ەكولوگيا – ەل تاعدىرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەكولوگيا – ەل تاعدىرى.
ماقساتى: ەكولوگيا ءىلىمىنىڭ نەگىزگى قاعيدالارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، بىلىمدىلىكە، سالاۋاتتىلىققا جانە تاربيەلىككە ءمان بەرىپ، ەلىمىزدىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋعا جانە وزىندىك ۇلەس قوسۋعا شاقىرۋ.
ساباق ءتۇرى: سايىس ساباق.
1 - جۇرگىزۋشى. ۇل.
ەلباسىمىز ن. ءا. ن “قازاقستان – 2030” ستراتەگيالىق دامۋ باعدارلاماسىنداعى حالقىنا جولداۋىندا“قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، حال - اقۋالى جاقسى بولۋى ءتيىس” دەپ اتاپ كەتكەن بولاتىن. بولاشاق قازاقستاننىڭ جاستارى سالاۋاتتى دا تاربيەلى، اۋاسى تازا، كوك جەلەكتى دامىعان ەلدە تۇرۋ كەرەك. سول باعدارلامانى نەگىزگە الا وتىرىپ، 8سىنىپتار اراسىندا ەكولوگيا ەل تاعدىرى اتتى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
2 - جۇرگىزۋشى. قىز
“ءاربىر جامانشىلىقتىڭ جاعاسىندا تۇرىپ، ادامنىڭ ادامدىعىن بۇزاتىن جامانشىلىقتان بويىن جيناقتاۋ، بۇل ادامعا نۇر بولادى” دەپ ايتىلعانداي، قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن اۋرۋلار دۇنيە ءجۇزىنىڭ حالقىن الاڭداتىپ وتىرعان عالامدىق ماسەلە، سوندىقتان ءاربىر ادام وسىنى بىلسە مۇنىڭ الدىن الۋعا بولادى.
ەكولوگيا بوتەن ءسوز، ءبىر تۋعانىڭ ءبىراق تا.
بىلگەنگە بۇل كوسەم ءسوز، ماڭگى قالار قۇلاقتا.
ەكو، دەگەن - ءۇي، وتان
ەجەلدەن - اق گرەكشە،
ءسوز پاتشاسىن ۇناتام جۇرەگىمە گۇل ەكسە.
بىزشە عىلىم - لوگيا، تۇتقاسى بار الەمنىڭ،
ونسىز مەكەن، جوق ۇيا، جوق كيەسى ولكەنىڭ.
“ ءوز ءۇي - ولەڭ توسەگىڭ” تابيعات بولىپ قالادى،
وعان ايتقان كەسەگىن ءوز باسىندى جارادى.
1 - جۇرگىزۋشى. ۇل
شۋ از با ءقازىر،
شاڭ از با؟
بارىنە سونىڭ الاڭمىن.
دۇڭكيگەن اناۋ “كامازدار”-
دينوزاۆرى دالانىڭ.
كوگالعا كىلەم توسەيتىن،
قاپ - قارا اسفالت توسەدىك.
دانالىق قولى سىزعانشا
دالانىڭ شاڭىن ءبىر قاقتىق.
