Cءابيت مۇقانوۆتىڭ "سۇلۋشاش" پوەماسى
ادەبيەت. 11 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: س. مۇقانوۆتىڭ «سۇلۋشاش» پوەماسىنداعى وبرازدار جۇيەسى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا پوەمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىن مەڭگەرتە وتىرىپ، وبرازدار جۇيەسىنە نازار اۋدارتۋ.
مىندەتى: ا) بىلىمدىلىك: پوەمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىن مەڭگەرتۋ ارقىلى اقىننىڭ ءتىل شەبەرلىگىنە نازار اۋدارتۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: ادەبي سويلەۋ تىلدەرىن دامىتىپ، وي – ورىستەرىن كەڭەيتۋ شىعارماشىلىققا جەتەلەۋ، ماتىنمەن جۇمىس تۇرلەرىنە جاتتىقتىرۋ.
ۆ) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردى ءوز ويىن اشىق ايتۋعا، كوركەمدەپ ەركىن سويلەۋگە، مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ.
ءتيپى: ىسكەرلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ
ءتۇرى: دامىتا وقىتۋ ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ.
كورنەكىلىگى: تابليسا.
ادىستەرى: سۇراق - جاۋاپ، مانەرلەپ وقىتۋ، تالداۋ، پىكىرتالاس.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. / توپقا ءبولۋ، باعالاۋ بارىسىن ءتۇسىندىرۋ/
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. « سۇلۋشاش» پوەماسى قانداي ماسەلەنى كوتەرىپ وتىر؟
2. پوەمانىڭ وقيعاسى كىمدەردىڭ توڭىرەگىندە قۇرالعان؟
3.« سۇلۋشاش» پوەماسىنا ۇقساس پوەمالاردى اتا /«قالقامان - مامىر»، «قامار سۇلۋ»، «قىز جىبەك»، «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ»، «ەڭلىك - كەبەك»/
ءىىى. ساباقتى دامىتۋ: «سۇلۋشاش» - ولەڭمەن جازىلعان رومان دەپ جازىلسىن»- دەپتى س. مۇقانوۆ. پوەمانىڭ بار وقيعاسى التاي مەن سۇلۋشاشتىڭ توڭىرەگىندە قۇرىلعان. ياعني، وسى ەكى جاستىڭ سۇيىسپەنشىلىگى، ءبىر - بىرىنە ماحابباتى جىرلانادى. تراگەديا سۇلۋشاشتى التايدان ايىرۋدان باستالادى. ەكەۋىنىڭ البىرت سەزىمدەرىن فەودالدىق قارا كۇش اياققا تاپتاپ جانىشتايدى. سۇيگەنىنەن ايىرادى. اقىرىندا قۋعىن - سۇرگىن كورگەن التاي مەن سۇلۋشاش قايعىدان قۇسا بولىپ، ازاپتا ولەدى.
شىعارما حالىقتىق «سۇلۋشاش» ەپوسىنىڭ نەگىزىندە جازىلعان. سەبەبى ءسابيت مۇقانوۆ كىشكەنتايىنان حالىق ەپوستارىن جاتتاپ وسكەن. بۇلاي دەپ ايتاتىن بولساق، نەگىزگى كەيىپكەر سۇلۋشاشتىڭ ءپروتوتيپى ماريام ەكەنىن دالەلدەۋ قيىنعا سوعادى. ءبىراق س. مۇقانوۆ ەپوس جەلىسىنە سۇيەنە وتىرىپ، كەيىپكەرلەردى ءوزى ارالاسىپ جۇرگەن ورتادان الىپ سۋرەتتەپ، بەينەلەيدى.
يدەياسى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتىڭ جاستاردىڭ باس بوستاندىعىنا بوگەت بولۋى.
تاقىرىبى تاريح شىندىعى مەن ماحاببات شىندىعى
ماتىنمەن جۇمىس: 1. التاي مەن سۇلۋشاشتىڭ كەزدەسكەن تۇسىن وقى
2. التاي ءان سالعانداعى تابيعات كورىنىسى
3. كۇيەۋدىڭ ۇرىن كەلەر ساتىندە اۋا - رايى قالاي قۇبىلدى؟
قىسقاشا مىنەزدەمە بەر:
1 - توپ: سۇلۋشاش
2 - توپ: قايسار
3 - توپ: التاي
كەسپە قاعازى:
1 - وقۋشىعا: قانداي كاسىپ سۋرەتتەلگەن؟
جەلىدە ءجۇر ساۋىنشى كونەك ءىلىپ،
كەۋدەسى اشىق شىنتاقتان تۇگەل جەڭى...
