بولمە قۇستارىمەن تانىستىرۋ
ءبىلىم بەرۋ سالاسى:
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەت ءتۇرى: اينالامەن تانىستىرۋ.
تاقىرىبى: بولمە قۇستارىمەن تانىستىرۋ.
ماقساتى: بىلىمدىلىگى: بالالاردىڭ تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن قالىپتاستىرۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ونىڭ اسەمدىگىن سەزىنۋگە، قۇستاردىڭ ءتۇس ەرەكشەلىگىن ەستە ساقتاۋعا باۋلۋ. بولمە قۇستارىنىڭ تىرشىلىگى، ءىس - ارەكەتى جانە دەنە مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ، ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: بالالارىڭ وي - ءورىسىن، لوگيكالىق شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ. ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن، قيالىن دامىتۋ. سوزدىك قورىن بايىتا وتىرىپ، بايلانىستىرا سويلەۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىگى: قۇستاردى قورعاۋعا، قامقورلىق جاساۋعا تاربيەلەۋ. ادامگەرشىلىك تاربيەسىن ەگۋ.
مەتوديكالىق ءادىس – تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، كورسەتۋ، سۇراق – جاۋاپ، كونۋس تەاترى ارقىلى ۇستەل ءۇستى ساحنالىق قويىلىمى (پسيحولوگيالىق ترەنيگ)، كۋبيزم ءادىسى، عاجايىپ ءسات، ويىن، باعالاۋ، قورىتۋ.
قاجەتتى كورنەكىلىكتەر: كونۋس بەلگىسىندەگى قۇستار، كۇن، اسپان، بۇلت، ءشوپ، قۇستار بەينەلەنگەن بۋكلەت، ويىنشىق توتىقۇس، تورداعى قۇستار، كۋبيك پىشىنىندەگى قۇستاردىڭ سۋرەتى، دەنە مۇشەلەرى
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ ساباعى
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادەبيەت
الدىن – الا جۇرگىزىلگەن جۇمىس: قۇستار تۋرالى سۋرەتتەردى كورسەتۋ
سوزدىك جۇمىس: اكو، كوكو، سوسو، جوجو.
سوزدىك قور: بۇيرا توتىقۇستار
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
بۇل كەزەڭ ءمۋلتفيلمدى اڭگىمەلەۋدەن باستالادى.
تاربيەشى: بالالار، مەن سەندەرگە تەلەديداردان كورگەن ءمۋلتفيلمدى اڭگىمەلەپ بەرەيىن.
● الىس ورماندا ءبىر توپ قۇستار ءومىر سۇرەدى. وزدەرى مەيىرىمدى، تاتۋ بولسا دا ورمانداعى باسقا قۇستار بۇلاردى وتە ۇسقىنسىز بولعاندىقتان جەك كورىپتى.
● نەمەنە، دەنەلەرىڭدە ادەمى مامىق جۇندەرىڭ دە جوق - دەيدى كورشى قۇس.
● مەنىڭ مامىقتاي قاۋىرسىندارىم قىزىل، جاسىلدى الىستان كوز تارتادى - دەپ ماقتانادى.
● ءبىر توپ قۇستار وزدەرىنىڭ وسىنداي ادەمى بولماعاندارىنا رەنجىپ، ويلانىپ وتىرادى.
● سول كەزدە بىرەۋى بىلاي دەيدى: - دوستارىم، كوپ ۋايىمداماڭدار، ءبىزدىڭ اينالامىز تولعان سۇلۋلىق ەمەس پە، قاراڭدارشى. وسى كەزدە اسپاندا التىن كۇن بۇلارعا مەيىرلەنە شۋاعىن توگىپ تۇرادى.
● بىرەۋى كۇنگە قاراپ: - التىن كۇن، ءسىز ماعان ءوزىڭىزدىڭ سارى بولۋىڭىزدان از عانا بەرمەس پە ەكەنسىز؟
● ال ەكىنشى قۇس اسپانعا قاراپ: - كوگىلدىر اسپان اتا مەن دە سىزدەن از عانا كوك بوياۋدى سۇراعىم كەلەدى.
