- 10 قىر. 2015 00:00
- 450
ەسەك پەن سارشۇناق
ءبىر كۇنى سارشۇناق باقشاعا كىرەدى دە ءوسىپ تۇرعان كوكونىستىڭ اپتەر-تاپتەرىن شىعارىپ بۇلدىرەدى. باقشاشى ۇستاپ الىپتى دا سىلەيتە ساباپتى. سارىشۇناق ەسىنەن تانىپ قالىپتى. باقشاشى ونى ولدىگە ساناپ، قورشاۋدىڭ سىرتىنا لاقتىرىپ تاستاپتى. ەسەڭگىرەپ جاتقان سارىشۇناق ازدان كەيىن ەسىن جينايدى دا سۇيرەتىلىپ بارىپ، شالعىننىڭ اراسىنا ەنىپ كەتىپتى. سول ارادا ءبىراز تىنىققاننان كەيىن، ورنىنان تۇرىپ، ارعى جاقتاعى توعايعا بارىپتى. سول جەردە ونىڭ قيىسپاس دوسى، قاسقىر، تۇرادى ەكەن.
سۇيرەتىلىپ بارىپ، قاسقىردىڭ اپانىنا كىرگەن سوڭ، سارشۇناق ءوزىنىڭ كورگەن قورلىعىن ايتىپ، تاياق زاردابىنان وڭالعانشا، قاسقىردىڭ اپانىنا پانالاي تۇرۋدى ءوتىنىپتى.
قاسقىر دوسىنىڭ بۇل تىلەگىن قابىلداپ، ءبىر بۇرىشقا جاتقىزىپ قويادى دا ءوزى قوناعىن تاماقتاندىرۋ ءۇشىن جەم ىزدەپ كەتەدى. اينالانى تۇگىل شولىپ شىعادى، ەشتەڭە تابا المايدى. اپانىنا بوس سوپيىپ، بوس قايتادى قامىعىپ. دوسىنىڭ بۇل كەيپىن كورگەن سوڭ سارشۇناق
– دوسىم، بەرى قارا، – دەيدى كوڭىلىن اۋلاپ. – وسى ماڭداعى ءبىر اۋىلدا ساياق جۇرەتىن ماعان تانىس ءبىر ەسەك بار. مەن جورعالاپ بولسا دا سوعان بارايىن دا وسى اراعا ەرتىپ كەلەيىن. سەن وسىندا توسا تۇر. ەكەۋىمىزگە سول ەسەكتىڭ ەتى ءبىر اپتاعا جەتەر.
– وي، دوسىم-اي، مۇنىڭ قانداي جاقسى اقىل، – دەيدى قاسقىر قۋانىپ. – قىسىلتاياڭدا سۇيەنىش بولار ناعىز دوسىم ەكەنسىڭ عوي. تەزىرەك بارىپ كەلەرسىڭ.
سارىشۇناق سۇيرەتىلىپ اپاننان شىعادى دا الگى ءوزى كورىپ جۇرگەن ەسەكتى ىزدەپ كەتەدى. اۋىلعا تاياپ كەلسە، ەسەك اۋىلدىڭ سىرت جاعىنداعى تاقىردىڭ ءشوبىن تۇرتىنەكتەپ، جايىلىپ ءجۇر ەكەن.
– و، دوسىم، – دەيدى، سارشۇناق قاسىنا جەتىپ بارىپ، – بۇنىڭ نە؟ بايقايمىن، بۇل ارادان سەن اۋزىڭ تولىپ ءشوپ جەي المايتىن ءتۇرىڭ بار عوي. شوپشەك تەرىپ جۇرگەنىڭ قالاي؟ بىلمەۋشى مە ەڭ؟ اناۋ توعايدىڭ اراسىندا بالاۋسا شالعىن جايقالىپ تۇرعان جوق پا؟ ءجۇر، مەن سول اراعا ەرتىپ بارايىن. شالعىنعا مالتىعىپ جۇرەسىڭ. از كۇننەن كەيىن قارنىڭ قامپيىپ، بالىقتاي بولىپ سەمىرىپ شىعا كەلەسىڭ. مىنا جەردەن نە جەپ ءجۇرسىڭ؟ ءتۇرىڭدى كورىپ، جانىم اشيدى، تارامىسىڭا ءىلىنىپ، تىرتيىپ تۇرسىڭ. سۇيەگىڭ سورايعان اپ- ارىقسىڭ.
مولشىلىقتى ەستىگەن سوڭ، ەسەكتىڭ اۋزىنان سىلەكەيى اعىپ، سارشۇناقتىڭ ايتقانىنا كونەدى دە شالعىندى جەرگە بارماق بولادى. ءسويتىپ، سارشۇناققا ىلەسىپ جۇرە بەرەدى.
ءبىراز جەرگە بارعان سوڭ، تاياقتىڭ زاردابىنان ءالى كەتىپ، قالجىراعان سارشۇناق ءوزىنىڭ شارشاعانىن ايتىپ، ەسەكتىڭ جوتاسىنا مىنگىزىپ الۋىندى ءوتىندى. جۇدىرىقتاي تىشقانعا جانى اشىعان ەسەك سول ارادا سارشۇناقتى ارقاسىنا مىنگىزەدى دە ءارى قاراي جورعالاپ جۇرە بەرەدى. توعايعا جاقىنداۋ ءبىر توبەنىڭ باسىنا شىققان كەزدە، قارسى الدىنداعى شالعىننىڭ اراسىندا كوكجال قاسقىردىڭ جۇرگەنىن بايقاپ قالادى. سول جەردە ءجۇرىسىن توقتاتىپ:
– قاپ، اتتەگەن-اي! – دەپ، وكىنەدى ەسەك قامىعىپ. – اۋىلعا بارىپ قايتپاسام، بولمادى.
– نەگە، نە بىتىرەسىڭ؟ – دەپ، سۇرايدى سارشۇناق تاڭدانىپ.
– اكە-شەشەمنىڭ مۇراعا قالدىرعان مۇلكىن ۇيگە تاستاپ كەتىپپىن، – دەيدى ەسەك. – الىس جولعا شىققاندا، قاۋىپتەن قورعايتىن قاسيەتتى زات ەدى. سونى الىپ ءجۇرۋىم كەرەك.
وسىنى ايتادى دا جالت بۇرىلىپ، اۋىلعا قاراي شاپقىلاي جونەلەدى. جولدا كەلە جاتىپ، اكەسى ولەرىنىڭ الدىندا قايدا جۇرسەڭ دە ءارقاشان تاستاماي الىپ ءجۇر، قاۋىپ-قاتەردەن ساقتايدى دەپ، بەرىپ كەتكەن مۇلىكتى الماي، شالعىنعا بارمايتىنىن ايتادى.
سول بەتىمەن اۋىلعا كەلگەن سوڭ، ەسەك ىشقىنا اقىرىپ قويا بەرەدى. ونىڭ اششى داۋسىنان شوشىپ ويانعان اۋىل يتتەرى ورە تۇرىپ، شۋلاي ۇرىسەدى. وسى ايقاي-سۇرەڭنەن ەسى شىققان سارشۇناق ەسەكتىڭ جوتاسىنان سەكىرىپ ءتۇسىپ، جان ساقتايتىن تەسىك ىزدەي باستايدى. ءبىراق جاسىرىنىپ ۇلگەرە المايدى، يتتەر تارپا باس سالىپ، تۇتە-تۇتەسىن شىعارادى.
«بىرەۋگە ور قازبا، ءوزىڭ تۇسەسىڭ» دەگەن ءسوز سودان قالىپتى.