سۋ تاپپاي ءجۇرىپ ءبىز قانشا
باتپاقتى قولدان قۇرعاتتىق
1 - ءبولىم ءار توپ ءوزىن ورتاعا كەلىپ تانىستىرادى
1 - جۇرگىزۋشى
تابيعاتتىڭ تارىلتپايىق
ءمولدىر كاۋسار تىنىسىن
پاك تابيعات، ءار جۇرەكتىڭ
تامىلجىعان جارىسىڭ
2 - جۇرگىزۋشى
ەي، ازامات! اقىلعا سال
قاتىگەزدىك جاساما
ءوزىڭ - داعى سودان تۋدىڭ
تابيعاتتىڭ ۇلىسىڭ
2 - ءبولىم وي مارجان ءبولىمى. عىلىمي جوبا
3 - ءبولىم وي ءبولىسۋ ءبولىمى. فاست - فۋد ونىمدەرىنىڭ دەنساۋلىققا اسەرى
جۇمباقتار
ادام مەن جانۋاردان بولىنەدى
وسىمدىكتىن تورىنا ىلىنەدى (سو2)
ول بولماسا اسىڭنىڭ ءدامى كىرمەس
كىم بار ەكەن ورتادا ونى بىلمەس (NaCl)
4 - ءبولىم مەنىڭ ونەرىم ءبولىمى. ءوز ونەرى
5 - ءبولىم سۇراق - جاۋاپ ءبولىمى. 20 سۇراق 1 بال
1 اعزاعا وتە قاجەتتى بەيورگانيكالىق زات؟ (سۋ، مينەرالدى تۇزدار)
2 قارىننىڭ ورتاشا قىزۋ گرادۋسى قانشا؟ (38 - 40)
3 ءقاۋىپتى ءتىس اۋرۋى؟ (ءتىس جيەگى)
4 قارىن ءسوزىنىڭ سينونيمى؟ (اسقازان)
5 اسقازاننىڭ جىلۋ قورى؟ ( ماي)
6 مەكسيدەما اۋرۋى قايدان پايدا بولادى؟ (
7 اتموسفەراداعى ازون قاباتىنىڭ ماڭىزى نەدە؟(
8 قازاقستاننىڭ حالىق سانى قانشا؟ (17 ميلليون)
9 ادام كۇنىنە قانشا ليتر سۋ ىشەدى؟ (2 - 3ل)
10 شىبىندارمەن تاراقاندار قانداي اۋرۋ تاراتادى؟ (
11 حروموسوما سانى؟ (46)
12 ادامنىڭ زەرتحاناسى (باۋىر)
13 ميدىڭ اق زاتىندا بولاتىن ەلەمەنت؟ (موليبدەن)
14 اتقاراتىن قىزمەتى بىردەي كلەتكا؟ (ۇلپا)
15 ۇيقى بەزىندە بولاتىن ەلەمەنت؟ ( نيكەل)
16 ەكولوگيا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟ (
17 ازون تەسىگى ۇعىمىنا قانداي تۇسىنىك بەرىڭىز؟ (
18 ءوزىمىزدىڭ بەينەۋ اۋدانىنىڭ ەكولوگياسى تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟ (
19 قازاقستىننىڭ وزەن كولدەرىنىڭ ەكولوگياسى قانداي جاعدايدا؟
20 ادامداردىڭ اۋىر مەتالداردان زارداپ شەگۋىنەن قانداي اۋرۋلار پايدا بولادى دەپ ويلايسىڭ؟ (تەرى اۋرۋلارى)
1 - جۇرگىزۋشى
تابيعاتتى ءسۇيۋ - پارىز،
ءسۇيۋ ءۇشىن قورعاۋ - پارىز.
تابيعاتسىز كۇنىڭ جوق،
ونى ايتۋعا تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق
2 - جۇرگىزۋشى
اسپانىمىز اشىق بولسىن!
جەرىمىز كەڭ بولسىن!
اۋامىز تازا بولسىن!
سۋىمىز تۇنىق بولسىن!
گۇلىمىز جايقالىپ ءوسسىن!
قۇرمەتتى وقۋشىلار! مىنە، بۇگىن وزدەرىڭمەن ەكولوگيا ەل تاعدىرى - اتتى تاقىرىبىندا قازىرگى زامانىمىزداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى - ەكولوگيا جايىندا ءبىرشاما ءسوز قوزعاپ، ءوز ويىمىزدى ورتاعا سالدىق.
ارينە، ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى ءبىر كۇندە شەشە المايمىز، ءبىراق تا ءاربىر مەكتەپ وقۋشىسى ءوزىنىڭ تۋعان جەرىندە قورشاعان ورتاسىنىڭ تازالىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراي بىلسە، بۇل ماسەلە بىرتىندەپ شەشىلەرى ءسوزسىز.
1 - جۇرگىزۋشى
تابيعاتتى قورعاۋ ءۇشىن كۇرەسەيىك ءبارىمىز،
ءبىر - ءبىر اعاش ەگەيىك.
تەككە وتىرماي جاسىمىزبەن كارىمىز،
تازا اۋا ءۇشىن تەرىمىزدى توگەيىك.
قورىتىندى ءبولىم.
