جاقسىلىق جاساي بىلەيىك
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاقسىلىق جاساي بىلەيىك
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «قايىرىمدىلىق»، «قامقورلىق»، «جاقسىلىق» قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- جاقسىلىق جاساۋدىڭ ادامي قارىم-قاتىناستاعى ماندىلىگىن ءتۇسىندىرۋ؛
- جاقسى ىستەر جاساي ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ؛
- قايىرىمدى، قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ەرتەگى سۋرەتتەرى، سلايدتار، وقۋلىق، داپتەر، سيۋجەتتى سۋرەتتەر، اق قاعاز، كوك قاعازدان قيىلعان تامشىلار مەن داريا.
ساباقتىڭ بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! مەن سەندەرمەن «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ كەزەكتى ساباعىندا كەزدەسكەنىمە وتە قۋانىشتىمىن. بالالار، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرايىق. وسى شەڭبەر اياسىندا ءو. اقىپبەكوۆتىڭ «ءوزىن تانۋ» ولەڭىن بىرلەسە ايتايىق.
جاقسى بولۋ - وزىڭنەن، “
جامان بولۋ - وزىڭنەن،
ءوزىڭدى ءوزىڭ ايا دا،
ءوزىڭ ۇيرەن، وزىڭنەن.
جاقسىلىق كورسەڭ بىرەۋدەن،
مەن قاندايمىن؟” دەپ ويلا
ءوزىڭدى ءوزىڭ قولىڭا ال،
ءوزىڭسىڭ – اقىل ايناسى.
تيەدى ساعان ءمانى بار
“ءوزىڭدى تانۋ” پايداسى.
«سالەمدەسۋ» ويىنى.
بالالار، قانە، ءبىر – بىرىمىزبەن ەرەكشە امانداسايىق. ءقازىر ءبىز سىزدەرمەن ويىن وينايمىز، قيمىلدى تەز جاساۋلارىڭ كەرەك. «باستايمىز» دەگەن بەلگى بەرىلگەندە، مەن قالاي امانداسۋ كەرەك ەكەنىن ايتامىن، سوندا سەندەر ءبىر بىرىڭمەن تەز تەز امانداساسىڭدار. ءار اداممەن ءارتۇرلى امانداساسىڭدار. سونىمەن، كوزبەن... قولمەن... يىقپەن... قۇلاقپەن... تىزەمەن... وكشەمەن... ارقامەن.
– بالالار، «جاقسىلىققا جاقسىلىق ءار ادامنىڭ ءىسى، جاماندىققا جاقسىلىق ەر ادامنىڭ ءىسى» دەپ قازاق بابامىز ايتقانداي، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز «جاقسىلىق جاساي بىلەيىك» دەپ اتالادى. جاقسى ءسوز جارىم ىرىس. جاقسى ءسوز ەستىسەڭ، جانىڭ جادىراپ سالا بەرەدى. جاقسى ءسوز اشۋ شاقىرمايدى، جۇرەگىڭدى جىلىتادى، تەك قانا جاقسىلىققا جەتكىزەدى، باقىتقا كەنەلتەدى، قۋانىشقا بولەيدى.
اڭگىمەلەسۋ.
• بالالار، جاقسىلىق دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
• جاقسىلىق جاساۋ دەگەن نە؟
• جاقسى ادامنىڭ بويىندا قانداي قاسيەتتەر بولادى؟
• جاقسىلىقتى رياسىز جاساۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
• وزدەرىڭنىڭ جاقسىلىق ىستەرىڭ تۋرالى ەستەرىڭە ءتۇسىرىپ ايتىپ بەرىڭدەر؟
جاقسىلىق جاساۋ دەگەنىمىز وزدەرىڭ ايتقانداي ادامدارعا، اينالاعا، تابيعاتقا، قايىرىمدىلىق پەن قامقورلىق جاساۋدى، كومەك كورسەتۋدى بىلدىرەدى. ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە ءجيى جاقسىلىق جاساۋى ولاردى جاقىنداستىرادى، دوستاستىرادى. ولاردىڭ ءبىر - بىرىنە دەگەن سىيلاستىعى ارتادى. جاقسىلىق جاساۋ - ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەردىڭ ءبىرى. جاقسى ادام قول ۇشىن بەرۋگە، جاردەم ەتۋگە، جاناشىرلىق تانىتۋعا، كومەك كورسەتۋگە، قولداۋ جاساۋعا ءاردايىم دايىن تۇرادى. رياسىز جاقسىلىق جاساۋ - بيىك ادامگەرشىلىكتىڭ بەلگىسى.