● ءۇشىنشى قۇس بۇلتقا قاراپ: - اقشا اپپاق بۇلتتار ءسىز دە ماعان مامىقتاي ۇلپالارىڭىزدان سىيلاماس پا ەكەنسىز؟
● ءتورتىنشى قۇس: - مەن قايدان سۇرايمىن توبەمىزدەگى بار ادەمىلىكتى سۇراپ قويدىڭدار،- دەپ جەرگە قاراپ رەنجىپتى. ول وزدەرىنىڭ اياق استىندا جاتقان ادەمى جاسىل شوپتەردى كورىپ قۋانىپ كەتەدى دە:
جاسىل ءشوپ، ماعان جاسىل ءتۇستى بوياۋدى سىيعا بەرمەس پە ەكەنسىز؟
● جارايدى – دەيدى كۇن، اسپان، بۇلت، ءشوپ. ۋايىمداماي دەمالىپ، ۇيىقتاي بەرىڭدەر. قۇستار ۇيىقتاپ جاتقاندارىندا دوستارى سۇراعان بوياۋ تۇستەرىن ولارعا سىيلاپ كەتەدى. ەرتەڭىنە قۇستار جۋىنباقشى بولىپ وزەنگە كەلەدى دە، وزدەرىنىڭ سۋ بەتىندەگى سۋرەتتەرىن كورىپ تاڭ - تاماشا قالادى. (بۋكلەتتەن قۇستاردىڭ ادەمى سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى)
● ولار وتە باقىتتى، قۋانىشتى ەدى. وسىنداي ادەمى قۇستاردى كورگەن ادامدار: توتىداي نەتكەن كەرەمەت دەپ ولارعا «توتىقۇس» - دەپ ات قويىپ، وسىنداي قۇستاردى ادەمىلىككە ءوز ۇيلەرىندە ادەمى تورلاردا باعىپ ۇستايتىن بولعان ەكەن.
● تاربيەشى: بالالار، سىزدەر وسىنداي ادەمى قۇستىڭ ءبىزدىڭ توپتا بولعانىن قايسىزدار ما؟
بالالار: ارينە، قالايمىز.
تاربيەشى: ەندەشە ءبارىمىز ورنىمىزدان تۇرىپ، ىشىمىزدەگى جىلى لەبىزىمىزدى سىرتقا جايلاپ ۇرلەپ شىعارايىقشى. (بۇل كەزدە سەرگىتۋ ءساتى كەتەدى)
ۇستەل ۇستىندە تورعا سالىنعان ءتورت توتىقۇس پايدا بولادى.
● بۇل قۇستار «بۇيرا توتىقۇس» دەپ اتالادى.
● قانە، قايتالايىقشى.
● بۇيرا توتىقۇستار
تاربيەشى: وزگە قۇستار سياقتى بۇلاردىڭ دا تۇمسىعى، قاناتى، قۇيرىعى، دەنەسى، اياعى بولادى. بالالار، قۇستاردىڭ وزگە اينالامىزداعى جان - جانۋارلاردان، جاندىكتەردەن ايىرماشىلىعى:
ولار كەرەك جەمدەرىن تۇمسىعىمەن شوقىپ جەيدى، ياعني تۇمسىعى بولادى جانە ۇشاتىن قاناتى بولادى.
ەندى قۇستاردىڭ تۇسىنە نازار اۋدارايىق
ولار كوك، جاسىل، سارى، اق ەكەن.
ءبىزدىڭ توپقا قۇستار كەلگەن ەكەن، ەندى ءبىز وسى قۇستارعا ات قويايىق.
بالالار: جارايدى
تاربيەشى: مىسالى اق توتىقۇس - اكو، كوك توتىقۇس – كوكو، سارى توتىقۇستى – سوسو، جاسىل توتىقۇستى - جوجو.
قانە ءبارىمىز قايتالايىقشى
اكو، كوكو، سوسو، جوجو.
بۇل قۇستارعا نازار اۋدارايىقشى. ولار قايدا تۇر؟
توردا تۇر.
