InfoHub Logo

ج.ا.گۋلنۋز، تۇران ۋنيۆەرسيتەتى جۋرناليستيكا ماماندىعىنىڭ

2 كۋرس ستۋدەنتى

الماتى ق . قازاقستان رەسپۋبليكاسى

اڭداتپا: بۇل ماقالادا جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ پايدالى جانە زيان جاقتارىمەن  تانىساتىن بولاسىزدار. كومپيۋتەر قازىرگى ءبىلىم بەرۋدە وتە ماڭىزدى بولىكتەردىڭ ءبىرى.ەلەكتروندىق بايلانىس قۇرالدارى قاراپايىمدىلىق پەن قول جەتىمدىلىكتىڭ ارقاسىندا جەر شارىنىڭ كەز كەلگەن جەرىندە وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە بۇرىن قول جەتىمسىز بولعان اقپاراتتى الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەڭبەكتەگەن بالادان، ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن زامانعا بەيىمدەلىپ العان. سەبەبى، قازىرگى تاڭدا قوعام جاڭا تەحنولوگيانى قولدانۋدان باسقا امال قالدىرمايدى. ەگەر ءبىر كۇن ۇيالى تەلەفونسىز، ينتەرنەت جەلىسىن قولدانباي ءجۇرىپ كورسەڭىز، ءوزىڭىزدى بارلىق جاڭالىقتان قۇر قالعانداي سەزىنەسىز جانە سول دۇنيەگە تاۋەلدى ەكەنىڭىزدى تۇسىنەسىز.

كىلت سوزدەر: تەحنولوگيا، ەلەكتروندىق بايلانىس، ونلاين، كومپيۋتەر، پلانشەت، عالامتور، گادجەتتەر.

وتكەن حح عاسىر بىزگە كوپتەگەن تەحنيكالىق عاجايىپتار سىيلادى، ولاردىڭ اراسىندا بىزگە كەلىپ جەتكەن كوپتەگەن مۇمكىندىكتەرى بار. كومپيۋتەر، سونىڭ ىشىندە عالامتوردىڭ الەمدىك اقپاراتتىق جەلىسى، ءتۇرلى گادجەتتەر جانە باسقا دا كوپتەگەن جاڭا تەحنولوگيالار بار. الەم كۇن سايىن جاڭا نارسەنى ويلاپ تابۋ جانە اشۋ ارقىلى العا جىلجۋدى جالعاستىرۋدا جانە بۇل جەتىستىكتەرسىز ءيۋىز ءومىردىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا جەتىستىكتەرگە جەتپەس ەدىك. الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن عالىمدار، زەرتتەۋشىلەر، ازىرلەۋشىلەر مەن ديزاينەرلەر ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى جەڭىلدەتەتىن جانە ونى قىزىقتى ەتەتىن نارسەنى بەينەلەۋگە تىرىسادى. الەمدەگى كەز-كەلگەن نارسە سياقتى، جاڭا تەحنولوگيالار دا پايدالى جانە زياندى بولىپ كەلەدى.زامان العا جىلجىعان سايىن ونەرتابىستاعى جاڭا تەحنولوگيا عاسىرى جاڭارىپ بارادى. وتكەن عاسىردا ايگىلى نوبەل سىيلىعىنا يە بولعان عىلىمي جاڭالىقتىڭ تۇرمىسقا ەنۋىنە 30-40 جىل قاجەت بولسا، بۇ-گىندە بۇل ۋاقىت قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا عانا، ەن كوپ دەگەنى 4 - 5 جىلدان اسپايدى. ءتىپتى ويلاماعان نارسەلەردىڭ ءوزى ونەرتابىستىڭ قۇرامداس بولىگى رەتىندە كادەگە اسىپ جاتىر. تەحنولوگياداعى جاڭا داۋىردە كوزدىڭ جاۋىن الاتىن ءالى تالاي ونەرتابىس تۇرلەرى ويلاستىرىلاتىنىنا سەنىمدىمىز. بۇل قازىرگى ۋاقىتتىڭ قاجەتتىلىگى مەن تەندەنسياسى دەپ ايتساق تا بولادى.

جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ بىزگە اكەلەتىن قانداي جاعىمدى جاقتارى بار ەكەنىن قاراستىرايىق. بىرىنشىدەن، كومپيۋتەر قازىرگى ءبىلىم بەرۋدە وتە ماڭىزدى بولىكتەردىڭ ءبىرى.ەلەكتروندىق بايلانىس قۇرالدارى قاراپايىمدىلىق پەن قول جەتىمدىلىكتىڭ ارقاسىندا جەر شارىنىڭ كەز كەلگەن جەرىندە وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە بۇرىن قول جەتىمسىز بولعان اقپاراتتى الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءسىزدى قىزىقتىراتىن سۇراققا جەدەل جاۋاپ تابۋ، بايانداما نەمەسە رەفەرات ءۇشىن ماتەريالدار دايىنداۋ مۇمكىندىگى-مۇنىڭ ءبارىن ءقازىر ۇيدەن شىقپاي-اق ينەترنەت ارقىلى جاساۋعا بولادى. ەكىنشىدەن، ينتەرنەتتىڭ ارقاسىندا ءبىلىم مىندەتتى تۇردە بەتپە-بەت بولماۋى مۇمكىن، وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر ءوز مەكتەبىنىڭ نەمەسە ينستيتۋتىنىڭ باعدارلاماسى بويىنشا ۇيدەن شىقپاي-اق وقي الادى، ەگەر وقۋشىلار ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن مەكتەپتە ساباق الا الماسا، قولدانىلۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، ماتەريالدى ءوز بەتىنشە وقۋعا، ەمتيحانعا دايىندالۋعا، شەت تىلدەرى تۋرالى بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ءارتۇرلى ونلاين مەكتەپتەر مەن پورتالدار بۇگىن مەكتەپ وقۋشىلارىنا كومەككە كەلەدى. سونىمەن قاتار، ادامعا قالانىڭ كوپتەگەن دۇكەندەرىنە كىرىپ، قاجەتتى ءونىمدى ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. دۇكەننىڭ ۆەب-سايتىنان قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىن ءونىمدى تاۋىپ، ونىڭ مەكەن-جايىن ءبىلىپ، سودان كەيىن ساتىپ الۋعا بارۋ جەتكىلىكتى. اقىرىندا، ەگەر زاتتى ساتىپ الۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتقان ادامنىڭ ساياحاتتاۋعا كوپ ۋاقىتى بولماسا، ولار تاڭدالعان ۋاقىتتا ۇيگە جەتكىزىلەتىن زاتقا تاپسىرىس بەرە الادى. ءبىراق كەز-كەلگەن وبەكت سياقتى، جاڭا تەحنولوگيالار دا مونەتانىڭ ارتقى جاعىنا يە. مۇنداي تەحنولوگيالاردى ادام ءۇشىن قولدانۋدىڭ جاعىمسىز جاقتارى نەدە ەكەنىن قاراستىرامىز. حح عاسىردىڭ ۇلى فيزيگى جانە ماتەماتيگى البەرت ەينشتەين: "تەحنولوگيا ءتىرى قارىم-قاتىناستى الماستىرعاندا، ءبىز اقىماقتاردىڭ ۇرپاعىن الامىز"دەگەن ۇعىمدى قالدىرىپ  كەتكەن. مۇمكىن، ءدال ءقازىر وسى ۋاقىت كەلگەن بولار، ويتكەنى تەحنولوگيا اداممەن ونلاين بايلانىسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ءبىر جاعىنان، ونىڭ ارتىقشىلىقتارى بار، ويتكەنى قازىرگى ءومىر قارقىنىمەن كەزدەسۋگە ۋاقىت تابۋ وتە قيىن. الايدا، ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى مۇنى بەلسەندى پايدالانادى جانە ولاردىڭ ومىرىندەگى ءبىر نارسەنى وزگەرتۋ ەكىتالاي. ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى بوس ۋاقىت بولسا دا، ناقتى كەزدەسۋ جەلىسى ارقىلى سويلەسۋدى ءجون كورەدى. سونىمەن بىرگە، "جەلىدە" سويلەسۋ ارقىلى ءبىز سۇحباتتاسۋشىنىڭ رەاكسياسىن — توندى، ميميكانى، سويلەۋ جىلدامدىعىن، ەموسيونالدىلىقتى جانە تاعى دا باسقا رەاكسيالاردى كورە المايمىز. ءبىراق ەڭ قورقىنىشتىسى، ادامدار تەلەفوندارعا، كومپيۋتەرلەرگە جانە باسقا بەينە تەحنولوگيالارعا (سونىڭ ىشىندە پلانشەتتەرگە، كونسولدەرگە جانە ت.ب.) تاۋەلدى بولادى. قازىرگى تاڭدا ادامدار ءۇش ۇيىقتاسا تۇسىنە كىرمەگەن ءتۇرلى ونەرتابىستار كۇن سايىن ويلاستىرىلىپ، جاسالۋدا. مىسالى، بۇرىن ادامدار كوز مايىن تاۋىسىپ، قاعاز باسۋ ءۇشىن قانشاما ءارىپ تەرسە، ەندىگارى ونىڭ بارلىعىن ەلەكتروندى تۇردە كوشىرمە جاساپ نەمەسە سكانەرلەپ الۋعا بولادى.

