بوزشا تورعاي. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر
انا ءتىلى 1 - سىنىپ
تاقىرىبى: بوزشا تورعاي. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، سۇراق قويۋ ارقىلى سويلەم ىشىنەن تابا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: بايلانىستىرىپ سويلەۋ ءتىلىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ، قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ؛
تاربيەلىك: قۇستارعا قامقورلىق جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، ويىن.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ
كورنەكىلىكتەر جانە تقج: جەكە سوزدەر جازىلعان كارتوچكالار، بوزتورعايدىڭ سۋرەتى، تىرەك سىزبا.
قولدانىلاتىن تەحنولوگيالار: ويىن تەحنولوگياسى
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى:
ساباقتىڭ جوسپارى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
III. جاڭا ساباق.
ا) وقۋلىقپەن جۇمىس.
ءا) قوسىمشا مالىمەت.
ب) داپتەرمەن جۇمىس.
IV. ويىن.
V. ساباقتى بەكىتۋ.
VI. باعالاۋ.
VII. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن تۇگەلدەي اۋدارۋ ماقساتىندا، ساباق بىلاي باستالادى:
- ال، بالالار، بۇگىنگى كوڭىل كۇيلەرىڭ قالاي؟
- سەندەر مىنا قولىمداعى قىزىل، سارى، قوڭىر گۇلدىڭ قايسىسىن تاڭدايسىڭدار؟
قىزىل گۇلدى كوپ تاڭداعان وقۋشىلاردىڭ كوڭىل كۇيلەرى وتە جاقسى، ال قوڭىر، سارى گۇلدى تاڭداسا، وندا كوڭىل كۇيلەرى ورتاشا دەگەن ءسوز.
بۇگىنگى ساباقتا قىزىقتى تاپسىرمالار ورىنداساق، كوڭىل كۇيلەرىڭ ودان دا جاقسى بولادى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«وزەندەر» مانەرلەپ كەزەكپەن وقىتۋ.
- باس ارىپتەن باستالىپ جازىلاتىن سوزدەردى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، ەرەجەسىن ايتايىق.
- ەندەشە، تاقتاداعى سيگنالدى سۋرەتتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ەرەجەنى قايتالايمىز.
1 - ءشى سۋرەتتە اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ بەينەسى.
ادامنىڭ اتى - ءجونى باس ارىپتەن باستالىپ جازىلادى: ىبىراي التىنسارين.
2 - ءشى سۋرەتتە قالا، كول، تاۋ بەينەلەنگەن.
جەر - سۋ اتتارى باس ارىپتەن باستالىپ جازىلادى: الاتاۋ، تاراز، وسكەمەن.
3 - ءشى سۋرەتتە ءۇي جانۋارلارى بەرىلگەن.
ءۇي حايۋاناتتارى مەن جانۋارلارىنىڭ اتتارى باس ارىپتەن باستالىپ جازىلادى: قۇتجول، قۇلاگەر.
III. جاڭا ساباق.
ەرتەدە ونەر دەگەن ەلدە ءبىر سۋرەتشى ءومىر ءسۇرىپتى. ول سۋرەتىندە تەك قانا زاتتار مەن ادامداردى سالادى ەكەن. سۋرەتشىنىڭ سۋرەتىن ەشكىم جوعارى باعالاماي قويىپتى. سوندا ول ۇلكەن قاريادان اقىل سۇراپ كەلەدى. قاريا وعان: - ەگەر، سەن سۋرەتتەرىڭدە زاتتاردىڭ قيمىلىن بەينەلەسەڭ، سۋرەتىنە ءنار كىرىپ، جان بىتەدى - دەپ اقىلىن ايتادى. قانە، بالالار، سۋرەتشىنىڭ سالعان سۋرەتىندەگى قيمىل - قوزعالىستاردى تابايىق.
ويىن: «كىم تاپقىر؟»
ويىننىڭ شارتى: ءمۇعالىم سۋرەتتەر كورسەتىپ وتىرادى، وقۋشىلار وعان قيمىل بىلدىرەتىن ءسوزدى قوسىپ تىركەس قۇراستىرادى.
- بالالار سەندەر قانداي سوزدەردى ايتتىڭدار؟
- زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
- دۇرىس. ەندەشە، بۇگىنگى تاقىرىبىمىز، قانداي سوزدەر؟
- زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
- زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەرگە نە ىستەدى؟ ءقايتتى؟ نە قىلدى؟ دەگەن سۇراقتار قويىلادى. مىسالى: جۇگىردى، ءجۇزدى، ۇشتى.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
ءماتىندى ءمۇعالىم وقىپ، تۇسىندىرەدى.
وقۋشىلار تىزبەكتەي وقيدى.
ءماتىن نە تۋرالى؟
ءماتىندى وزدەرىڭ ارى قاراي جالعاستىرىڭدار.
قارامەن جازىلعان سوزدەرگە سۇراق قوي.
قوسىمشا مالىمەت.
