ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى. ءبىرىنشى تاماقتاردى دايىنداۋ تەحنولوگياسى. كوجەنىڭ تۇرلەرى. ءوندىرىس فاكتورلارى
تەحنولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى: باقىت ماتايەۆا
ساباق № 2
ساباقتىق تاقىرىبى: ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى. ءبىرىنشى تاماقتاردى دايىنداۋ تەحنولوگياسى. كوجەنىڭ تۇرلەرى. ءوندىرىس فاكتورلارى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
- وقۋشىلارعا ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى تۋرالى جالپى تۇسىنىك بەرۋ، العان بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ.
- تەوريالىق بىلىمدەرىن ساراماندىق جۇمىس كەزىندە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ، وقۋشىلاردى ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە داعدىلاندىرۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
- وقۋشىلاردى ۇيدەن ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋعا قىزىقتىرۋ، ۇقىپتىلىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ەستەتيكالىق تالعامدىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى - سۋرەتتى، بەكىتۋ، اڭگىمەلەسۋ.
ساباقتىق كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، قۇنارلىلىعى، رەسەپتۋراسى، نۇسقاۋلىق، قوسىمشا ماعلۇماتتار، سۇراقتار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. جاڭا ساباق
ءى. ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى. قولدا وسىرىلگەن مالدىڭ ەتىندە ورتا ەسەپپەن 52، 8 - 73، 7 پايىز – سۋ، 15 - 20 پايىز – بەلوك، 5، 8 – 29، 4 پايىز – ماي، 0، 8 – 1، 1 پايىز – كۇل، قۇس ەتىندە 50 – 64، 4 پايىز سۋ، 18، 2 – 19، 8 پايىز – بەلوك، 15، 5 – 31، 2 پايىز – ماي، 0، 9 – 1، 1 پايىز – كۇل بولادى. ءاربىر مال تۇلىگى ەتىنىڭ ءبىر - بىرىنەن ايىرماشىلىعى بيوحيميالىق قۇرامى مەن دامىندە. سيىر ەتىندە گيستامين كوپ، مال ەتىنە قاراعاندا، قۇس ەتىندە كوللاگەن، ەلاستين از. ول جەڭىل قورىتىلادى. ەتتە تولىپ جاتقان مينەرالدى زاتتار، اتاپ ايتقاندا، تەمىر مەن دارۋمەندەر بار. اسىرەسە، باۋىر تەمىرگە، ا1، ۆ2، ۆ6، ۆ12 دارۋمەندەرىنە باي. ونىڭ ۇستىنە، وتە ماڭىزدىسى، ەتتىڭ قۇرامىنا ەكستراكتيۆتى دەپ اتالاتىن زاتتار كىرەدى، ولار قايناتقان كەزدە سورپاعا اۋىسادى. ەكستراكتيۆتى زاتتار تابەتتى قوزدىرادى، اس قورىتاتىن سولدەردىڭ ءبولىنۋىن كۇشەيتەدى. ەتتى كوپ جەۋ ورگانيزمدە ەكستراكتيۆتى زاتتاردى، اتاپ ايتقاندا، نەسەپ قىشقىلىن قۇرايتىن پۋرين نەگىزدەرىن، سونداي - اق، ازوتتى مەتابوليزمنىڭ تۇپكى ونىمدەرىن كوبەيتىپ، اۋىرتپالىق تۇسىرەدى. جەڭىل دەنە ەڭبەگىمەن شۇعىلداناتىن ەرەسەك ادامعا ارالاس تاماقتانعان رەتتە، كۇنىنە 150 - 200 گرامم ەت نەمەسە ەت ءونىمىن جەۋ جەتكىلىكتى.
قورىتۋ سۇراقتارى:
• ەتتىڭ قۇرامىن اتاڭدار؟
• ەتتەن جاسالاتىن ونىمدەردى اتاڭدار؟
• سىرباز قۋىرداق دەگەنىمىز نە؟
• بۇيەن دەگەنىمىز نە؟
• جاق ەت، ۇرت ەت دەگەنىمىز نە؟
• كارى جىلىك دەگەنىمىز نە؟
• مويىن ومىرتقا دەگەنىمىز نە؟
ءىى. ءبىرىنشى تاعامدار. كوجەنىڭ تۇرلەرى.
