ەلى سۇيگەن، ەلىن سۇيگەن ەلباسى (شىعارما)
شىعارما
ەلى سۇيگەن، ەلىن سۇيگەن ەلباسى
پرەزيدەنت دەگەنىمىز – ءوز ەلىنىڭ تاربيەلى تۇتقاسى. (ج. ايماۋىتوۆ)
وسىدان جيىرما جىل بۇرىن ەگەمەندىگىمىزدى جاريالاپ، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك. بۇل عاسىرلار بويى ءبىزدىڭ، ياعني قازاق حالقىنىڭ اڭساعان ارمانى ەدى.
مەنىڭ وتانىم وسى كۇنگە جەتكەنشە ءۇش ءجۇز جىلعا جۋىق بوداندىقتىڭ بۇعاۋىندا، جەتپىس جىلدان اسا كەڭەستىك كەزەڭنىڭ شىرماۋىندا بولدى.
جەر بەتىندە ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن، حالقىنىڭ بوستاندىعىن ويلامايتىن جۇرت جوق شىعار. بۇل تاۋەلسىزدىك – ءبىز ءۇشىن باسقا قونعان ب ا ق، استىعا تيگەن تاق. باقتى باعالاعان حالىقتى باستايتىن تاق يەسى دە بولۋى كەرەك. بۇل – ەجەلدەن كەلە جاتقان ءومىر زاڭى. وسىعان بايلانىستى اتا تاريحتى اقتارساق، ەجەلدەن ەل باسقارعان ەر جۇرەك باتىر بابالارىمىزدى، ۇلى حانداردى كەزدەستىرۋگە بولادى. كۇللى قازاق حالقىن ءوز تۋىنىڭ استىنا جيناپ، ءۇش ءجۇزدىڭ باسىن قوسقان ابىلاي حاندى، ەلىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن ايانباي قان مەن تەر توككەن كەنەسارى اتامىزدى ايتساق تا جەتكىلىكتى بولار.
سول زامانداردا ەل اقىلدى ءارى ايلالى ىسىمەن، ىسكەرلىگىمەن سۇيسىندىرەتىن ازاماتتاردىڭ ماڭايىنا توپتاسقان. باستى بىرىكتىرەر باسشىسىز ەلدىڭ ەل بولۋى قيىن عوي.
تاۋەلسىزدىگىمىزدى العاننان سوڭ حالىقتىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، ءوز الدىنا ەل قىلۋدا نۇرسۇلتان اعا ءابىش ۇلى نازاربايەۆ قازاق حالقىنىڭ تۇڭعىش ەلباسى بولدى. ول كىسىنىڭ باستاۋىمەن مەنىڭ وتانىم الەمگە تانىلدى. ەلىم ەلدىگىن كورسەتتى، ەرلىگىن تانىتتى.
ماعان ءقازىر نۇرسۇلتان اعا ەجەلگى قازاقتىڭ تاريح بەتىنە ەنگەن ۇلى عۇلاما، اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعالارىمىزدىڭ جالعاسىنداي كورىنەدى.
قازاق حالقى ەگەمەندىگىن الىپ، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەندە ءوز الدىمىزعا ەل بولا الاتىندىعىمىزعا كۇماندانعان جاندار دا بولعان ەكەن. ءبىراق ار - نامىستى تۋ ەتكەن ەلباسىمىز بەن ۇكىمەت باسىنداعى ەلى ءۇشىن ەڭبەك ەتكەن اعالارىمىزدىڭ ايانباي ەڭبەك ەتۋى وسى نۇرلى كۇندەرگە جەتكىزدى.
جالپى قازاق حالقىنا وسى تاۋەلسىز كۇندەر وڭاي كەلگەن جوق. مەنىڭ قازاعىم اشتىقتى دا، قىزىل قىرعىندى دا، ستاليندىك رەپرەسسيانى دا باستان وتكىزدى. ءبىراق وسى قيىن - قىستاۋ كەزەڭدەردىڭ بارىندە قازاق قازاقتىعىن، ەلدىگىن كورسەتىپ، دالەلدەپ وتىردى، قارسى كەلگەن دۇشپانعا ايتارلىقتاي تويتارىس بەرە الدى. ءتىپتى ءوزى قىرىلىپ قالسا دا دۇشپانعا بەرىلمەدى، ار - نامىستى تاپتاتقىزبادى.
مىنە، سونداي قيىن - قىستاۋ زامانداردان ءوتىپ، وسى ازاتتىقتىڭ اق تاڭى اتقان كۇندەرگە جەتىپ وتىرمىز.
ۇستەمدىگىن جۇرگىزگىسى كەلىپ ايقاسقاندارعا ەلباسى ەمەۋرىنمەن:
شالقايعانعا شالقاي،
پايعامباردىڭ ۇلى ەمەس
ەڭكەيگەنگە ەڭكەي،
اكەڭنەن قالعان قۇل ەمەس،- دەگەن اتالى ءسوزدى ايتقان.
ءسويتىپ ءجۇرىپ، كۇندىز كۇلكىدەن، تۇندە ۇيقىدان قالىپتى. ەلىنە ءسوز ايتىپ، مىنا ءبىر ويىن ولەڭ جولدارىمەن حالقىنا جەتكىزىپتى.
ومىراۋى ۋىز انانىڭ،
السام با دەپ ەمىپ العىسىن.
