InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: دىبىس جانە ارىپتەر
ساباقتىڭ ماقساتى: 1 بىلىمدىلىگى: دىبىس پەن ءارىپ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2. دامىتۋشىلىعى: سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساتۋ ارقىلى اقىل - ويىن دامىتۋ، سويلەم قۇراتۋ ارقىلى سوزدىك قورىن مولايتۋ.
3. تاربيەلىگى: توپتىق جۇمىستا ءبىر - بىرىنە كومەكتەسۋگە ۇيرەتۋ. جازۋعا قولدارىن جاتتىقتىرۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، ۇيىمداستىرىلعان وقۋ - ءىس ارەكەتى: ساۋات اشۋ
كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ.
كورنەكى قۇرالدار: سيۋجەتتى سۋرەتتەر، ويىنشىقتار، كەسپە ارىپتەر.

ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
پسيحوجاتتىعۋ: «كۇلىمدەيىك».
- بالالار ادام جانىنىڭ، جۇرەگىنىڭ كىلتى ءبىزدىڭ ەزۋىمىزدە. ەگەر ءبىز ۇنەمى دوستارىمىزعا، اتا - انامىزعا، اپايلارعا كۇلىمدەپ، جادىراپ كوڭىلدى جۇرسەك ءبىز مەيىرىمدى، اقىلدى بولىپ وسەمىز. جان - جاعىمىزعا كۇلكى سىيلايىق.
ولاي بولسا كەل، بالالار كۇلەيىك!
كەل بالالار كۇلەيىك،
كۇلكىمەنەن تۇلەيىك
قاباق شىتقان نە كەرەك
كۇلىپ ءومىر سۇرەيىك!
- بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز وتە ەرەكشە. ساباققا دەگەن ىنتامىزدى كوتەرەيىك.

جاتتىعۋ «ءبىز بايسالدىمىز»
ءبىز بايسالدىمىز،
مۇقيات تىڭدايمىز،
ەستە ساقتايمىز،
بوگەت جاسامايمىز،
ساباقتا وتكەندى، ءاردايىم قايتالايمىز!
- بالالار بۇل نەنىڭ دىبىسى؟
تاڭعاجايىپ كەزەڭ. توپقا قوناق كەلەدى. (مۋزىكامەن كىرەدى)
سالەمەتسىڭدەر مە بالالار بۇل دايارلىق تاپ پا؟
مەن وتە قىزىقتى ارىپتەر الەمىنەن كەلدىم. مەن دىبىستار الەمىنىڭ حانشايىمىمىن. مەن سەندەرگە ءوز الەمىم جايلى ايتىپ بەرەيىن.
الدەقانداي پاتشالىقتا ەمەس، الدەقانداي مەملەكەتتە ەمەس، تۋرا ءوزىڭنىڭ اۋزىڭنىڭ ىشىندە دىبىستار تۇرىپ جاتىر، ال ولاردىڭ ءۇيى مىنە قانداي ادەمى.
(اۋىزدى كورسەتشى، اشا عوي قانە). ءۇيدىڭ توبەسى بار. ەدەن تومەنگى تاڭداي، ەسىك ەرىندەر. ەسىك بەكەم بولۋ ءۇشىن سۇيەك شارباقتار دا بار. ءبارى جاقسى بولار ەدى، ءبىراق ءۇيدىڭ شىندە اشۋلى ايداحار كىرىپ الىپتى. الايدا كەيبىر دىبىستار ەمىن - ەركىن ءوتىپ كەتەدى جانە ولار قىزىل كيىم كيىپ الىپتى. ال باسقا دىبىستاردىڭ. جولىنا كەدەرگى جاساپتى. ەسىكتى جاۋىپ الادى نەمەسە قورشاۋدى قويىپ قويادى. ولار ەمىن ەركىن شىعا المايدى سوندىقتان كوك كويلەك كيىپتى.
مەن جايلى نە بىلەسىڭدەر؟
- ءسوز، سويلەم، دىبىس، داۋىستى، داۋىسسىز دىبىس جايلى بالالار ايتادى.
مەنىڭ الەمىم جايلى بىلدىڭدەر ەندى مەن سەندەرمەن قوشتاسايىن. سەندەرگە قىزىقتى تاپسىرمالار بار سولاردى ورىنداساڭدار سەندەردى سىيلىقتار كۇتىپ تۇر. ساۋ بولىڭدار!

