ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋ جانە ونىڭ گرافيگى 8-سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋ جانە ونىڭ گرافيگى
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وتكەن فۋنكسيالار مەن گرافيكتەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، فۋنكسيانى تەڭدەۋگە اينالدىرۋ جانە گرافيك - تەڭدەۋدىڭ شەشىمدەرىنىڭ گەومەتريالىق ورنى بولاتىنىنا كوز جەتكىزۋ.
تاربيەلىك: پارابولالاردى سوعىس تەحنيكاسىندا، كوسموس يگەرۋدە جانە قۇرىلىستا قولدانۋ – عىلىمنىڭ قاينار كوزى تابيعات دالەلدەيتىندىگىن كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق: بىلەتىن ءبىلىم داعدىلارىن سانادا جاڭعىرتۋ ارقىلى جاڭا ماتەريالدى ويلاۋ داعدىسىن دامىتا وتىرىپ مەڭگەرۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: پروبلەمالىق ءادىس
كورنەكىلىگى: سلايدتار، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.
ساباقتىڭ قۇرىلىمى:
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
II. ساباققا كىرىسپە - وتكەن ماتەريالدارعا شولۋ
III. نەگىزگى ءبولىم
IV. بەكىتۋ
V. ۇيگە تاپسىرما
VI. باعالاۋ
VII. قورىتىندىلاۋ
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
1. 1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى: وقۋشىلارمەن تانىسۋ، تۇگەندەۋ، قۇرالدارىن (سىزعىش، سيركۋل، قارىنداشتارىن تەكسەرۋ)
2. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
- وقۋشىلار بيىل قاي ەلدە وليمپيادا ءجۇرىپ جاتىر؟
- سوچيدە
- ەندەشە، بۇگىن ساباعىمىزدى كىشىگىرىم وليمپيادا ۇيىمداستىرايىق. ارامىزدا وليمپيادا جەڭىمپازى جۇرگەن شىعار. سول وقۋشىنى انىقتايىق. ويىندى باستاۋعا كەلىسەمىز بە؟
- وليمپيادانىڭ ەمبلەماسىن بىلەمىز بە؟
- بەس ساقينادان تۇرادى.
- وسى بەس ساقيناداعى ۇپايلار سانىن ءار تۋر بويىنشا جينايمىز. باعالاۋ بەتشەسىنەن ۇپاي سانى بويىنشا باعانى ەسەپتەيمىز.
باعالاۋ مەجەسى:
"3" - 40 - 60
"4" - 61 - 70
"5" - 71 -...
• I تۋر.
كۆادرات فۋنكسيا تاراۋىن اياقتاپ وتىرمىز. جالپى وسى كۇنگە دەيىن قانداي فۋنكسيالارمەن تانىستىڭدار. سايكەستەندىرۋ تەستى:
ا) ۋ = √ح؛ ۆ) ۋ=kx؛ ە) ۋ = ح3؛
ب) ۋ =ح2؛ گ) ۋ=k/ح؛
كىلتى: 1) ب 2) ا 3) س 4) د 5) ە
• II تۋر.
بىلگەنىمىزدى دالىرەك ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن مىناداي ماتەماتيكالىق ديكتانت جازايىق:
1. ۋ = x2+3
2. y = - x2 - 1
3. y = (ح - 4) 2 + 4
3. جاڭا ساباققا ەنۋ:
- وسى فۋنكسيالاردىڭ گرافيگىن قالاي سالدىق؟
- گرافيك دەگەن نە؟
- y= f(ح) - فۋنكسياسىن قاناعاتتاندىراتىن ساندار جۇبىنىڭ گەومەتريالىق ورنى.
ۋ= ح2+4 فۋنكسياسىنىڭ گرافيگىنە (0؛ 4) نۇكتەسى ءتيىستى، (1؛ 4) نۇكتەسى ءتيىستى ەمەس. ولاي بولسا، فۋنكسيا دەپ قاراستىرعاندا ءبىز نەشە اينىمالىمەن جۇمىس جاساعانبىز؟
- ەكى اينىمالىمەن؛
- گرافيكتى جاساپ تۇرعان نۇكتەلەر وسى تەڭدەۋدىڭ شەشىمى بولاتىن ساندار جۇبىنىڭ گەومەتريالىق ورنى ەكەن.
