دىبىس جانە ءارىپ
قازاق ءتىلى 2 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دىبىس جانە ءارىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. دىبىستار جانە ارىپتەردى، ي، ي، ۋ ارىپتەرىنىڭ جازىلۋى تۋرالى العان ءبىلىم، بىلىكتەرىن قايتالاۋ؛ يا، يۋ دىبىستارىنىڭ قوسارلى دىبىس ەكەنىن جانە جازىلۋىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
2. ءار ءتۇرلى تاپسىرمالار ورىنداتۋ ارقىلى وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋ. سوزدىك قورىن، كورۋ زەيىنىن جانە ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ؛
3. توپپەن جۇمىستار ارقىلى ۇيىمشىلدىققا، ءبىرىن - ءبىرى تىڭداي بىلۋگە، تابيعاتتى ايالاۋعا، ۇلكەندەردى سىيلاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ، وي قوزعاۋ، ءتۇسىندىرۋ
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، اعىلشىن ءتىلى، دۇنيەتانۋ، ءوزىن - ءوزى تانۋ
كورنەكىلىگى: سەمانتيكالىق كارتا، سلايد،
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
490 - جاتتىعۋ
ۋ قانداي دىبىس؟
داۋىستىدان سوڭ جانە ءسوز باسىندا داۋىستىدان بۇرىن كەلگەن ۋ دىبىسى داۋىسسىز دىبىس بولادى.
داۋىسسىز دىبىستان سوڭ ءسوز باسىندا داۋىسسىزدان بۇرىن كەلگەن ۋ دىبىسى داۋىستى دىبىس بولادى.
سەمانتيكالىق كارتا
الدىمىزدان اياجان مەن ەلدوس شىعىپ: بالالار، سانداردىڭ قۇپياسى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلۋ ءۇشىن ءبىلىمپاز اتايعا ساندار اپارا جاتقانبىز. الدىمىزدان مىستان كەمپىر شىقتى دا، ءبىر ساندى ۇرلاپ اكەتتى ەندى سونى تابۋعا بارا جاتىرمىز. كومەكتەسەسىڭدەر مە؟
مىستان كەمپىر: اۋەلى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
وي قوزعاۋ
دىبىس دەگەنىمىز نە؟ /ءتىلدىڭ دىبىستاۋ مۇشەلەرى ارقىلى ايتىلىپ، قۇلاقپەن ەستىلەتى ءۇن دىبىس دەپ اتالادى/
ءارىپ دەگەنىمىز نە؟
/جازۋ تىلىندە بەلگىلەيتىن شارتتى بەلگى ءارىپ دەپ اتالادى/
دەمەك، دىبىستى ايتامىز جانە ەستيمىز ال ءارىپتى جازامىز جانە كورەمىز.
داۋىستار نەشەگە بولىنەدى؟/داۋىستى، داۋىسسىز/
داۋىستى دىبىس قالاي جاسالادى؟
اۋا – وكپەدەن كەدەرگىسىز شىعىپ، ۇننەن عانا تۇراتىن دىبىستاردى داۋىستى دىبىستار دەيمىز.
داۋىسسىز دىبىس قالاي جاسالادى؟
ايتقاندا اۋا كەدەرگىگە ۇشىراپ شىعاتىن دىبىستار داۋىسسىز دىبىستار دەپ اتالادى.
ارىپتەر جيىنتىعى قالاي اتالادى؟
الفاۆيت
اعىلشىن تىلىندە قانشا ءارىپ بار؟
26
نەشەۋى داۋىستى دىبىس؟ داۋىستى دىبىستاردى اتا.
6 A، E، I، O، U، Y
نەشەۋى داۋىسسىز دىبىس؟
20
ءىىى. ماعىنانى تانىتۋ.
ءتۇسىندىرۋ
سبر /ەلەكتروندى وقۋلىق/ №4066 ساباق
ايۋدا بار
تيىندە جوق
ويۋدا بار
تۇيىندە جوق (يۋ ءارپى)
يا، يۋ ارىپتەرى ادەتتە دىبىستاردىڭ قوسىندىسىن بىلدىرەدى.
يا قانداي دىبىس؟
يا - قوسارلى داۋىستى دىبىس.
يا ءارپى قانداي دىبىستاردان قۇرالعان؟
يا ءارپى يا دىبىستارىنان قۇرالعان.
سوزدە يا دىبىستارى ەستىلگەنىمەن، جازۋدا ولاردىڭ ورنىنا يا ءارپى جازىلادى.
يۋ قوسارلى، داۋىستى دىبىس.
- يۋ ءارپى قانداي دىبىستاردان قۇرالعان؟
سوزدە يۋ دىبىستارى ەستىلگەنىمەن، جازۋدا ولاردىڭ ورنىنا يۋ ءارپى جازىلادى.
ەسكەرتۋ!
ي+ۋ ەستىلۋى بويىنشا كەي سوزدەر سولاي جازىلادى. مىسالى: ميۋا - وسىمدىك، كەيۋانا - جاسى ۇلعايعان، كارى، قارت ماعىنالارىن بىلدىرەدى. ايۋان – جابايى اڭدار، حايۋان.