ءبورىلى بايراق بابانىڭ،
باياندى ەتسەم دەپ ماڭگىسىن
قولىمدى سوزسام بىرلىكپەن
قولدايتىن حالقىم بارمىسىڭ؟
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
جالاۋ مىڭبايەۆ مەكتەپ – گيمنازياسىنىڭ
10 سىنىپ وقۋشىسى اعاتايەۆا بالدىرعان
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ەلى سۇيگەن، ەلىن سۇيگەن ەلباسى
پرەزيدەنت دەگەنىمىز – ءوز ەلىنىڭ تاربيەلى تۇتقاسى. (ج. ايماۋىتوۆ)
وسىدان جيىرما جىل بۇرىن ەگەمەندىگىمىزدى جاريالاپ، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك. بۇل عاسىرلار بويى ءبىزدىڭ، ياعني قازاق حالقىنىڭ اڭساعان ارمانى ەدى.
مەنىڭ وتانىم وسى كۇنگە جەتكەنشە ءۇش ءجۇز جىلعا جۋىق بوداندىقتىڭ بۇعاۋىندا، جەتپىس جىلدان اسا كەڭەستىك كەزەڭنىڭ شىرماۋىندا بولدى.
جەر بەتىندە ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن، حالقىنىڭ بوستاندىعىن ويلامايتىن جۇرت جوق شىعار. بۇل تاۋەلسىزدىك – ءبىز ءۇشىن باسقا قونعان ب ا ق، استىعا تيگەن تاق. باقتى باعالاعان حالىقتى باستايتىن تاق يەسى دە بولۋى كەرەك. بۇل – ەجەلدەن كەلە جاتقان ءومىر زاڭى. وسىعان بايلانىستى اتا تاريحتى اقتارساق، ەجەلدەن ەل باسقارعان ەر جۇرەك باتىر بابالارىمىزدى، ۇلى حانداردى كەزدەستىرۋگە بولادى. كۇللى قازاق حالقىن ءوز تۋىنىڭ استىنا جيناپ، ءۇش ءجۇزدىڭ باسىن قوسقان ابىلاي حاندى، ەلىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن ايانباي قان مەن تەر توككەن كەنەسارى اتامىزدى ايتساق تا جەتكىلىكتى بولار.
سول زامانداردا ەل اقىلدى ءارى ايلالى ىسىمەن، ىسكەرلىگىمەن سۇيسىندىرەتىن ازاماتتاردىڭ ماڭايىنا توپتاسقان. باستى بىرىكتىرەر باسشىسىز ەلدىڭ ەل بولۋى قيىن عوي.
تاۋەلسىزدىگىمىزدى العاننان سوڭ حالىقتىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، ءوز الدىنا ەل قىلۋدا نۇرسۇلتان اعا ءابىش ۇلى نازاربايەۆ قازاق حالقىنىڭ تۇڭعىش ەلباسى بولدى. ول كىسىنىڭ باستاۋىمەن مەنىڭ وتانىم الەمگە تانىلدى. ەلىم ەلدىگىن كورسەتتى، ەرلىگىن تانىتتى.
ماعان ءقازىر نۇرسۇلتان اعا ەجەلگى قازاقتىڭ تاريح بەتىنە ەنگەن ۇلى عۇلاما، اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعالارىمىزدىڭ جالعاسىنداي كورىنەدى.
قازاق حالقى ەگەمەندىگىن الىپ، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەندە ءوز الدىمىزعا ەل بولا الاتىندىعىمىزعا كۇماندانعان جاندار دا بولعان ەكەن. ءبىراق ار - نامىستى تۋ ەتكەن ەلباسىمىز بەن ۇكىمەت باسىنداعى ەلى ءۇشىن ەڭبەك ەتكەن اعالارىمىزدىڭ ايانباي ەڭبەك ەتۋى وسى نۇرلى كۇندەرگە جەتكىزدى.
جالپى قازاق حالقىنا وسى تاۋەلسىز كۇندەر وڭاي كەلگەن جوق. مەنىڭ قازاعىم اشتىقتى دا، قىزىل قىرعىندى دا، ستاليندىك رەپرەسسيانى دا باستان وتكىزدى. ءبىراق وسى قيىن - قىستاۋ كەزەڭدەردىڭ بارىندە قازاق قازاقتىعىن، ەلدىگىن كورسەتىپ، دالەلدەپ وتىردى، قارسى كەلگەن دۇشپانعا ايتارلىقتاي تويتارىس بەرە الدى. ءتىپتى ءوزى قىرىلىپ قالسا دا دۇشپانعا بەرىلمەدى، ار - نامىستى تاپتاتقىزبادى.
مىنە، سونداي قيىن - قىستاۋ زامانداردان ءوتىپ، وسى ازاتتىقتىڭ اق تاڭى اتقان كۇندەرگە جەتىپ وتىرمىز.
ۇستەمدىگىن جۇرگىزگىسى كەلىپ ايقاسقاندارعا ەلباسى ەمەۋرىنمەن:
شالقايعانعا شالقاي،
پايعامباردىڭ ۇلى ەمەس
ەڭكەيگەنگە ەڭكەي،
اكەڭنەن قالعان قۇل ەمەس،- دەگەن اتالى ءسوزدى ايتقان.
ءسويتىپ ءجۇرىپ، كۇندىز كۇلكىدەن، تۇندە ۇيقىدان قالىپتى. ەلىنە ءسوز ايتىپ، مىنا ءبىر ويىن ولەڭ جولدارىمەن حالقىنا جەتكىزىپتى.
ومىراۋى ۋىز انانىڭ،
السام با دەپ ەمىپ العىسىن.
ءبورىلى بايراق بابانىڭ،
باياندى ەتسەم دەپ ماڭگىسىن
قولىمدى سوزسام بىرلىكپەن
قولدايتىن حالقىم بارمىسىڭ؟
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
جالاۋ مىڭبايەۆ مەكتەپ – گيمنازياسىنىڭ
10 سىنىپ وقۋشىسى اعاتايەۆا بالدىرعان
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
