گ دىبىسى مەن ءارپى
باتىس قازاقستان وبلىسى، اقجايىق اۋدانى،
چاپايەۆ اۋىلى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى وجببم
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى امانگەلدى ايگەرىم ەرلان قىزى
ساۋات اشۋ 1 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: گ دىبىسى مەن ءارپى
جالپى ماقساتتارى: بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا گ دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ، سوزدەگى ورنى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. ول بەرىلگەن سوزدەردى وقۋ جانە جازۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: بالالاردىڭ سويلەۋ مانەرىن، بايلانىستىرا سويلەۋ داعدىلارىن، سوزدىك قورلارىن، جۇمباق شەشۋ، ءسوز ويلاۋ ارقىلى ءتىل بايلىقتارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى ۇقىپتىلىققا باۋلۋ، تازا، ساۋاتتى جازۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق جاۋاپ، ويىن.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، كەسپە ءارىپ، سلايد، وقۋلىق، ءسوزجۇمباق.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار «گ» ءارىپى بار سوزدەردى جازىپ، وقىپ ۇيرەنەدى.
I. تۇساۋكەسەر.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
«وي قوزعاۋ». سۇراقتار:
- دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
- دىبىستى ايتامىز، ەستيمىز.
- ءارىپتى كورەمىز، جازامىز.
- قازاق تىلىندە قانشا ءارىپ، قانشا دىبىس بار؟ 42 ءارىپ، 40 دىبىس
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم نەدەن قۇرالادى؟
- داۋىستى دىبىس دەگەنىمىز نە؟
- داۋىسسىز دىبىس دەگەنىمىز نە؟
قانداي سوزدەر شىعادى؟
ويىن «قول شاپالاقتاۋ»
شارتى؛ ەگەر ايتىلعان ءسوزدىڭ ىشىندە گ دىبىسى بولسا، قول شاپالاقتايمىز
جوق بولسا شاپالاقتامايمىز
كوگەرشىن، كوبەلەك، بايگە، تاي، گۇل، بالاپان، گازەت، مىسىق، شەگە، بۇلدىرگەن.
ءوزى سونداي نازىك،
سۋ قۇيساڭ كەتەدى.
الاقانىن جازادى. (گۇل)
بەيبىتشىلىك قۇسى دەپ،
اتايدى ونى بارشا جۇرت.
(كوگەرشىن)
انالارعا سىيلايتىن،
ارالار بال جينايتىن.
ۇزۋگە ادام قيمايتىن،
بۇل نە؟ (گۇل)
II. ماعىنانى تانۋ.
— قانە، بالالار، «گۇل» دەپ ايتايىقشى!
— ەندەشە، ءبىز بۇگىن «گ» ءارپى جانە دىبىسىمەن تانىسامىز.
— قانە، ءبارىمىز دىبىستايىقشى: «گ»
— بالالار، قالاي ويلايسىڭدار «گ» دىبىسى ايتىلۋىنا قاراي قانداي
دىبىس؟ (داۋىسسىز دىبىس)
— نەلىكتەن داۋىسسىز دىبىس؟(وكپەدەن شىققان اۋا كەدەرگىگە ۇشىرايدى، اندەتىپ
ايتا المايمىز، سوزىلمايدى)
— ەندەشە قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟(كوك تەكشە)
ءارىپ تاڭباسىمەن (جازبا، باسپا ءتۇرى) تانىستىرۋ. نەگە ۇقسايدى؟(كران، شالعى، «ع» دىبىسى). (بەينەتاسپادان كورسەتۋ).
وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. ءبىر بۋىندى، ەكى بۋىندى سوزدەردى وقىتۋ.
گا، گۋ، گي، ە - گىز، شە - گە، ە - گەۋ، نە - گە.
2. «بيداي» اڭگىمەسى.
تىزبەكتەي وقۋ.