ءبىرىنشى تاعام دەپ ءبىز كوجەلەردى اتايمىز. كوبىنەسە كوجەلەر ءار ءتۇرلى سورپادا، قايناتپالاردا دايىندالادى. ال كوجەنىڭ قويۋىن كوكونىستەردەن، جارمادان، ماكارون ونىمدەردەن، بۇرشاقتاردان، جەمىس جيدەكتەردەن دايىندايدى.
ءار ۇلتتىق اسحاناسىندا ءبىرىنشى تاماقتاردى ءار ءتۇرلى ەتىپ جاسايدى. مىسالى قازاق ۇلتتىق اسحاناسىندا ءبىرىنشى تاماقتاردى، نەگىزىنەن، ەت سورپاسىنان ءار ءتۇرلى دامدەۋىش تەردى قوسىپ دايىندايدى. كوبىنە كوجەلەرگە قولدان جاسالعان كەسپەلەردى قوسادى. بارلىق كوجەلەرگە اسكوك سەۋىپ بەزەندىرەدى. ول كوجەنىڭ ءدامىن جاقسارتادى. كوجەلەردىڭ دايىنداۋ تاسىلىنە قاراي كەلەسى توپ بولىپ بولىنەدى – قوسپا كوجە، ەزبە كوجە، ءمولدىر كوجە، ءسۇت كوجە، سالقىن كوجە، ەرەكشە توپ – ءتاتتى كوجە. تەمپەراتۋراسىنا قاراي كوجەلەردى ىستىق كۇيىندە (70 - 80س )، جانە سالقىن كۇيىندە (10 - 14 س) ۇسىنادى. ىستىق كوجەنىڭ توبىنا ەزبە كوجە كىرەدى (55 - 60س) ۇسىنادى.
سورپا دايىنداۋ تەحنولوگياسى
- ازىق - تۇلىكتى سالقىن سۋعا سالادى؛
- قايناتۋ ۋاقىتىن قاداعالاۋ؛
- قايناۋ بارىسىندا ەتتىڭ كوبىگىن الىپ وتىرۋ؛
- ءبىر قالىپتى قايناۋىن قاداعالاۋ؛
- دايىن بولۋعا 20 - 30 مينۋت قالعان كەزدە دامدەۋىش زاتتاردى قوسۋ؛
- دامىنە قاراي تۇز سالىپ، دايىن سورپانى سۇزەدى.
باعالاۋ. ساباققا قاتىسۋلارىنا بايلانىستى باعالانادى.
ءىىى. ە جانە قسن ءوندىرىس فاكتورلارى.
ءوندىرىسسىز ەكونوميكا جوق جانە الەمدىك ەكونوميكانى تالداماي تۇرىپ، ونىڭ نەگىزى بولىپ سانالاتىن ءوندىرىس تۋرالى تۇسىنىك بولۋ كەرەك. ماتەريالدىق يگىلىكتەردى ءوندىرۋ — ادام مەن تابيعاتتىڭ ءوزارا ارەكەتىن، شارۋاشىلىق قىزمەتى پروسەسىندەگى ادامدار اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتىن كورسەتەتىن ادام ءومىرى مەن قوعامنىڭ نەگىزى.
ءوندىرىس — ادامداردىڭ ماقساتتى شەكتەۋسىز قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا باعىتتالعان قىزمەتى. بۇل ادامداردى — ماتەريالدىق، الەۋمەتتىك، ينتەللەكتۋالدىق رەسۋرستاردى پايدالانۋعا يتەرمەلەيدى. رەسۋرستاردىڭ شەكتەۋلىلىگى ادام¬دار مەن قوعامدى قاناعاتتاندىرۋ قاجەتتىلىك¬تەرىن تاڭداۋعا يتەرمەلەيدى.