ءىۇ. تاقتامەن جۇمىس
كوركەم جازۋ
يۋ يۋ يا يا
494 - جاتتىعۋ سوزدەردى كوشىرىپ جاز.
ايۋ، ويۋشى، كوركەيۋ، پياز، زيان، ميا./يۋ، يا/
• يۋ، يا ارىپتەرى قانداي دىبىستاردىڭ ورنىنا جۇمسالعان؟
495 - جاتتىعۋ
ورنى اۋىستىرىلىپ بەرىلگەن سوزدەردەن سويلەم قۇراپ جاز.
اكەم ءشوپ مايالادى. كوكتەمدە وزەن سۋى مولايادى. ع - ۇياڭ، داۋىسسىز دىبىس. ءاليا - وزات وقۋشى.
• يا ءارپى قاي دىبىستاردىڭ ورنىنا جازىلىپ تۇرعانىن ايت.
• يا ءارپىنىڭ الدىنان كەلگەن داۋىستىنىڭ استىن سىز.
ءۇ.«مىقتى بولساڭ، تاۋىپ كور» ويىنى
شارتى: دىبىس سانى مەن ءارپى سانى بىردەي سوزدەردى سول باعانعا، بىردەي ەمەستەردى وڭ باعانعا جاز.
كەپتەر، قيا، دالا، كىتاپ، اياز، تاياق، جول، ءسابىز، قويان، شايان، بالىق، ويۋ، قيۋ.
496 - جاتتىعۋ
قاي سوزدەرگە ۋ ءارپىن قوسقاندا يۋ بولادى؟ سول سوزدەردى كوشىرىپ جاز.
جيۋ، ءتۇس، كيۋ، ۇمتىل، ءۇيۋ، قويۋ، جايۋ، تالپىن.
ەسكەرتۋ!
سوزدەگى ي ارپىنەن سوڭ ۋ جازىلمايدى، يۋ جازىلادى: كيۋ، قيۋ، جيۋ
ءۇى. توپتىق جۇمىس
1 توپ كريپتوگرامما. قازاقستان
مۇندا توپقا كريپتوگرامما بەرىلەدى. بەرىلگەن توپ وزدەرىنە ەڭ كوپ ءسوز تاۋىپ جازادى.
قاراعاندى وبلىسى، جاڭاارقا اۋدانى،
№ 132 ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
تولەۋتايەۆا اياگوز سەرىكباي قىزى
دىبىس جانە ءارىپ جۇكتەۋ
دىبىس جانە ءارىپ سلايدتى جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دىبىس جانە ءارىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. دىبىستار جانە ارىپتەردى، ي، ي، ۋ ارىپتەرىنىڭ جازىلۋى تۋرالى العان ءبىلىم، بىلىكتەرىن قايتالاۋ؛ يا، يۋ دىبىستارىنىڭ قوسارلى دىبىس ەكەنىن جانە جازىلۋىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
2. ءار ءتۇرلى تاپسىرمالار ورىنداتۋ ارقىلى وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋ. سوزدىك قورىن، كورۋ زەيىنىن جانە ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ؛
3. توپپەن جۇمىستار ارقىلى ۇيىمشىلدىققا، ءبىرىن - ءبىرى تىڭداي بىلۋگە، تابيعاتتى ايالاۋعا، ۇلكەندەردى سىيلاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ، وي قوزعاۋ، ءتۇسىندىرۋ
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، اعىلشىن ءتىلى، دۇنيەتانۋ، ءوزىن - ءوزى تانۋ
كورنەكىلىگى: سەمانتيكالىق كارتا، سلايد،
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
490 - جاتتىعۋ
ۋ قانداي دىبىس؟
داۋىستىدان سوڭ جانە ءسوز باسىندا داۋىستىدان بۇرىن كەلگەن ۋ دىبىسى داۋىسسىز دىبىس بولادى.
داۋىسسىز دىبىستان سوڭ ءسوز باسىندا داۋىسسىزدان بۇرىن كەلگەن ۋ دىبىسى داۋىستى دىبىس بولادى.
سەمانتيكالىق كارتا
الدىمىزدان اياجان مەن ەلدوس شىعىپ: بالالار، سانداردىڭ قۇپياسى تۋرالى تەرەڭىرەك ءبىلۋ ءۇشىن ءبىلىمپاز اتايعا ساندار اپارا جاتقانبىز. الدىمىزدان مىستان كەمپىر شىقتى دا، ءبىر ساندى ۇرلاپ اكەتتى ەندى سونى تابۋعا بارا جاتىرمىز. كومەكتەسەسىڭدەر مە؟
مىستان كەمپىر: اۋەلى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
وي قوزعاۋ
دىبىس دەگەنىمىز نە؟ /ءتىلدىڭ دىبىستاۋ مۇشەلەرى ارقىلى ايتىلىپ، قۇلاقپەن ەستىلەتى ءۇن دىبىس دەپ اتالادى/
ءارىپ دەگەنىمىز نە؟
/جازۋ تىلىندە بەلگىلەيتىن شارتتى بەلگى ءارىپ دەپ اتالادى/
دەمەك، دىبىستى ايتامىز جانە ەستيمىز ال ءارىپتى جازامىز جانە كورەمىز.