توردا سونىمەن بىرگە ولار قوناقتايتىن تاياقشالار بار ەكەن. بۇيرا توتىقۇس بار تورعا كولدەنەڭ شارباق ورناتىپ، دوڭگەلەك ساقينا، اينا ءىلىپ قويۋ كەرەك. توتىقۇستار شارباقتاردىڭ اراسىندا سەكىرىپ ويناپ، دوڭگەلەك ساقينادا تەربەلگەندى ۇناتادى.
بالالار قالاي ويلايسىڭدار، قۇستارىمىزدىڭ قارنى اشپاس ءۇشىن نە كەرەك؟
تاماق بەرۋىمىز كەرەك.
دۇرىس ايتاسىڭدار. توتىقۇستار ارناۋلى قۇرعاق دانمەن قورەكتەنەدى جانە قوسىمشا لاما، ءسابىز جەگەندى ۇناتادى ەكەن. سونىمەن بىرگە مىناۋ ارنايى دۇكەندەردە ساتىلاتىن بال تاياقشاسى، بۇل ءتاتتى بولدى جانە مىنا اق تۇزدى تاس بولادى، بۇل تۇمسىقتارىنىڭ مىقتى بولۋىنا دا كومەكتەسەدى. ال توتىقۇستار سۋدى وتە از ىشەدى ەكەن.
تاربيەشى: بالالار، ەندى ءبىز توتىقۇستى قانشالىقتى بىلگەندىگىمىزدى انىقتاي ءۇشىن قىزىق ويىن وينايىق.
ويىن: «قانە - قانە، مىنە - مىنە» دەپ اتالادى.
(كۋبيك تارىزدەس پىشىندەگى سۋرەتتەردەن قۇستاردىڭ دەنە مۇشەلەرىن، تاربيەشىنىڭ سۇراعىنا بايلانىستى كورسەتىپ جاۋاپ بەرەدى. مىسالى: تاربيەشى – قانە، قانە - كوزى. بالالار - مىنە، مىنە - كوزى)
بالالاردى باعالاۋ
ساباقتى قورىتۋ.
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەت ءتۇرى: اينالامەن تانىستىرۋ.
تاقىرىبى: بولمە قۇستارىمەن تانىستىرۋ.
ماقساتى: بىلىمدىلىگى: بالالاردىڭ تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن قالىپتاستىرۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ونىڭ اسەمدىگىن سەزىنۋگە، قۇستاردىڭ ءتۇس ەرەكشەلىگىن ەستە ساقتاۋعا باۋلۋ. بولمە قۇستارىنىڭ تىرشىلىگى، ءىس - ارەكەتى جانە دەنە مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ، ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: بالالارىڭ وي - ءورىسىن، لوگيكالىق شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ. ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن، قيالىن دامىتۋ. سوزدىك قورىن بايىتا وتىرىپ، بايلانىستىرا سويلەۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىگى: قۇستاردى قورعاۋعا، قامقورلىق جاساۋعا تاربيەلەۋ. ادامگەرشىلىك تاربيەسىن ەگۋ.
مەتوديكالىق ءادىس – تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، كورسەتۋ، سۇراق – جاۋاپ، كونۋس تەاترى ارقىلى ۇستەل ءۇستى ساحنالىق قويىلىمى (پسيحولوگيالىق ترەنيگ)، كۋبيزم ءادىسى، عاجايىپ ءسات، ويىن، باعالاۋ، قورىتۋ.
قاجەتتى كورنەكىلىكتەر: كونۋس بەلگىسىندەگى قۇستار، كۇن، اسپان، بۇلت، ءشوپ، قۇستار بەينەلەنگەن بۋكلەت، ويىنشىق توتىقۇس، تورداعى قۇستار، كۋبيك پىشىنىندەگى قۇستاردىڭ سۋرەتى، دەنە مۇشەلەرى
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ ساباعى
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادەبيەت
الدىن – الا جۇرگىزىلگەن جۇمىس: قۇستار تۋرالى سۋرەتتەردى كورسەتۋ
سوزدىك جۇمىس: اكو، كوكو، سوسو، جوجو.
