جاسىل ءدارىحانا
تاقىرىبى: "جاسىل ءدارىحانا" /7سىنىپ/
دايىنداعان: ى.ساحييەۆ
ءتۇرى: شوۋ ( ەۆرازيا تەلەارناسىنداعى «مالاحوۆ پليۋس» باعدارلاماسىنىڭ جەلىسىمەن)
وتەتىن ورنى: اكت زالى
تاربيەلىك باعىتى: سالاۋاتتى ءومىر سالتى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندەگى ۇعىمىن كەڭەيتۋ، دەنساۋلىق - ادام باقىتىنىڭ ءبىرىنشى بايلىعى ەكەنىن، تابيعات ارقىلى اركىم ءوز دەنساۋلىعىنىڭ كورعاۋشىسى ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. تابيعاتتىڭ ءاربىر بولشەگى ادامزات بالاسى ءۇشىن اسقان بايلىق، قايتالانباس قازىناسى ەكەنىن، ادام ءومىرىنىڭ قورعاۋشىسى، قورعانى ەكەنىن وقۋشىلارعا ۇعىندىرۋ.
مىندەتى: وقۋشىلاردى قورشاعان ورتا، تابيعاتتى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ. تابيعاتتا كەزدەسەتىن وسىمدىكتەر، جەمىس - جيدەكتەر جانە ەمدىك قاسيەتى بار تابيعي زاتتار ارقىلى دەنساۋلىقتى كۇتۋگە بولاتىنىن اشا وتىرىپ، ولاردىڭ سانا - سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ جانە سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىكتەرىن نىعايتۋ.
كورنەكىلىگى: تاقىرىپ، سيتاتا سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، جاسىل جاپقىش، ەكى جاسىل ورىندىق، جارناما بۇرىشى، "جاسىل ءدارىحانا" بۇرىشى، جەمىس - جيدەكتەر، وسىمدىك تۇرلەرى، ەمدىك قاسيەتى بار تابيعي زاتتار.
جوسپارى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلاردىڭ ساحنا تورىنە ورنالاسۋىن باقىلاۋ.
2. كىرىسپە. تاقىرىپتىڭ ماقساتىن، مىندەتىن جانە بارىسىن ءتۇسىندىرۋ.
II. "جاسىل ءدارىحاناداعى" پايدالى كەڭەستەر
III. قورىتىندى.
بارىسى:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: قۇرمەتتى كورەرمەندەر! بۇگىن 7ۆ سىنىبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ەۆرازيا تەلەارناسىنداعى "مالاحوۆ پليۋس" باعدارلاماسىنىڭ جەلىسىمەن وتكىزگەلى وتىرعان "جاسىل ءدارىحانا" اتتى شوۋدى تاماشالاۋعا قوش كەلدىڭىزدەر!
I جۇرگىزۋشى: الدىمەن تانىستىرىپ وتەيىن. الدارىڭىزدا وسى شوۋدى ۇيىمداستىرىپ وتىرعان 7ۆ سىنىبىنىڭ جەتەكشىسى يبراي اعايعا قوشەمەت.
II جۇرگىزۋشى: قاسىمدا جۇرگىزۋشى بولىپ كومەك كورسەتەتىن سىنىبىمنىڭ ۇزدىك وقۋشىسى تاجييەۆا جادىراعا قوشەمەت كورسەتىڭىزدەر.
I جۇرگىزۋشى: مىناۋ "جاسىل ءدارىحانا" - تابيعاتتا كەزدەسەتىن بارلىق وسىمدىكتەر مەن جەمىس — جيدەكتەر جانە تاعى ەمگە قولدانىلاتىن زاتتار جيناعىنىڭ ورتالىعى. جانعا جايلى،ەشبىر زيانسىز، كەز كەلگەن اۋرۋدىڭ الدىن الۋ شارالارىمەن قامتىلعان.
II جۇرگىزۋشى: جادىرا دەنى ساۋ، دەنساۋلىعى مىقتى دەپ قانداي ادامداردى ايتامىز؟
I جۇرگىزۋشى: اۋىرمايتىن، ەڭ باستىسى دەنساۋلىعىن كۇتەتىن ادامدار.
II جۇرگىزۋشى: ال، اۋىرماۋ ءۇشىن دەنساۋلىقتى قالاي كۇتۋ كەرەك؟
I جۇرگىزۋشى: مىنە، وسى سۇراققا شوۋدى تاماشالاي وتىرىپ، كوپتەگەن پايدالى كەڭەستەر الا وتىرىپ جاۋاپ الا الاسىزدار.
II جۇرگىزۋشى:
"تابيعاتتان بابامىز الا بەرگەن سەكىلدى،
دارحاندىقتى قازاققا دالا بەرگەن سەكىلدى.
ەركەلىكتى، ەرلىكتى جەردەن العان سەكىلدى،
مولدىرلىكتى كوگىلدىر كولدەن العان سەكىلدى"، - دەپ قادىر مىرزالييەۆ اعامىز تەگىننەن ايتپاعان.
تابيعات - وسى ءبىر جۇرەككە جىلى، كوڭىلگە قونىمدى ەستىلەتىن ساليقالى سوزدە قانشاما تەرەڭ ماعىنا، ۇلاعاتتى مول ۇعىم، تۇجىرىمى مول وي جاتىر دەسەڭىزشى! تابيعات كۇللى تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس مەكەنى، قۇت-بەرەكەسى.
I جۇرگىزۋشى: ادام مەن تابيعات ءارقاشان دا ەگىز. تابيعاتتى ءوزىڭدى اسىراۋ ءۇشىن قامقورشىڭ دەسەڭ بولادى. اتا - بابامىز جەر - قازىنا، سۋ - التىن، مال - بايلىق دەپ وسيەت ايتىپ كەلگەلى تەگىننەن-تەگىن ەمەس. كۇندەلىكتى ىشىپ-جەگەن تاماعىمىز، ۇستىمىزدەگى كيىمىمىز، وقيتىن كىتابىمىز، جازاتىن قاعازىمىز، مىنەر كولىگىمىز، ىشەر سۋ، تىنىس الار اۋامىز دا، ەڭ باستىسى اۋىرعاندا پايدالانىلاتىن ءدارىمىزدىڭ ءبارى دە جومارت تابيعاتتىڭ تارتقان سىيى.
II جۇرگىزۋشى: جادىرا وسى ءدارىحاناداعى مەديسيناداعى قولدانىلاتىن ءدارى – دارمەكتەن، ينەدەن، ابدەن مەزى بولعان ءبىر قوناعىمىز كەلىپ وتىر. سول ادامدى ورتاعا شاقىرساق.
I جۇرگىزۋشى: ەندەشە "جاسىل ءدارىحانا" شوۋ باعدارلاماسىنا تابيعي جولمەن دەنساۋلىقتى كۇتكىم كەلەدى دەپ، بىزدەن پايدالى كەڭەستەر سۇراپ وتىرعان الدامجاروۆا ايدانانى ورتاعا شاقىرامىز.
(ايدانا ساحناعا شىعىپ امانداسىپ، ورىندىققا ورنالاسادى).
الدامجاروۆا ايدانا: قازاقتا ءبىر ءسوز بار: اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن ەم ءىز دەيدى. ءقازىر قىس مەزگىلى. ءارى بيىلعى قىس قاتتى اياز. مەنىڭ جاقىن تۋىستارىمنىڭ كوپشىلىگى سۋىق ءتيىپ، تۇماۋ بولىپ تاماعى ءىسىپ مازالارى كەتىپ جاتادى. دارىگەرگە قارالىپ، اۋرۋحاناعا جاتايىن دەسە ناۋقاس كوپ، ورىن جوق، سوسىن ۋكول ينەدەن ابدەن مەزى بولىپ، كەي كەزدەردە اۋىلداعى ءبىر عانا ءدارىحانادان ءدارىنى الايىن دەپ بارعان بويدا ءدارىنى تابا المايسىڭ، ءوتىپ كەتىپ جاتادى. مەن ويلايمىن، سۋىق تيمەۋ ءۇشىن ەڭ باستىسى جىلى كيىنىپ ءجۇرۋ.
ال، سۋىققا توتەپ بەرۋ ءۇشىن، سالقىن ءتيۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تابيعي زاتتاردى قالاي قولدانىپ جۇرۋگە بولادى؟
II جۇرگىزۋشى: ەندەشە "جاسىل ءدارىحاناعا" جالپى ۇزاق ءومىر سۇرگىڭ كەلسە، سالقىن سۋمەن ايازدا شىنىققان دۇرىس دەپ كەڭەس بەرۋشى جانجىگىتوۆا ايدانانىڭ پىكىرىن تىڭدايىق.
(ايدانا ساحناعا شىعىپ امانداسىپ، ورىندىققا ورنالاسادى).
جانجىگىتوۆا ايدانا: ءيا، سۋىق ءتيىپ سىرقاتتانۋدا ءدارى – دارمەك ءىشىپ، ازاپقا تۇسپەي، تازا اۋادا قىدىر - اق قۇتىلۋعا بولادى. كۇنىنە ەكى رەت تابيعي سۋعا شومىلىپ، جالاڭ اياق جەردە تۇرىپ، سۋدى ۇستىڭە اقتارا سال. سۋ دەنەڭدى شىنىقتىرادى. بويىڭداعى تەرىس ەنەرگيانى جەرگە الا كەتەدى. دەنەڭدى ۇيقىدان وياتادى، كۇش - قۋات بەرەدى. قىستا قاردا جالاڭ اياق ءجۇرىپ ۇيرەن. تازا اۋامەن دەمالىپ ال دا ، ويشا وزىڭە جانە بارلىق ادامدارعا اماندىق تىلە.
I جۇرگىزۋشى: ايدانا، ءسىز قانشاما كەڭەستەر ايتىپ جاتىرسىز. مىنا جەردە تۇرىپ ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزدىڭ وزىنەن - اق اعاي ەكەۋمىز توڭىپ تۇرمىز.
II جۇرگىزۋشى: ءيا، بۇل دا ءجون بولار. سالقىندا قاردى جالاڭ اياق باسۋ وڭاي شارۋا ەمەس. قيىندىقتى جەڭسەڭ عانا جاقسىلىققا جەتەسىڭ.
كورەرمەندەرىڭ اراسىنان ايداناعا سۇراق قويۋشىلار بار ما؟ كورمەن سۇراعى: وسى جاتتىعۋلاردى ءوزىڭىز قولداناسىز با؟
جانجىگىتوۆا ايدانا: مۇمكىندىگىم شە كەيبىرەۋىن قولدانامىن.
II جۇرگىزۋشى: دۇرىس، ايدانا، شىنىقساڭ شىمىر بولارسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: دەنساۋلىق - زور بايلىق ەكەنىن تاعى دا ەستەرىڭىزگە سالامىز. ولاي بولسا، "جاسىل ءدارىحاناعا" جول تارتايىق.
(ەكى جۇرگىزۋشى، ەكى ايدانا "جاسىل ءدارىحاناعا بارادى").
II جۇرگىزۋشى: مىنا جەردە ادام تۇرمىسىنداعى قولداناتىن كوپتەگەن زاتتار تۇر. ولار تۋرالى نەلەر ايتار ەدىڭىز.
