بۇيىمدى ءورۋ. بىلەزىك بۇيىمىن ءورۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۇيىمدى ءورۋ. بىلەزىك بۇيىمىن ءورۋ
وسى ساباقتا قول جەتكىزىلەتىن وقۋ ماقساتتارى (وقۋ باعدارلاماسىنا سىلتەمە): 5. 2. 3. 2 - ءتۇرلى ماتەريالداردان (توقىما، تابيعي جانە جاساندى) قاراپايىم بىلەزىك بۇيىم ورىنداۋ.
5. 2. 3. 4 - شىعارماشىلىق جۇمىستار مەن بۇيىمدار دايىنداۋ ۇدەرىسىندە قازاقتىڭ ۇلتتىق مادەنيەت ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ.
5. 2. 6. 1 - قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسىن قاداعالاپ، ونىڭ ماڭىزدىلىعىن سەزىنە جانە دەمونستراسيالاي وتىرىپ، ماتەريالدار مەن قۇرالداردى قولدانۋ.
ءپانارالىق بايلانىستار: زەرتتەۋ بارىسىندا تەوريالىق بىلىمدەرىن گەوگرافيا، گەومەتريا، تاريح، ەكونوميكا، دۇنيەتانۋ، سىزۋ، ماتەماتيكا پاندەرىمەن جانە ونەرمەن بايلانىستىرۋ.
اكت قولدانۋ داعدىلارى: وقۋشىلاردىڭ جەكە ىزدەنىس جۇمىستار جۇرگىزۋ داعدىسىن دامىتۋ.
دالەلدەمەلەر مەن دايەكتەمەلەر كەلتىرۋدە ناقتى مالىمەتتەردى سالىستىرا ءبىلۋ.
باستاپقى ءبىلىم: ەسكە ءتۇسىرۋ، قايتالاۋ. پانگە قاتىستى تەرمينولوگيا
وتكەن تاپسىرمالاردى ەسكە ءتۇسىرۋ.
ساباقتىڭ باسى 1 كەزەڭ
قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى ساندىك قولدانبالى ونەر تۇرلەرى. (بۇيىمداردى ءورۋ)
(تج)
(جۇپ. ج)
(مك) الدىڭعى ساباقتا وقۋشىلار ءورۋ تەحنيكاسىندا ورىندالاتىن بۇيىمنىڭ نوبايى مەن سۇلباسىن ورىنداعان.
«بىلەزىك» ءسوزىنىڭ شىعۋ توركىنى – بىلەك پەن جۇزىك ءسوز تىركەستەرىنەن قۇرالعان نەمەسە ونى بىلەككە سالىنعان جۇزىك دەۋگە دە بولادى. ونى قىز - كەلىنشەكتەر دە، ورتا جاستاعى ايەلدەر مەن ۇلكەندەر دە سالادى. بىلەزىك كوبىنە كۇمىستەن، كەيدە تازا التىننان دا جاسالادى. تەك كۇمىستەن سوعىلعان بىلەزىكتەردىڭ ءوزى قازاقستاننىڭ ءار وڭىرىندە ءار ءتۇرلى بولادى. جەرگىلىكتى وزگەشەلىكتەر ونىڭ جاسالۋ، اشەكەيلەۋ تاسىلىنەن دە، كولەمىنەن دە، سىرتقى مۇسىنىنەن دە بايقالادى.
بىلەزىك بۋىن اۋرۋلارىنىڭ الدىن الادى، قولدىڭ تازالىعىن كۇشەيتەدى، جىن - پەرىلەردى قۋادى دەگەن ۇعىم حالىق اراسىندا كەڭىنەن تارالعان. ەڭ ماڭىزدىسى – بىلەزىك ادام بويىنداعى كۇش - قۋاتتى ساقتايدى. قازاق بالە - جالا ايەلدىڭ قۇلاعى، شاشى ارقىلى كىرسە، كۇش - قۋاتى بىرتىندەپ الاقان ارقىلى سىرتقا شىعادى دەگەن سەنىم قالىپتاسقان، سوندىقتان اجەلەر سوڭعى كۇش - قۋاتىنان ايىرىلۋدان قورقىپ، بىلەزىگىن قولىنان تاستامايتىن بولعان. بىلەزىكتەگى ورنەكتەردىڭ مانىمەن قوسا، كوپ حالىق ۇعىمىندا قالىپتاسقانداي، قورعانىش قاسيەتكە يە سيقىرلىق كۇشى بار دەپ سانالادى. سوندىقتان وزگە دە تۇمارلارمەن بىرگە بالانىڭ بىلەگىنە اق - قارا، قىزىل - كوك كوزمونشاق تىزبەگىن تاعۋ ءداستۇرى وسى ۋاقىتقا دەيىن ساقتالعان.
