بۇلبۇل (II نۇسقا)
ەل ءىشى ويىن-تويدان، قىزىقتى باس قوسۋدان قۇر الاقان بولمايتىن ادەتى. ەرۋلىك، سىباعا، سوعىم باسى، قىمىزمۇرىندىق، شاشىراتقى، سىرگەجيار، ۋىزقاعاناق، ۇيقى اشار، باستاڭعى، سىرنە، ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى، اسار، شىلدەحانا، بەسىككە سالار، تۇساۋ كەسەر، سۇندەت تويى، توقىم قاعار، قىز ۇزاتۋ، كەلىن ءتۇسىرۋ، اس بەرۋ، مىنە، مۇنىڭ ءبارى دە — ادام ءومىرى، تەك قانا ادامنىڭ مەيىر شۋاعىنا بولەنۋ ارقىلى باقىتتى بولاتىنىن بىلگەن ەلدىڭ ءومىر سالتى. وسىنداي باس قوسۋلاردىڭ بىرىندە دينا ءوزى قاتارلى بالىم اتتى ءبىر قىزبەن تانىسادى. تابيعاتتىڭ جومارتتىعىندا شەك بار ما، بالىمنىڭ اقىلىنا كوركى ساي، اياۋلى ارۋ بولسا كەرەك. اسىرەسە سىزىلتىپ ايتقان اندەرى، سىلقىلداتىپ تارتقان كۇيلەرى ديناعا ەرەكشە اسەر ەتەدى. «ياپىراي، ءبىر ادامنىڭ بويىنا وسىنشا قاسيەت بىتە بەرەدى ەكەن-اۋ!» دەپ قايران قالادى.
وسى ءبىر، جالعىز ءسات قانا باس قوسىپ، دامدەس بولعان بالىم قىز كوپكە دەيىن دينانىڭ ەسىنەن كەتپەي جۇرەدى. قىز بالانىڭ ءورىسى الىستان بۇيىرعان سوڭ با، جوق الدە جىل قۇسىنداي شاشىراي كوشىپ-قونىپ جۇرگەن ەل بولعان سوڭ با، ايتەۋىر، بالىم قىزعا دينا قايتىپ كەزدەسە الماي جۇرەدى.
ۋاقىت سىرعىپ ءوتىپ جاتادى. بۇل كەزدە تولىقسىپ بوي جەتكەن بالىم قىز ءبىر تورەگە تۇرمىسقا شىعادى. بالىم بولاشاق كۇيەۋىنە قۇلىقسىزداۋ بولعان ەكەن، ءبىراق تورە تورەلىك مىسىمەن، مالىنىڭ كۇشىمەن السا كەرەك.
«جىبەكتى تۇتە الماعان ءجۇن ەتەدى، ارۋدى كۇتە الماعان كۇڭ ەتەدى» دەگەندەي، تورە بالىمعا جايسىز بولادى. بالىمدى بۇلتتىڭ كولەڭكەسىنەن قىزعانىپ، باسىنان تاياق ايىرمايدى. اسىرەسە ءان ايتىپ، كۇي تارتۋىنا تىيىم سالادى. ونەردى ومىرىنە سەرىك ەتىپ وسكەن بالىمدى مۇنداي جاعداي قۇسالىققا ۇرىندىرادى.
ءبىر كۇنى كۇيەۋى ۇيدە جوقتا بالىم كورشىدەن دومبىرا الدىرىپ، كۇي تارتادى. كوپتەن اڭساعان سىرلاسىنا ىشتەگى شەرىن اقتارعانداي، دومبىرانى بەرىلە تارتىپ وتىرادى. قاس قىلعانداي، وسى جاعدايدىڭ ۇستىنە كۇيەۋى كىرىپ كەلەدى. مۇندايعا توزەتىن تورە مە، شاڭىراعىمدى جىننىڭ ۇياسىنا اينالدىردىڭ دەپ، بالىمدى وڭدىرماي سابايدى. وسى وقيعادان كەيىن بۋلىعىپ جىلاۋدان بولدى ما، جوق الدە، تورەنىڭ شولتاڭداعان قامشىسى تيدىمە، ايتەۋىر بالىمنىڭ ەكى كوزىنە بىردەي اق تۇسەدى. جالعاننىڭ شىراعىنداي جانارىنان ايىرىلىپ، اياق جولىن تاۋىپ ءجۇرۋ مۇڭ بولادى.