بوزتورعايدىڭ قاناتىنىڭ ۇزىندىعى 8، 5 - 14 سم، سالماعى 30 - 48 گ. جەردەگى شۇقىرلارعا ۇيالاپ، 2 - 6 تارعىل جۇمىرتقا سالادى. بوزتورعايلار جىل قۇسى. ولاردىڭ 75ءتۇرى بار. قورەكتەرى جاندىكتەر مەن وسىمدىك ءدانى. ءبىر ءتۇرى قىزىل كىتاپقا ەنگەن. سايراۋىق قۇستار قاتارىنا جاتادى. بوزتورعاي تىنىشتىقتى توتەنشە سۇيەتىن قۇس، ۇياسىنا وزگەلەر جولاپ كەتسە، كەيدە قۇت ۇياسىن دا، باۋىر ەتى بالاپانىن دا تاستاپ وزگە جاققا ماڭگىلىك كەتەدى. وسىعان وراي قازاقتا مامىراجاي جاقسى زاماندى «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان» دەپ ايتادى.
سوزدىك جۇمىس.
ساز - سۋ ارالاسىپ، باتپاققا اينالعان توپىراق.
جاسقانا قارادى - قورقا قارادى.
سەرگىتۋ ءساتى.
ۇزىن قۇلاق، سۇر قويان
ەستىپ قالىپ سىبدىردى.
ويلى - قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ - ىتقىپ جۇگىردى.
قاراپ ەدى ارتىنا
قيىعىن ساپ كوزىنىڭ،
كەلە جاتقان تومپاڭداپ
كوجەگى ەكەن ءوزىنىڭ.
داپتەرمەن جۇمىس.
سويلەمدەگى قيمىلدى بىلدىرەتىن سوزدەردى تاۋىپ جازۋ.
تاقتامەن جۇمىس. سۋرەتتەردىڭ ۇقساستىعى نەدە تابۋ.
تەلەفون --------↘
قوڭىراۋ---- → شىرىلدايدى.
ساعات ------------↗
ۇشاق -----↘
شاعالا --→ ۇشادى.
كوبەلەك ---↗
كەمە -------↘
بالىق----- → جۇزەدى.
اققۋ -------↗
ويىن: «ۇندەمەس». شارتى: ءمۇعالىم ءسوز جازىلعان كارتوچكانى كورسەتەدى، وقۋشىلار ول سوزگە اۋىزشا دىبىستىق تالداۋ جاسايدى، سۇراعىن انىقتايدى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- بۇگىن قانداي سوزدەرمەن تانىستىق؟
- سۇراقتارىن اتا؟
- مىسال كەلتىر.
باعالاۋ. ساباققا بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاپ، ماداقتاۋ.
ۇيگە تاپسىرما
تاقىرىبى: بوزشا تورعاي. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، سۇراق قويۋ ارقىلى سويلەم ىشىنەن تابا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: بايلانىستىرىپ سويلەۋ ءتىلىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ، قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ؛
تاربيەلىك: قۇستارعا قامقورلىق جاساۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، ويىن.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ
كورنەكىلىكتەر جانە تقج: جەكە سوزدەر جازىلعان كارتوچكالار، بوزتورعايدىڭ سۋرەتى، تىرەك سىزبا.
قولدانىلاتىن تەحنولوگيالار: ويىن تەحنولوگياسى
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى:
ساباقتىڭ جوسپارى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
III. جاڭا ساباق.
ا) وقۋلىقپەن جۇمىس.
ءا) قوسىمشا مالىمەت.
ب) داپتەرمەن جۇمىس.
IV. ويىن.
V. ساباقتى بەكىتۋ.
VI. باعالاۋ.
VII. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن تۇگەلدەي اۋدارۋ ماقساتىندا، ساباق بىلاي باستالادى:
- ال، بالالار، بۇگىنگى كوڭىل كۇيلەرىڭ قالاي؟
- سەندەر مىنا قولىمداعى قىزىل، سارى، قوڭىر گۇلدىڭ قايسىسىن تاڭدايسىڭدار؟
قىزىل گۇلدى كوپ تاڭداعان وقۋشىلاردىڭ كوڭىل كۇيلەرى وتە جاقسى، ال قوڭىر، سارى گۇلدى تاڭداسا، وندا كوڭىل كۇيلەرى ورتاشا دەگەن ءسوز.
بۇگىنگى ساباقتا قىزىقتى تاپسىرمالار ورىنداساق، كوڭىل كۇيلەرىڭ ودان دا جاقسى بولادى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«وزەندەر» مانەرلەپ كەزەكپەن وقىتۋ.
- باس ارىپتەن باستالىپ جازىلاتىن سوزدەردى ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، ەرەجەسىن ايتايىق.
- ەندەشە، تاقتاداعى سيگنالدى سۋرەتتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ەرەجەنى قايتالايمىز.
1 - ءشى سۋرەتتە اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ بەينەسى.
ادامنىڭ اتى - ءجونى باس ارىپتەن باستالىپ جازىلادى: ىبىراي التىنسارين.
2 - ءشى سۋرەتتە قالا، كول، تاۋ بەينەلەنگەن.
جەر - سۋ اتتارى باس ارىپتەن باستالىپ جازىلادى: الاتاۋ، تاراز، وسكەمەن.