سوزدىك قور: بۇيرا توتىقۇستار
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
بۇل كەزەڭ ءمۋلتفيلمدى اڭگىمەلەۋدەن باستالادى.
تاربيەشى: بالالار، مەن سەندەرگە تەلەديداردان كورگەن ءمۋلتفيلمدى اڭگىمەلەپ بەرەيىن.
● الىس ورماندا ءبىر توپ قۇستار ءومىر سۇرەدى. وزدەرى مەيىرىمدى، تاتۋ بولسا دا ورمانداعى باسقا قۇستار بۇلاردى وتە ۇسقىنسىز بولعاندىقتان جەك كورىپتى.
● نەمەنە، دەنەلەرىڭدە ادەمى مامىق جۇندەرىڭ دە جوق - دەيدى كورشى قۇس.
● مەنىڭ مامىقتاي قاۋىرسىندارىم قىزىل، جاسىلدى الىستان كوز تارتادى - دەپ ماقتانادى.
● ءبىر توپ قۇستار وزدەرىنىڭ وسىنداي ادەمى بولماعاندارىنا رەنجىپ، ويلانىپ وتىرادى.
● سول كەزدە بىرەۋى بىلاي دەيدى: - دوستارىم، كوپ ۋايىمداماڭدار، ءبىزدىڭ اينالامىز تولعان سۇلۋلىق ەمەس پە، قاراڭدارشى. وسى كەزدە اسپاندا التىن كۇن بۇلارعا مەيىرلەنە شۋاعىن توگىپ تۇرادى.
● بىرەۋى كۇنگە قاراپ: - التىن كۇن، ءسىز ماعان ءوزىڭىزدىڭ سارى بولۋىڭىزدان از عانا بەرمەس پە ەكەنسىز؟
● ال ەكىنشى قۇس اسپانعا قاراپ: - كوگىلدىر اسپان اتا مەن دە سىزدەن از عانا كوك بوياۋدى سۇراعىم كەلەدى.
● ءۇشىنشى قۇس بۇلتقا قاراپ: - اقشا اپپاق بۇلتتار ءسىز دە ماعان مامىقتاي ۇلپالارىڭىزدان سىيلاماس پا ەكەنسىز؟
● ءتورتىنشى قۇس: - مەن قايدان سۇرايمىن توبەمىزدەگى بار ادەمىلىكتى سۇراپ قويدىڭدار،- دەپ جەرگە قاراپ رەنجىپتى. ول وزدەرىنىڭ اياق استىندا جاتقان ادەمى جاسىل شوپتەردى كورىپ قۋانىپ كەتەدى دە:
جاسىل ءشوپ، ماعان جاسىل ءتۇستى بوياۋدى سىيعا بەرمەس پە ەكەنسىز؟
● جارايدى – دەيدى كۇن، اسپان، بۇلت، ءشوپ. ۋايىمداماي دەمالىپ، ۇيىقتاي بەرىڭدەر. قۇستار ۇيىقتاپ جاتقاندارىندا دوستارى سۇراعان بوياۋ تۇستەرىن ولارعا سىيلاپ كەتەدى. ەرتەڭىنە قۇستار جۋىنباقشى بولىپ وزەنگە كەلەدى دە، وزدەرىنىڭ سۋ بەتىندەگى سۋرەتتەرىن كورىپ تاڭ - تاماشا قالادى. (بۋكلەتتەن قۇستاردىڭ ادەمى سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى)
● ولار وتە باقىتتى، قۋانىشتى ەدى. وسىنداي ادەمى قۇستاردى كورگەن ادامدار: توتىداي نەتكەن كەرەمەت دەپ ولارعا «توتىقۇس» - دەپ ات قويىپ، وسىنداي قۇستاردى ادەمىلىككە ءوز ۇيلەرىندە ادەمى تورلاردا باعىپ ۇستايتىن بولعان ەكەن.
● تاربيەشى: بالالار، سىزدەر وسىنداي ادەمى قۇستىڭ ءبىزدىڭ توپتا بولعانىن قايسىزدار ما؟
بالالار: ارينە، قالايمىز.