جانجىگىتوۆا ايدانا: مەن مىنا جەردەگى زاتتاردى ۇنەمى قولدانامىن: بال، ءساۋىردىڭ مايى. بۇل زاتتار سالقىن تيگەن كەزدە كوپ كومەكتەسەدى. سالقىن تيگەن كەزدە كەۋدەدەگى قاقىرىقتى ءتۇسىرۋ ءۇشىن قويدىڭ سۇتىنە بال نەمەسە ءساۋىردىڭ مايىن قوسىپ، ازعانتاي تارى سالىپ، ىسىتىپ ىشسە قاقىرىقتى تۇسىرەدى، دەنە قىزۋدى باسادى. تاماق اۋىرسا، بالدى جىلىتىپ، تاماققا جاعىپ، جاۋىپ قويادى (كومپرەسس). جالپى دۇنيەدەگى سۋىق تيگەن جەرگە بال جاعىپ دەمدەپ قويسا، سۋىقتى سورادى. اۋىرماي تۇرىپ بال مەن ءساۋىردىڭ سارى مايىن پايدالانساڭ اۋىرمايسىڭ، اۋرۋعا شالدىقپايسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: راحمەت، بۇل تاماشا كەڭەس بولدى.
II جۇرگىزۋشى: ءسىز نە ايتار ەدىڭىز؟ (الدامجاروۆا ايداناعا سۇراق قويىلادى).
الدامجاروۆا ايدانا: سىزگە كوپ راحمەت! اۋرۋدىڭ الدىن الۋ تۋرالى كوپ مالىمەت الدىم. دەنىڭىز ساۋ بولسىن!
I جۇرگىزۋشى: ولاي بولسا، قوناقتارىمىزدى كورەرمەندەر اراسىنا شىعارىپ سالايىق. سىزدەرگە كوپ راحمەت!
II جۇرگىزۋشى:
تازالىق - ساۋلىق نەگىزى،
ساۋلىق - بايلىق نەگىزى
I جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى شوۋعا "تازالىق - باستان، تىرناق پەن شاشتان"، - دەپ ەڭ باستىسى جەكە باس گيگيەناسىن دۇرىس ۇستاۋ دەپ كەڭەس بەرۋشىلەر اسەل مەن سامالدى قوشەمەتپەن ورتاعا شاقىرامىز.
(اسەل مەن سامال ورتاعا شىعىپ، ورىندىققا ورنالاسادى.)
I جۇرگىزۋشى: سامال ءسىزدىڭ بەتىڭىز نازىك، ءارى تازا، كوزگە ادەمى بوپ كورىنەدى. سىرى نەدە؟
سامال: ءبىز ءقازىر جاسپىز. كوسمەتيكالىق كرەمدەردى قولدانۋعا بولمايدى. ءتىپتى ءومىر بويى دا قولدانباۋعا بولادى. مەن بەت كۇتىمىنە باسا نازار اۋدارامىن. بەتتى سابىنداپ جىلى سۋمەن جۋۋ قاجەت. ورامالمەن قاتتى ىسقىلاماي، ءجاي عانا سۇرتەدى. قاتتى سۇرتسە، ورامالداعى ءجىپ، تاعى باسقا زاتتار تەرىدەگى تىنىس الاتىن تەسىكتەردى بىتەپ تاستايدى، سودان بەتكە ءاجىم ءتۇسۋ نەمەسە تەرى زاقىمدانۋعا اكەپ سوعادى.
تەرى 3 تۇردەن تۇرادى: مايلى، قۇرعاق جانە ارالاس تەرى. بۇل تەرىلەردى تابيعي زاتتاردان، جەمىستەردەن ماسكا جاساپ كۇتۋگە بولادى.
I جۇرگىزۋشى: سامال ءسىزدى "جاسىل ءدارىحاناعا" شاقىرامىن. مىنا جەمىستەردىڭ قاي تۇرىنەن ماسكا جاساي الاسىز. مۇمكىن جاساپ كورسەتەرسىز. قانە كورەرمەندەر ىشىنەن كىمگە ماسكا جاساپ كورسەتەيىك.
(كورەرمەندەر اراسىنان ارايعا ماسكا جاسالادى.)
II جۇرگىزۋشى: اسەل، كەزەكتى سىزگە بەرەيىن. ءسىزدىڭ شاشىڭىزعا قاراپ كوپ كىسىلەر قىزىعا قارايتىن بولار.
اسەل: قازىرگى كەزدە بۇرىمدى قىزدار سيرەك كەزدەسەدى. كوپشىلىگى قىزىعا قارايدى.
II جۇرگىزۋشى: شاشىڭىزدى قالاي كۇتەسىز؟ سىرى نەدە؟ بىزگە كىشكەنە سىرىڭدى اشساڭىز.
اسەل: مەن دە "جاسىل ءدارىحاناعا" بارىپ تولىعىراق ايتايىن. شاشىڭىز قالىڭ، تەز ءوسۋ ءۇشىن مىنا ونىمدەردى قولدانىڭىز: مۇندا ءۇي جۇمىرتقاسىنىڭ 2-ەۋ، ءۇي قايماعىنان 1 قاسىق، بيداي 3 قاسىق، وسىلاردى ارالاستىرىپ، شاشىڭىزدىڭ تۇبىنە جاعىڭىز.
ۇزىن شاشتارعا اپتاسىنا 2 رەت، ال قىسقا شاشتارعا 3 رەت جاساڭىز. 10-15 مينۋتتان سوڭ جىلى سۋمەن شايىپ تاستاڭىز.
كورەرمەندەردەن سۇراق: شاش ءجيى تۇسكەندە شاشتى قالاي كۇتۋىمىز كەرەك؟
اسەل: ول ءۇشىن ءبىر شاي قاسىق كونياكقا بال مەن پياز شىرىنىن قوسىپ ءوزىڭىز دە شاشىڭىزدىڭ تۇبىنە ابدەن ءسىڭىرىپ جاعىڭىز. باسقا پاكەت باس كيىم كيىپ، 2-3 ساعات كۇتىڭىز. باس تەرىسىنىڭ جىلي باستاعانىن سەزەسىز. سوسىن شاشىڭىزدى جۋىپ، 2 جۇمادا 1 رەت قايتالاپ وتىرساڭىز شاشىڭىز ورنىنا كەلەدى.
I جۇرگىزۋشى: سامال تەرىنىڭ ادەمى بولۋىن، ال ءسىز شاشتىڭ سۇلۋلىعىن ايتىپ جاتىرسىز. سۇلۋلىقتىڭ بارلىعى ادامعا قاجەت. ال دەنە ءبىتىمى ادەمى، سىمباتتى بولىپ ءوسۋ ءۇشىن قانداي كەڭەس ايتاسىز؟
اسەل: تال شىبىقتاي بۇرالعان سىمباتتى بولۋدى ارماندامايتىن قىزدار جوق بولار. زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا جۇگىنسەك، قىز بالالار 11 جاستا 44%، ال 15 جاستا 70%، ءوزىن - ءوزى قولدان اشىقتىرۋعا (ديەتاعا) وتىرادى ەكەن. ونىڭ دەنساۋلىققا، بۇگىنگىنى بىلاي قويعاندا كەلەر ۇرپاقتىڭ ساۋلىعىنا زيان كەلتىرەتىنىن ايتىپ، مۇنى دارىگەرلەر الدىن الا ەسكەرتكەن. ەندى مىنە اشىعۋدى الماستىرىپ، ارتىق سالماقتان اراشالاپ قانا قويماي، سىمباتىڭا سىمبات قوساتىن ءبىر امال تابىلعان سياقتى. ول كادىمگى بي. ونىمەن كۇندەلىكتى اينالىستىم دەگەنشە، سىمباتىڭ سىنعا تارتقانداي بولىپ، شىعا كەلەدى. مەنىڭ سىزدەرگە بەرەر كەڭەسىم، بيلەي بەرىڭىزدەر. تەك ەرىنبەڭىز، قولىڭىز قالت ەتسە بيلەي بەرىڭىز.
II جۇرگىزۋشى: اسەل مۇمكىن بىزگە بي جاتتىعۋلارىنىڭ 1-2-ەۋىن ورىنداپ كورسەتەرسىز.
اسەل: مەن سىزدەرگە ەرەكشە جاتتىعۋ كوپىر سالۋدى (موستيك) كورسەتەيىن.
II جۇرگىزۋشى: مۇمكىن كورەرمەندەر اراسىندا جاتتىعۋ جاسايتىندار بار بولار.
كورەرمەن دەمەجان: كۇندە تاڭەرتەڭ سەكىرتپەمەن سەكىرۋ جاتتىعۋىن جاسايمىن.
(سەكىرتپەمەن سەكىرىپ كورسەتەدى.)
II جۇرگىزۋشى: مىنە تاماشا، دەمەجان سەكىرتپەمەن ەش قيىندىقسىز، جەڭىل سەكىردى. دەمەجانعا كوپ راحمەتىمىزدى ايتا وتىرىپ، كورەرمەندەر اراسىنان ورىن الۋىن سۇرايمىز.
I جۇرگىزۋشى: سامال، ءسىزدىڭ جاساعان ماسكاڭىزدىڭ ناتيجەسىن ارايدان سۇرايىق.
اراي بەت تەرىڭىزدە وزگەرىس بار ما؟
اراي: وزگەرىس بار. بەتىم ۇنەمى قۇرعاپ تۇراتىن. ءقازىر جۇمسارىپ، ىلعالدانىپ تۇر. جاقسى سەزىنەمىن.
Iءى جۇرگىزۋشى: ارايعا كوپ – كوپ راحمەت! بەتتەرىڭىزدى كۇتىنىپ، اركەز سۇلۋ قالپىڭىزدا جۇرە بەرىڭىز دەپ كورەرمەندەر اراسىنا شىعارىپ سالامىز.
اسەل مەن سامالعا كوپ راحمەت! اركەز ادەمى بولىپ، ادەمىلىككە ۇيرەتىڭىزدەر!
ءى جۇرگىزۋشى: كەزەكتى دەنساۋلىقتىڭ جاڭاسىن اقشاعا قايدان تاباسىڭ دەپ اركەز شىرىن ءىشىپ، دەنساۋلىعىن جاڭارتىپ، جاسارتىپ جۇرگەن اسەمدى ورتاعا شاقىرايىق.
II جۇرگىزۋشى: ءشاي ىشسەڭ، كوڭىلىڭ جاي دەپ جار سالعان ءمولدىردى دە ورتاعا شاقىرامىز. اسەم مەن ءمولدىر "جاسىل ءدارىحانا" بۇرىشىنا كەلەدى.
II جۇرگىزۋشى: مىنا جەرگە جاقىنداڭىزدار. مىنا جەمىس - جيدەكتەردىڭ شىرىنى قاي سىرقاتتاردان ساقتايدى. قايسىسىن ىشكەن ءجون قالاي قولدانىلادى. سول جونىندە ايتىپ بەرسەڭىز.
اسەم: جەمىس پەن كوكونىس شىرىنىڭ دەنساۋلىققا پايدالى ەكەنى بەلگىلى. ديەتولوگ – دارىگەرلەر ولاردى اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا دا، ەمدەلىپ جازۋعا دا تابيعي دارۋمەن رەتىندە ۇسىنادى. ءبىراق دەنساۋلىقتى نىعايتۋ، سىرقاتتان ايىعۋ ءۇشىن ىشىلەتىن شىرىنعا قويىلاتىن تالاپ بولەك. سونداي-اق، مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا دارۋمەن رەتىندە شىرىندى كۇنىنە كەمىندە 600گر ءۇش مەزگىل تاماقتىڭ ءارقايسىسىنىڭ الدىندا 30 مينۋت بۇرىن ءىشۋ قاجەت.
ءجۇزىم شىرىنى، قيار شىرىنى، الما شىرىنى، اپەلسين شىرىن، ءسابىز بەن قىرىققاباتتىڭ شىرىنى: جۇرەك قان تامىرى جۇيەسىن نىعايتادى. اقىل — وي قابىلەتىن كۇشەيتەدى. تاننەن اۋىر مەتاللداردى قۋادى، باۋىرعا، بۇيرەككە پايدالى. ولاردى ۋىتتان تازالايدى. جۇيكە جۇقارىپ، كۇش - قايرات كەمىگەندە الدەنۋگە كومەكتەسەدى. مەن ءقازىر الما شىرىنىنىڭ قالاي جاسالاتىنىن كورسەتەيىن.