3 - ءشى سۋرەتتە ءۇي جانۋارلارى بەرىلگەن.
ءۇي حايۋاناتتارى مەن جانۋارلارىنىڭ اتتارى باس ارىپتەن باستالىپ جازىلادى: قۇتجول، قۇلاگەر.
III. جاڭا ساباق.
ەرتەدە ونەر دەگەن ەلدە ءبىر سۋرەتشى ءومىر ءسۇرىپتى. ول سۋرەتىندە تەك قانا زاتتار مەن ادامداردى سالادى ەكەن. سۋرەتشىنىڭ سۋرەتىن ەشكىم جوعارى باعالاماي قويىپتى. سوندا ول ۇلكەن قاريادان اقىل سۇراپ كەلەدى. قاريا وعان: - ەگەر، سەن سۋرەتتەرىڭدە زاتتاردىڭ قيمىلىن بەينەلەسەڭ، سۋرەتىنە ءنار كىرىپ، جان بىتەدى - دەپ اقىلىن ايتادى. قانە، بالالار، سۋرەتشىنىڭ سالعان سۋرەتىندەگى قيمىل - قوزعالىستاردى تابايىق.
ويىن: «كىم تاپقىر؟»
ويىننىڭ شارتى: ءمۇعالىم سۋرەتتەر كورسەتىپ وتىرادى، وقۋشىلار وعان قيمىل بىلدىرەتىن ءسوزدى قوسىپ تىركەس قۇراستىرادى.
- بالالار سەندەر قانداي سوزدەردى ايتتىڭدار؟
- زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
- دۇرىس. ەندەشە، بۇگىنگى تاقىرىبىمىز، قانداي سوزدەر؟
- زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
- زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەرگە نە ىستەدى؟ ءقايتتى؟ نە قىلدى؟ دەگەن سۇراقتار قويىلادى. مىسالى: جۇگىردى، ءجۇزدى، ۇشتى.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
ءماتىندى ءمۇعالىم وقىپ، تۇسىندىرەدى.
وقۋشىلار تىزبەكتەي وقيدى.
ءماتىن نە تۋرالى؟
ءماتىندى وزدەرىڭ ارى قاراي جالعاستىرىڭدار.
قارامەن جازىلعان سوزدەرگە سۇراق قوي.
قوسىمشا مالىمەت.
بوزتورعايدىڭ قاناتىنىڭ ۇزىندىعى 8، 5 - 14 سم، سالماعى 30 - 48 گ. جەردەگى شۇقىرلارعا ۇيالاپ، 2 - 6 تارعىل جۇمىرتقا سالادى. بوزتورعايلار جىل قۇسى. ولاردىڭ 75ءتۇرى بار. قورەكتەرى جاندىكتەر مەن وسىمدىك ءدانى. ءبىر ءتۇرى قىزىل كىتاپقا ەنگەن. سايراۋىق قۇستار قاتارىنا جاتادى. بوزتورعاي تىنىشتىقتى توتەنشە سۇيەتىن قۇس، ۇياسىنا وزگەلەر جولاپ كەتسە، كەيدە قۇت ۇياسىن دا، باۋىر ەتى بالاپانىن دا تاستاپ وزگە جاققا ماڭگىلىك كەتەدى. وسىعان وراي قازاقتا مامىراجاي جاقسى زاماندى «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان» دەپ ايتادى.
سوزدىك جۇمىس.
ساز - سۋ ارالاسىپ، باتپاققا اينالعان توپىراق.
جاسقانا قارادى - قورقا قارادى.
سەرگىتۋ ءساتى.
ۇزىن قۇلاق، سۇر قويان
ەستىپ قالىپ سىبدىردى.
ويلى - قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ - ىتقىپ جۇگىردى.
قاراپ ەدى ارتىنا
قيىعىن ساپ كوزىنىڭ،
كەلە جاتقان تومپاڭداپ
كوجەگى ەكەن ءوزىنىڭ.
داپتەرمەن جۇمىس.
سويلەمدەگى قيمىلدى بىلدىرەتىن سوزدەردى تاۋىپ جازۋ.
تاقتامەن جۇمىس. سۋرەتتەردىڭ ۇقساستىعى نەدە تابۋ.
تەلەفون --------↘
قوڭىراۋ---- → شىرىلدايدى.
ساعات ------------↗
ۇشاق -----↘
شاعالا --→ ۇشادى.
كوبەلەك ---↗
كەمە -------↘
بالىق----- → جۇزەدى.
اققۋ -------↗
ويىن: «ۇندەمەس». شارتى: ءمۇعالىم ءسوز جازىلعان كارتوچكانى كورسەتەدى، وقۋشىلار ول سوزگە اۋىزشا دىبىستىق تالداۋ جاسايدى، سۇراعىن انىقتايدى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- بۇگىن قانداي سوزدەرمەن تانىستىق؟
- سۇراقتارىن اتا؟
- مىسال كەلتىر.
باعالاۋ. ساباققا بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاپ، ماداقتاۋ.
ۇيگە تاپسىرما
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ورىن باسۋ جانە الماسۋ رەاكسيالارى
