- 05 ناۋ. 2024 00:59
- 186
عارىشقا ۇشۋ. عارىشتى يگەرۋ
دۇنيەتانۋ
تاقىرىبى: عارىشقا ۇشۋ. عارىشتى يگەرۋ.
ماقساتى: عارىش، عارىشتى يگەرۋ دەگەن ۇعىمدارمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتەرى:
1. تۇڭعىش عارىشكەر، قازاق عارىشكەرلەرىمەن تانىستىرىپ، ولاردىڭ عىلىمي جۇمىستارى تۋرالى ايتىپ، وقۋشى بويىنا زەرتتەۋشىلىك جۇمىستارعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ؛
2. تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن، باقىلاي ءبىلۋ، تالداۋ قورىتىندى جاساي ءبىلۋ داعدىلارىن دامىتۋ؛
3. عارىشتىق الەمگە قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ.
كورنەكىلىگى: يۋ. گاگارين، توقتار اۋباكىروۆ، تالعات مۇسابايەۆتىڭ سۋرەتتەرى سلايدتان كورسەتۋ، جۇلدىزدى اسپاننىڭ سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردى عارىش الەمىنە ساياحاتقا شىعاتىنىمىزدى حابارلاۋ، زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءبىلىم سىرى كوپ ەكەن،
مەڭگەرۋدى قالايدى.
وسىنىڭ ءبارىن ۇيرەتەر،
دۇنيەتانۋ ساباعى.
2. بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
تەست جۇمىسىن الۋ.
1. كۇن جۇيەسىنىڭ عالامشارلارىن كىمدەر زەرتتەيدى؟
ا) گەوگرافتار
ءا) استرونومدار
ب) ەكولوگتار
ۆ) حيميكتەر
2. كۇندى نەشە عالامشار اينالىپ ءجۇر؟
ا) 7؛
ءا) 8؛
ب) 11:
3. يۋپيتەر – بۇل...
ا) كۇن جۇيەسىندەگى ەڭ ۇلكەن عالامشار.
ءا) كۇن جۇيەسىندەگى ەڭ كىشى عالامشار.
4. كۇن جۇيەسىندەگى عالامشارلار قانداي رەتپەن ورنالاسقان؟
ا) شولپان. جەر، مارس، مەركۋريي، نەپتۋن، ساتۋرن، ۋران، يۋپيتەر.
ءا) مەركۋريي، شولپان، جەر، مارس، نەپتۋن، ساتۋرن، يۋپيتەر، ۋران.
ب) مەركۋريي، شولپان، جەر، مارس، يۋپيتەر، ساتۋرن، ۋران، نەپتۋن.
5. جەردىڭ سەرىگى بار ما؟
ا) بار، بىرەۋ.
ءا) جوق.
ب) بار، ەكەۋ.
(شەشۋى: 1 - ءا، 2 - ءا، 3 - ا، 4 - ب، 5 - ا.)
بليس - تۋرنير.
- جۇلدىز دەگەن نە؟ (اسپان دەنەلەرى)
- جۇلدىزدار نەگە جارقىرايدى؟ ( ولار – اسپان دەنەلەرى. كۇن دە - جۇلدىز)
قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ.
توقتار اۋباكىروۆ 1946 جىلى شىلدەنىڭ 27 - دە قاراعاندى وبلىسى قارقارالى اۋدانىندا، 1 ماي ۇجىمشارىندا دۇنيەگە كەلگەن. ۇلتى – قازاق. ءبىلىم جوعارى.
تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك اۆياسيا گەنەرال - مايورى، 1965 - 1969 جىلدارى ارماۆير اۋە قورعانىسى ۇشقىشتارىنىڭ جوعارى اسكەري وقۋ ورنىندا وقىعان، ۇشقىش - ينجەنەر.
ءبىزدىڭ جەرىمىز ورمان، تاۋ، وزەن، كول، ءومىر سۇرەتىن ورتامىز بارىمىزگە ورتاق. ءبىزدىڭ ءومىر سۇرەتىن ورتامىز - جەر پلانەتاسى. عارىش الەمىن كورۋ ءۇشىن زىمىرانمەن ۇشۋ قاجەت. زىمىران جەر مەن اسپان اراسىنداعى ەڭ جەدەل ترانسپورت. زىمىرانمەن ۇشىپ بارعان عارىشكەرلەر عارىش الەمىندەگى وزگەرىستەردى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، ونداعى اۋا مەن توپىراقتى زەرتتەيدى. ونى جەرگە حابارلاپ وتىرادى. عارىشقا ۇشاتىن عارىشكەرلەر ارنايى كيىمدەر كيەدى. ول سكافاندر دەپ اتالاتىن كيىم عارىشقا ۇشۋعا لايىقتالعان كيىم.