داۋىستار نەشەگە بولىنەدى؟/داۋىستى، داۋىسسىز/
داۋىستى دىبىس قالاي جاسالادى؟
اۋا – وكپەدەن كەدەرگىسىز شىعىپ، ۇننەن عانا تۇراتىن دىبىستاردى داۋىستى دىبىستار دەيمىز.
داۋىسسىز دىبىس قالاي جاسالادى؟
ايتقاندا اۋا كەدەرگىگە ۇشىراپ شىعاتىن دىبىستار داۋىسسىز دىبىستار دەپ اتالادى.
ارىپتەر جيىنتىعى قالاي اتالادى؟
الفاۆيت
اعىلشىن تىلىندە قانشا ءارىپ بار؟
26
نەشەۋى داۋىستى دىبىس؟ داۋىستى دىبىستاردى اتا.
6 A، E، I، O، U، Y
نەشەۋى داۋىسسىز دىبىس؟
20
ءىىى. ماعىنانى تانىتۋ.
ءتۇسىندىرۋ
سبر /ەلەكتروندى وقۋلىق/ №4066 ساباق
ايۋدا بار
تيىندە جوق
ويۋدا بار
تۇيىندە جوق (يۋ ءارپى)
يا، يۋ ارىپتەرى ادەتتە دىبىستاردىڭ قوسىندىسىن بىلدىرەدى.
يا قانداي دىبىس؟
يا - قوسارلى داۋىستى دىبىس.
يا ءارپى قانداي دىبىستاردان قۇرالعان؟
يا ءارپى يا دىبىستارىنان قۇرالعان.
سوزدە يا دىبىستارى ەستىلگەنىمەن، جازۋدا ولاردىڭ ورنىنا يا ءارپى جازىلادى.
يۋ قوسارلى، داۋىستى دىبىس.
- يۋ ءارپى قانداي دىبىستاردان قۇرالعان؟
سوزدە يۋ دىبىستارى ەستىلگەنىمەن، جازۋدا ولاردىڭ ورنىنا يۋ ءارپى جازىلادى.
ەسكەرتۋ!
ي+ۋ ەستىلۋى بويىنشا كەي سوزدەر سولاي جازىلادى. مىسالى: ميۋا - وسىمدىك، كەيۋانا - جاسى ۇلعايعان، كارى، قارت ماعىنالارىن بىلدىرەدى. ايۋان – جابايى اڭدار، حايۋان.
ءىۇ. تاقتامەن جۇمىس
كوركەم جازۋ
يۋ يۋ يا يا
494 - جاتتىعۋ سوزدەردى كوشىرىپ جاز.
ايۋ، ويۋشى، كوركەيۋ، پياز، زيان، ميا./يۋ، يا/
• يۋ، يا ارىپتەرى قانداي دىبىستاردىڭ ورنىنا جۇمسالعان؟
495 - جاتتىعۋ
ورنى اۋىستىرىلىپ بەرىلگەن سوزدەردەن سويلەم قۇراپ جاز.
اكەم ءشوپ مايالادى. كوكتەمدە وزەن سۋى مولايادى. ع - ۇياڭ، داۋىسسىز دىبىس. ءاليا - وزات وقۋشى.
• يا ءارپى قاي دىبىستاردىڭ ورنىنا جازىلىپ تۇرعانىن ايت.
• يا ءارپىنىڭ الدىنان كەلگەن داۋىستىنىڭ استىن سىز.
ءۇ.«مىقتى بولساڭ، تاۋىپ كور» ويىنى
شارتى: دىبىس سانى مەن ءارپى سانى بىردەي سوزدەردى سول باعانعا، بىردەي ەمەستەردى وڭ باعانعا جاز.
كەپتەر، قيا، دالا، كىتاپ، اياز، تاياق، جول، ءسابىز، قويان، شايان، بالىق، ويۋ، قيۋ.
496 - جاتتىعۋ
قاي سوزدەرگە ۋ ءارپىن قوسقاندا يۋ بولادى؟ سول سوزدەردى كوشىرىپ جاز.
جيۋ، ءتۇس، كيۋ، ۇمتىل، ءۇيۋ، قويۋ، جايۋ، تالپىن.
ەسكەرتۋ!
سوزدەگى ي ارپىنەن سوڭ ۋ جازىلمايدى، يۋ جازىلادى: كيۋ، قيۋ، جيۋ
ءۇى. توپتىق جۇمىس
1 توپ كريپتوگرامما. قازاقستان
مۇندا توپقا كريپتوگرامما بەرىلەدى. بەرىلگەن توپ وزدەرىنە ەڭ كوپ ءسوز تاۋىپ جازادى.
قاراعاندى وبلىسى، جاڭاارقا اۋدانى،
№ 132 ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
تولەۋتايەۆا اياگوز سەرىكباي قىزى
دىبىس جانە ءارىپ جۇكتەۋ
دىبىس جانە ءارىپ سلايدتى جۇكتەۋ