II جۇرگىزۋشى: ءسىز جاساپ كورسەتىڭىز. بىزگە ءمولدىر قانداي ۇسىنىستار ايتار ەكەن.
ءمولدىر: ءشايدىڭ بۇكىل اعزاعا، تاندەگى زات الماسۋ ۇردىسىنە اسەر ەتەدى. بويدى سەرگىتەتىن شيپالى سۋسىن ەكەنىن عىلىم الدە قاشان دالەلدەگەن. كوفەين، ەفير مايى، تانين دەگەندەردىڭ سىرتىندا س،ۆ، ر دارۋمەندەرىن نەبىر مينەرالداردى وسى ءشايدىڭ بويىنان تاباسىز. تەك ونى دۇرىس باپتاپ، ساقتاي ءبىلىڭىز.
II جۇرگىزۋشى: ءشايدى قالاي قايناتۋ كەرەك؟
ءمولدىر: سۋدى سونشالىق ساقىلداتىپ قايناتۋدىڭ ءجونى جوق. شاينەكتە نە ساماۋرىندا قايناعان سۋدى اققۇمانعا اعىزىپ، ۇستىنە ءشاي سالىپ، قايتادان قايناتپاۋ كەرەك. اققۇمانعا سۋ اعىزىپ العاننان كەيىن شاينەكتى نە ساماۋرىندى ەسەلەپ سۋ قۇيىپ قايناتۋعا بولمايدى.
II جۇرگىزۋشى: قاي ۋاقىتتا ءشاي ءىشۋ قولايلى؟
ءمولدىر: ادەتتە قازاق تاڭەرتەڭ دە، تۇستە دە، كەشتە دە ءشاي ىشەدى. كەشكىلىك نەگىزگى تاماقتىڭ الدىندا نە تاماقتان كەيىن ىشىلەدى.
II جۇرگىزۋشى: ءمولدىر، وسى كوك شاي تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟
ءمولدىر: كوك شاي دا كادىمگى قارا شاي الىناتىن جاپىراقتان الىنادى. حالىق ونى قارتايتپايدى، كىسىنىڭ عۇمىر جاسىن ۇزارتادى دەپ بىلەدى. كوك شايدىڭ قانت قىسىمىن تومەندەتىن، ارتىق تۇزدى قۋاتىنىن قاتەرلى ىسىكتەن ساقتايتىنىن، ەمدىك قاسيەتى بار. اسقازاننىڭ بۇزىلۋى، اس قورىتۋ اعزالارىنىڭ سىرقاتى، دارۋمەن جەتىسپەۋشىلىگى، بۇيرەكتەگى، قۋىقتاعى تاس، قان اينالىمىنىڭ ناشارلاۋى، تەمىر جەتىسپەۋشىلىگى، كۇيىك، تەرىدەگى جارا ت.ب. اۋرۋلارعا پايدالى.
I جۇرگىزۋشى: قانە، اسەمنىڭ شىرىنى دايىن بولعان سەكىلدى. اۋىز ءتيىپ كورەيىك. (شىرىننان اۋىز تيەدى.) وتە ءدامدى ەكەن.
اسەم: راحمەت!
I جۇرگىزۋشى: سوزدەرىڭىزدى تۇجىرىمداي كەلە، دەنى ساۋ بولۋ ءۇشىن جەمىستى كوپ جەۋ كەرەك. جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىڭ كۇشەيەدى. ۋاقىتىمەن تاماقتانىپ، ءشاي ءىشىپ ءجۇرۋ كەرەك.
II جۇرگىزۋشى: دۇرىس ايتاسىڭ، جادىرا! ءمولدىر مەن اسەمنىڭ بەرگەن كەڭەستەرىنە كوپ راحمەت ايتامىز!
(ءمولدىر مەن اسەمدى شىعارىپ سالادى).
تۇركىمەن ءبيى. ورىندايتىن ەدىلوۆ قۋانىشبەك پەن مىڭبايەۆا اسەل.
II جۇرگىزۋشى: پسيحولوگ مامانداردىڭ ايتۋىنشا، اۋرۋدان اۋلاق بولۋ ءۇشىن ادامدارعا اماندىق تىلەپ، امانداس دەيدى. ساۋ بولعىڭ كەلسە، بارشاعا ساۋلىق تىلە.
I جۇرگىزۋشى: قىزعانشاق بولما، ءوز بويىڭداعى جالقاۋلىقتى، كورسە قىزارلىقتى، قورقاقتىقتى، جالعان نامىسقويلىقتى تاستا، بىرەۋدىڭ اڭگىمەسىنە ەرمە. جامان ويلاردان اۋلاق بول.
II جۇرگىزۋشى: اۋىرا قالساڭ، كوپ ۋايىمداما، اۋرۋ - سىرقاۋ، ءولىم تۋرالى ويلا ما، بۇل سەنىڭ جەمىسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: ءوزىڭ بىلگەن، وقىعاندارىڭدى، ءوز تاجىريبەلەرىڭدى وزگەلەرگە ايت، تارات، ءبىراق ماقتانبا، قاراپايىم بول!
II جۇرگىزۋشى: مىنە، بالالار، نەتكەن كەرەمەت نۇسقاۋلار ايتىپ كەتكەن. ەندەشە ويعا توقىدىق پا، توقىساق ءىس جۇزىنە اسىرايىق. باستاعان ءىستى اياقتايىق.
I جۇرگىزۋشى: ەندى نازارىمىزدى "جارنامالىق" ۇزىلىسكە اۋدارايىق.
كورىنىس.
اتاسى - سامات
اجەسى - ايبەك
نەمەرەسى — سەرىك
نەمەرەسى اتاسىنىڭ الدىندا وتىرادى. اجەسى قاسىندا ۇرشىق ءيىرىپ وتىرادى.
نەمەرەسى: اتا، قۇلاعىم اۋىرىپ تۇر.
اتاسى: (ەركەلەتىپ قۇلاعىنان سۇيەدى.) - جازىلدى ما، قۇلىنىم؟
نەمەرەسى: جازىلدى.
- اتا، اتا، مۇرىنىم اۋىرىپ بارادى.
اتاسى: (ەركەلەتىپ قۇلاعىنان سۇيەدى.) - جازىلدى ما، قۇلىنىم؟
نەمەرەسى: جازىلدى.
نەمەرەسى: اتا، اۋكەم اۋىرىپ تۇر.
اتاسى: (ەركەلەتىپ قۇلاعىنان سۇيەدى.)
- جازىلدى ما، قۇلىنىم؟
نەمەرەسى: جازىلدى.
نەمەرەسى: اجە، اتامنىڭ ەرىنى ءدارى سياقتى، سۇيسە بولدى جازىلىپ كەتەمىن.
اجەسى: (مىسقىلداپ.) - وندا اتاڭا ايت، قوراداعى قارا ايعىردىڭ اياعى اقساڭداپ تۇر.
جارناما:
ايبەك: ءىشىڭ اۋىرسا، اۋزىڭدى تىي، اسقازانىڭ ءجيى اۋىرسا، تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن كەز-كەلگەن جەمىستىڭ سۇيەگىن 30-40 مينۋت سورۋ كەرەك. سونداي - اق، زەرە ءشوبى مەن اپەلسين قابىعىنىڭ قايناتپاسىن ىشكەن پايدالى.
سامات: ءتىسىڭ اۋىرسا، قولىڭدى تىي، ءتىسىڭ اۋىرسا، ءتىس دارىگەرىنە جۇگىنبەي-اق ۇيدە ەم جاساۋعا بولادى. ول ءۇشىن 1 ستاكان سۋعا 1 ۋىس كەپتىرىلگەن قالاقاي جاپىراعى مەن 2 اس قاسىق سىركە سۋىن قوسىپ قايناتىپ، اۋزىن ءجيى-جيى جۋادى. قولىڭنىڭ بىلەزىك تۇسىنا سارىمساقتى قاق ءبولىپ، تامىرىڭا تاڭىپ بايلاپ قويساڭ كوپ كومەگى بولادى.
ايبەك: وسىمدىك مايى، اس بۇرشاق، ءسۇت، كارتوپ، قىزاناق، بانان، بالىق سياقتى ازىق - تۇلىكتى كۇندەلىكتى تاماقتا كوپ پايدالانۋ كەرەك. مۇنداي كالورياسى از تاعامدار ادام ءومىرىنىڭ ۇزارۋىنا كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى.
سامات: قۇمىرسقانىڭ ەمدىك قاسيەتى بار. ولاردىڭ كومەگىمەن ريەۆماتيزمدى ەمدەۋگە بولادى. ول ءۇشىن ءبىر ۋىس قۇمىرسقانى داكەگە ورايدى دا اۋىرعان جەرگە باسادى. قۇمىرسقالار دەنەنى شاعىپ قىزارتقان سوڭ داكەنى الىپ تاستايدى. وسى ءادىستى ءبىر اي بويى قايتالاساڭىز كوپ ۇزاماي ريەۆماتيزمنەن ايىعاسىز.
ايبەك: بەتتەگى بەزەۋدى كەتىرەتىن ماسكا — قيار ماسكاسى. 3 دانا جاڭا پىسكەن قياردى ۇساقتاپ تۋراپ، 1 ستاكان قايناعان سۋعا سالىڭىز. وعان 1 ءشاي قاسىق بال ارالاستىرىپ، بەتىڭىزگە جاعىڭىز. وسىنى 1 اپتا قولدانساڭىز، بەتىڭىزدەگى بەزەۋدىڭ كەتە باستاعانىن بايقايسىز.
سامات: قۇلاقتان ءىرىڭدى بۇلىق اعىپ، مازاڭىزدى السا، ودان وڭاي جازىلۋعا بولادى. الوەنىڭ جاپىراعىن سىعىپ، شىرىنىنا داكەنى باتىرىپ، ءبىر تاۋلىك قۇلاققا تىقسا، ەرتەڭىنە العاندا ءىرىڭدى بۇلىق داكەدە قالادى. ءبىر اپتادان سوڭ وڭ ناتيجەسىن بەرەدى.
ايبەك: ءسۇت قوسىلعان ءشايدى ىشسەڭىز بۇيرەكتى تازارتادى. ال اسقازان مەن ىشەكتى تازارتۋ ءۇشىن قىرىققابات پەن سابىزدەن جاسالعان سالات جەسەڭىز شيپالى. قىزىلشا، سارىمساق، گرەك جاڭعاعىن كۇندە تاماققا قولدانساڭىز قان تامىرلارى تازارادى. قيار بولسا، اعزانى قوجدان (شلاك) تازارتىپ، ارتىق تاماقتان ارىلتادى.
سامات: الوەنى شيپالى وسىمدىكتەرگە جاتقىزادى. ونىڭ جاپىراعىنان الىنعان شىرىن تەرىنىڭ قابىنۋىنان پايدا بولاتىن اۋرۋلاردى، كۇيىكتى ەمدەيدى. سونداي - اق، الوەنىڭ ەكستراكتىمەن، كوز اۋرۋلارىن، اسقازاننىڭ ويىق جارالارىن ت.ب. اۋرۋلاردى ەمدەيدى.
II جۇرگىزۋشى: جادىرا وسى ءبىز كوپ نارسەنى ۇقتىق، ءبىلىپ، كورىپ جاتىرمىز. ال مەنىڭ اياعىم وسى كوپ سىرقىرايدى. بۇعان قانداي كەڭەس بار ەكەن؟
I جۇرگىزۋشى: ءسىز وعان قام جەمەڭىز. ءبىزدىڭ اسىلبەك بۋىن-سۇيەك اۋرۋلارىنان تەز ايىعۋ جونىندە تاماشا اقپاراتتار جينادى.