ماتىنمەن جۇمىس.
«موزايكا» ويىنى. وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ. بالالار موزايكا قۇراستىرۋ ارقىلى ەرتەگىلەردىڭ اتتارىن تابادى، سول بويىنشا توپتارعا بولىنەدى. جيگسو ءادىسى بويىنشا «جاقسىلىق پەن جاماندىق» ەرتەگىسىمەن تانىستىرۋ.
نەلىكتەن ادام جاقسىلىقتىڭ ايتقاندارىن ورىندادى دەپ ويلايسىڭدار؟
“جاماندىققا ەرسەڭ جامان بولاسىڭ، جاقسىلىققا ەرسەڭ جاقسى بولاسىڭ” دەگەن وي تۋرالى قانداي پىكىر ايتا الاسىڭدار؟
جاقسىلىق جاساۋ – ادامداردى قانداي قۋانىشقا بولەيدى دەپ ويلايسىڭدار؟
- جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن ادام بويىندا ادامشىلىق، جاناشىرلىق، مەيىرىمدىلىك سەزىمدەرى مەن جىلى جۇرەگى بولۋى كەرەك. سوندا ول جامان ادەتتەن جيرەنىپ، جاقسى ادەتكە ۇيرەنەدى. قولىنان كەلگەنشە ەشكىمدى دە، ەشنارسەنى دە ءبولىپ جارماي، بارىنە بىردەي جاقسىلىق جاساۋعا ۇمتىلادى. ءبىز دە سونداي بولۋعا ءتيىسپىز. الەمدەگى بارلىق ادامدار تەك قانا جاقسىلىق تۋرالى ويلاپ، جاقسىلىق جاساۋعا ۇمتىلاتىن بولسا، وندا الەمدە تىنىشتىق، ىنتىماق ورنايدى، ادامدار باقىتتى ءومىر سۇرەدى.
وزىممەن - ءوزىم.
بالالار، ماحاببات جاقسىلىق الەمىنەن سيقىرلى تاياق اكەلىپتى. سيقىرلى تاياقتى ءبىر ەرمەسەڭ بولعانى، ءبىز جاقسىلىق الەمىندە بولادى ەكەنبىز. كىم جاقسىلىق الەمىنە بارعىسى كەلەدى؟
ولاي بولسا، ىڭعايلانىپ وتىرىڭدار. كوزدەرىڭدى جۇمساڭدار دا بولادى. ءبىر، ەكى، ءۇش ءبىز جاقسىلىق الەمىندەمىز. ادامدارى قانداي سىپايى، مەيىرىمدى، ءبىر - بىرىنەن قامقورلىعىن ايامايدى. رياسىز جاقسىلىق جاساۋدا. ءبىزدىڭ بويىمىزعا دا وسى قاسيەتتەر دارۋدا. وسى سەزىمدەرمەن ءبىز دە بۇرىنعى قالپىمىزعا ورالايىق كوزىمىزدى اشايىق. بالالار، ەندى ءبىز دە ءبىر - بىرىمىزدەن جاقسىلىعىمىزدى ايامايىق!