ولاي بولسا، ۋ=x2 - دەگەنىمىز ۋ - x2=0 - تەڭدەۋى دەۋگە بولادى ەكەن.
y=ax+ۆ ax+ۆ - ۋ=0 تەڭدەۋى.
ح - كە تاۋەلدى ۋ - ءتى ورنەكتەيتىن فۋنكسيانى - ح پەن ۋ اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر دەپ تە قاراستىرۋعا بولادى.
3. جاڭا ساباق: سونىمەن جاڭا تاقىرىپتى داپتەرىمىزگە جازايىق:
ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋ جانە ونىڭ گرافيگى.
y=ax2 - تەڭدەۋى y - ax2=0
y=ax2+ۆح+س - اح2+ۆح+س=0
y=ax - ءتۇزۋ - I دارەجەلى
y=ax2 - پارابولا - II دارەجەلى
ۋ2+ح2 = r2 تۇيىق قيسىق - III دارەجەلى
ولاي بولسا، اينىمالى دارەجەسى بايلانىستى ەكەن. وقۋلىقتى اشىپ، تاقىرىپتىڭ ەكىنشى ابزاسىن وقيىق.
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋ دەگەنىمىز نە؟
- ەكى اينىمالى اراسىنداعى تاۋەلدىلىكتى كورسەتەتىن فۋنكسيا.
ولاي بولسا، ونىڭ شەشىمى – ءبىر سان ەمەس، 2 سان ەمەس، شەكسىز كوپ. ول سانداردىڭ گەومەتريالىق ورنى گرافيك قۇرايدى.
ۋ2+ح2 = 0، ۋ2+ح2 = - 4 تەڭدەۋلەرىنىڭ گرافيكتىك بەينەسى قانداي فيگۋرا بولادى؟
- نۇكتە، گرافيكتىك بەينەسى جوق.
- تەڭدەۋدىڭ تۇرىنە قاراپ گرافيگى ءتۇزۋ مە، قيسىق پا، ۇزىك قيسىق پا، تۇيىق قيسىق پا، اجىراتۋعا بولا ما؟
№27 سۋرەت كورسەتىلەدى.
اتموسفەرادا سىرت كەڭىستىكتە 11كم/س جىلدامدىقپەن قوزعالعان دەنەنىڭ قوزعالىس سىزىعى (تراەكتورياسى) پارابولا بولادى. اۆتوموبيل فاراسى، پروجەكتەر، تەلەسكوپ تارەلكەسى پارابولويد ءپىشىندى. تابيعات بەرىكتىككە، اسەمدىككە بەيىمدەلگىش، سوندىقتان ونداي فورمالار تابيعاتتا ءجيى كەزدەسەدى. سوعىس تەحنيكاسىندا، قۇرىلىستا، اسپالى كوپىرلەر قۇرىلىسىندا قولدانىلادى.
4. بەكىتۋ سۇراقتارى
• III تۋر
№ 410 ەسەپتىڭ 5 - ەۋىن ورىندايمىز.
1. كىلتى: 1) 2
2) 1
3) 4
4) 2
5) 4
• IV تۋر
№ 412 ەسەپتىڭ 5پۋنكتىن ورىندايمىز.
جاۋابى اۋىزشا وقىلادى: 1) شەڭبەر
2) ءتۇزۋ
3) پارابولا
4) گيپەربولا
5) شەڭبەر
- ساباعىمىزدى قورىتىندىلاپ جىبەرەيىك:
- سونىمەن ءبىز نە بىلدىك؟
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋدىڭ نەشە شەشىمى بولۋى مۇمكىن؟
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋدىڭ شەشىمدەرىنىڭ گەومەتريالىق ورنىن نە دەپ اتايمىز؟
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋدىڭ گرافيگىنىڭ ءتۇزۋ، قيسىق بولۋى نەگە بايلانىستى؟
5. ۇيگە تاپسىرما:
6. باعالاۋ
7. قورىتىندىلاۋ: وليمپيادا جەڭىمپازىن انىقتاۋ، ماراپاتتاۋ. جاقسى ساباق ءۇشىن راحمەت ايتۋ.
