- 05 ناۋ. 2024 01:05
- 274
بىتىرانىقتار دۇنيەسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بىتىرانىقتار دۇنيەسى.
6 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: بىتىرانىقتارعا (باكتەريالار) سيپاتتاما بەرۋ جانە تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ساباقتا وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن قولدانىپ، وقۋشى بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم – بىلىكىتىلىگىن دامىتۋ. ءوز بەتىمەن ىزدەنىسىن قالىپتاستىرۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى گيگيەنالىق تالاپتاردى ورىنداۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو تەحنولوگياسى، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ، ويىن ەلەمەنتتەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، گەوگرافيا، حيميا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار.
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ:
سىنىپ وقۋشىلارىن تەكسەرىپ، ساباققا كوڭىل اۋدارۋ.
II. جاڭا ساباق:
1 - سىزبا نۇسقا:
«وي قوزعاۋ» ستراتەگياسى:
بىتىرانىقتار
↓
ادام
جانۋارلار
وسىمدىكتەر
اتموسفەرا
گيدروسفەرا
ليتوسفەرا
2 - سىزبا نۇسقا:
بىتىرانىقتارعا سيپاتتاما
↓
1. 1 جاسۋشالارى 0، 1 - دەن 10 - مكگ. وتە ۇساق.
1. 2 پىشىندەرى ءارتۇرلى:
1. 1 شار تارىزدىلەر كوككالار.
1. 2 تاياقشا تارىزدىلەر باسيللالار.
1. 3 ءۇتىر تارىزدىلەر ۆيبريوندار.
1. 4 تاعا تارىزدىلەر تورويدتار.
1. 5 جۇلدىز تارىزدىلەر جۇلدىزشالار.
1. 6 يرەك تارىزدىلەر سپيريللالار.
1. 3 بىتىرانىقتار پروكاريوتتارعا جاتادى،
يادروسى بولمايدى. دنك مولەكۋلالارى
ساقينا تۇرىندە تۇيىق بولادى.
1. 4 جاسۋشالارىنىڭ تىعىز كوپ قاباتتى قابىقشالارى بولادى. ول ءنارۋىز مۋرەيننەن جانە پوليساحاريدتەردەن تۇرادى.
1. 5 ميتوحوندريا، حلوروپلاستار بولمايدى، ولاردىڭ قىزمەتىن سيتوپلازمالىق مەمبرانا اتقارادى.
1. 6 ريبوسومالارى بولمايدى.
1. 7 جاسۋشادا قور زات رەتىندە – پوليساحاريدتەر، مايلار، كۇكىرت، پوليفوسفاتتار جينالادى.
3 - سىزبا نۇسقا:
بىتىرانىقتىلاردىڭ قورەكتەنۋ تاسىلدەرى
↓
گەتەروتروفتار - دايىن ورگانيكالىق زاتتاردى پايدالانادى؛
سوپروفيتتەر - ءولى ورگانيكالىق زاتتارمەن قورەكتەنەدى؛
پارازيتتەر - ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ ورگانيكالىق زاتتارىمەن قورەكتەنەدى؛
اۆتوتروفتار - بەيورگانيكالىق زاتتارمەن ورگانيكالىق زاتتاردى سينتەزدەيدى؛
حەمو - اۆتوتروفتار (تەمىر باكتەريالار، كۇكىرت باكتەريالار)؛
فوتو - اۆتوتروفتار (جاسىل، قان، قىزىل، كۇكىرت باكتەريالار)؛
4 - سىزبا نۇسقا:
باكتەريالاردىڭ وتتەگىگە بايلانىستى ءبولىنۋى:
♦ اەروبتى باكتەريالار
جاسىل وسىمدىكتەر، جانۋارلار سياقتى تىنىس العاندا اتموسفەراداعى وتتەگىنى پايدالانادى.
♦ اناەروبتى باكتەريالار
وتتەگىسىز جەردە تىرشىلىك ەتەدى.
♦ فاكۋلتاتيۆتى باكتەريالار
وتتەكتى جانە وتتەگىسىز ورتادا ءومىر سۇرەدى.