اقتوبە وبلىسى، العا اۋدانى،
№4 العا ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى
جاريكوۆا گۋلناز ابدەشوۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «قايىرىمدىلىق»، «قامقورلىق»، «جاقسىلىق» قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- جاقسىلىق جاساۋدىڭ ادامي قارىم-قاتىناستاعى ماندىلىگىن ءتۇسىندىرۋ؛
- جاقسى ىستەر جاساي ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ؛
- قايىرىمدى، قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ەرتەگى سۋرەتتەرى، سلايدتار، وقۋلىق، داپتەر، سيۋجەتتى سۋرەتتەر، اق قاعاز، كوك قاعازدان قيىلعان تامشىلار مەن داريا.
ساباقتىڭ بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى.
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! مەن سەندەرمەن «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ كەزەكتى ساباعىندا كەزدەسكەنىمە وتە قۋانىشتىمىن. بالالار، شاتتىق شەڭبەرىن قۇرايىق. وسى شەڭبەر اياسىندا ءو. اقىپبەكوۆتىڭ «ءوزىن تانۋ» ولەڭىن بىرلەسە ايتايىق.
جاقسى بولۋ - وزىڭنەن، “
جامان بولۋ - وزىڭنەن،
ءوزىڭدى ءوزىڭ ايا دا،
ءوزىڭ ۇيرەن، وزىڭنەن.
جاقسىلىق كورسەڭ بىرەۋدەن،
مەن قاندايمىن؟” دەپ ويلا
ءوزىڭدى ءوزىڭ قولىڭا ال،
ءوزىڭسىڭ – اقىل ايناسى.
تيەدى ساعان ءمانى بار
“ءوزىڭدى تانۋ” پايداسى.
«سالەمدەسۋ» ويىنى.
بالالار، قانە، ءبىر – بىرىمىزبەن ەرەكشە امانداسايىق. ءقازىر ءبىز سىزدەرمەن ويىن وينايمىز، قيمىلدى تەز جاساۋلارىڭ كەرەك. «باستايمىز» دەگەن بەلگى بەرىلگەندە، مەن قالاي امانداسۋ كەرەك ەكەنىن ايتامىن، سوندا سەندەر ءبىر بىرىڭمەن تەز تەز امانداساسىڭدار. ءار اداممەن ءارتۇرلى امانداساسىڭدار. سونىمەن، كوزبەن... قولمەن... يىقپەن... قۇلاقپەن... تىزەمەن... وكشەمەن... ارقامەن.
– بالالار، «جاقسىلىققا جاقسىلىق ءار ادامنىڭ ءىسى، جاماندىققا جاقسىلىق ەر ادامنىڭ ءىسى» دەپ قازاق بابامىز ايتقانداي، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز «جاقسىلىق جاساي بىلەيىك» دەپ اتالادى. جاقسى ءسوز جارىم ىرىس. جاقسى ءسوز ەستىسەڭ، جانىڭ جادىراپ سالا بەرەدى. جاقسى ءسوز اشۋ شاقىرمايدى، جۇرەگىڭدى جىلىتادى، تەك قانا جاقسىلىققا جەتكىزەدى، باقىتقا كەنەلتەدى، قۋانىشقا بولەيدى.
اڭگىمەلەسۋ.
• بالالار، جاقسىلىق دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
• جاقسىلىق جاساۋ دەگەن نە؟
• جاقسى ادامنىڭ بويىندا قانداي قاسيەتتەر بولادى؟
• جاقسىلىقتى رياسىز جاساۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
• وزدەرىڭنىڭ جاقسىلىق ىستەرىڭ تۋرالى ەستەرىڭە ءتۇسىرىپ ايتىپ بەرىڭدەر؟
جاقسىلىق جاساۋ دەگەنىمىز وزدەرىڭ ايتقانداي ادامدارعا، اينالاعا، تابيعاتقا، قايىرىمدىلىق پەن قامقورلىق جاساۋدى، كومەك كورسەتۋدى بىلدىرەدى. ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە ءجيى جاقسىلىق جاساۋى ولاردى جاقىنداستىرادى، دوستاستىرادى. ولاردىڭ ءبىر - بىرىنە دەگەن سىيلاستىعى ارتادى. جاقسىلىق جاساۋ - ادام بويىنداعى اسىل قاسيەتتەردىڭ ءبىرى. جاقسى ادام قول ۇشىن بەرۋگە، جاردەم ەتۋگە، جاناشىرلىق تانىتۋعا، كومەك كورسەتۋگە، قولداۋ جاساۋعا ءاردايىم دايىن تۇرادى. رياسىز جاقسىلىق جاساۋ - بيىك ادامگەرشىلىكتىڭ بەلگىسى.