II جۇرگىزۋشى: ولاي بولسا، ورتاعا بالىقبايەۆ اسىلبەكتى
شاقىرامىز.
اسىلبەك: بۋىنىڭ قاقساپ اۋرۋ تۇرلەرى جاعدايلاردىڭ اسەرىنەن بولادى.
بۋىن اۋرۋلارى ءبىر ءتۇرى بۋىندارعا سارىسۋ نەمەسە ءتۇز جيناۋدان دا باستالادى. سۇيەك كالسيي جەتىسپەگەننەن سىرقىرايدى. كۇننەن ادامعا "د" ءۆيتامينى تۇزەلەدى. ول سۇيەك مىقتى بولۋعا كومەكتەسەدى. شىلدە، تامىز ايلارىندا كۇن قاتتى ىسىعىندا سىرقاتتانعان اياق - قولىڭدى قۇمعا كومىپ، قىزدىرىنادى. بۇنى ءار جاز سايىن جاساپ وتىرساڭ تىپتەن جاقسى. تابيعاتتىڭ ادامعا بەرەر سىيى كوپ قوي. سونىڭ ءبىرى تۇزدى سۋ، قارا بالشىق. جاڭاعى ايتقان اياق سىرقىراۋ نەمەسە سۇيەك سىنسا، يا بولماسا قاتتى سوققى العان بولسا، ول بۇلتتى كۇندەرى مىندەتتى تۇردە قاقساپ اۋىرادى. بۇل سىرقاتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تامىز، شىلدە ايلارىندا تۇزعا بارۋ كەرەك. ەمدىك قاسيەتى بار تۇز تەك بۋىن - سۇيەككە قانا كومەكتەسە قويمايدى. دەنەگە جارا شىقسا، قىشىما بولىپ اۋىرسا دا قارا بالشىققا شومىلىپ، تۇزبەن ەمدەلەدى.
II جۇرگىزۋشى: اسىلبەك مۇمكىن "جاسىل ءدارىحاناعا" ايتادى.
اسىلبەك: مىناۋ ساعىز وزەنىنىڭ بويىندا اقجار دەگەن جەردەن الىنعان تۇزدى بالشىق. بۇل قىستى كۇنى دە سۇيىق كۇيىندە تۇرادى. بۇل كيەلى. ادامعا كوپتەگەن شيپاسى بار. مىنا قىرىققاباتپەن دە ريەۆماتيزمدى ەمدەۋگە بولادى. قىرىققاباتتىڭ جاپىراعىن الىپ، مىسالى تىزە اۋىرسا، سول تىزەگە باسىپ ماتامەن تاڭىپ قويادى. وسى سياقتى جازدا وسەتىن حرەن جاپىراعىن دا وسىلاي جاساسا بۋىن، سۇيەك سىرقىراۋىنا كوپ كومەكتەسەدى.
قازاقتىڭ توبەت ءيتىنىڭ ءتۇبىت ءجۇنى دە سۇيەك سىرقىراعاندا كوپ كومەكتەسەدى. ءيتتىڭ تۇبىتىنەن توقىعان شۇلىق نەمەسە بەلدەمشە جاساپ سىرقىراعان جەرگە ۇنەمى باسىپ قويسا سىرقىراۋدان ايىعاسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: اسىلبەكتەن كوپتەگەن ماعلۇمات الدىق سىزگە كوپ-كوپ راحمەت.
II جۇرگىزۋشى: دەنساۋلىقتىڭ باستى نەگىزى تازالىقتا، جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ كەرەك دەپ جاتىرمىز. حالىق اراسىنداعى تازالىق، دەنساۋلىق حاقىنداعى ىرىمدار تۋرالى ايتا كەتسەڭ بولماس.
I جۇرگىزۋشى: شاشى قيىلماعان ايەلدىڭ جولىن ەشكىم كەسپەيدى، باقىتى اشىلىپ باعى جانادى.
تۇندە شاش قيىپ، تىرناق الۋعا بولمايدى.
ءتۇن ورتاسىندا شومىلۋ جاقسىلىققا اپارمايدى.
شاشىڭدى كەز كەلگەن جەرگە تاستاما. وتقا جاعىپ جىبەرۋ قاجەت.
II جۇرگىزۋشى: حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى دەيدى عوي، بۇعان مەن دە قوسىلام.
ەندىگى كەزەكتى شوپتەسىن وسىمدىكتەرگە بەرەيىك.
قازاقستان جەرىندە كوپتەگەن دارىلىك قاسيەتى بار وسىمدىكتەر بار. مىنا كىتاپتىڭ ءىشىن اشىپ قاراساڭ ءتۇرلى - ءتۇرلى ەمدىك قاسيەتى بار شوپتەر بار. سولاردىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ جەردە دە وسەتىن كادىمگى ادىراسپان ءشوبى. بىزگە ادىراسپان مەن جاقىن تانىستىراتىن ەدىلوۆ قۋانىشبەكتى شاقىرايىق. قۋانىشبەككە قوشەمەت.
(قۋانىشبەك سويلەيدى. "جاسىل ءدارىحانادا").
قۋانىشبەك: ادىراسپان - كوپ جىلدىق ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. ونىڭ ساباعى بۇتاقشالى، تامىرى دىڭگەكتى، جاپىراقتارى تىلىمدەنگەن كەزەكتەسىپ ورنالاسقان. قازاقستاندا ادىراسپاننىڭ ءبىر - اق ءتۇرى وسەدى. بيىكتىگى 20-60 سم. گۇلدەنۋ مەرزىمى - مامىردىڭ اياعى مەن ماۋسىم ايىندا. شىلدە ايىندا جەمىسى تولا باستايدى. بۇل وسىمدىك ۋلى دارىگە جاتادى. ادىراسپان ەنسەفاليتتىڭ شاعۋى سالدارىنان بولعان اۋرۋدى ەمدەگەندە جاقسى ناتيجە بەرەدى. اۋرۋعا شالدىققان ادامنىڭ جۇيكە جۇيەلەرى اسقىنىپ، ۇستاما، قويانشىق اۋرۋ (ەپيلەپسيا) مەن قالتىراۋ پاراليچىنە (دروجيتەلنىي پاراليچ) شالدىققاندا قولدانادى. قۇياڭمەن (راديكۋليت) اۋىرعاندا ادىراسپان جاپىراقتارىمەن بۋلايدى، ىسىكتەرگە دە سول ەم جاسالىنادى.
ادىراسپاننان جاسالعان بىلاۋىش (ۆاننا) ريەۆماتيزم سالدارىنان سۇيەك سىرقىراپ اۋىرعاندا جاقسى ناتيجە بەرەدى. ول وكپە تۋبەركۋلەزىنە، دەمىكپە، ەنتىكپە، ت.ب. وكپە اۋرۋلارىنا ەم.
ادىراسپاندى جازدا نەمەسە كۇزدە جيناپ، جاڭا كۇيىندە نەمەسە تۋراپ، كەپتىرىپ دايىندايدى. تۇقىمىن پىسكەندە جيناپ الادى.
ساباعى مەن جاپىراعىن قايناتىپ، ولشەم بويىنشا ىشسە، تالما، سال اۋرۋى، ۇمىتشاقتىق، سۋىقتان مي قابىنۋ، تارامىس اۋرۋلارىنا ەم بولادى.
ءتىس اۋرۋىنا: ادىراسپاننىڭ شوبىمەن ىستاسا، ءتىستىڭ قاقساپ اۋىرعانى باسىلادى.
بۋىننىڭ قابىنۋىنا: جاس ساباعىن جاپىراعىمەن لايىقتى مولشەردە جانشىپ، بۋىنعا تارتادى.
I جۇرگىزۋشى: قۋانىشبەك ساعان كوپ راحمەت! ءبىز بىلمەيتىن كوپتەگەن اۋرۋلارعا ەمدىك قاسيەتىمەن تانىستىردىق. جالپى بۇل ءشوپ كيەلى دەپ تە
جاتادى.
II جۇرگىزۋشى: ءيا، جادىرا ادىراسپان كيەلى ءشوپ. بۇل شوپپەن الاستاپ تا جاتادى. سول كەزدە جاماندىق بويىڭا جۋىمايدى دەيدى.
قۋانىشبەك سىزگە كوپ راحمەت!
I جۇرگىزۋشى: بىزگە مىنا وسىمدىكتەردىڭ قانداي پايداسى بار ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن ورتاعا ومىربەكوۆا ايدانانى شاقىرايىق.
ايدانا: مىناۋ اق قايىڭ جاپىراعى كۇز مەزگىلىندە جيناپ الىپ، تازارتىپ، كەپتىرىپ قويۋ كەرەك. بۇنى مەديسينادا پروفيلاكتيكالىق زات رەتىندە قولدانىلادى. بۇيرەك، ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ جانە جۇرەك قان تامىر جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارىندا ءزار ايدايتىن زات رەتىندە، جۇيكە جۇيەسىنىڭ ناشارلاعانىندا قىزمەتىن كۇشەيتەتىن زات رەتىندە قولدانادى. كومپرەسس جاساپ تا قولدانادى. سۋعا بۇقتىرىپ ءىشىپ تە پايدالانادى.
II جۇرگىزۋشى: ولاي بولسا قالاي جاسالاتىنىن كورسەتىپ جىبەرىڭىز. شوۋ اياقتالعاسىن شارشاعانىمىزدى باسۋ ءۇشىن، جۇيكە جۇيەمىز جاقسى جۇمىس جاساۋ ءۇشىن ءىشىپ الايىن.
ايدانا: دايىنداۋ ءادىسى: 2 ءشاي قاسىق جاپىراقتى ىدىسقا سالىپ 1 ستاكان قايناتىلعان ىستىق سۋ قۇيىپ دەمدەپ قويادى. 30 مينۋتتان سوڭ ءسۇزىپ ىشەدى.
I جۇرگىزۋشى: قاراپايىم نارسە. تۇكتە قيىندىعى جوق. ايدانا سىزگە كوپ راحمەت!
II جۇرگىزۋشى: دەنىڭ ساۋ بولسىن دەسەڭ — سپورتپەن شۇعىلدان. سپورت ادام دەنساۋلىعىنا پايدالى. دەنە تاربيە ساعاتىنا ۇنەمى قاتىسىپ وتىر. "دەنى ساۋ ادام - ەڭ باي ادام"
I جۇرگىزۋشى: دەنىڭ ساۋ بولسىن دەسەڭ - تاڭەرتەڭ جاتتىعۋ جاساپ تازا اۋادا دەمال. اۋانى لاستاۋدان ساقتاۋ كەرەك.تابيعاتتى جاسىلداندىرۋعا ءوز ۇلەسىڭدى قوس.
II جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى شوۋعا قوناققا كەلگەن №9 ورتا مەكتەپتىڭ مەدبيكەسىن "جاسىل ءدارىحاناعا" شاقىرامىز.
مەديسينادا تابيعي ءادىس — تاسىلدەرمەن ناۋقاستاردى ەمدەيسىزدەر مە؟ (مەدبيكە ءوزىنىڭ كەڭەسىن بەرەدى).
I جۇرگىزۋشى: جاڭاعى ايتىلىپ كەتكەن پايدالى كەڭەستەردىڭ بارلىعىنا بىردەي قوسىلا بەرەسىزدەر مە؟ ولاردان ەش زيان كەلمەي مە قالاي ويلايسىز؟
II جۇرگىزۋشى: سىزگە كوپ - كوپ راحمەت! سىزدەر ارقىلى قانشاما ادامدار راحات ءومىر سۇرۋدە. ەڭبەكتەرىڭىزگە ءارقاشان تابىس تىلەيمىز. مىناۋ ءبىزدىڭ "جاسىل ءدارىحانادان" سىزگە ازعانا سىي — سياپاتىمىز بار. قابىل الىڭىز.