كومپيۋتەردى، سمارتفوندى نەمەسە پلانشەتتى پايدالانۋشىنىڭ دەنەسىنە اسەر ەتەتىن نەگىزگى زياندى فاكتورلارعا مىنالار جاتادى: - ۇزاق وتىرۋ جاعدايى؛ - ەكراننان شىعاتىن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەنۋدىڭ اعزاعا اسەرى؛ – كوزدىڭ شارشاۋى جانە كورۋ قابىلەتىنە ۇلكەن جۇكتەمە؛ – ارقا، مويىن، قول بۋىندارىنىڭ شامادان تىس جۇكتەلۋى؛ - اقپاراتتى جوعالتۋ كەزىندە قاتتى سترەسس. مەنى مەكتەپ وقۋشىلارى تەلەفوندى قانشالىقتى ءجيى، قانداي ماقساتتا قولداناتىنى جانە ولاردىڭ اراسىندا ونىڭ ءال-اۋقاتىنا اسەر ەتەتىندەر بار ما دەگەن سۇراق قىزىقتىردى. مەن وقيتىن ۋنيۆەرسيتەت اراسىنداعى ستۋدەنتتەرگە ساۋالناما جۇرگىزدىم. ساۋالناماعا 93 ادام قاتىستى.ونىڭ ىشىندە: 98% - تەلەفون تەلەفون بار، سايكەسىنشە 2% - تەلەفونا تەلەفون جوق. ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 46% — ى تەلەفوندى وقۋ ماقساتتارى ءۇشىن دە، ويىندار مەن ويىن — ساۋىق ءۇشىن دە پايدالانادى، 22% - تەك ساباققا دايىندالۋ ءۇشىن، 25% - تەك ويىندار مەن ويىن-ساۋىق ءۇشىن، 7% - ى باسقا جاۋاپ بەردى. رەسپوندەنتتەردىڭ 50 % — ى تەلەفوندى كۇنى بويى 1-2 ساعات، 25 % — 2-3 ساعات، 20% - جارتى ساعاتتان 60 مينۋتقا دەيىن قولداناتىنىن ايتتى؛ باسقا جاۋاپ نۇسقالارى بولدى، ءبىراق ولار از تانىمال بولدى.

قورىتىندىلاي كەلە، ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن ءبىر ماڭىزدى كريتەرييدى اتاپ وتكىم كەلەدى: بارلىعى ءوز قولىمىزدا. ەگەر ءبىز ITء-دى جانە باسقا ارتىقشىلىقتاردى تەك پايدالى ماقساتتاردا جانە مولشەردە قولداناتىن بولساق، وندا ءومىر ءبىز ءۇشىن عانا ەمەس، بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن دە جەڭىلدەيدى جانە ولار ءبىزدىڭ نەمقۇرايلىعىمىز بەن جالقاۋلىعىمىزدان زارداپ شەكپەيتىن بولادى. قازىرگى XXI عاسىر بىزگە مۇمكىندىك زامانى بولىپ كەلەدى. سوندىقتان ءبىز الدىمىزعا كەلگەن ۇلكەن مۇمكىندىكتەردى پايدالانا ءبىلۋىمىز قاجەت. سوندا عانا ءبىز جارقىن بولاشاققا اياق باسا الامىز جانە داميمىز!

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:

1. ۆەرشينين الەكسەي ەۆگەنيەۆيچ، اۆدونينا ليۋبوۆ الەكساندروۆنا ۇيالى تەلەفونداردىڭ ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى / / پەنزگۋ حابارشىسى. 2015. № 3 (11).

2. پروحوروۆا ا. ي. ۇيالى تەلەفوننىڭ ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى / / يننوۆاسيالىق عىلىم. 2018. № 1.

3. 21 عاسىرداعى زاماناۋي تەحنولوگيالاردىڭ زيانى / /://zen.yandex.ru/media/healthsoul/vred-sovremennyh-tehnologii-21go-veka-5be6ffbe0a47b500aab013bf

---