ءار ءتۇرلى تۇستەر ادام ومىرىندە باستى ءرول وينايدى، ءبىراق كۇندەلىكتى ومىردە ءبىز ونى بايقامايمىز. تۇستەر ارقىلى كوڭىلىڭىزدى كوتەرۋگە دە، دەنساۋلىعىڭىزدى دا تۇزەتۋىڭىزگە بولادى. اركىمنىڭ ءوزىنىڭ سۇيىكتى ءتۇسى بولادى، ول تۇستەر ءسىز تۋرالى بارلىق سىردى اشىپ قويادى
نەگىزگى تۇستەرگە توقتالساق:
اق ءتۇس - تازالىق سيمۆولى. بۇل ءتۇس ادام ەنەرگياسىنىڭ تازالانۋىنا ءوز اسەرىن تيگىزەدى. اق ءتۇس تاڭدايتىندار، ادەتتە، جيناقى، ادال نيەتتى ادامدار بولىپ تابىلادى. كوپ جاعدايدا ولار تالاپ قويا بىلەدى. اق ءتۇس قاراڭعى جەرلەرگە جارىق بەرىپ تۇرادى، جانداندىرا تۇسەدى. ەگەر ءوزىڭىزدى مەيىرىمدى، رەتتى، تازا ادام ەتىپ كورسەتكىڭىز كەلسە، ءاردايىم اق ءتۇستى كيىم ساتىپ الۋعا تىرىسىڭىز.
قىزىل ءتۇس - ومىرلىك ەنەرگيا ءتۇسى. ادامنىڭ ومىرگە دەگەن تالپىنىسىن كۇشەيتەدى، ادام اعزاسىنداعى قان اينالىم جۇيەسىن جاقسارتادى.. تابيعاتتا ادامدار قىزىل ءتۇستى قاراما - قارسى جىنىس وكىلدەرىن وزدەرىنە كوڭىل اۋدارتۋ ءۇشىن قولدانادى /ەر ادامدار ايەلدەردى، ايەلدەر ەرلەردى/. بۇل ءتۇستى تاڭدايتىن ادامدار كۇشتى، قايسار بولىپ كەلەدى. كەي جاعدايدا كەك قايتارۋى دا مۇمكىن. ادەتتە، بۇل ءتۇس اشىق مىنەزدى ادامدارعا ءتان.
سارعىش ءتۇس - بوستاندىقتى قاجەت ەتەتىن ءتۇس. ادامداردىڭ بايقالمايتىن قابىلەتتەرىن ارتتىرادى. دەپرەسسيا، قورقىنىش بيلەپ جۇرگەن ادامداردىڭ كوڭىل - كۇيىن جايلاندىرادى. سارعىش ءتۇس كيگەن ادامدار وركوكىرەك، تاۋەلسىز بولىپ كەلەدى. ءاردايىم تانىمال بولۋعا ۇمتىلادى. بۇل ءتۇستى ادامدار كوپ كەلىپ كەتەتىن، ارالاساتىن ورتادا قولدانعان ءجون. بۇنداي جەردە ادامدار ءبىر - بىرىنە اشىق، مەيىرىمدى بولادى. ەگەر ءاردايىم، كوڭىلدى، جاس كورىنگىڭىز كەلسە، سارعىش ءتۇستى كيىم ساتىپ الۋعا دۇكەنگە جۇگىرىڭىز.