I جۇرگىزۋشى: جەمىس جەپ، شىرىن ءىشىپ جاسارىپ ءجۇرىڭىز!
II جۇرگىزۋشى:
ادامنىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق،
ونى ايتار تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق دەپ ايتىلعانمەن، 7 سىنىپ وقۋشىلارى كوپتەگەن كەڭەستەر بەردى.
اتا - انالار سىزدەردىڭ قانداي پىكىرلەرىڭىز بار؟
(اتا — انالار پىكىرلەرىن ايتادى.)
II جۇرگىزۋشى: ادام ءۇشىن تابيعات - ەڭ قاسيەتتى، قاستەرلى ۇعىم. ويتكەنى ادامنىڭ ءوزىن دۇنيەگە كەلتىرگەن اياۋلى اناسىنداي. سوندىقتان دا ادامنىڭ تابيعاتتى انا دەپ قۇرمەتتەۋىندە وتە ۇلكەن ءمان بار.
I جۇرگىزۋشى: سوندىقتان دا تابيعات ءقادىرىن، بايلىعىن باعالاي ءبىلۋ، جالپى تابيعاتتى قورعاۋ، بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز. تابيعاتتان اركەز سۇلۋ ادەمىلىگىن، زور دەنساۋلىق الا بىلەيىك اعايىن!
قورىتىندى.
قۇرمەتتى وقۋشىلار، ءبارىمىز بولاشاق تۋرالى ارماندايمىز با؟ ەل باسىمىزدىڭ بولاشاققا بايلانىستى جاساعان باعدارلاماسىندا ەل بولاشاعى – سەندەر، جاستار. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى سەندەردىڭ دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى، سالاۋاتتى ازامات بولىپ وسسەڭدەر، بولاشاقتا جارقىن، كەمەل بولماق دەگەن ەكەن. بولاشاققا دەنى ساۋ ۇرپاق بوپ قادام باسايىق.
ءى جۇرگىزۋشى: وسىمەن 7ۆ سىنىبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكىزىلىپ وتىرعان «جاسىل ءدارىحانا» اتتى شوۋىمىزدى اياقتايمىز.
تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت!
دايىنداعان: ى.ساحييەۆ
ءتۇرى: شوۋ ( ەۆرازيا تەلەارناسىنداعى «مالاحوۆ پليۋس» باعدارلاماسىنىڭ جەلىسىمەن)
وتەتىن ورنى: اكت زالى
تاربيەلىك باعىتى: سالاۋاتتى ءومىر سالتى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندەگى ۇعىمىن كەڭەيتۋ، دەنساۋلىق - ادام باقىتىنىڭ ءبىرىنشى بايلىعى ەكەنىن، تابيعات ارقىلى اركىم ءوز دەنساۋلىعىنىڭ كورعاۋشىسى ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. تابيعاتتىڭ ءاربىر بولشەگى ادامزات بالاسى ءۇشىن اسقان بايلىق، قايتالانباس قازىناسى ەكەنىن، ادام ءومىرىنىڭ قورعاۋشىسى، قورعانى ەكەنىن وقۋشىلارعا ۇعىندىرۋ.
مىندەتى: وقۋشىلاردى قورشاعان ورتا، تابيعاتتى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ. تابيعاتتا كەزدەسەتىن وسىمدىكتەر، جەمىس - جيدەكتەر جانە ەمدىك قاسيەتى بار تابيعي زاتتار ارقىلى دەنساۋلىقتى كۇتۋگە بولاتىنىن اشا وتىرىپ، ولاردىڭ سانا - سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ جانە سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىكتەرىن نىعايتۋ.
كورنەكىلىگى: تاقىرىپ، سيتاتا سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، جاسىل جاپقىش، ەكى جاسىل ورىندىق، جارناما بۇرىشى، "جاسىل ءدارىحانا" بۇرىشى، جەمىس - جيدەكتەر، وسىمدىك تۇرلەرى، ەمدىك قاسيەتى بار تابيعي زاتتار.
جوسپارى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلاردىڭ ساحنا تورىنە ورنالاسۋىن باقىلاۋ.
2. كىرىسپە. تاقىرىپتىڭ ماقساتىن، مىندەتىن جانە بارىسىن ءتۇسىندىرۋ.
II. "جاسىل ءدارىحاناداعى" پايدالى كەڭەستەر
III. قورىتىندى.
بارىسى:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: قۇرمەتتى كورەرمەندەر! بۇگىن 7ۆ سىنىبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ەۆرازيا تەلەارناسىنداعى "مالاحوۆ پليۋس" باعدارلاماسىنىڭ جەلىسىمەن وتكىزگەلى وتىرعان "جاسىل ءدارىحانا" اتتى شوۋدى تاماشالاۋعا قوش كەلدىڭىزدەر!
I جۇرگىزۋشى: الدىمەن تانىستىرىپ وتەيىن. الدارىڭىزدا وسى شوۋدى ۇيىمداستىرىپ وتىرعان 7ۆ سىنىبىنىڭ جەتەكشىسى يبراي اعايعا قوشەمەت.
II جۇرگىزۋشى: قاسىمدا جۇرگىزۋشى بولىپ كومەك كورسەتەتىن سىنىبىمنىڭ ۇزدىك وقۋشىسى تاجييەۆا جادىراعا قوشەمەت كورسەتىڭىزدەر.
I جۇرگىزۋشى: مىناۋ "جاسىل ءدارىحانا" - تابيعاتتا كەزدەسەتىن بارلىق وسىمدىكتەر مەن جەمىس — جيدەكتەر جانە تاعى ەمگە قولدانىلاتىن زاتتار جيناعىنىڭ ورتالىعى. جانعا جايلى،ەشبىر زيانسىز، كەز كەلگەن اۋرۋدىڭ الدىن الۋ شارالارىمەن قامتىلعان.
II جۇرگىزۋشى: جادىرا دەنى ساۋ، دەنساۋلىعى مىقتى دەپ قانداي ادامداردى ايتامىز؟
I جۇرگىزۋشى: اۋىرمايتىن، ەڭ باستىسى دەنساۋلىعىن كۇتەتىن ادامدار.
II جۇرگىزۋشى: ال، اۋىرماۋ ءۇشىن دەنساۋلىقتى قالاي كۇتۋ كەرەك؟
I جۇرگىزۋشى: مىنە، وسى سۇراققا شوۋدى تاماشالاي وتىرىپ، كوپتەگەن پايدالى كەڭەستەر الا وتىرىپ جاۋاپ الا الاسىزدار.
II جۇرگىزۋشى:
"تابيعاتتان بابامىز الا بەرگەن سەكىلدى،
دارحاندىقتى قازاققا دالا بەرگەن سەكىلدى.
ەركەلىكتى، ەرلىكتى جەردەن العان سەكىلدى،
مولدىرلىكتى كوگىلدىر كولدەن العان سەكىلدى"، - دەپ قادىر مىرزالييەۆ اعامىز تەگىننەن ايتپاعان.
تابيعات - وسى ءبىر جۇرەككە جىلى، كوڭىلگە قونىمدى ەستىلەتىن ساليقالى سوزدە قانشاما تەرەڭ ماعىنا، ۇلاعاتتى مول ۇعىم، تۇجىرىمى مول وي جاتىر دەسەڭىزشى! تابيعات كۇللى تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس مەكەنى، قۇت-بەرەكەسى.
I جۇرگىزۋشى: ادام مەن تابيعات ءارقاشان دا ەگىز. تابيعاتتى ءوزىڭدى اسىراۋ ءۇشىن قامقورشىڭ دەسەڭ بولادى. اتا - بابامىز جەر - قازىنا، سۋ - التىن، مال - بايلىق دەپ وسيەت ايتىپ كەلگەلى تەگىننەن-تەگىن ەمەس. كۇندەلىكتى ىشىپ-جەگەن تاماعىمىز، ۇستىمىزدەگى كيىمىمىز، وقيتىن كىتابىمىز، جازاتىن قاعازىمىز، مىنەر كولىگىمىز، ىشەر سۋ، تىنىس الار اۋامىز دا، ەڭ باستىسى اۋىرعاندا پايدالانىلاتىن ءدارىمىزدىڭ ءبارى دە جومارت تابيعاتتىڭ تارتقان سىيى.
II جۇرگىزۋشى: جادىرا وسى ءدارىحاناداعى مەديسيناداعى قولدانىلاتىن ءدارى – دارمەكتەن، ينەدەن، ابدەن مەزى بولعان ءبىر قوناعىمىز كەلىپ وتىر. سول ادامدى ورتاعا شاقىرساق.
I جۇرگىزۋشى: ەندەشە "جاسىل ءدارىحانا" شوۋ باعدارلاماسىنا تابيعي جولمەن دەنساۋلىقتى كۇتكىم كەلەدى دەپ، بىزدەن پايدالى كەڭەستەر سۇراپ وتىرعان الدامجاروۆا ايدانانى ورتاعا شاقىرامىز.
(ايدانا ساحناعا شىعىپ امانداسىپ، ورىندىققا ورنالاسادى).
الدامجاروۆا ايدانا: قازاقتا ءبىر ءسوز بار: اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن ەم ءىز دەيدى. ءقازىر قىس مەزگىلى. ءارى بيىلعى قىس قاتتى اياز. مەنىڭ جاقىن تۋىستارىمنىڭ كوپشىلىگى سۋىق ءتيىپ، تۇماۋ بولىپ تاماعى ءىسىپ مازالارى كەتىپ جاتادى. دارىگەرگە قارالىپ، اۋرۋحاناعا جاتايىن دەسە ناۋقاس كوپ، ورىن جوق، سوسىن ۋكول ينەدەن ابدەن مەزى بولىپ، كەي كەزدەردە اۋىلداعى ءبىر عانا ءدارىحانادان ءدارىنى الايىن دەپ بارعان بويدا ءدارىنى تابا المايسىڭ، ءوتىپ كەتىپ جاتادى. مەن ويلايمىن، سۋىق تيمەۋ ءۇشىن ەڭ باستىسى جىلى كيىنىپ ءجۇرۋ.
ال، سۋىققا توتەپ بەرۋ ءۇشىن، سالقىن ءتيۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تابيعي زاتتاردى قالاي قولدانىپ جۇرۋگە بولادى؟
II جۇرگىزۋشى: ەندەشە "جاسىل ءدارىحاناعا" جالپى ۇزاق ءومىر سۇرگىڭ كەلسە، سالقىن سۋمەن ايازدا شىنىققان دۇرىس دەپ كەڭەس بەرۋشى جانجىگىتوۆا ايدانانىڭ پىكىرىن تىڭدايىق.
(ايدانا ساحناعا شىعىپ امانداسىپ، ورىندىققا ورنالاسادى).
جانجىگىتوۆا ايدانا: ءيا، سۋىق ءتيىپ سىرقاتتانۋدا ءدارى – دارمەك ءىشىپ، ازاپقا تۇسپەي، تازا اۋادا قىدىر - اق قۇتىلۋعا بولادى. كۇنىنە ەكى رەت تابيعي سۋعا شومىلىپ، جالاڭ اياق جەردە تۇرىپ، سۋدى ۇستىڭە اقتارا سال. سۋ دەنەڭدى شىنىقتىرادى. بويىڭداعى تەرىس ەنەرگيانى جەرگە الا كەتەدى. دەنەڭدى ۇيقىدان وياتادى، كۇش - قۋات بەرەدى. قىستا قاردا جالاڭ اياق ءجۇرىپ ۇيرەن. تازا اۋامەن دەمالىپ ال دا ، ويشا وزىڭە جانە بارلىق ادامدارعا اماندىق تىلە.