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وتكەن فۋنكسيالار مەن گرافيكتەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، فۋنكسيانى تەڭدەۋگە اينالدىرۋ جانە گرافيك - تەڭدەۋدىڭ شەشىمدەرىنىڭ گەومەتريالىق ورنى بولاتىنىنا كوز جەتكىزۋ.
تاربيەلىك: پارابولالاردى سوعىس تەحنيكاسىندا، كوسموس يگەرۋدە جانە قۇرىلىستا قولدانۋ – عىلىمنىڭ قاينار كوزى تابيعات دالەلدەيتىندىگىن كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق: بىلەتىن ءبىلىم داعدىلارىن سانادا جاڭعىرتۋ ارقىلى جاڭا ماتەريالدى ويلاۋ داعدىسىن دامىتا وتىرىپ مەڭگەرۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: پروبلەمالىق ءادىس
كورنەكىلىگى: سلايدتار، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.
ساباقتىڭ قۇرىلىمى:
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
II. ساباققا كىرىسپە - وتكەن ماتەريالدارعا شولۋ
III. نەگىزگى ءبولىم
IV. بەكىتۋ
V. ۇيگە تاپسىرما
VI. باعالاۋ
VII. قورىتىندىلاۋ
ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
1. 1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى: وقۋشىلارمەن تانىسۋ، تۇگەندەۋ، قۇرالدارىن (سىزعىش، سيركۋل، قارىنداشتارىن تەكسەرۋ)
2. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
- وقۋشىلار بيىل قاي ەلدە وليمپيادا ءجۇرىپ جاتىر؟
- سوچيدە
- ەندەشە، بۇگىن ساباعىمىزدى كىشىگىرىم وليمپيادا ۇيىمداستىرايىق. ارامىزدا وليمپيادا جەڭىمپازى جۇرگەن شىعار. سول وقۋشىنى انىقتايىق. ويىندى باستاۋعا كەلىسەمىز بە؟
- وليمپيادانىڭ ەمبلەماسىن بىلەمىز بە؟
- بەس ساقينادان تۇرادى.
- وسى بەس ساقيناداعى ۇپايلار سانىن ءار تۋر بويىنشا جينايمىز. باعالاۋ بەتشەسىنەن ۇپاي سانى بويىنشا باعانى ەسەپتەيمىز.
باعالاۋ مەجەسى:
"3" - 40 - 60
"4" - 61 - 70
"5" - 71 -...
• I تۋر.
كۆادرات فۋنكسيا تاراۋىن اياقتاپ وتىرمىز. جالپى وسى كۇنگە دەيىن قانداي فۋنكسيالارمەن تانىستىڭدار. سايكەستەندىرۋ تەستى:
ا) ۋ = √ح؛ ۆ) ۋ=kx؛ ە) ۋ = ح3؛
ب) ۋ =ح2؛ گ) ۋ=k/ح؛
كىلتى: 1) ب 2) ا 3) س 4) د 5) ە
• II تۋر.
بىلگەنىمىزدى دالىرەك ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن مىناداي ماتەماتيكالىق ديكتانت جازايىق:
1. ۋ = x2+3
2. y = - x2 - 1
3. y = (ح - 4) 2 + 4
3. جاڭا ساباققا ەنۋ:
- وسى فۋنكسيالاردىڭ گرافيگىن قالاي سالدىق؟
- گرافيك دەگەن نە؟
- y= f(ح) - فۋنكسياسىن قاناعاتتاندىراتىن ساندار جۇبىنىڭ گەومەتريالىق ورنى.
ۋ= ح2+4 فۋنكسياسىنىڭ گرافيگىنە (0؛ 4) نۇكتەسى ءتيىستى، (1؛ 4) نۇكتەسى ءتيىستى ەمەس. ولاي بولسا، فۋنكسيا دەپ قاراستىرعاندا ءبىز نەشە اينىمالىمەن جۇمىس جاساعانبىز؟
- ەكى اينىمالىمەن؛
- گرافيكتى جاساپ تۇرعان نۇكتەلەر وسى تەڭدەۋدىڭ شەشىمى بولاتىن ساندار جۇبىنىڭ گەومەتريالىق ورنى ەكەن.