ءادىلقازىلار القاسىنا ءسوز بەرەيىك.
ماقساتى: ەكولوگيا ءىلىمىنىڭ نەگىزگى قاعيدالارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، بىلىمدىلىكە، سالاۋاتتىلىققا جانە تاربيەلىككە ءمان بەرىپ، ەلىمىزدىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋعا جانە وزىندىك ۇلەس قوسۋعا شاقىرۋ.
ساباق ءتۇرى: سايىس ساباق.
1 - جۇرگىزۋشى. ۇل.
ەلباسىمىز ن. ءا. ن “قازاقستان – 2030” ستراتەگيالىق دامۋ باعدارلاماسىنداعى حالقىنا جولداۋىندا“قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، حال - اقۋالى جاقسى بولۋى ءتيىس” دەپ اتاپ كەتكەن بولاتىن. بولاشاق قازاقستاننىڭ جاستارى سالاۋاتتى دا تاربيەلى، اۋاسى تازا، كوك جەلەكتى دامىعان ەلدە تۇرۋ كەرەك. سول باعدارلامانى نەگىزگە الا وتىرىپ، 8سىنىپتار اراسىندا ەكولوگيا ەل تاعدىرى اتتى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
2 - جۇرگىزۋشى. قىز
“ءاربىر جامانشىلىقتىڭ جاعاسىندا تۇرىپ، ادامنىڭ ادامدىعىن بۇزاتىن جامانشىلىقتان بويىن جيناقتاۋ، بۇل ادامعا نۇر بولادى” دەپ ايتىلعانداي، قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن اۋرۋلار دۇنيە ءجۇزىنىڭ حالقىن الاڭداتىپ وتىرعان عالامدىق ماسەلە، سوندىقتان ءاربىر ادام وسىنى بىلسە مۇنىڭ الدىن الۋعا بولادى.
ەكولوگيا بوتەن ءسوز، ءبىر تۋعانىڭ ءبىراق تا.
بىلگەنگە بۇل كوسەم ءسوز، ماڭگى قالار قۇلاقتا.
ەكو، دەگەن - ءۇي، وتان
ەجەلدەن - اق گرەكشە،
ءسوز پاتشاسىن ۇناتام جۇرەگىمە گۇل ەكسە.
بىزشە عىلىم - لوگيا، تۇتقاسى بار الەمنىڭ،
ونسىز مەكەن، جوق ۇيا، جوق كيەسى ولكەنىڭ.
“ ءوز ءۇي - ولەڭ توسەگىڭ” تابيعات بولىپ قالادى،
وعان ايتقان كەسەگىن ءوز باسىندى جارادى.
1 - جۇرگىزۋشى. ۇل
شۋ از با ءقازىر،
شاڭ از با؟
بارىنە سونىڭ الاڭمىن.
دۇڭكيگەن اناۋ “كامازدار”-
دينوزاۆرى دالانىڭ.
كوگالعا كىلەم توسەيتىن،
قاپ - قارا اسفالت توسەدىك.
دانالىق قولى سىزعانشا
دالانىڭ شاڭىن ءبىر قاقتىق.