I جۇرگىزۋشى: ايدانا، ءسىز قانشاما كەڭەستەر ايتىپ جاتىرسىز. مىنا جەردە تۇرىپ ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزدىڭ وزىنەن - اق اعاي ەكەۋمىز توڭىپ تۇرمىز.
II جۇرگىزۋشى: ءيا، بۇل دا ءجون بولار. سالقىندا قاردى جالاڭ اياق باسۋ وڭاي شارۋا ەمەس. قيىندىقتى جەڭسەڭ عانا جاقسىلىققا جەتەسىڭ.
كورەرمەندەرىڭ اراسىنان ايداناعا سۇراق قويۋشىلار بار ما؟ كورمەن سۇراعى: وسى جاتتىعۋلاردى ءوزىڭىز قولداناسىز با؟
جانجىگىتوۆا ايدانا: مۇمكىندىگىم شە كەيبىرەۋىن قولدانامىن.
II جۇرگىزۋشى: دۇرىس، ايدانا، شىنىقساڭ شىمىر بولارسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: دەنساۋلىق - زور بايلىق ەكەنىن تاعى دا ەستەرىڭىزگە سالامىز. ولاي بولسا، "جاسىل ءدارىحاناعا" جول تارتايىق.
(ەكى جۇرگىزۋشى، ەكى ايدانا "جاسىل ءدارىحاناعا بارادى").
II جۇرگىزۋشى: مىنا جەردە ادام تۇرمىسىنداعى قولداناتىن كوپتەگەن زاتتار تۇر. ولار تۋرالى نەلەر ايتار ەدىڭىز.
جانجىگىتوۆا ايدانا: مەن مىنا جەردەگى زاتتاردى ۇنەمى قولدانامىن: بال، ءساۋىردىڭ مايى. بۇل زاتتار سالقىن تيگەن كەزدە كوپ كومەكتەسەدى. سالقىن تيگەن كەزدە كەۋدەدەگى قاقىرىقتى ءتۇسىرۋ ءۇشىن قويدىڭ سۇتىنە بال نەمەسە ءساۋىردىڭ مايىن قوسىپ، ازعانتاي تارى سالىپ، ىسىتىپ ىشسە قاقىرىقتى تۇسىرەدى، دەنە قىزۋدى باسادى. تاماق اۋىرسا، بالدى جىلىتىپ، تاماققا جاعىپ، جاۋىپ قويادى (كومپرەسس). جالپى دۇنيەدەگى سۋىق تيگەن جەرگە بال جاعىپ دەمدەپ قويسا، سۋىقتى سورادى. اۋىرماي تۇرىپ بال مەن ءساۋىردىڭ سارى مايىن پايدالانساڭ اۋىرمايسىڭ، اۋرۋعا شالدىقپايسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: راحمەت، بۇل تاماشا كەڭەس بولدى.
II جۇرگىزۋشى: ءسىز نە ايتار ەدىڭىز؟ (الدامجاروۆا ايداناعا سۇراق قويىلادى).
الدامجاروۆا ايدانا: سىزگە كوپ راحمەت! اۋرۋدىڭ الدىن الۋ تۋرالى كوپ مالىمەت الدىم. دەنىڭىز ساۋ بولسىن!
I جۇرگىزۋشى: ولاي بولسا، قوناقتارىمىزدى كورەرمەندەر اراسىنا شىعارىپ سالايىق. سىزدەرگە كوپ راحمەت!
II جۇرگىزۋشى:
تازالىق - ساۋلىق نەگىزى،
ساۋلىق - بايلىق نەگىزى
I جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى شوۋعا "تازالىق - باستان، تىرناق پەن شاشتان"، - دەپ ەڭ باستىسى جەكە باس گيگيەناسىن دۇرىس ۇستاۋ دەپ كەڭەس بەرۋشىلەر اسەل مەن سامالدى قوشەمەتپەن ورتاعا شاقىرامىز.
(اسەل مەن سامال ورتاعا شىعىپ، ورىندىققا ورنالاسادى.)
I جۇرگىزۋشى: سامال ءسىزدىڭ بەتىڭىز نازىك، ءارى تازا، كوزگە ادەمى بوپ كورىنەدى. سىرى نەدە؟
سامال: ءبىز ءقازىر جاسپىز. كوسمەتيكالىق كرەمدەردى قولدانۋعا بولمايدى. ءتىپتى ءومىر بويى دا قولدانباۋعا بولادى. مەن بەت كۇتىمىنە باسا نازار اۋدارامىن. بەتتى سابىنداپ جىلى سۋمەن جۋۋ قاجەت. ورامالمەن قاتتى ىسقىلاماي، ءجاي عانا سۇرتەدى. قاتتى سۇرتسە، ورامالداعى ءجىپ، تاعى باسقا زاتتار تەرىدەگى تىنىس الاتىن تەسىكتەردى بىتەپ تاستايدى، سودان بەتكە ءاجىم ءتۇسۋ نەمەسە تەرى زاقىمدانۋعا اكەپ سوعادى.
تەرى 3 تۇردەن تۇرادى: مايلى، قۇرعاق جانە ارالاس تەرى. بۇل تەرىلەردى تابيعي زاتتاردان، جەمىستەردەن ماسكا جاساپ كۇتۋگە بولادى.
I جۇرگىزۋشى: سامال ءسىزدى "جاسىل ءدارىحاناعا" شاقىرامىن. مىنا جەمىستەردىڭ قاي تۇرىنەن ماسكا جاساي الاسىز. مۇمكىن جاساپ كورسەتەرسىز. قانە كورەرمەندەر ىشىنەن كىمگە ماسكا جاساپ كورسەتەيىك.
(كورەرمەندەر اراسىنان ارايعا ماسكا جاسالادى.)
II جۇرگىزۋشى: اسەل، كەزەكتى سىزگە بەرەيىن. ءسىزدىڭ شاشىڭىزعا قاراپ كوپ كىسىلەر قىزىعا قارايتىن بولار.
اسەل: قازىرگى كەزدە بۇرىمدى قىزدار سيرەك كەزدەسەدى. كوپشىلىگى قىزىعا قارايدى.
II جۇرگىزۋشى: شاشىڭىزدى قالاي كۇتەسىز؟ سىرى نەدە؟ بىزگە كىشكەنە سىرىڭدى اشساڭىز.
اسەل: مەن دە "جاسىل ءدارىحاناعا" بارىپ تولىعىراق ايتايىن. شاشىڭىز قالىڭ، تەز ءوسۋ ءۇشىن مىنا ونىمدەردى قولدانىڭىز: مۇندا ءۇي جۇمىرتقاسىنىڭ 2-ەۋ، ءۇي قايماعىنان 1 قاسىق، بيداي 3 قاسىق، وسىلاردى ارالاستىرىپ، شاشىڭىزدىڭ تۇبىنە جاعىڭىز.
ۇزىن شاشتارعا اپتاسىنا 2 رەت، ال قىسقا شاشتارعا 3 رەت جاساڭىز. 10-15 مينۋتتان سوڭ جىلى سۋمەن شايىپ تاستاڭىز.
كورەرمەندەردەن سۇراق: شاش ءجيى تۇسكەندە شاشتى قالاي كۇتۋىمىز كەرەك؟
اسەل: ول ءۇشىن ءبىر شاي قاسىق كونياكقا بال مەن پياز شىرىنىن قوسىپ ءوزىڭىز دە شاشىڭىزدىڭ تۇبىنە ابدەن ءسىڭىرىپ جاعىڭىز. باسقا پاكەت باس كيىم كيىپ، 2-3 ساعات كۇتىڭىز. باس تەرىسىنىڭ جىلي باستاعانىن سەزەسىز. سوسىن شاشىڭىزدى جۋىپ، 2 جۇمادا 1 رەت قايتالاپ وتىرساڭىز شاشىڭىز ورنىنا كەلەدى.
I جۇرگىزۋشى: سامال تەرىنىڭ ادەمى بولۋىن، ال ءسىز شاشتىڭ سۇلۋلىعىن ايتىپ جاتىرسىز. سۇلۋلىقتىڭ بارلىعى ادامعا قاجەت. ال دەنە ءبىتىمى ادەمى، سىمباتتى بولىپ ءوسۋ ءۇشىن قانداي كەڭەس ايتاسىز؟
اسەل: تال شىبىقتاي بۇرالعان سىمباتتى بولۋدى ارماندامايتىن قىزدار جوق بولار. زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا جۇگىنسەك، قىز بالالار 11 جاستا 44%، ال 15 جاستا 70%، ءوزىن - ءوزى قولدان اشىقتىرۋعا (ديەتاعا) وتىرادى ەكەن. ونىڭ دەنساۋلىققا، بۇگىنگىنى بىلاي قويعاندا كەلەر ۇرپاقتىڭ ساۋلىعىنا زيان كەلتىرەتىنىن ايتىپ، مۇنى دارىگەرلەر الدىن الا ەسكەرتكەن. ەندى مىنە اشىعۋدى الماستىرىپ، ارتىق سالماقتان اراشالاپ قانا قويماي، سىمباتىڭا سىمبات قوساتىن ءبىر امال تابىلعان سياقتى. ول كادىمگى بي. ونىمەن كۇندەلىكتى اينالىستىم دەگەنشە، سىمباتىڭ سىنعا تارتقانداي بولىپ، شىعا كەلەدى. مەنىڭ سىزدەرگە بەرەر كەڭەسىم، بيلەي بەرىڭىزدەر. تەك ەرىنبەڭىز، قولىڭىز قالت ەتسە بيلەي بەرىڭىز.
II جۇرگىزۋشى: اسەل مۇمكىن بىزگە بي جاتتىعۋلارىنىڭ 1-2-ەۋىن ورىنداپ كورسەتەرسىز.
اسەل: مەن سىزدەرگە ەرەكشە جاتتىعۋ كوپىر سالۋدى (موستيك) كورسەتەيىن.
II جۇرگىزۋشى: مۇمكىن كورەرمەندەر اراسىندا جاتتىعۋ جاسايتىندار بار بولار.
كورەرمەن دەمەجان: كۇندە تاڭەرتەڭ سەكىرتپەمەن سەكىرۋ جاتتىعۋىن جاسايمىن.
(سەكىرتپەمەن سەكىرىپ كورسەتەدى.)
II جۇرگىزۋشى: مىنە تاماشا، دەمەجان سەكىرتپەمەن ەش قيىندىقسىز، جەڭىل سەكىردى. دەمەجانعا كوپ راحمەتىمىزدى ايتا وتىرىپ، كورەرمەندەر اراسىنان ورىن الۋىن سۇرايمىز.
I جۇرگىزۋشى: سامال، ءسىزدىڭ جاساعان ماسكاڭىزدىڭ ناتيجەسىن ارايدان سۇرايىق.
اراي بەت تەرىڭىزدە وزگەرىس بار ما؟
اراي: وزگەرىس بار. بەتىم ۇنەمى قۇرعاپ تۇراتىن. ءقازىر جۇمسارىپ، ىلعالدانىپ تۇر. جاقسى سەزىنەمىن.
Iءى جۇرگىزۋشى: ارايعا كوپ – كوپ راحمەت! بەتتەرىڭىزدى كۇتىنىپ، اركەز سۇلۋ قالپىڭىزدا جۇرە بەرىڭىز دەپ كورەرمەندەر اراسىنا شىعارىپ سالامىز.
اسەل مەن سامالعا كوپ راحمەت! اركەز ادەمى بولىپ، ادەمىلىككە ۇيرەتىڭىزدەر!
ءى جۇرگىزۋشى: كەزەكتى دەنساۋلىقتىڭ جاڭاسىن اقشاعا قايدان تاباسىڭ دەپ اركەز شىرىن ءىشىپ، دەنساۋلىعىن جاڭارتىپ، جاسارتىپ جۇرگەن اسەمدى ورتاعا شاقىرايىق.