ماتىنمەن جۇمىس.
«موزايكا» ويىنى. وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ. بالالار موزايكا قۇراستىرۋ ارقىلى ەرتەگىلەردىڭ اتتارىن تابادى، سول بويىنشا توپتارعا بولىنەدى. جيگسو ءادىسى بويىنشا «جاقسىلىق پەن جاماندىق» ەرتەگىسىمەن تانىستىرۋ.
نەلىكتەن ادام جاقسىلىقتىڭ ايتقاندارىن ورىندادى دەپ ويلايسىڭدار؟
“جاماندىققا ەرسەڭ جامان بولاسىڭ، جاقسىلىققا ەرسەڭ جاقسى بولاسىڭ” دەگەن وي تۋرالى قانداي پىكىر ايتا الاسىڭدار؟
جاقسىلىق جاساۋ – ادامداردى قانداي قۋانىشقا بولەيدى دەپ ويلايسىڭدار؟
- جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن ادام بويىندا ادامشىلىق، جاناشىرلىق، مەيىرىمدىلىك سەزىمدەرى مەن جىلى جۇرەگى بولۋى كەرەك. سوندا ول جامان ادەتتەن جيرەنىپ، جاقسى ادەتكە ۇيرەنەدى. قولىنان كەلگەنشە ەشكىمدى دە، ەشنارسەنى دە ءبولىپ جارماي، بارىنە بىردەي جاقسىلىق جاساۋعا ۇمتىلادى. ءبىز دە سونداي بولۋعا ءتيىسپىز. الەمدەگى بارلىق ادامدار تەك قانا جاقسىلىق تۋرالى ويلاپ، جاقسىلىق جاساۋعا ۇمتىلاتىن بولسا، وندا الەمدە تىنىشتىق، ىنتىماق ورنايدى، ادامدار باقىتتى ءومىر سۇرەدى.
وزىممەن - ءوزىم.
بالالار، ماحاببات جاقسىلىق الەمىنەن سيقىرلى تاياق اكەلىپتى. سيقىرلى تاياقتى ءبىر ەرمەسەڭ بولعانى، ءبىز جاقسىلىق الەمىندە بولادى ەكەنبىز. كىم جاقسىلىق الەمىنە بارعىسى كەلەدى؟
ولاي بولسا، ىڭعايلانىپ وتىرىڭدار. كوزدەرىڭدى جۇمساڭدار دا بولادى. ءبىر، ەكى، ءۇش ءبىز جاقسىلىق الەمىندەمىز. ادامدارى قانداي سىپايى، مەيىرىمدى، ءبىر - بىرىنەن قامقورلىعىن ايامايدى. رياسىز جاقسىلىق جاساۋدا. ءبىزدىڭ بويىمىزعا دا وسى قاسيەتتەر دارۋدا. وسى سەزىمدەرمەن ءبىز دە بۇرىنعى قالپىمىزعا ورالايىق كوزىمىزدى اشايىق. بالالار، ەندى ءبىز دە ءبىر - بىرىمىزدەن جاقسىلىعىمىزدى ايامايىق!
اقتوبە وبلىسى، العا اۋدانى،
№4 العا ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى
جاريكوۆا گۋلناز ابدەشوۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
كوۋچينگ تاقىرىبى: سىني تۇرعىسىنان ويلاۋ دەگەنىمىز نە؟