6 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: بىتىرانىقتارعا (باكتەريالار) سيپاتتاما بەرۋ جانە تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ساباقتا وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن قولدانىپ، وقۋشى بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم – بىلىكىتىلىگىن دامىتۋ. ءوز بەتىمەن ىزدەنىسىن قالىپتاستىرۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى گيگيەنالىق تالاپتاردى ورىنداۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو تەحنولوگياسى، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ، ويىن ەلەمەنتتەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، گەوگرافيا، حيميا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار.
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ:
سىنىپ وقۋشىلارىن تەكسەرىپ، ساباققا كوڭىل اۋدارۋ.
II. جاڭا ساباق:
1 - سىزبا نۇسقا:
«وي قوزعاۋ» ستراتەگياسى:
بىتىرانىقتار
↓
ادام
جانۋارلار
وسىمدىكتەر
اتموسفەرا
گيدروسفەرا
ليتوسفەرا
2 - سىزبا نۇسقا:
بىتىرانىقتارعا سيپاتتاما
↓
1. 1 جاسۋشالارى 0، 1 - دەن 10 - مكگ. وتە ۇساق.
1. 2 پىشىندەرى ءارتۇرلى:
1. 1 شار تارىزدىلەر كوككالار.
1. 2 تاياقشا تارىزدىلەر باسيللالار.
1. 3 ءۇتىر تارىزدىلەر ۆيبريوندار.
1. 4 تاعا تارىزدىلەر تورويدتار.
1. 5 جۇلدىز تارىزدىلەر جۇلدىزشالار.
1. 6 يرەك تارىزدىلەر سپيريللالار.
1. 3 بىتىرانىقتار پروكاريوتتارعا جاتادى،
يادروسى بولمايدى. دنك مولەكۋلالارى
ساقينا تۇرىندە تۇيىق بولادى.
1. 4 جاسۋشالارىنىڭ تىعىز كوپ قاباتتى قابىقشالارى بولادى. ول ءنارۋىز مۋرەيننەن جانە پوليساحاريدتەردەن تۇرادى.
1. 5 ميتوحوندريا، حلوروپلاستار بولمايدى، ولاردىڭ قىزمەتىن سيتوپلازمالىق مەمبرانا اتقارادى.
1. 6 ريبوسومالارى بولمايدى.
1. 7 جاسۋشادا قور زات رەتىندە – پوليساحاريدتەر، مايلار، كۇكىرت، پوليفوسفاتتار جينالادى.
3 - سىزبا نۇسقا:
بىتىرانىقتىلاردىڭ قورەكتەنۋ تاسىلدەرى
↓
گەتەروتروفتار - دايىن ورگانيكالىق زاتتاردى پايدالانادى؛
سوپروفيتتەر - ءولى ورگانيكالىق زاتتارمەن قورەكتەنەدى؛
پارازيتتەر - ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ ورگانيكالىق زاتتارىمەن قورەكتەنەدى؛
اۆتوتروفتار - بەيورگانيكالىق زاتتارمەن ورگانيكالىق زاتتاردى سينتەزدەيدى؛
حەمو - اۆتوتروفتار (تەمىر باكتەريالار، كۇكىرت باكتەريالار)؛
فوتو - اۆتوتروفتار (جاسىل، قان، قىزىل، كۇكىرت باكتەريالار)؛
4 - سىزبا نۇسقا:
باكتەريالاردىڭ وتتەگىگە بايلانىستى ءبولىنۋى:
♦ اەروبتى باكتەريالار
جاسىل وسىمدىكتەر، جانۋارلار سياقتى تىنىس العاندا اتموسفەراداعى وتتەگىنى پايدالانادى.
♦ اناەروبتى باكتەريالار
وتتەگىسىز جەردە تىرشىلىك ەتەدى.
♦ فاكۋلتاتيۆتى باكتەريالار
وتتەكتى جانە وتتەگىسىز ورتادا ءومىر سۇرەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.