ساباق № 2
ساباقتىق تاقىرىبى: ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى. ءبىرىنشى تاماقتاردى دايىنداۋ تەحنولوگياسى. كوجەنىڭ تۇرلەرى. ءوندىرىس فاكتورلارى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
- وقۋشىلارعا ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى تۋرالى جالپى تۇسىنىك بەرۋ، العان بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ.
- تەوريالىق بىلىمدەرىن ساراماندىق جۇمىس كەزىندە قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ، وقۋشىلاردى ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە داعدىلاندىرۋ، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
- وقۋشىلاردى ۇيدەن ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋعا قىزىقتىرۋ، ۇقىپتىلىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ەستەتيكالىق تالعامدىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى - سۋرەتتى، بەكىتۋ، اڭگىمەلەسۋ.
ساباقتىق كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، قۇنارلىلىعى، رەسەپتۋراسى، نۇسقاۋلىق، قوسىمشا ماعلۇماتتار، سۇراقتار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. جاڭا ساباق
ءى. ەتتىڭ تاعامدىق قۇنارلىلىعى. قولدا وسىرىلگەن مالدىڭ ەتىندە ورتا ەسەپپەن 52، 8 - 73، 7 پايىز – سۋ، 15 - 20 پايىز – بەلوك، 5، 8 – 29، 4 پايىز – ماي، 0، 8 – 1، 1 پايىز – كۇل، قۇس ەتىندە 50 – 64، 4 پايىز سۋ، 18، 2 – 19، 8 پايىز – بەلوك، 15، 5 – 31، 2 پايىز – ماي، 0، 9 – 1، 1 پايىز – كۇل بولادى. ءاربىر مال تۇلىگى ەتىنىڭ ءبىر - بىرىنەن ايىرماشىلىعى بيوحيميالىق قۇرامى مەن دامىندە. سيىر ەتىندە گيستامين كوپ، مال ەتىنە قاراعاندا، قۇس ەتىندە كوللاگەن، ەلاستين از. ول جەڭىل قورىتىلادى. ەتتە تولىپ جاتقان مينەرالدى زاتتار، اتاپ ايتقاندا، تەمىر مەن دارۋمەندەر بار. اسىرەسە، باۋىر تەمىرگە، ا1، ۆ2، ۆ6، ۆ12 دارۋمەندەرىنە باي. ونىڭ ۇستىنە، وتە ماڭىزدىسى، ەتتىڭ قۇرامىنا ەكستراكتيۆتى دەپ اتالاتىن زاتتار كىرەدى، ولار قايناتقان كەزدە سورپاعا اۋىسادى. ەكستراكتيۆتى زاتتار تابەتتى قوزدىرادى، اس قورىتاتىن سولدەردىڭ ءبولىنۋىن كۇشەيتەدى. ەتتى كوپ جەۋ ورگانيزمدە ەكستراكتيۆتى زاتتاردى، اتاپ ايتقاندا، نەسەپ قىشقىلىن قۇرايتىن پۋرين نەگىزدەرىن، سونداي - اق، ازوتتى مەتابوليزمنىڭ تۇپكى ونىمدەرىن كوبەيتىپ، اۋىرتپالىق تۇسىرەدى. جەڭىل دەنە ەڭبەگىمەن شۇعىلداناتىن ەرەسەك ادامعا ارالاس تاماقتانعان رەتتە، كۇنىنە 150 - 200 گرامم ەت نەمەسە ەت ءونىمىن جەۋ جەتكىلىكتى.
قورىتۋ سۇراقتارى:
• ەتتىڭ قۇرامىن اتاڭدار؟
• ەتتەن جاسالاتىن ونىمدەردى اتاڭدار؟
• سىرباز قۋىرداق دەگەنىمىز نە؟
• بۇيەن دەگەنىمىز نە؟
• جاق ەت، ۇرت ەت دەگەنىمىز نە؟
• كارى جىلىك دەگەنىمىز نە؟
• مويىن ومىرتقا دەگەنىمىز نە؟
ءىى. ءبىرىنشى تاعامدار. كوجەنىڭ تۇرلەرى.