نان – اس اتاسى. ول بيداي ۇنىنان جاسالادى. ناندى جەرگە تاستامايدى، ۇستىنەن اتتامايدى، ۇستىنە ەشبىر زاتتى قويمايدى. ناندى ءبىر قولمەن ءۇزىپ جەمەيدى. قازاقتار ناندى قاسيەتتى دەپ سانايدى. الايدا نان ۇننان، سۋدان جاسالادى. نانعا تۇزدى دا قوسادى، تۇزدان باسقا نانعا اشىتقىلار (دروجي) قوسادى، ولار ءوز كەزەگىندە ناندى پەشكە سالۋ ءۇشىن قابىعىن قالىنداتىپ كوتەرەدى.
ماقال - ماتەل.
نان بار جەردە ءان بار.
ءداندى شاشپا، ناندى باسپا.
اس اتاسى - نان.
اس ادامنىڭ ارقاۋى.
سەرگىتۋ ءساتى.
(بەينەتاسپادان كورسەتۋ)
داپتەرمەن جۇمىس.
1. جازۋ جولىنداعى ارىپتەردى جازۋ.
2. سوزدىك ديكتانت.
شەڭگەل، اۋا، سۋ، نۋ، تۋ، انا، اتا.
ءىII. وي تولعانىس.
گ دىبىسىنىڭ ورنىن تابۋ. ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا كەزدەسەدى. سوزدەردى بۋىنعا ءبولۋ.
گۇل، گلوبۋس، گۇلزار، گازەت – ءسوز باسىندا؛
شەگە، كەرەگە، دارىگەر – ءسوز ورتاسىندا.
بەكىتۋ سۇراقتارى:
- قانداي ارىپپەن تانىستىق؟
- «گ» ءارىپى قانداي دىبىس؟
ءسوزجۇمباق.
- قىزدارعا مەيرامدا بەرىلەتىن سىيلىق؟
- بارلىق اۋرۋدى ەمدەيتىن كىم؟
- اياعى ۇشكiر،
باسى دوعال.
ۇرساڭ شوگەدi،
ۇرماساڭ وبال. ول نە؟
- بەيبىتشىلىك قۇسى؟
رەفلەكسيا.
- ءمۇعالىم سۇراعىنا جاۋاپ بەردىڭ بە؟
- باسقا وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىن تولىقتىردىڭ با؟
- تاپسىرمانى ورىندادىڭ با؟
باعالاۋ.
ماداقتاۋ.
چاپايەۆ اۋىلى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى وجببم
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى امانگەلدى ايگەرىم ەرلان قىزى
ساۋات اشۋ 1 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: گ دىبىسى مەن ءارپى
جالپى ماقساتتارى: بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا گ دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ، سوزدەگى ورنى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. ول بەرىلگەن سوزدەردى وقۋ جانە جازۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: بالالاردىڭ سويلەۋ مانەرىن، بايلانىستىرا سويلەۋ داعدىلارىن، سوزدىك قورلارىن، جۇمباق شەشۋ، ءسوز ويلاۋ ارقىلى ءتىل بايلىقتارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى ۇقىپتىلىققا باۋلۋ، تازا، ساۋاتتى جازۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق جاۋاپ، ويىن.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، كەسپە ءارىپ، سلايد، وقۋلىق، ءسوزجۇمباق.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار «گ» ءارىپى بار سوزدەردى جازىپ، وقىپ ۇيرەنەدى.
I. تۇساۋكەسەر.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
«وي قوزعاۋ». سۇراقتار:
- دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
- دىبىستى ايتامىز، ەستيمىز.
- ءارىپتى كورەمىز، جازامىز.
- قازاق تىلىندە قانشا ءارىپ، قانشا دىبىس بار؟ 42 ءارىپ، 40 دىبىس
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم نەدەن قۇرالادى؟
- داۋىستى دىبىس دەگەنىمىز نە؟
- داۋىسسىز دىبىس دەگەنىمىز نە؟
قانداي سوزدەر شىعادى؟
ويىن «قول شاپالاقتاۋ»
شارتى؛ ەگەر ايتىلعان ءسوزدىڭ ىشىندە گ دىبىسى بولسا، قول شاپالاقتايمىز
جوق بولسا شاپالاقتامايمىز
كوگەرشىن، كوبەلەك، بايگە، تاي، گۇل، بالاپان، گازەت، مىسىق، شەگە، بۇلدىرگەن.
ءوزى سونداي نازىك،
سۋ قۇيساڭ كەتەدى.