بۇيىمدى ءورۋ. بىلەزىك بۇيىمىن ءورۋ. جۇكتەۋ
وسى ساباقتا قول جەتكىزىلەتىن وقۋ ماقساتتارى (وقۋ باعدارلاماسىنا سىلتەمە): 5. 2. 3. 2 - ءتۇرلى ماتەريالداردان (توقىما، تابيعي جانە جاساندى) قاراپايىم بىلەزىك بۇيىم ورىنداۋ.
5. 2. 3. 4 - شىعارماشىلىق جۇمىستار مەن بۇيىمدار دايىنداۋ ۇدەرىسىندە قازاقتىڭ ۇلتتىق مادەنيەت ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ.
5. 2. 6. 1 - قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسىن قاداعالاپ، ونىڭ ماڭىزدىلىعىن سەزىنە جانە دەمونستراسيالاي وتىرىپ، ماتەريالدار مەن قۇرالداردى قولدانۋ.
ءپانارالىق بايلانىستار: زەرتتەۋ بارىسىندا تەوريالىق بىلىمدەرىن گەوگرافيا، گەومەتريا، تاريح، ەكونوميكا، دۇنيەتانۋ، سىزۋ، ماتەماتيكا پاندەرىمەن جانە ونەرمەن بايلانىستىرۋ.
اكت قولدانۋ داعدىلارى: وقۋشىلاردىڭ جەكە ىزدەنىس جۇمىستار جۇرگىزۋ داعدىسىن دامىتۋ.
دالەلدەمەلەر مەن دايەكتەمەلەر كەلتىرۋدە ناقتى مالىمەتتەردى سالىستىرا ءبىلۋ.
باستاپقى ءبىلىم: ەسكە ءتۇسىرۋ، قايتالاۋ. پانگە قاتىستى تەرمينولوگيا
وتكەن تاپسىرمالاردى ەسكە ءتۇسىرۋ.
ساباقتىڭ باسى 1 كەزەڭ
قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى ساندىك قولدانبالى ونەر تۇرلەرى. (بۇيىمداردى ءورۋ)
(تج)
(جۇپ. ج)
(مك) الدىڭعى ساباقتا وقۋشىلار ءورۋ تەحنيكاسىندا ورىندالاتىن بۇيىمنىڭ نوبايى مەن سۇلباسىن ورىنداعان.
«بىلەزىك» ءسوزىنىڭ شىعۋ توركىنى – بىلەك پەن جۇزىك ءسوز تىركەستەرىنەن قۇرالعان نەمەسە ونى بىلەككە سالىنعان جۇزىك دەۋگە دە بولادى. ونى قىز - كەلىنشەكتەر دە، ورتا جاستاعى ايەلدەر مەن ۇلكەندەر دە سالادى. بىلەزىك كوبىنە كۇمىستەن، كەيدە تازا التىننان دا جاسالادى. تەك كۇمىستەن سوعىلعان بىلەزىكتەردىڭ ءوزى قازاقستاننىڭ ءار وڭىرىندە ءار ءتۇرلى بولادى. جەرگىلىكتى وزگەشەلىكتەر ونىڭ جاسالۋ، اشەكەيلەۋ تاسىلىنەن دە، كولەمىنەن دە، سىرتقى مۇسىنىنەن دە بايقالادى.
بىلەزىك بۋىن اۋرۋلارىنىڭ الدىن الادى، قولدىڭ تازالىعىن كۇشەيتەدى، جىن - پەرىلەردى قۋادى دەگەن ۇعىم حالىق اراسىندا كەڭىنەن تارالعان. ەڭ ماڭىزدىسى – بىلەزىك ادام بويىنداعى كۇش - قۋاتتى ساقتايدى. قازاق بالە - جالا ايەلدىڭ قۇلاعى، شاشى ارقىلى كىرسە، كۇش - قۋاتى بىرتىندەپ الاقان ارقىلى سىرتقا شىعادى دەگەن سەنىم قالىپتاسقان، سوندىقتان اجەلەر سوڭعى كۇش - قۋاتىنان ايىرىلۋدان قورقىپ، بىلەزىگىن قولىنان تاستامايتىن بولعان. بىلەزىكتەگى ورنەكتەردىڭ مانىمەن قوسا، كوپ حالىق ۇعىمىندا قالىپتاسقانداي، قورعانىش قاسيەتكە يە سيقىرلىق كۇشى بار دەپ سانالادى. سوندىقتان وزگە دە تۇمارلارمەن بىرگە بالانىڭ بىلەگىنە اق - قارا، قىزىل - كوك كوزمونشاق تىزبەگىن تاعۋ ءداستۇرى وسى ۋاقىتقا دەيىن ساقتالعان.
