جاعىمدى مەكتەپ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءبىز نە ىستەي الامىز؟
جاعىمدى مەكتەپ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءبىز نە ىستەي الامىز؟
بارلىق ادامعا ءتان جالپى سيپاتتار، ءار ادامنىڭ وزىندىك ايىرماشىلىقتارى. جالپى مادەنيەت ءمانماتىنىن جاڭعىرتۋ جانە ونى مەكتەپ سىنىبى جاعدايىندا ماڭىزدى ەتۋ. مادەنيەت – ادام جاساعان «ەكىنشى تابيعات». مادەنيەت – جەكە ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ماقساتى مەن قۇندىلىق جۇيەسى، ادامنىڭ ءومىر سۇرگەن ورتامەن قارىم - قاتىناسى. ول - ءوزارا قارىم - قاتىناس ناتيجەسىندە قالىپتاساتىن ەرەكشە قۇبىلىس. ادام ءوزىنىڭ دامۋى بارىسىندا قوعامدىق ماڭىزدى قۇندىلىقتاردى، الەۋمەتتىك نورمالار مەن باعدارلاردى مەڭگەرەتىنى بەلگىلى. سول الەمگە ەنگەن ءاربىر ادام بىردەن سول قوعامنىڭ مادەنيەتىمەن ۇشتاسادى. جاعىمدى پسيحولوگيالىق جاعدايدى تۋعىزۋ، ول ەڭ الدىمەن ءونىمدى قارىم - قاتىناس بالا مەن ءمۇعالىم، بالا مەن قۇرداستارىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىمەن بەلگىلەنەدى. جاعىمدى قاتىناس، مۇعالىمگە سەنىمدىلىك ءبىلدىرۋ، وقۋ ءىس – ارەكەتىنە دەگەن قۇشتارلىقتى تۋعىزادى، وقۋدىڭ تانىمدىق ىنتاسىن قالىپتاستىرادى. مادەنيەتكە ءبىز «تولەرانتتىلىقتى» دا جاتقىزا الامىز، بۇل - جەكە تۇلعانىڭ ىشكى رۋحاني كۇيى مەن قوعامنىڭ ادامگەرشىلىك نورمالارى. وسىدان كەلە ءبىز مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇمىس جاسايتىن ءار ادامنىڭ مادەنيەتى - مەكتەپ مادەنيەتىنە اسەر ەتەتىن بىردەن - ءبىر فاكتور بولىپ تابىلاتىنىنا كوز جەتكىزە الامىز.
«مەكتەپ مادەنيەتى» تۇسىنىگى پەداگوگيكالىق مەنەدجمەنتتە مەكتەپ ۇجىمىنداعى ادەت - عۇرىپ، سالت - ءداستۇر، ۇستانىم، ادام بويىنداعى قۇندىلىقتارىنىڭ جيىنتىعى جانە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندەگى ءوزارا قارىم – قاتىناس، ادەپ نورمالارىن انىقتايتىن بىردەن - ءبىر قۇرال. مەكتەپ مادەنيەتى - بۇل ۇجىم مۇشەلەرىنىڭ قابىلداعان رۋحاني، مادەني قۇندىلىقتاردىڭ جۇيەسى. بۇل ءوز رەتىندە ۇجىم مۇشەلەرىنىڭ ويلاۋىنداعى، سەزىمدەرىندەگى، ءىس – ارەكەتتەرىندەگى نەگىزگى ۇستانىم، باعدار بەرۋشى جانە جول سىلتەۋشى، ناتيجەسىندە مەكتەپ ۇجىمىندا قالىپتاسقان ىنتىماقتاستىق ورتا جانە جاعىمدى پسيحولوگيالىق احۋال. ال، قالىپتاسىپ قالعان مادەنيەتتى وزگەرتۋ جانە ونى باسقارۋ – وتە ماڭىزدى ءىس بولىپ تابىلادى. ءار مەكتەپتىڭ ءوز ماسەلەسى بار، سول سەبەپتى مادەنيەتى دە ءار ءتۇرلى بولادى.
مەكتەپ مادەنيەتى باسشىلار ءۇشىن نەگىزگى ماعىناعا يە، اسىرەسە دامۋدىڭ كوپتەگەن جاڭا باعىتتارى تۋىنداپ، ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ مىندەتتى ءارى قاجەتتى ىسكە اينالعاندا.
قازىرگى كەزدە مەكتەپتىڭ ۇجىمدىق مادەنيەتىن زەرتتەۋ، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسىن زەردەلەۋ، ونىڭ الەۋەتىن قولدانۋ ماسەلەسىنىڭ وزەكتىلىگى ارتۋدا. سول سەبەپتى مەكتەپ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋدا تەك مەكتەپ باسشىلىعى ەمەس، «ۇستاز - وقۋشى - اتا - انا» قاعيداسىمەن جۇمىلا جۇمىس جاسالسا عانا مەكتەپ مادەنيەتى سول ورتادا جاعىمدى بولماق دەگەن ويدامىن.
