عىلىمي بىلىمدەردىڭ دامۋى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: عىلىمي بىلىمدەردىڭ دامۋى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: XV – XVII عاسىرلارداعى الەم قۇرىلىمى جونىندەگى جاڭا قالىپتاسقان كوزقاراستار، عالىمداردىڭ اشقان عىلىمي جاڭالىقتارى، ن.كوپەرنيك، گ.گاليلەي، د.برۋنو ىلىمدەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە جەتەلەۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى يگەرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سلايدتار، تىرەك - سىزبالار، ەلەكتروندى وقۋلىق.
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءى. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ.
ا) تاقىرىپتان قىسقاشا اقپارات بەرۋ.
ءا) كەستە تولتىرۋ.
ب) حرونولوگيالىق جۇمىس.
ۆ) تىرەك - سىزبامەن جۇمىس.
ءىى. قورىتىندى.
ءمۇعالىم ءسوزى: گەوگرافيالىق اشۋلار تۇسىنداعى كولۋمب پەن ۆاسكو دا گامانىڭ ساياحاتتارىنان كەيىن، باسقا تەڭىزشىلەر دە دۇنيە ءجۇزىنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىنە ءقاۋىپتى تەڭىز ساياحاتتارىنا شىعۋدى توقتاتپادى. XVII عاسىردىڭ باسىندا اۆستراليا قۇرلىعى اشىلدى. ورىس اڭشىلارى سولتۇستىك ازيانىڭ زەرتتەلمەگەن جەرلەرىنە ەنىپ، تىنىق مۇحيت جاعالارىنا شىقتى. باتىس ساياحاتشىلارى قۇرلىقتىڭ، تەڭىزدەر مەن مۇحيتتاردىڭ كوپ بولىگىن زەرتتەدى. گەوگرافيا عىلىمى تاماشا تابىسقا جەتتى.
№1 تاپسىرما.
كەستەلەردىڭ ىشىندە بوس ورىن قالدىرىپ، ءار وقۋشى جاۋابىن بەرە وتىرىپ كەستەنى تولتىرۋ.
№2 تاپسىرما
حرونولوگيالىق جۇمىس
تىرەك - سىزبامەن جۇمىس
عىلىمي ءبىلىمنىڭ دامۋى
نيكولاي كوپەرنيك. عارىش الەمى جونىندەگى بىلىمگە كۇيرەتە سوققى بەرگەن پولشانىڭ ۇلى عالىمى
برۋنو دجوردانو. ول تىرشىلىكتىڭ جەردە عانا ەمەستىگىن، الەمنىڭ شەكسىزدىگىن، ونىڭ كوپتەگەن دۇنيەدەن تۇراتىندىعىن ءتۇسىنىپ قانا قويماي، باسقالارعا دا ۇيرەتتى.
گاليلەو گاليلەي. ۇلكەيتكىش وپتيكالىق تۇتىك - تەلەسكوپپەن ەڭ العاش اسپانعا كوز سالعان ايگىلى يتاليان وقىمىستىسى.
قورىتىندى.
كوپەرنيكتىڭ اشقان جاڭالىعىنىڭ تاريحي ماڭىزى زور. ول باسقا پلانەتالار جانە كۇن جەردى اينالادى دەگەن اداسۋشىلىقتان قۇتقارىپ، عىلىمدا ەركىن ويلاۋعا جول اشتى. كوپەرنيك ءىلىمىن شىركەۋدەگىلەر ساندىراق، بوس ءسوز دەپ جاريالادى، ول ءىلىمدى تاراتقان جانە قورعاعان ادامدى قاتال جازا كۇتىپ تۇردى. الەم قۇپياسىن ءتۇسىنۋ جانە تابيعات زاڭدارىن ايقىنداۋ ءۇشىن عالىمدار الدىندا جاڭا، داڭعىل جول اشىلدى.
بەكىتۋ سۇراقتارى
1. كوپەرنيكتىڭ عىلىمي جاڭالىعى نەسىمەن باعالى بولدى؟
2. دجوردانو برۋنو الەمنىڭ قۇرىلىمى جونىندەگى تۇسىنىككە قانداي جاڭالىق ەنگىزدى؟
3. عىلىم تاريحىندا تۇڭعىش تەلەسكوپتى قۇراستىرۋشى؟
ۇيگە تاپسىرما. تاقىرىپتى وقۋ. عالىمدار تۋرالى دەرەكتەر جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: XV – XVII عاسىرلارداعى الەم قۇرىلىمى جونىندەگى جاڭا قالىپتاسقان كوزقاراستار، عالىمداردىڭ اشقان عىلىمي جاڭالىقتارى، ن.كوپەرنيك، گ.گاليلەي، د.برۋنو ىلىمدەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە جەتەلەۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى يگەرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سلايدتار، تىرەك - سىزبالار، ەلەكتروندى وقۋلىق.