1. جۇمباق
بۇل نە؟ سيىر.
قاي دىبىستان باستالىپ تۇر؟ (س)
س ي ى ر سوزىندە قانشا دىبىس قانشا ءارىپ بار؟ 4 ءارىپ 4 دىبىس سيىر ءسوزىن بۋىنعا ءبولۋ. سي - ىر ەكى بۋىن. قانشا داۋىستى دىبىس بولسا سونشا بۋىن بولادى ءسوزدىڭ ەستىلۋىنە قاراي بىرنەشە بولىككە بولۋگە بولادى. ونى بۋىنعا ءبولۋ دەپ اتايمىز..
(تاقتاعا ءبىر بالا باسقا ب - ر ورنىندا تەكشەلەرمەن جازادى )
قانشا داۋىستى دىبىس، قانشا داۋىسسىز دىبىس. ولاردى
ەكى داۋىستى، ول ي جانە ى دىبىستارى. ول ۇيتكەنى سوزىلىپ اندەتىپ كەدەرگىگە ۇشىراماي ايتىلادى. قىزىل تەكشەمەن بەلگىلەيمىز.
س، ر - داۋىسسىز ۇيتكەنى قىسىلىپ كەدەرگىگە ۇشىراپ دىبىستاۋعا كەلمەيدى.
سيىر بۇل ءسوز.
سيىر قانداي بولادى؟
الا بۇل دا ءسوز. ەندى ەكى ءسوزدى بايلانىستىرايىق. الا سيىر. بۇل ەندى سويلەم بولادى.
سويلەم سوزدەردەن قۇرالادى. ول تياناقتى ويدى بىلدىرەدى. ونى مىناداي سىزبا تۇرىندە بەرەمىز. تەكشەمەن سويلەمدى جازۋ.(تاقتادا)
سويلەم ارقىلى ادام ءوز ويىن كورگەنىن تۇسىندىرەدى. سويلەمدەگى سوزدەر ءبىر بىرىنەن بولەك جازىلادى.
سويلەمنىڭ ءبىرىنشى ءسوزى باس ارىپپەن بەرىلەدى. سويلەم سوڭىندا.!؟ بەلگىسى قويىلادى.

2. بالالار كوزىمىزدى جۇمىپ ەشتەمەنى كورمەسەك تە مەنىڭ داۋىسىمدى، ءيتتىڭ ءۇرۋى، ماشينانىڭ گۇرىلىن ەستيسىڭدەر. (تاسپادان تىڭداتۋ) بۇلار دىبىستار.
ولاردى كوزبەن كورمەگەنمەن قۇلاقپەن ەستيسىڭ. ول اردى ەستيمىز، ايتامىز.
دىبىستار ارىپپەن تاڭبالانىپ جازىلادى.

3. ديداكتيكالىق ويىن «قاي دىبىستان باستالادى» سۋرەتتەگى زاتتىڭ قاي دىبىستان باستالعانىن تابادى.

4. بۋىنۇيقاستار:
را - را - را – ۇشىپ ءجۇر ارا؛ ار - ار - ار – دالا تولى قار؛ ىر - ىر - ىر – ءۇيدىڭ سىرتىندا قىر؛ رى - رى - رى – جاپىراقتار سارى؛ ءىر - ءىر - ءىر – ءۇستى – باسى كىر؛