ءپىسىلدى كۇرت - كۇرت ەتىپ قارا سابا،
داۋسىنا جاڭعىرىقتى ميداي دالا.
يىندەپ سابا - سابا جيعان ىركىت
اسىلىپ جەر وشاقتا قاينادى قۇرت...
2 - وقۋشىعا: التاي مەن قايسار قانداي كاسىپپەن اينالىسادى؟
قازىرگى تاڭدا سول كاسىپپەن تەڭ دەپ قاي ماماندىقتى اتار ەدىڭ؟
ساباقتى بەكىتۋ:
1.
2. ءۇش جاستىڭ تاعدىرى
التايدىڭ ءولىمى قانداي وي سالدى؟ (قازىرگى زامانمەن سالىستىرۋ)
3. پروتوتيپ دەگەن نە؟
«سۇلۋشاشتى» سەنىڭ التىن شاشىڭا ارنادىم، ءماريام»
س. مۇقانوۆ
ساباقتى قورىتۋ. «مەن ماڭعاز التايدى قۇلدىڭ بالاسى، ءومىرى كىسى ەسىگىندە مەحنات كورگەن باتىراق ەتتىم. قۇلدىڭ بالاسىنا عاشىق سۇلۋشاش سۇيىكتىسىمەن ەلگە سىيماي، تاعى تاۋعا بارىپ پانالاعان بولىپ شىقتى. قايسار، ەرمەكتەردى جانىمنان قوستىم دا، سيۋجەت قۇردىم»،- دەيدى س. مۇقانوۆ
ۇيگە تاپسىرما: شىعارماداعى ادەت – عۇرىپتاردى جازىپ كەلۋ
باعالاۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: س. مۇقانوۆتىڭ «سۇلۋشاش» پوەماسىنداعى وبرازدار جۇيەسى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا پوەمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىن مەڭگەرتە وتىرىپ، وبرازدار جۇيەسىنە نازار اۋدارتۋ.
مىندەتى: ا) بىلىمدىلىك: پوەمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىمىن مەڭگەرتۋ ارقىلى اقىننىڭ ءتىل شەبەرلىگىنە نازار اۋدارتۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: ادەبي سويلەۋ تىلدەرىن دامىتىپ، وي – ورىستەرىن كەڭەيتۋ شىعارماشىلىققا جەتەلەۋ، ماتىنمەن جۇمىس تۇرلەرىنە جاتتىقتىرۋ.
ۆ) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردى ءوز ويىن اشىق ايتۋعا، كوركەمدەپ ەركىن سويلەۋگە، مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ.
ءتيپى: ىسكەرلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ
ءتۇرى: دامىتا وقىتۋ ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ.
كورنەكىلىگى: تابليسا.
ادىستەرى: سۇراق - جاۋاپ، مانەرلەپ وقىتۋ، تالداۋ، پىكىرتالاس.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. / توپقا ءبولۋ، باعالاۋ بارىسىن ءتۇسىندىرۋ/
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. « سۇلۋشاش» پوەماسى قانداي ماسەلەنى كوتەرىپ وتىر؟
2. پوەمانىڭ وقيعاسى كىمدەردىڭ توڭىرەگىندە قۇرالعان؟
3.« سۇلۋشاش» پوەماسىنا ۇقساس پوەمالاردى اتا /«قالقامان - مامىر»، «قامار سۇلۋ»، «قىز جىبەك»، «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ»، «ەڭلىك - كەبەك»/
ءىىى. ساباقتى دامىتۋ: «سۇلۋشاش» - ولەڭمەن جازىلعان رومان دەپ جازىلسىن»- دەپتى س. مۇقانوۆ. پوەمانىڭ بار وقيعاسى التاي مەن سۇلۋشاشتىڭ توڭىرەگىندە قۇرىلعان. ياعني، وسى ەكى جاستىڭ سۇيىسپەنشىلىگى، ءبىر - بىرىنە ماحابباتى جىرلانادى. تراگەديا سۇلۋشاشتى التايدان ايىرۋدان باستالادى. ەكەۋىنىڭ البىرت سەزىمدەرىن فەودالدىق قارا كۇش اياققا تاپتاپ جانىشتايدى. سۇيگەنىنەن ايىرادى. اقىرىندا قۋعىن - سۇرگىن كورگەن التاي مەن سۇلۋشاش قايعىدان قۇسا بولىپ، ازاپتا ولەدى.