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءى. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ.
ا) تاقىرىپتان قىسقاشا اقپارات بەرۋ.
ءا) كەستە تولتىرۋ.
ب) حرونولوگيالىق جۇمىس.
ۆ) تىرەك - سىزبامەن جۇمىس.
ءىى. قورىتىندى.
ءمۇعالىم ءسوزى: گەوگرافيالىق اشۋلار تۇسىنداعى كولۋمب پەن ۆاسكو دا گامانىڭ ساياحاتتارىنان كەيىن، باسقا تەڭىزشىلەر دە دۇنيە ءجۇزىنىڭ تۇكپىر - تۇكپىرىنە ءقاۋىپتى تەڭىز ساياحاتتارىنا شىعۋدى توقتاتپادى. XVII عاسىردىڭ باسىندا اۆستراليا قۇرلىعى اشىلدى. ورىس اڭشىلارى سولتۇستىك ازيانىڭ زەرتتەلمەگەن جەرلەرىنە ەنىپ، تىنىق مۇحيت جاعالارىنا شىقتى. باتىس ساياحاتشىلارى قۇرلىقتىڭ، تەڭىزدەر مەن مۇحيتتاردىڭ كوپ بولىگىن زەرتتەدى. گەوگرافيا عىلىمى تاماشا تابىسقا جەتتى.
№1 تاپسىرما.
كەستەلەردىڭ ىشىندە بوس ورىن قالدىرىپ، ءار وقۋشى جاۋابىن بەرە وتىرىپ كەستەنى تولتىرۋ.
№2 تاپسىرما
حرونولوگيالىق جۇمىس
تىرەك - سىزبامەن جۇمىس
عىلىمي ءبىلىمنىڭ دامۋى
نيكولاي كوپەرنيك. عارىش الەمى جونىندەگى بىلىمگە كۇيرەتە سوققى بەرگەن پولشانىڭ ۇلى عالىمى
برۋنو دجوردانو. ول تىرشىلىكتىڭ جەردە عانا ەمەستىگىن، الەمنىڭ شەكسىزدىگىن، ونىڭ كوپتەگەن دۇنيەدەن تۇراتىندىعىن ءتۇسىنىپ قانا قويماي، باسقالارعا دا ۇيرەتتى.
گاليلەو گاليلەي. ۇلكەيتكىش وپتيكالىق تۇتىك - تەلەسكوپپەن ەڭ العاش اسپانعا كوز سالعان ايگىلى يتاليان وقىمىستىسى.
قورىتىندى.
كوپەرنيكتىڭ اشقان جاڭالىعىنىڭ تاريحي ماڭىزى زور. ول باسقا پلانەتالار جانە كۇن جەردى اينالادى دەگەن اداسۋشىلىقتان قۇتقارىپ، عىلىمدا ەركىن ويلاۋعا جول اشتى. كوپەرنيك ءىلىمىن شىركەۋدەگىلەر ساندىراق، بوس ءسوز دەپ جاريالادى، ول ءىلىمدى تاراتقان جانە قورعاعان ادامدى قاتال جازا كۇتىپ تۇردى. الەم قۇپياسىن ءتۇسىنۋ جانە تابيعات زاڭدارىن ايقىنداۋ ءۇشىن عالىمدار الدىندا جاڭا، داڭعىل جول اشىلدى.
بەكىتۋ سۇراقتارى
1. كوپەرنيكتىڭ عىلىمي جاڭالىعى نەسىمەن باعالى بولدى؟
2. دجوردانو برۋنو الەمنىڭ قۇرىلىمى جونىندەگى تۇسىنىككە قانداي جاڭالىق ەنگىزدى؟
3. عىلىم تاريحىندا تۇڭعىش تەلەسكوپتى قۇراستىرۋشى؟
ۇيگە تاپسىرما. تاقىرىپتى وقۋ. عالىمدار تۋرالى دەرەكتەر جيناقتاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەكى اينىمالىسى بار سىزىقتىق ەمەس تەڭسىزدىكتەر جۇيەسى تاقىرىبىنا ەسەپتەر شىعارۋ