بالىمدى ارۋ كەزىندە قادىرلەي الماعان تورە، ەندى كوزىنە اق ءتۇسىپ، كىرىپتار بولعاندا تىپتەن كەرەكسىز ەتەدى. اقىرى، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە، توتىداي تارانتىپ الىپ كەلگەن بالىمدى توقىمداي سۇيرەتىپ، توركىنىنە اپارىپ تاستايدى. وسىدان كەيىن بالىم ءومىر بويى تاعدىرىنا نالىپ، تاڭىرىگە مۇڭىن شاعىپ وتەدى. كوكىرەگىنەن نەبىر زارلى اندەر اقتارىلىپ، توڭىرەگىنە «سوقىر قىزدىڭ ءانى» دەپ تارالىپ جاتادى.
بۇل ونەردىڭ سارىنى، ءان مەن كۇيگە قۇلاعى تۇرىك جۇرەتىن ديناعا دا جەتىپ جاتادى. ءبىراق «سوقىر قىزدىڭ» ءبىر كەزدەگى، اۋىل-ايماقتى اۋزىنا قاراتقان بالىم ەكەنىن بىلمەيدى. «ياپىر-اي، ءانى قانداي مۇڭدى ەدى، سازى قانداي ەستى ەدى» دەپ، تاڭ قالىپ جۇرەدى.
ءبىر كۇنى اۋىل-ايماقتىڭ ادەتتەگىدەي باس قوسۋىندا دينا سىرتتاي ىنتىعىپ جۇرگەن «سوقىر قىزدىڭ» ءوزىن كورەدى. مۇندايدا سىرتتاي مۇسىركەپ قويا سالاتىن دينا ما، باقىتسىز بەيباقتىڭ كوڭىلىن اۋلاۋ ءۇشىن جانىنا بارىپ، قولىن الىپ، كۇيىن تارتىپ، سىرلاسادى. اڭگىمە ۇستىندە «سوقىر قىزدىڭ» باياعى بالىم قىز ەكەنىن بىلەدى. مۇنان سوڭ دينا تىپتەن تەبىرەنىپ، ءوز باسىنا تۇسكەن ناۋبەتتەي كۇيزەلەدى.
ارينە، قانشا تەبىرەنىپ، كۇيزەلگەنمەن كۇيرەكتىككە سالىنۋ دينانىڭ تابيعاتىندا جوق. سول جەردە ەسىن جيىپ، بويىن بەكىتىپ، زامانداس قۇربىسى بالىمعا ءتىل قاتادى: «بالىم، شۇكىرلىك ەتكەنىڭ ءجون، اتا-اناڭنىڭ الپەشتەگەن بۇلب ۇلى بولىپ ءوسىپ ەدىڭ، ەندى، مىنە حالقىڭنىڭ ارداقتاعان بۇلب ۇلى بولىپ ءجۇرسىڭ»، — دەيدى. جاي عانا سوزبەن جۇباتىپ قويمايدى، كەيىن بالىمعا ارناپ «بۇلبۇل» اتتى كۇي شىعارادى.
You Might Also Like
-
كەنجە سۇيىكتى قىزى دينانى ۇزاتقاندا قىزىنىڭ باسقا جاساۋلارىنا قوسا، ءۇش بولىسقا اتى شىققان، «قاراقاسقا» دەگەن جۇيرىك ات بەرەدى. كەنجە سياقتى، نۇرالىنىڭ اتقا قۇمارلىعى بولماسا دا، اتاسىنى...