سۋ تاپپاي ءجۇرىپ ءبىز قانشا
باتپاقتى قولدان قۇرعاتتىق
1 - ءبولىم ءار توپ ءوزىن ورتاعا كەلىپ تانىستىرادى
1 - جۇرگىزۋشى
تابيعاتتىڭ تارىلتپايىق
ءمولدىر كاۋسار تىنىسىن
پاك تابيعات، ءار جۇرەكتىڭ
تامىلجىعان جارىسىڭ
2 - جۇرگىزۋشى
ەي، ازامات! اقىلعا سال
قاتىگەزدىك جاساما
ءوزىڭ - داعى سودان تۋدىڭ
تابيعاتتىڭ ۇلىسىڭ
2 - ءبولىم وي مارجان ءبولىمى. عىلىمي جوبا
3 - ءبولىم وي ءبولىسۋ ءبولىمى. فاست - فۋد ونىمدەرىنىڭ دەنساۋلىققا اسەرى
جۇمباقتار
ادام مەن جانۋاردان بولىنەدى
وسىمدىكتىن تورىنا ىلىنەدى (سو2)
ول بولماسا اسىڭنىڭ ءدامى كىرمەس
كىم بار ەكەن ورتادا ونى بىلمەس (NaCl)
4 - ءبولىم مەنىڭ ونەرىم ءبولىمى. ءوز ونەرى
5 - ءبولىم سۇراق - جاۋاپ ءبولىمى. 20 سۇراق 1 بال
1 اعزاعا وتە قاجەتتى بەيورگانيكالىق زات؟ (سۋ، مينەرالدى تۇزدار)
2 قارىننىڭ ورتاشا قىزۋ گرادۋسى قانشا؟ (38 - 40)
3 ءقاۋىپتى ءتىس اۋرۋى؟ (ءتىس جيەگى)
4 قارىن ءسوزىنىڭ سينونيمى؟ (اسقازان)
5 اسقازاننىڭ جىلۋ قورى؟ ( ماي)
6 مەكسيدەما اۋرۋى قايدان پايدا بولادى؟ (
7 اتموسفەراداعى ازون قاباتىنىڭ ماڭىزى نەدە؟(
8 قازاقستاننىڭ حالىق سانى قانشا؟ (17 ميلليون)
9 ادام كۇنىنە قانشا ليتر سۋ ىشەدى؟ (2 - 3ل)
10 شىبىندارمەن تاراقاندار قانداي اۋرۋ تاراتادى؟ (
11 حروموسوما سانى؟ (46)
12 ادامنىڭ زەرتحاناسى (باۋىر)
13 ميدىڭ اق زاتىندا بولاتىن ەلەمەنت؟ (موليبدەن)
14 اتقاراتىن قىزمەتى بىردەي كلەتكا؟ (ۇلپا)
15 ۇيقى بەزىندە بولاتىن ەلەمەنت؟ ( نيكەل)
16 ەكولوگيا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟ (
17 ازون تەسىگى ۇعىمىنا قانداي تۇسىنىك بەرىڭىز؟ (
18 ءوزىمىزدىڭ بەينەۋ اۋدانىنىڭ ەكولوگياسى تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟ (
19 قازاقستىننىڭ وزەن كولدەرىنىڭ ەكولوگياسى قانداي جاعدايدا؟
20 ادامداردىڭ اۋىر مەتالداردان زارداپ شەگۋىنەن قانداي اۋرۋلار پايدا بولادى دەپ ويلايسىڭ؟ (تەرى اۋرۋلارى)
1 - جۇرگىزۋشى
تابيعاتتى ءسۇيۋ - پارىز،
ءسۇيۋ ءۇشىن قورعاۋ - پارىز.
تابيعاتسىز كۇنىڭ جوق،
ونى ايتۋعا تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق
2 - جۇرگىزۋشى
اسپانىمىز اشىق بولسىن!
جەرىمىز كەڭ بولسىن!
اۋامىز تازا بولسىن!
سۋىمىز تۇنىق بولسىن!
گۇلىمىز جايقالىپ ءوسسىن!
قۇرمەتتى وقۋشىلار! مىنە، بۇگىن وزدەرىڭمەن ەكولوگيا ەل تاعدىرى - اتتى تاقىرىبىندا قازىرگى زامانىمىزداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى - ەكولوگيا جايىندا ءبىرشاما ءسوز قوزعاپ، ءوز ويىمىزدى ورتاعا سالدىق.
ارينە، ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى ءبىر كۇندە شەشە المايمىز، ءبىراق تا ءاربىر مەكتەپ وقۋشىسى ءوزىنىڭ تۋعان جەرىندە قورشاعان ورتاسىنىڭ تازالىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراي بىلسە، بۇل ماسەلە بىرتىندەپ شەشىلەرى ءسوزسىز.
1 - جۇرگىزۋشى
تابيعاتتى قورعاۋ ءۇشىن كۇرەسەيىك ءبارىمىز،
ءبىر - ءبىر اعاش ەگەيىك.
تەككە وتىرماي جاسىمىزبەن كارىمىز،
تازا اۋا ءۇشىن تەرىمىزدى توگەيىك.
قورىتىندى ءبولىم.
ءادىلقازىلار القاسىنا ءسوز بەرەيىك.