ءار ءتۇرلى تۇستەر ادام ومىرىندە باستى ءرول وينايدى، ءبىراق كۇندەلىكتى ومىردە ءبىز ونى بايقامايمىز. تۇستەر ارقىلى كوڭىلىڭىزدى كوتەرۋگە دە، دەنساۋلىعىڭىزدى دا تۇزەتۋىڭىزگە بولادى. اركىمنىڭ ءوزىنىڭ سۇيىكتى ءتۇسى بولادى، ول تۇستەر ءسىز تۋرالى بارلىق سىردى اشىپ قويادى
نەگىزگى تۇستەرگە توقتالساق:
اق ءتۇس - تازالىق سيمۆولى. بۇل ءتۇس ادام ەنەرگياسىنىڭ تازالانۋىنا ءوز اسەرىن تيگىزەدى. اق ءتۇس تاڭدايتىندار، ادەتتە، جيناقى، ادال نيەتتى ادامدار بولىپ تابىلادى. كوپ جاعدايدا ولار تالاپ قويا بىلەدى. اق ءتۇس قاراڭعى جەرلەرگە جارىق بەرىپ تۇرادى، جانداندىرا تۇسەدى. ەگەر ءوزىڭىزدى مەيىرىمدى، رەتتى، تازا ادام ەتىپ كورسەتكىڭىز كەلسە، ءاردايىم اق ءتۇستى كيىم ساتىپ الۋعا تىرىسىڭىز.
قىزىل ءتۇس - ومىرلىك ەنەرگيا ءتۇسى. ادامنىڭ ومىرگە دەگەن تالپىنىسىن كۇشەيتەدى، ادام اعزاسىنداعى قان اينالىم جۇيەسىن جاقسارتادى.. تابيعاتتا ادامدار قىزىل ءتۇستى قاراما - قارسى جىنىس وكىلدەرىن وزدەرىنە كوڭىل اۋدارتۋ ءۇشىن قولدانادى /ەر ادامدار ايەلدەردى، ايەلدەر ەرلەردى/. بۇل ءتۇستى تاڭدايتىن ادامدار كۇشتى، قايسار بولىپ كەلەدى. كەي جاعدايدا كەك قايتارۋى دا مۇمكىن. ادەتتە، بۇل ءتۇس اشىق مىنەزدى ادامدارعا ءتان.
سارعىش ءتۇس - بوستاندىقتى قاجەت ەتەتىن ءتۇس. ادامداردىڭ بايقالمايتىن قابىلەتتەرىن ارتتىرادى. دەپرەسسيا، قورقىنىش بيلەپ جۇرگەن ادامداردىڭ كوڭىل - كۇيىن جايلاندىرادى. سارعىش ءتۇس كيگەن ادامدار وركوكىرەك، تاۋەلسىز بولىپ كەلەدى. ءاردايىم تانىمال بولۋعا ۇمتىلادى. بۇل ءتۇستى ادامدار كوپ كەلىپ كەتەتىن، ارالاساتىن ورتادا قولدانعان ءجون. بۇنداي جەردە ادامدار ءبىر - بىرىنە اشىق، مەيىرىمدى بولادى. ەگەر ءاردايىم، كوڭىلدى، جاس كورىنگىڭىز كەلسە، سارعىش ءتۇستى كيىم ساتىپ الۋعا دۇكەنگە جۇگىرىڭىز.
بۇيىمدى ءورۋ. بىلەزىك بۇيىمىن ءورۋ. جۇكتەۋ
You Might Also Like