شىعارما حالىقتىق «سۇلۋشاش» ەپوسىنىڭ نەگىزىندە جازىلعان. سەبەبى ءسابيت مۇقانوۆ كىشكەنتايىنان حالىق ەپوستارىن جاتتاپ وسكەن. بۇلاي دەپ ايتاتىن بولساق، نەگىزگى كەيىپكەر سۇلۋشاشتىڭ ءپروتوتيپى ماريام ەكەنىن دالەلدەۋ قيىنعا سوعادى. ءبىراق س. مۇقانوۆ ەپوس جەلىسىنە سۇيەنە وتىرىپ، كەيىپكەرلەردى ءوزى ارالاسىپ جۇرگەن ورتادان الىپ سۋرەتتەپ، بەينەلەيدى.
يدەياسى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتىڭ جاستاردىڭ باس بوستاندىعىنا بوگەت بولۋى.
تاقىرىبى تاريح شىندىعى مەن ماحاببات شىندىعى
ماتىنمەن جۇمىس: 1. التاي مەن سۇلۋشاشتىڭ كەزدەسكەن تۇسىن وقى
2. التاي ءان سالعانداعى تابيعات كورىنىسى
3. كۇيەۋدىڭ ۇرىن كەلەر ساتىندە اۋا - رايى قالاي قۇبىلدى؟
قىسقاشا مىنەزدەمە بەر:
1 - توپ: سۇلۋشاش
2 - توپ: قايسار
3 - توپ: التاي
كەسپە قاعازى:
1 - وقۋشىعا: قانداي كاسىپ سۋرەتتەلگەن؟
جەلىدە ءجۇر ساۋىنشى كونەك ءىلىپ،
كەۋدەسى اشىق شىنتاقتان تۇگەل جەڭى...
ءپىسىلدى كۇرت - كۇرت ەتىپ قارا سابا،
داۋسىنا جاڭعىرىقتى ميداي دالا.
يىندەپ سابا - سابا جيعان ىركىت
اسىلىپ جەر وشاقتا قاينادى قۇرت...
2 - وقۋشىعا: التاي مەن قايسار قانداي كاسىپپەن اينالىسادى؟
قازىرگى تاڭدا سول كاسىپپەن تەڭ دەپ قاي ماماندىقتى اتار ەدىڭ؟
ساباقتى بەكىتۋ:
1.
2. ءۇش جاستىڭ تاعدىرى
التايدىڭ ءولىمى قانداي وي سالدى؟ (قازىرگى زامانمەن سالىستىرۋ)
3. پروتوتيپ دەگەن نە؟
«سۇلۋشاشتى» سەنىڭ التىن شاشىڭا ارنادىم، ءماريام»
س. مۇقانوۆ
ساباقتى قورىتۋ. «مەن ماڭعاز التايدى قۇلدىڭ بالاسى، ءومىرى كىسى ەسىگىندە مەحنات كورگەن باتىراق ەتتىم. قۇلدىڭ بالاسىنا عاشىق سۇلۋشاش سۇيىكتىسىمەن ەلگە سىيماي، تاعى تاۋعا بارىپ پانالاعان بولىپ شىقتى. قايسار، ەرمەكتەردى جانىمنان قوستىم دا، سيۋجەت قۇردىم»،- دەيدى س. مۇقانوۆ
ۇيگە تاپسىرما: شىعارماداعى ادەت – عۇرىپتاردى جازىپ كەلۋ
باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ماقساتى: بالالارعا ۋاقىتتى باعدارلاي ءبىلۋدى ۇيرەتە وتىرىپ، كۇندىز ءتۇن تۋرالى جالپى تۇسىنىك بەرۋ. تابيعاتتىڭ تىلسىم قۇبىلىسىن كوز الدىنا ەلەستەتە وتىرىپ، سەزىنۋگە جانە قارىم - قاتىناس مادەنيەتىنە ءتا...