بارلىق ادامعا ءتان جالپى سيپاتتار، ءار ادامنىڭ وزىندىك ايىرماشىلىقتارى. جالپى مادەنيەت ءمانماتىنىن جاڭعىرتۋ جانە ونى مەكتەپ سىنىبى جاعدايىندا ماڭىزدى ەتۋ. مادەنيەت – ادام جاساعان «ەكىنشى تابيعات». مادەنيەت – جەكە ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ماقساتى مەن قۇندىلىق جۇيەسى، ادامنىڭ ءومىر سۇرگەن ورتامەن قارىم - قاتىناسى. ول - ءوزارا قارىم - قاتىناس ناتيجەسىندە قالىپتاساتىن ەرەكشە قۇبىلىس. ادام ءوزىنىڭ دامۋى بارىسىندا قوعامدىق ماڭىزدى قۇندىلىقتاردى، الەۋمەتتىك نورمالار مەن باعدارلاردى مەڭگەرەتىنى بەلگىلى. سول الەمگە ەنگەن ءاربىر ادام بىردەن سول قوعامنىڭ مادەنيەتىمەن ۇشتاسادى. جاعىمدى پسيحولوگيالىق جاعدايدى تۋعىزۋ، ول ەڭ الدىمەن ءونىمدى قارىم - قاتىناس بالا مەن ءمۇعالىم، بالا مەن قۇرداستارىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىمەن بەلگىلەنەدى. جاعىمدى قاتىناس، مۇعالىمگە سەنىمدىلىك ءبىلدىرۋ، وقۋ ءىس – ارەكەتىنە دەگەن قۇشتارلىقتى تۋعىزادى، وقۋدىڭ تانىمدىق ىنتاسىن قالىپتاستىرادى. مادەنيەتكە ءبىز «تولەرانتتىلىقتى» دا جاتقىزا الامىز، بۇل - جەكە تۇلعانىڭ ىشكى رۋحاني كۇيى مەن قوعامنىڭ ادامگەرشىلىك نورمالارى. وسىدان كەلە ءبىز مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇمىس جاسايتىن ءار ادامنىڭ مادەنيەتى - مەكتەپ مادەنيەتىنە اسەر ەتەتىن بىردەن - ءبىر فاكتور بولىپ تابىلاتىنىنا كوز جەتكىزە الامىز.
«مەكتەپ مادەنيەتى» تۇسىنىگى پەداگوگيكالىق مەنەدجمەنتتە مەكتەپ ۇجىمىنداعى ادەت - عۇرىپ، سالت - ءداستۇر، ۇستانىم، ادام بويىنداعى قۇندىلىقتارىنىڭ جيىنتىعى جانە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندەگى ءوزارا قارىم – قاتىناس، ادەپ نورمالارىن انىقتايتىن بىردەن - ءبىر قۇرال. مەكتەپ مادەنيەتى - بۇل ۇجىم مۇشەلەرىنىڭ قابىلداعان رۋحاني، مادەني قۇندىلىقتاردىڭ جۇيەسى. بۇل ءوز رەتىندە ۇجىم مۇشەلەرىنىڭ ويلاۋىنداعى، سەزىمدەرىندەگى، ءىس – ارەكەتتەرىندەگى نەگىزگى ۇستانىم، باعدار بەرۋشى جانە جول سىلتەۋشى، ناتيجەسىندە مەكتەپ ۇجىمىندا قالىپتاسقان ىنتىماقتاستىق ورتا جانە جاعىمدى پسيحولوگيالىق احۋال. ال، قالىپتاسىپ قالعان مادەنيەتتى وزگەرتۋ جانە ونى باسقارۋ – وتە ماڭىزدى ءىس بولىپ تابىلادى. ءار مەكتەپتىڭ ءوز ماسەلەسى بار، سول سەبەپتى مادەنيەتى دە ءار ءتۇرلى بولادى.
مەكتەپ مادەنيەتى باسشىلار ءۇشىن نەگىزگى ماعىناعا يە، اسىرەسە دامۋدىڭ كوپتەگەن جاڭا باعىتتارى تۋىنداپ، ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ مىندەتتى ءارى قاجەتتى ىسكە اينالعاندا.
قازىرگى كەزدە مەكتەپتىڭ ۇجىمدىق مادەنيەتىن زەرتتەۋ، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنىڭ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسىن زەردەلەۋ، ونىڭ الەۋەتىن قولدانۋ ماسەلەسىنىڭ وزەكتىلىگى ارتۋدا. سول سەبەپتى مەكتەپ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋدا تەك مەكتەپ باسشىلىعى ەمەس، «ۇستاز - وقۋشى - اتا - انا» قاعيداسىمەن جۇمىلا جۇمىس جاسالسا عانا مەكتەپ مادەنيەتى سول ورتادا جاعىمدى بولماق دەگەن ويدامىن.
You Might Also Like