تاقىرىبى: عارىشقا ۇشۋ. عارىشتى يگەرۋ.
ماقساتى: عارىش، عارىشتى يگەرۋ دەگەن ۇعىمدارمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتەرى:
1. تۇڭعىش عارىشكەر، قازاق عارىشكەرلەرىمەن تانىستىرىپ، ولاردىڭ عىلىمي جۇمىستارى تۋرالى ايتىپ، وقۋشى بويىنا زەرتتەۋشىلىك جۇمىستارعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ؛
2. تانىمدىق قىزىعۋشىلىقتارىن، باقىلاي ءبىلۋ، تالداۋ قورىتىندى جاساي ءبىلۋ داعدىلارىن دامىتۋ؛
3. عارىشتىق الەمگە قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ.
كورنەكىلىگى: يۋ. گاگارين، توقتار اۋباكىروۆ، تالعات مۇسابايەۆتىڭ سۋرەتتەرى سلايدتان كورسەتۋ، جۇلدىزدى اسپاننىڭ سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردى عارىش الەمىنە ساياحاتقا شىعاتىنىمىزدى حابارلاۋ، زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءبىلىم سىرى كوپ ەكەن،
مەڭگەرۋدى قالايدى.
وسىنىڭ ءبارىن ۇيرەتەر،
دۇنيەتانۋ ساباعى.
2. بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
تەست جۇمىسىن الۋ.
1. كۇن جۇيەسىنىڭ عالامشارلارىن كىمدەر زەرتتەيدى؟
ا) گەوگرافتار
ءا) استرونومدار
ب) ەكولوگتار
ۆ) حيميكتەر
2. كۇندى نەشە عالامشار اينالىپ ءجۇر؟
ا) 7؛
ءا) 8؛
ب) 11:
3. يۋپيتەر – بۇل...
ا) كۇن جۇيەسىندەگى ەڭ ۇلكەن عالامشار.
ءا) كۇن جۇيەسىندەگى ەڭ كىشى عالامشار.
4. كۇن جۇيەسىندەگى عالامشارلار قانداي رەتپەن ورنالاسقان؟
ا) شولپان. جەر، مارس، مەركۋريي، نەپتۋن، ساتۋرن، ۋران، يۋپيتەر.
ءا) مەركۋريي، شولپان، جەر، مارس، نەپتۋن، ساتۋرن، يۋپيتەر، ۋران.
ب) مەركۋريي، شولپان، جەر، مارس، يۋپيتەر، ساتۋرن، ۋران، نەپتۋن.
5. جەردىڭ سەرىگى بار ما؟
ا) بار، بىرەۋ.
ءا) جوق.
ب) بار، ەكەۋ.
(شەشۋى: 1 - ءا، 2 - ءا، 3 - ا، 4 - ب، 5 - ا.)
بليس - تۋرنير.
- جۇلدىز دەگەن نە؟ (اسپان دەنەلەرى)
- جۇلدىزدار نەگە جارقىرايدى؟ ( ولار – اسپان دەنەلەرى. كۇن دە - جۇلدىز)
قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ.
توقتار اۋباكىروۆ 1946 جىلى شىلدەنىڭ 27 - دە قاراعاندى وبلىسى قارقارالى اۋدانىندا، 1 ماي ۇجىمشارىندا دۇنيەگە كەلگەن. ۇلتى – قازاق. ءبىلىم جوعارى.
تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك اۆياسيا گەنەرال - مايورى، 1965 - 1969 جىلدارى ارماۆير اۋە قورعانىسى ۇشقىشتارىنىڭ جوعارى اسكەري وقۋ ورنىندا وقىعان، ۇشقىش - ينجەنەر.
ءبىزدىڭ جەرىمىز ورمان، تاۋ، وزەن، كول، ءومىر سۇرەتىن ورتامىز بارىمىزگە ورتاق. ءبىزدىڭ ءومىر سۇرەتىن ورتامىز - جەر پلانەتاسى. عارىش الەمىن كورۋ ءۇشىن زىمىرانمەن ۇشۋ قاجەت. زىمىران جەر مەن اسپان اراسىنداعى ەڭ جەدەل ترانسپورت. زىمىرانمەن ۇشىپ بارعان عارىشكەرلەر عارىش الەمىندەگى وزگەرىستەردى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، ونداعى اۋا مەن توپىراقتى زەرتتەيدى. ونى جەرگە حابارلاپ وتىرادى. عارىشقا ۇشاتىن عارىشكەرلەر ارنايى كيىمدەر كيەدى. ول سكافاندر دەپ اتالاتىن كيىم عارىشقا ۇشۋعا لايىقتالعان كيىم.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.