II جۇرگىزۋشى: ءشاي ىشسەڭ، كوڭىلىڭ جاي دەپ جار سالعان ءمولدىردى دە ورتاعا شاقىرامىز. اسەم مەن ءمولدىر "جاسىل ءدارىحانا" بۇرىشىنا كەلەدى.
II جۇرگىزۋشى: مىنا جەرگە جاقىنداڭىزدار. مىنا جەمىس - جيدەكتەردىڭ شىرىنى قاي سىرقاتتاردان ساقتايدى. قايسىسىن ىشكەن ءجون قالاي قولدانىلادى. سول جونىندە ايتىپ بەرسەڭىز.
اسەم: جەمىس پەن كوكونىس شىرىنىڭ دەنساۋلىققا پايدالى ەكەنى بەلگىلى. ديەتولوگ – دارىگەرلەر ولاردى اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا دا، ەمدەلىپ جازۋعا دا تابيعي دارۋمەن رەتىندە ۇسىنادى. ءبىراق دەنساۋلىقتى نىعايتۋ، سىرقاتتان ايىعۋ ءۇشىن ىشىلەتىن شىرىنعا قويىلاتىن تالاپ بولەك. سونداي-اق، مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا دارۋمەن رەتىندە شىرىندى كۇنىنە كەمىندە 600گر ءۇش مەزگىل تاماقتىڭ ءارقايسىسىنىڭ الدىندا 30 مينۋت بۇرىن ءىشۋ قاجەت.
ءجۇزىم شىرىنى، قيار شىرىنى، الما شىرىنى، اپەلسين شىرىن، ءسابىز بەن قىرىققاباتتىڭ شىرىنى: جۇرەك قان تامىرى جۇيەسىن نىعايتادى. اقىل — وي قابىلەتىن كۇشەيتەدى. تاننەن اۋىر مەتاللداردى قۋادى، باۋىرعا، بۇيرەككە پايدالى. ولاردى ۋىتتان تازالايدى. جۇيكە جۇقارىپ، كۇش - قايرات كەمىگەندە الدەنۋگە كومەكتەسەدى. مەن ءقازىر الما شىرىنىنىڭ قالاي جاسالاتىنىن كورسەتەيىن.
II جۇرگىزۋشى: ءسىز جاساپ كورسەتىڭىز. بىزگە ءمولدىر قانداي ۇسىنىستار ايتار ەكەن.
ءمولدىر: ءشايدىڭ بۇكىل اعزاعا، تاندەگى زات الماسۋ ۇردىسىنە اسەر ەتەدى. بويدى سەرگىتەتىن شيپالى سۋسىن ەكەنىن عىلىم الدە قاشان دالەلدەگەن. كوفەين، ەفير مايى، تانين دەگەندەردىڭ سىرتىندا س،ۆ، ر دارۋمەندەرىن نەبىر مينەرالداردى وسى ءشايدىڭ بويىنان تاباسىز. تەك ونى دۇرىس باپتاپ، ساقتاي ءبىلىڭىز.
II جۇرگىزۋشى: ءشايدى قالاي قايناتۋ كەرەك؟
ءمولدىر: سۋدى سونشالىق ساقىلداتىپ قايناتۋدىڭ ءجونى جوق. شاينەكتە نە ساماۋرىندا قايناعان سۋدى اققۇمانعا اعىزىپ، ۇستىنە ءشاي سالىپ، قايتادان قايناتپاۋ كەرەك. اققۇمانعا سۋ اعىزىپ العاننان كەيىن شاينەكتى نە ساماۋرىندى ەسەلەپ سۋ قۇيىپ قايناتۋعا بولمايدى.
II جۇرگىزۋشى: قاي ۋاقىتتا ءشاي ءىشۋ قولايلى؟
ءمولدىر: ادەتتە قازاق تاڭەرتەڭ دە، تۇستە دە، كەشتە دە ءشاي ىشەدى. كەشكىلىك نەگىزگى تاماقتىڭ الدىندا نە تاماقتان كەيىن ىشىلەدى.
II جۇرگىزۋشى: ءمولدىر، وسى كوك شاي تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟
ءمولدىر: كوك شاي دا كادىمگى قارا شاي الىناتىن جاپىراقتان الىنادى. حالىق ونى قارتايتپايدى، كىسىنىڭ عۇمىر جاسىن ۇزارتادى دەپ بىلەدى. كوك شايدىڭ قانت قىسىمىن تومەندەتىن، ارتىق تۇزدى قۋاتىنىن قاتەرلى ىسىكتەن ساقتايتىنىن، ەمدىك قاسيەتى بار. اسقازاننىڭ بۇزىلۋى، اس قورىتۋ اعزالارىنىڭ سىرقاتى، دارۋمەن جەتىسپەۋشىلىگى، بۇيرەكتەگى، قۋىقتاعى تاس، قان اينالىمىنىڭ ناشارلاۋى، تەمىر جەتىسپەۋشىلىگى، كۇيىك، تەرىدەگى جارا ت.ب. اۋرۋلارعا پايدالى.
I جۇرگىزۋشى: قانە، اسەمنىڭ شىرىنى دايىن بولعان سەكىلدى. اۋىز ءتيىپ كورەيىك. (شىرىننان اۋىز تيەدى.) وتە ءدامدى ەكەن.
اسەم: راحمەت!
I جۇرگىزۋشى: سوزدەرىڭىزدى تۇجىرىمداي كەلە، دەنى ساۋ بولۋ ءۇشىن جەمىستى كوپ جەۋ كەرەك. جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىڭ كۇشەيەدى. ۋاقىتىمەن تاماقتانىپ، ءشاي ءىشىپ ءجۇرۋ كەرەك.
II جۇرگىزۋشى: دۇرىس ايتاسىڭ، جادىرا! ءمولدىر مەن اسەمنىڭ بەرگەن كەڭەستەرىنە كوپ راحمەت ايتامىز!
(ءمولدىر مەن اسەمدى شىعارىپ سالادى).
تۇركىمەن ءبيى. ورىندايتىن ەدىلوۆ قۋانىشبەك پەن مىڭبايەۆا اسەل.
II جۇرگىزۋشى: پسيحولوگ مامانداردىڭ ايتۋىنشا، اۋرۋدان اۋلاق بولۋ ءۇشىن ادامدارعا اماندىق تىلەپ، امانداس دەيدى. ساۋ بولعىڭ كەلسە، بارشاعا ساۋلىق تىلە.
I جۇرگىزۋشى: قىزعانشاق بولما، ءوز بويىڭداعى جالقاۋلىقتى، كورسە قىزارلىقتى، قورقاقتىقتى، جالعان نامىسقويلىقتى تاستا، بىرەۋدىڭ اڭگىمەسىنە ەرمە. جامان ويلاردان اۋلاق بول.
II جۇرگىزۋشى: اۋىرا قالساڭ، كوپ ۋايىمداما، اۋرۋ - سىرقاۋ، ءولىم تۋرالى ويلا ما، بۇل سەنىڭ جەمىسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: ءوزىڭ بىلگەن، وقىعاندارىڭدى، ءوز تاجىريبەلەرىڭدى وزگەلەرگە ايت، تارات، ءبىراق ماقتانبا، قاراپايىم بول!
II جۇرگىزۋشى: مىنە، بالالار، نەتكەن كەرەمەت نۇسقاۋلار ايتىپ كەتكەن. ەندەشە ويعا توقىدىق پا، توقىساق ءىس جۇزىنە اسىرايىق. باستاعان ءىستى اياقتايىق.
I جۇرگىزۋشى: ەندى نازارىمىزدى "جارنامالىق" ۇزىلىسكە اۋدارايىق.
كورىنىس.
اتاسى - سامات
اجەسى - ايبەك
نەمەرەسى — سەرىك
نەمەرەسى اتاسىنىڭ الدىندا وتىرادى. اجەسى قاسىندا ۇرشىق ءيىرىپ وتىرادى.
نەمەرەسى: اتا، قۇلاعىم اۋىرىپ تۇر.
اتاسى: (ەركەلەتىپ قۇلاعىنان سۇيەدى.) - جازىلدى ما، قۇلىنىم؟
نەمەرەسى: جازىلدى.
- اتا، اتا، مۇرىنىم اۋىرىپ بارادى.
اتاسى: (ەركەلەتىپ قۇلاعىنان سۇيەدى.) - جازىلدى ما، قۇلىنىم؟
نەمەرەسى: جازىلدى.
نەمەرەسى: اتا، اۋكەم اۋىرىپ تۇر.
اتاسى: (ەركەلەتىپ قۇلاعىنان سۇيەدى.)
- جازىلدى ما، قۇلىنىم؟
نەمەرەسى: جازىلدى.
نەمەرەسى: اجە، اتامنىڭ ەرىنى ءدارى سياقتى، سۇيسە بولدى جازىلىپ كەتەمىن.
اجەسى: (مىسقىلداپ.) - وندا اتاڭا ايت، قوراداعى قارا ايعىردىڭ اياعى اقساڭداپ تۇر.
جارناما:
ايبەك: ءىشىڭ اۋىرسا، اۋزىڭدى تىي، اسقازانىڭ ءجيى اۋىرسا، تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن كەز-كەلگەن جەمىستىڭ سۇيەگىن 30-40 مينۋت سورۋ كەرەك. سونداي - اق، زەرە ءشوبى مەن اپەلسين قابىعىنىڭ قايناتپاسىن ىشكەن پايدالى.
سامات: ءتىسىڭ اۋىرسا، قولىڭدى تىي، ءتىسىڭ اۋىرسا، ءتىس دارىگەرىنە جۇگىنبەي-اق ۇيدە ەم جاساۋعا بولادى. ول ءۇشىن 1 ستاكان سۋعا 1 ۋىس كەپتىرىلگەن قالاقاي جاپىراعى مەن 2 اس قاسىق سىركە سۋىن قوسىپ قايناتىپ، اۋزىن ءجيى-جيى جۋادى. قولىڭنىڭ بىلەزىك تۇسىنا سارىمساقتى قاق ءبولىپ، تامىرىڭا تاڭىپ بايلاپ قويساڭ كوپ كومەگى بولادى.
ايبەك: وسىمدىك مايى، اس بۇرشاق، ءسۇت، كارتوپ، قىزاناق، بانان، بالىق سياقتى ازىق - تۇلىكتى كۇندەلىكتى تاماقتا كوپ پايدالانۋ كەرەك. مۇنداي كالورياسى از تاعامدار ادام ءومىرىنىڭ ۇزارۋىنا كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى.
سامات: قۇمىرسقانىڭ ەمدىك قاسيەتى بار. ولاردىڭ كومەگىمەن ريەۆماتيزمدى ەمدەۋگە بولادى. ول ءۇشىن ءبىر ۋىس قۇمىرسقانى داكەگە ورايدى دا اۋىرعان جەرگە باسادى. قۇمىرسقالار دەنەنى شاعىپ قىزارتقان سوڭ داكەنى الىپ تاستايدى. وسى ءادىستى ءبىر اي بويى قايتالاساڭىز كوپ ۇزاماي ريەۆماتيزمنەن ايىعاسىز.
ايبەك: بەتتەگى بەزەۋدى كەتىرەتىن ماسكا — قيار ماسكاسى. 3 دانا جاڭا پىسكەن قياردى ۇساقتاپ تۋراپ، 1 ستاكان قايناعان سۋعا سالىڭىز. وعان 1 ءشاي قاسىق بال ارالاستىرىپ، بەتىڭىزگە جاعىڭىز. وسىنى 1 اپتا قولدانساڭىز، بەتىڭىزدەگى بەزەۋدىڭ كەتە باستاعانىن بايقايسىز.