تاربيەشى: ەندەشە ءبارىمىز ورنىمىزدان تۇرىپ، ىشىمىزدەگى جىلى لەبىزىمىزدى سىرتقا جايلاپ ۇرلەپ شىعارايىقشى. (بۇل كەزدە سەرگىتۋ ءساتى كەتەدى)
ۇستەل ۇستىندە تورعا سالىنعان ءتورت توتىقۇس پايدا بولادى.
● بۇل قۇستار «بۇيرا توتىقۇس» دەپ اتالادى.
● قانە، قايتالايىقشى.
● بۇيرا توتىقۇستار
تاربيەشى: وزگە قۇستار سياقتى بۇلاردىڭ دا تۇمسىعى، قاناتى، قۇيرىعى، دەنەسى، اياعى بولادى. بالالار، قۇستاردىڭ وزگە اينالامىزداعى جان - جانۋارلاردان، جاندىكتەردەن ايىرماشىلىعى:
ولار كەرەك جەمدەرىن تۇمسىعىمەن شوقىپ جەيدى، ياعني تۇمسىعى بولادى جانە ۇشاتىن قاناتى بولادى.
ەندى قۇستاردىڭ تۇسىنە نازار اۋدارايىق
ولار كوك، جاسىل، سارى، اق ەكەن.
ءبىزدىڭ توپقا قۇستار كەلگەن ەكەن، ەندى ءبىز وسى قۇستارعا ات قويايىق.
بالالار: جارايدى
تاربيەشى: مىسالى اق توتىقۇس - اكو، كوك توتىقۇس – كوكو، سارى توتىقۇستى – سوسو، جاسىل توتىقۇستى - جوجو.
قانە ءبارىمىز قايتالايىقشى
اكو، كوكو، سوسو، جوجو.
بۇل قۇستارعا نازار اۋدارايىقشى. ولار قايدا تۇر؟
توردا تۇر.
توردا سونىمەن بىرگە ولار قوناقتايتىن تاياقشالار بار ەكەن. بۇيرا توتىقۇس بار تورعا كولدەنەڭ شارباق ورناتىپ، دوڭگەلەك ساقينا، اينا ءىلىپ قويۋ كەرەك. توتىقۇستار شارباقتاردىڭ اراسىندا سەكىرىپ ويناپ، دوڭگەلەك ساقينادا تەربەلگەندى ۇناتادى.
بالالار قالاي ويلايسىڭدار، قۇستارىمىزدىڭ قارنى اشپاس ءۇشىن نە كەرەك؟
تاماق بەرۋىمىز كەرەك.
دۇرىس ايتاسىڭدار. توتىقۇستار ارناۋلى قۇرعاق دانمەن قورەكتەنەدى جانە قوسىمشا لاما، ءسابىز جەگەندى ۇناتادى ەكەن. سونىمەن بىرگە مىناۋ ارنايى دۇكەندەردە ساتىلاتىن بال تاياقشاسى، بۇل ءتاتتى بولدى جانە مىنا اق تۇزدى تاس بولادى، بۇل تۇمسىقتارىنىڭ مىقتى بولۋىنا دا كومەكتەسەدى. ال توتىقۇستار سۋدى وتە از ىشەدى ەكەن.
تاربيەشى: بالالار، ەندى ءبىز توتىقۇستى قانشالىقتى بىلگەندىگىمىزدى انىقتاي ءۇشىن قىزىق ويىن وينايىق.
ويىن: «قانە - قانە، مىنە - مىنە» دەپ اتالادى.
(كۋبيك تارىزدەس پىشىندەگى سۋرەتتەردەن قۇستاردىڭ دەنە مۇشەلەرىن، تاربيەشىنىڭ سۇراعىنا بايلانىستى كورسەتىپ جاۋاپ بەرەدى. مىسالى: تاربيەشى – قانە، قانە - كوزى. بالالار - مىنە، مىنە - كوزى)
بالالاردى باعالاۋ
ساباقتى قورىتۋ.
You Might Also Like
