- 15 مام. 2021 00:00
- 312
جاڭا زاماننىڭ جاڭا قوعامدىق سالاسى – مادەنيەتتانۋ
وندىرىستىك تاجىربيە جەتەكشىسى ەسبولوۆا ءمولدىر اۋەلتايەۆنانىڭ جەتەكشىلىگىمەن
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتى
مادەنيەتتانۋ ماماندىعىنىڭ 4ء-شى كۋرس ستۋدەنتى
نۋرساينوۆا ايسۋلۋ ەرنۋركىزى
«ءححى عاسىر – ەلىمىزدىڭ تاريحىنداعى التىن عاسىر، ال سول عاسىردىڭ جاڭالىقتارعا، ۇلكەن جەڭىستەر مەن جەمىستى كۇندەرگە تولى بولۋى – التىن جاستاردىڭ ، جاس ۇرپاقتىڭ قولىندا» دەپ ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ايتقانداي، مىنا ءبىز جاستاردىڭ وقۋدا وزات، الەم جاڭالىقتارىنان قۇلاقدار بولۋىمىز، ەلىمىز دامىعان ەلدەر قاتارىندا كوش تۇزەيتىن ەل بولۋى ءۇشىن بارىمىزدى سالۋ ءبىز ءۇشىن مىندەت. ول ءۇشىن ءارقايسىمىزدىڭ دۇرىس تاڭداۋ جاساپ بولاشاققا دەگەن نىق قادام باسۋىمىز قاجەت. ءبىزدىڭ ماقساتقا جەتۋ جولىمىزدا تۇرعان ەڭ ماڭىزدى تاڭداۋدىڭ ءبىرى – ماماندىق تاڭداۋ دەپ بىلەمىز. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى جوعارعى وقۋ ورىندارى الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنىپ، وقۋ جۇيەسىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىمەن ايشىقتالاتىن ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەت اتالۋعا لايىق ەكەنى بارشامىزعا ايان. وسى ورايدا، ەلىمىزدىڭ الدىڭعى قاتارلى الەمنىڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرى قاتارىندا 120 ورىنعا شىققان ءال–فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ورىندى.
جاڭا عاسىرعا قول سوزىپ، كوش تۇزەگەن سايىن ساياسي، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني جاڭالىقتار مەن وزگەرىستەردىڭ دە ورىن الۋىنا تولىق كوز جەتكىزىپ ءجۇرمىز. ارينە ءار سالانىڭ الاتىن ورنى جانە زەرتتەۋ الاڭى (ءپانى) اۋقىمدى، ءارى شەكسىز بولىپ تابىلادى. ءبىراق، مەن بۇل ماقالادا تانىستارعىم كەلىپ تۇرعان، ءوزىم جوو قابىرعاسىندا 4 جىل ءبىلىم الىپ جاتقان - ءدال مادەنيەتتانۋ عىلىمىنىڭ زەرتتەۋ وبەكتىلەرىنىڭ سپەكتورىنداي سان الۋاندىلىق باسقا عىلىم سالاسىنان تابىلماس.
وركەنيەتتى، دامىعان ەلدەردىڭ الدىڭعى قاتارىنان ورىن الۋ قوعامدا بولىپ جاتقان ءتۇرلى ماتەريالدىق، الەۋمەتتىك، ساياسي، ادامگەرشىلىك، كوركەمدىك ت.ب. پروسەسستەرمەن تىكەلەي بايلانىستى. وسى اتالعان پروسەسستەردى بارىنشا قامتيتىن عىلىمنىڭ كەڭ اۋقىمدى سالاسى مادەنيەتتانۋ - مادەنيەت دامۋىنىڭ جالپى زاڭدىلىقتارىن، ونىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ پرينسيپتەرىن جانە بىر-بىرىنە ەتنو-الەۋمەتتىك، ساياسي-مورالدىق، عىلىمي، كوركەمدىك جانە تاريحي سيپاتتامالارىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءتۇرلى مادەنيەت تۇرلەرىنىڭ ءوزارا بايلانىستارىمەن، تاۋەلدىلىكتەرىن زەرتتەيتىن جاڭا زاماننىڭ جاڭا قوعامدىق سالاسى بولىپ تابىلادى.
وسى ايتىلعاندار قازىرگى زامانعى عىلىمدار جۇيەسىندەگى مادەنيەتتانۋدىڭ عىلىمي ءپان رەتىندە الاتىن ورنى جانە ونىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەر جايىندا كەيبىر قورىتىندىلار جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ادامزات بالاسى ءوز شەشىمىن تاپپاعان كوپتەگەن ماسەلەلەرگە بەلشەسىنەن باتۋى قازىرگى زامان مادەنيەتىنىڭ كوپ جاعدايلاردا ءوز باستاۋىن ۇمىتا باستاعاندىعىنان دا بولۋى كەرەك.