5. ك. ەرەشوۆتىڭ «الا بۇزاۋ» اتتى اڭگىمەسىن وقىپ بەرۋ.
ەسكەندىر كۇندە الا بۇزاۋىنا ءسۇت بەرىپ ءجۇرىپ، كوكوراي شوپكە جايىپ، قامقورلىق جاساپ ءجۇردى. ءبىر كۇنى الا بۇزاۋ توعايدا جۇرگەن مالعا قوسىلىپ كەتتى. ەسكەندىر بۇزاۋىن ىزدەپ توعايعا كەلدى. ءبىر كەزدە قاتتى جەل سوقتى. جەل سوققاندا قانداي دىبىستار شىعادى؟ جەل ۋلەيدى. ۋ - ۋ - ۋ
جەلدىڭ اسەرىنەن اعاشتاردىڭ جاپىراعى شۋلايدى.
قانداي دىبىستار ەستىلەدى؟ ش - ش - ش
توعايدا ءجۇرۋ وتە قيىن بولدى.
ماسا ىزىڭداپ، مازاسىن الادى. ز - ز - ز
ەسكەندىر قاسىنا ەرىپ كەلگەن ءاقتوستىڭ ىرىلداعان دىبىسىن ەستىدى. ر - ر - ر
ەسكەندىر اينالاسىنا قارادى. ءشوپ اراسىندا باسىن كوتەرىپ، اقتوسكە قاراپ ايبات تۇرىپ تۇرعان جىلاندى بايقادى.
جىلان اقتوسكە قاراپ ىسىلداپ تۇر ەكەن. س - س - س
جىلاندى كورگەن ەسكەندىر قورىققانىنان ءوسىپ تۇرعان ەمەن تۇبىنە قاراي شەگىنەدى. ىجىلداعان دىبىستى قۇلاعى شالادى. ول ەمەننىڭ بۇتاعىنا ورنالاسقان ارانىڭ ۇياسىن كورەدى. ىجىلداعان ارالار - ج - ج - ج.
ەسكەندىر الا بۇزاۋىن شاقىرادى.- كانە بالالار، بۇزاۋىن شاقىرۋعا كومەكتەسەيىكشى: اۋقاۋ - اۋقاۋ!
جاقىن جەردەن بۇزاۋىن ۇيىنە ايداپ قايتتى.
بالالار، سوندا ءبىز ءارتۇرلى دىبىستار ەستىدىك، ءبىز دىبىستى قايتەمىز؟

6. سەرگىتۋ ءساتى. مەن دىبىستاردى داۋىستاپ ايتامىن، ال سەن « ا» دىبىسىن ەستىگەندە الاقانىڭدى شاپالاقتا. ەستىگەندە اياعىڭدى تىپىرلات ت. س. س قيمىلدار
و - و - و - ۋ - ۋ - ۋ - ا - ا - ا - ە - ە - ە - ى - ى - ى ا - ا - ا - ت – ت - ت - م - م - م ا - ا - يا - يا - ءو - ا - ە

7. منەموجولدار ارقىلى بالالارعا مازمۇنىن ايتقىزۋ.
8. سۋرەت بويىنشا سويلەم قۇراستىر. تەكشەمەن سويلەم جازۋ.

9. سوزدىك ويىن «قاراما – قارسى سوزدەر»
مەن «جوعارى» دەسەم، سەن........ مەن «بيىك»دەسەم، سەن.....
مەن «توبە» دەسەم، سەن....... مەن «اۋىل» دەسەم، سەن......
مەن «ۇلكەن» دەسەم، سەن..... مەن «قۇرعاق» دەسەم، سەن.....
مەن «الىس» دەسە، سەن.....

10. رەبۋس شەشۋ
11. داپتەرمەن جۇمىس ۇلگى بويىنشا جازۋ.
سونىمەن بالالار، ءسوز دىبىستاردان قۇرالادى، دىبىستاردى ايتامىز، ەستيمىز
دىبىستار ارىپپەن تاڭبالانىپ جازىلادى، ارىپتەردى كورەمىز، وقيمىز، جازامىز.

12. كىم جىلدام؟ لوگيكالىق ويىن
مۇزدى قالا نەدەن جاسالعان؟ (مۇزدان). كىتاپ نەدەن جاسالعان؟ (قاعازدان)
ورماندا نە كوپ؟ (اعاش). اناسى قىزىن ۇيگە شاقىردى كىم ۇيدە؟ (اناسى)

قورىتىندى: «ءوز كوڭىل – كۇيىڭدى سال»
راحمەت ايتىپ سىزدەرگە، كۇلكىمىزدى سىيلايىق.
كورىسكەنشە كۇن جاقسى، امان ەسەن بولايىق!

باتىس قازاقستان وبلىسى، اقجايىق اۋدانى، سارمان اۋىلى
سارمان باستاۋىش جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى شۋپانوۆا ايناگۋل ماكسيم قىزى