الاقانىن جازادى. (گۇل)
بەيبىتشىلىك قۇسى دەپ،
اتايدى ونى بارشا جۇرت.
(كوگەرشىن)
انالارعا سىيلايتىن،
ارالار بال جينايتىن.
ۇزۋگە ادام قيمايتىن،
بۇل نە؟ (گۇل)
II. ماعىنانى تانۋ.
— قانە، بالالار، «گۇل» دەپ ايتايىقشى!
— ەندەشە، ءبىز بۇگىن «گ» ءارپى جانە دىبىسىمەن تانىسامىز.
— قانە، ءبارىمىز دىبىستايىقشى: «گ»
— بالالار، قالاي ويلايسىڭدار «گ» دىبىسى ايتىلۋىنا قاراي قانداي
دىبىس؟ (داۋىسسىز دىبىس)
— نەلىكتەن داۋىسسىز دىبىس؟(وكپەدەن شىققان اۋا كەدەرگىگە ۇشىرايدى، اندەتىپ
ايتا المايمىز، سوزىلمايدى)
— ەندەشە قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟(كوك تەكشە)
ءارىپ تاڭباسىمەن (جازبا، باسپا ءتۇرى) تانىستىرۋ. نەگە ۇقسايدى؟(كران، شالعى، «ع» دىبىسى). (بەينەتاسپادان كورسەتۋ).
وقۋلىقپەن جۇمىس.
1. ءبىر بۋىندى، ەكى بۋىندى سوزدەردى وقىتۋ.
گا، گۋ، گي، ە - گىز، شە - گە، ە - گەۋ، نە - گە.
2. «بيداي» اڭگىمەسى.
تىزبەكتەي وقۋ.
نان – اس اتاسى. ول بيداي ۇنىنان جاسالادى. ناندى جەرگە تاستامايدى، ۇستىنەن اتتامايدى، ۇستىنە ەشبىر زاتتى قويمايدى. ناندى ءبىر قولمەن ءۇزىپ جەمەيدى. قازاقتار ناندى قاسيەتتى دەپ سانايدى. الايدا نان ۇننان، سۋدان جاسالادى. نانعا تۇزدى دا قوسادى، تۇزدان باسقا نانعا اشىتقىلار (دروجي) قوسادى، ولار ءوز كەزەگىندە ناندى پەشكە سالۋ ءۇشىن قابىعىن قالىنداتىپ كوتەرەدى.
ماقال - ماتەل.
نان بار جەردە ءان بار.
ءداندى شاشپا، ناندى باسپا.
اس اتاسى - نان.
اس ادامنىڭ ارقاۋى.
سەرگىتۋ ءساتى.
(بەينەتاسپادان كورسەتۋ)
داپتەرمەن جۇمىس.
1. جازۋ جولىنداعى ارىپتەردى جازۋ.
2. سوزدىك ديكتانت.
شەڭگەل، اۋا، سۋ، نۋ، تۋ، انا، اتا.
ءىII. وي تولعانىس.
گ دىبىسىنىڭ ورنىن تابۋ. ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا كەزدەسەدى. سوزدەردى بۋىنعا ءبولۋ.
گۇل، گلوبۋس، گۇلزار، گازەت – ءسوز باسىندا؛
شەگە، كەرەگە، دارىگەر – ءسوز ورتاسىندا.
بەكىتۋ سۇراقتارى:
- قانداي ارىپپەن تانىستىق؟
- «گ» ءارىپى قانداي دىبىس؟
ءسوزجۇمباق.
- قىزدارعا مەيرامدا بەرىلەتىن سىيلىق؟
- بارلىق اۋرۋدى ەمدەيتىن كىم؟
- اياعى ۇشكiر،
باسى دوعال.
ۇرساڭ شوگەدi،
ۇرماساڭ وبال. ول نە؟
- بەيبىتشىلىك قۇسى؟
رەفلەكسيا.
- ءمۇعالىم سۇراعىنا جاۋاپ بەردىڭ بە؟
- باسقا وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىن تولىقتىردىڭ با؟
- تاپسىرمانى ورىندادىڭ با؟
باعالاۋ.
ماداقتاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