ءبىرىنشى تاعام دەپ ءبىز كوجەلەردى اتايمىز. كوبىنەسە كوجەلەر ءار ءتۇرلى سورپادا، قايناتپالاردا دايىندالادى. ال كوجەنىڭ قويۋىن كوكونىستەردەن، جارمادان، ماكارون ونىمدەردەن، بۇرشاقتاردان، جەمىس جيدەكتەردەن دايىندايدى.
ءار ۇلتتىق اسحاناسىندا ءبىرىنشى تاماقتاردى ءار ءتۇرلى ەتىپ جاسايدى. مىسالى قازاق ۇلتتىق اسحاناسىندا ءبىرىنشى تاماقتاردى، نەگىزىنەن، ەت سورپاسىنان ءار ءتۇرلى دامدەۋىش تەردى قوسىپ دايىندايدى. كوبىنە كوجەلەرگە قولدان جاسالعان كەسپەلەردى قوسادى. بارلىق كوجەلەرگە اسكوك سەۋىپ بەزەندىرەدى. ول كوجەنىڭ ءدامىن جاقسارتادى. كوجەلەردىڭ دايىنداۋ تاسىلىنە قاراي كەلەسى توپ بولىپ بولىنەدى – قوسپا كوجە، ەزبە كوجە، ءمولدىر كوجە، ءسۇت كوجە، سالقىن كوجە، ەرەكشە توپ – ءتاتتى كوجە. تەمپەراتۋراسىنا قاراي كوجەلەردى ىستىق كۇيىندە (70 - 80س )، جانە سالقىن كۇيىندە (10 - 14 س) ۇسىنادى. ىستىق كوجەنىڭ توبىنا ەزبە كوجە كىرەدى (55 - 60س) ۇسىنادى.
سورپا دايىنداۋ تەحنولوگياسى
- ازىق - تۇلىكتى سالقىن سۋعا سالادى؛
- قايناتۋ ۋاقىتىن قاداعالاۋ؛
- قايناۋ بارىسىندا ەتتىڭ كوبىگىن الىپ وتىرۋ؛
- ءبىر قالىپتى قايناۋىن قاداعالاۋ؛
- دايىن بولۋعا 20 - 30 مينۋت قالعان كەزدە دامدەۋىش زاتتاردى قوسۋ؛
- دامىنە قاراي تۇز سالىپ، دايىن سورپانى سۇزەدى.
باعالاۋ. ساباققا قاتىسۋلارىنا بايلانىستى باعالانادى.
ءىىى. ە جانە قسن ءوندىرىس فاكتورلارى.
ءوندىرىسسىز ەكونوميكا جوق جانە الەمدىك ەكونوميكانى تالداماي تۇرىپ، ونىڭ نەگىزى بولىپ سانالاتىن ءوندىرىس تۋرالى تۇسىنىك بولۋ كەرەك. ماتەريالدىق يگىلىكتەردى ءوندىرۋ — ادام مەن تابيعاتتىڭ ءوزارا ارەكەتىن، شارۋاشىلىق قىزمەتى پروسەسىندەگى ادامدار اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتىن كورسەتەتىن ادام ءومىرى مەن قوعامنىڭ نەگىزى.
ءوندىرىس — ادامداردىڭ ماقساتتى شەكتەۋسىز قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋعا باعىتتالعان قىزمەتى. بۇل ادامداردى — ماتەريالدىق، الەۋمەتتىك، ينتەللەكتۋالدىق رەسۋرستاردى پايدالانۋعا يتەرمەلەيدى. رەسۋرستاردىڭ شەكتەۋلىلىگى ادام¬دار مەن قوعامدى قاناعاتتاندىرۋ قاجەتتىلىك¬تەرىن تاڭداۋعا يتەرمەلەيدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: كۇز مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ؛ ساڭىراۋقۇلاق تۋرالى بىلىمدەرىن ناقتىلاۋ؛ تۇستەردى اجىراتا ءبىلۋدى ۇيرەتۋ؛ تاپسىرمانى شىعارماشىلىقپەن ورىنداۋعا تاربيەلەۋ.
