشپەيمىن. سوندىقتان دا عىلىمنىڭ تورەسى مەن بولامىن.
اعىلشىن ءتىلى:
- بۇل نە ءسوز؟ مەن تۇرعاندا سەندەرگە عىلىمنىڭ تورەسى بولۋ قايدا؟ مەنسىز شەتەلدىك فيرماعا جۇمىسقا ورنالاسا المايسىڭ. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مەنى بارلىق الەم مويىنداپ وتىرعاندا سەندەر مەنىڭ الدىمدا قالاي ماقتاناسىڭدار؟ ءبىلىم ءمينيسترىنىڭ ءوزى دە "1 سىنىپتان باستاپ وقۋشىلار اعىلشىن ءتىلىن وقىسىن" دەپ مەكتەپكە، ءتىپتى بالاباقشاعا ەندىرىپ جاتقاندا سەندەردىڭ ماقتانۋلارىڭا ءجون جوق. بارلىق ءپاندى، ماتەماتيكا ءتىپتى سەنى دە بولاشاقتا مەنىڭ تىلىمدە وقۋشىلار سايراسا سەندەردىڭ داۋلاسۋلارىڭ ءجونسىز. ورىس ءتىلى، سەنى دە قازاق ءتىلى ەشقاشان مويىنداماي ادامزات مەنىڭ قۇدىرەتىمە باس ۇرادى. سوندىقتاندا بارلىق عىلىمنىڭ تورەسى مەنمىن.
عىلىم:
- يا، قازاق ءتىلى، نەگە سەن ۇندەمەي وتىرسىڭ؟
قازاق ءتىلى:
- مەن ءوز ەلىمدە، ءوز جەرىمدە وتىرعان سوڭ سىپايىلىق ساقتاپ وتىرعانىم.
عىلىم:
- يا، نە ءۋاج ايتاسىڭ؟
قازاق ءتىلى:
- مەن ءوز ويىمدى ءبىرتۋار دارىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ ولەڭ جولدارىمەن ورنەكتەيمىن.
تاعدىرىڭدى تامىرسىزدىق iندەتiنەن قالقالا،
مازمۇن جوقتا مازمۇنسىزدىق شىعا كەلەر ورتاعا.
ءار ادامدا ءوز اناسىنان باسقا دا،
عۇمىرىنا ەتەر ماڭگi استانا،
دەمەپ جۇرەر، جەبەپ جۇرەر ارقادا،
بولۋ كەرەك قۇدiرەتتi ءتورت انا:
تۋعان جەرI – ءتۇپ قازىعى، ايبىنى،
تۋعان تIلI – ماڭگى ونەگە ايدىنى،
جان بايلىعى، سالت - ءداستۇرI – تiرەگi،
قادامىنا شۋاق شاشار ۇنەمى،
جانە تۋعان تاريحى،
ەسكە الۋعا قانشاما
اۋىر ءارى قاسiرەتتi بولسا دا.

قۇدىرەت جوق ءتورت اناعا تەڭ كەلەر،
ونسىز ساناڭ قاڭباققا ۇقساپ سەندەلەر.
وزگە انانىڭ ۇلىلىعىن تانىماس،
ءتورت اناسىن مەنسiنبەگەن پەندەلەر.
ءتورت انادان سەنiم تابا الماعان
تامىرسىزدىڭ باسى قايدا قالماعان؟!
ءتورت اناسىن سىيلاماعان حالىقتىڭ
ەشقاشان دا ب ا ق جۇلدىزى جانباعان.

قاسيەتتى بۇل ءتورت انا – تاعدىرىڭنىڭ تىنىسى،
ءتورت انا ءۇشىن بولعان كۇرەس – كۇرەستەردىڭ ۇلىسى!
عىلىم:- ءجون ءسوز، قازاق ءتىلى. مەن عىلىمنىڭ تورەسى دەپ قازاق تىلىنە باس ۇرار ەدىم. ماتەماتيكاسىز دا اتالارىمىز ءومىر سۇرگەن. ەسەپتى شىعارىپ ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن انا ءتىلىن قولداناسىڭ. ماتەماتيكا سول ءۇشىن انا تىلىنە باس ۇراسىڭ.
قازاق ءتىلى – ۇلى ابايدى، الەمدى مويىنداتقان قوس مۇحتاردى، تاعى سول سياقتى ۇلى تۇلعالاردى دۇنيەگە اكەلگەن ۇلى حالىقتىڭ ءتىلى. ۇلىدان - ۇلاعات. انا سۇتىمەن بويىنا دارىتقان ۇلى ءتىلدىڭ قۇدىرەتىنە ەشتەڭە جەتپەيدى. ماتەماتيكا، ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى سەكىلدى بارلىق عىلىمداردىڭ اناسى - انا ءتىلى، قازاق ءتىلى. قازاق تىلىنەن ءنار الىپ قۇلاشتارىڭدى كەڭگە جايىپ قاناتتاناسىڭدار. "بىرلىك بولماي تىرلىك بولمايدى" دەگەندەي ءاردايىمدا بىرلىكتە بولىپ ادامعا ۇزدىكسىز قىزمەت ەتىڭدەر. سوندا ادامزات سەندەردى ءادىل باعالايدى.