ولاي بولسا، ۋ=x2 - دەگەنىمىز ۋ - x2=0 - تەڭدەۋى دەۋگە بولادى ەكەن.
y=ax+ۆ ax+ۆ - ۋ=0 تەڭدەۋى.
ح - كە تاۋەلدى ۋ - ءتى ورنەكتەيتىن فۋنكسيانى - ح پەن ۋ اينىمالىسى بار تەڭدەۋلەر دەپ تە قاراستىرۋعا بولادى.
3. جاڭا ساباق: سونىمەن جاڭا تاقىرىپتى داپتەرىمىزگە جازايىق:
ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋ جانە ونىڭ گرافيگى.
y=ax2 - تەڭدەۋى y - ax2=0
y=ax2+ۆح+س - اح2+ۆح+س=0
y=ax - ءتۇزۋ - I دارەجەلى
y=ax2 - پارابولا - II دارەجەلى
ۋ2+ح2 = r2 تۇيىق قيسىق - III دارەجەلى
ولاي بولسا، اينىمالى دارەجەسى بايلانىستى ەكەن. وقۋلىقتى اشىپ، تاقىرىپتىڭ ەكىنشى ابزاسىن وقيىق.
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋ دەگەنىمىز نە؟
- ەكى اينىمالى اراسىنداعى تاۋەلدىلىكتى كورسەتەتىن فۋنكسيا.
ولاي بولسا، ونىڭ شەشىمى – ءبىر سان ەمەس، 2 سان ەمەس، شەكسىز كوپ. ول سانداردىڭ گەومەتريالىق ورنى گرافيك قۇرايدى.
ۋ2+ح2 = 0، ۋ2+ح2 = - 4 تەڭدەۋلەرىنىڭ گرافيكتىك بەينەسى قانداي فيگۋرا بولادى؟
- نۇكتە، گرافيكتىك بەينەسى جوق.
- تەڭدەۋدىڭ تۇرىنە قاراپ گرافيگى ءتۇزۋ مە، قيسىق پا، ۇزىك قيسىق پا، تۇيىق قيسىق پا، اجىراتۋعا بولا ما؟
№27 سۋرەت كورسەتىلەدى.
اتموسفەرادا سىرت كەڭىستىكتە 11كم/س جىلدامدىقپەن قوزعالعان دەنەنىڭ قوزعالىس سىزىعى (تراەكتورياسى) پارابولا بولادى. اۆتوموبيل فاراسى، پروجەكتەر، تەلەسكوپ تارەلكەسى پارابولويد ءپىشىندى. تابيعات بەرىكتىككە، اسەمدىككە بەيىمدەلگىش، سوندىقتان ونداي فورمالار تابيعاتتا ءجيى كەزدەسەدى. سوعىس تەحنيكاسىندا، قۇرىلىستا، اسپالى كوپىرلەر قۇرىلىسىندا قولدانىلادى.
4. بەكىتۋ سۇراقتارى
• III تۋر
№ 410 ەسەپتىڭ 5 - ەۋىن ورىندايمىز.
1. كىلتى: 1) 2
2) 1
3) 4
4) 2
5) 4
• IV تۋر
№ 412 ەسەپتىڭ 5پۋنكتىن ورىندايمىز.
جاۋابى اۋىزشا وقىلادى: 1) شەڭبەر
2) ءتۇزۋ
3) پارابولا
4) گيپەربولا
5) شەڭبەر
- ساباعىمىزدى قورىتىندىلاپ جىبەرەيىك:
- سونىمەن ءبىز نە بىلدىك؟
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋدىڭ نەشە شەشىمى بولۋى مۇمكىن؟
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋدىڭ شەشىمدەرىنىڭ گەومەتريالىق ورنىن نە دەپ اتايمىز؟
- ەكى اينىمالىسى بار تەڭدەۋدىڭ گرافيگىنىڭ ءتۇزۋ، قيسىق بولۋى نەگە بايلانىستى؟
5. ۇيگە تاپسىرما:
6. باعالاۋ
7. قورىتىندىلاۋ: وليمپيادا جەڭىمپازىن انىقتاۋ، ماراپاتتاۋ. جاقسى ساباق ءۇشىن راحمەت ايتۋ.
You Might Also Like