سامات: قۇلاقتان ءىرىڭدى بۇلىق اعىپ، مازاڭىزدى السا، ودان وڭاي جازىلۋعا بولادى. الوەنىڭ جاپىراعىن سىعىپ، شىرىنىنا داكەنى باتىرىپ، ءبىر تاۋلىك قۇلاققا تىقسا، ەرتەڭىنە العاندا ءىرىڭدى بۇلىق داكەدە قالادى. ءبىر اپتادان سوڭ وڭ ناتيجەسىن بەرەدى.
ايبەك: ءسۇت قوسىلعان ءشايدى ىشسەڭىز بۇيرەكتى تازارتادى. ال اسقازان مەن ىشەكتى تازارتۋ ءۇشىن قىرىققابات پەن سابىزدەن جاسالعان سالات جەسەڭىز شيپالى. قىزىلشا، سارىمساق، گرەك جاڭعاعىن كۇندە تاماققا قولدانساڭىز قان تامىرلارى تازارادى. قيار بولسا، اعزانى قوجدان (شلاك) تازارتىپ، ارتىق تاماقتان ارىلتادى.
سامات: الوەنى شيپالى وسىمدىكتەرگە جاتقىزادى. ونىڭ جاپىراعىنان الىنعان شىرىن تەرىنىڭ قابىنۋىنان پايدا بولاتىن اۋرۋلاردى، كۇيىكتى ەمدەيدى. سونداي - اق، الوەنىڭ ەكستراكتىمەن، كوز اۋرۋلارىن، اسقازاننىڭ ويىق جارالارىن ت.ب. اۋرۋلاردى ەمدەيدى.
II جۇرگىزۋشى: جادىرا وسى ءبىز كوپ نارسەنى ۇقتىق، ءبىلىپ، كورىپ جاتىرمىز. ال مەنىڭ اياعىم وسى كوپ سىرقىرايدى. بۇعان قانداي كەڭەس بار ەكەن؟
I جۇرگىزۋشى: ءسىز وعان قام جەمەڭىز. ءبىزدىڭ اسىلبەك بۋىن-سۇيەك اۋرۋلارىنان تەز ايىعۋ جونىندە تاماشا اقپاراتتار جينادى.
II جۇرگىزۋشى: ولاي بولسا، ورتاعا بالىقبايەۆ اسىلبەكتى
شاقىرامىز.
اسىلبەك: بۋىنىڭ قاقساپ اۋرۋ تۇرلەرى جاعدايلاردىڭ اسەرىنەن بولادى.
بۋىن اۋرۋلارى ءبىر ءتۇرى بۋىندارعا سارىسۋ نەمەسە ءتۇز جيناۋدان دا باستالادى. سۇيەك كالسيي جەتىسپەگەننەن سىرقىرايدى. كۇننەن ادامعا "د" ءۆيتامينى تۇزەلەدى. ول سۇيەك مىقتى بولۋعا كومەكتەسەدى. شىلدە، تامىز ايلارىندا كۇن قاتتى ىسىعىندا سىرقاتتانعان اياق - قولىڭدى قۇمعا كومىپ، قىزدىرىنادى. بۇنى ءار جاز سايىن جاساپ وتىرساڭ تىپتەن جاقسى. تابيعاتتىڭ ادامعا بەرەر سىيى كوپ قوي. سونىڭ ءبىرى تۇزدى سۋ، قارا بالشىق. جاڭاعى ايتقان اياق سىرقىراۋ نەمەسە سۇيەك سىنسا، يا بولماسا قاتتى سوققى العان بولسا، ول بۇلتتى كۇندەرى مىندەتتى تۇردە قاقساپ اۋىرادى. بۇل سىرقاتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تامىز، شىلدە ايلارىندا تۇزعا بارۋ كەرەك. ەمدىك قاسيەتى بار تۇز تەك بۋىن - سۇيەككە قانا كومەكتەسە قويمايدى. دەنەگە جارا شىقسا، قىشىما بولىپ اۋىرسا دا قارا بالشىققا شومىلىپ، تۇزبەن ەمدەلەدى.
II جۇرگىزۋشى: اسىلبەك مۇمكىن "جاسىل ءدارىحاناعا" ايتادى.
اسىلبەك: مىناۋ ساعىز وزەنىنىڭ بويىندا اقجار دەگەن جەردەن الىنعان تۇزدى بالشىق. بۇل قىستى كۇنى دە سۇيىق كۇيىندە تۇرادى. بۇل كيەلى. ادامعا كوپتەگەن شيپاسى بار. مىنا قىرىققاباتپەن دە ريەۆماتيزمدى ەمدەۋگە بولادى. قىرىققاباتتىڭ جاپىراعىن الىپ، مىسالى تىزە اۋىرسا، سول تىزەگە باسىپ ماتامەن تاڭىپ قويادى. وسى سياقتى جازدا وسەتىن حرەن جاپىراعىن دا وسىلاي جاساسا بۋىن، سۇيەك سىرقىراۋىنا كوپ كومەكتەسەدى.
قازاقتىڭ توبەت ءيتىنىڭ ءتۇبىت ءجۇنى دە سۇيەك سىرقىراعاندا كوپ كومەكتەسەدى. ءيتتىڭ تۇبىتىنەن توقىعان شۇلىق نەمەسە بەلدەمشە جاساپ سىرقىراعان جەرگە ۇنەمى باسىپ قويسا سىرقىراۋدان ايىعاسىڭ.
I جۇرگىزۋشى: اسىلبەكتەن كوپتەگەن ماعلۇمات الدىق سىزگە كوپ-كوپ راحمەت.
II جۇرگىزۋشى: دەنساۋلىقتىڭ باستى نەگىزى تازالىقتا، جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ كەرەك دەپ جاتىرمىز. حالىق اراسىنداعى تازالىق، دەنساۋلىق حاقىنداعى ىرىمدار تۋرالى ايتا كەتسەڭ بولماس.
I جۇرگىزۋشى: شاشى قيىلماعان ايەلدىڭ جولىن ەشكىم كەسپەيدى، باقىتى اشىلىپ باعى جانادى.
تۇندە شاش قيىپ، تىرناق الۋعا بولمايدى.
ءتۇن ورتاسىندا شومىلۋ جاقسىلىققا اپارمايدى.
شاشىڭدى كەز كەلگەن جەرگە تاستاما. وتقا جاعىپ جىبەرۋ قاجەت.
II جۇرگىزۋشى: حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى دەيدى عوي، بۇعان مەن دە قوسىلام.
ەندىگى كەزەكتى شوپتەسىن وسىمدىكتەرگە بەرەيىك.
قازاقستان جەرىندە كوپتەگەن دارىلىك قاسيەتى بار وسىمدىكتەر بار. مىنا كىتاپتىڭ ءىشىن اشىپ قاراساڭ ءتۇرلى - ءتۇرلى ەمدىك قاسيەتى بار شوپتەر بار. سولاردىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ جەردە دە وسەتىن كادىمگى ادىراسپان ءشوبى. بىزگە ادىراسپان مەن جاقىن تانىستىراتىن ەدىلوۆ قۋانىشبەكتى شاقىرايىق. قۋانىشبەككە قوشەمەت.
(قۋانىشبەك سويلەيدى. "جاسىل ءدارىحانادا").
قۋانىشبەك: ادىراسپان - كوپ جىلدىق ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. ونىڭ ساباعى بۇتاقشالى، تامىرى دىڭگەكتى، جاپىراقتارى تىلىمدەنگەن كەزەكتەسىپ ورنالاسقان. قازاقستاندا ادىراسپاننىڭ ءبىر - اق ءتۇرى وسەدى. بيىكتىگى 20-60 سم. گۇلدەنۋ مەرزىمى - مامىردىڭ اياعى مەن ماۋسىم ايىندا. شىلدە ايىندا جەمىسى تولا باستايدى. بۇل وسىمدىك ۋلى دارىگە جاتادى. ادىراسپان ەنسەفاليتتىڭ شاعۋى سالدارىنان بولعان اۋرۋدى ەمدەگەندە جاقسى ناتيجە بەرەدى. اۋرۋعا شالدىققان ادامنىڭ جۇيكە جۇيەلەرى اسقىنىپ، ۇستاما، قويانشىق اۋرۋ (ەپيلەپسيا) مەن قالتىراۋ پاراليچىنە (دروجيتەلنىي پاراليچ) شالدىققاندا قولدانادى. قۇياڭمەن (راديكۋليت) اۋىرعاندا ادىراسپان جاپىراقتارىمەن بۋلايدى، ىسىكتەرگە دە سول ەم جاسالىنادى.
ادىراسپاننان جاسالعان بىلاۋىش (ۆاننا) ريەۆماتيزم سالدارىنان سۇيەك سىرقىراپ اۋىرعاندا جاقسى ناتيجە بەرەدى. ول وكپە تۋبەركۋلەزىنە، دەمىكپە، ەنتىكپە، ت.ب. وكپە اۋرۋلارىنا ەم.
ادىراسپاندى جازدا نەمەسە كۇزدە جيناپ، جاڭا كۇيىندە نەمەسە تۋراپ، كەپتىرىپ دايىندايدى. تۇقىمىن پىسكەندە جيناپ الادى.
ساباعى مەن جاپىراعىن قايناتىپ، ولشەم بويىنشا ىشسە، تالما، سال اۋرۋى، ۇمىتشاقتىق، سۋىقتان مي قابىنۋ، تارامىس اۋرۋلارىنا ەم بولادى.
ءتىس اۋرۋىنا: ادىراسپاننىڭ شوبىمەن ىستاسا، ءتىستىڭ قاقساپ اۋىرعانى باسىلادى.
بۋىننىڭ قابىنۋىنا: جاس ساباعىن جاپىراعىمەن لايىقتى مولشەردە جانشىپ، بۋىنعا تارتادى.
I جۇرگىزۋشى: قۋانىشبەك ساعان كوپ راحمەت! ءبىز بىلمەيتىن كوپتەگەن اۋرۋلارعا ەمدىك قاسيەتىمەن تانىستىردىق. جالپى بۇل ءشوپ كيەلى دەپ تە
جاتادى.
II جۇرگىزۋشى: ءيا، جادىرا ادىراسپان كيەلى ءشوپ. بۇل شوپپەن الاستاپ تا جاتادى. سول كەزدە جاماندىق بويىڭا جۋىمايدى دەيدى.
قۋانىشبەك سىزگە كوپ راحمەت!
I جۇرگىزۋشى: بىزگە مىنا وسىمدىكتەردىڭ قانداي پايداسى بار ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن ورتاعا ومىربەكوۆا ايدانانى شاقىرايىق.
ايدانا: مىناۋ اق قايىڭ جاپىراعى كۇز مەزگىلىندە جيناپ الىپ، تازارتىپ، كەپتىرىپ قويۋ كەرەك. بۇنى مەديسينادا پروفيلاكتيكالىق زات رەتىندە قولدانىلادى. بۇيرەك، ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ جانە جۇرەك قان تامىر جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارىندا ءزار ايدايتىن زات رەتىندە، جۇيكە جۇيەسىنىڭ ناشارلاعانىندا قىزمەتىن كۇشەيتەتىن زات رەتىندە قولدانادى. كومپرەسس جاساپ تا قولدانادى. سۋعا بۇقتىرىپ ءىشىپ تە پايدالانادى.
II جۇرگىزۋشى: ولاي بولسا قالاي جاسالاتىنىن كورسەتىپ جىبەرىڭىز. شوۋ اياقتالعاسىن شارشاعانىمىزدى باسۋ ءۇشىن، جۇيكە جۇيەمىز جاقسى جۇمىس جاساۋ ءۇشىن ءىشىپ الايىن.
ايدانا: دايىنداۋ ءادىسى: 2 ءشاي قاسىق جاپىراقتى ىدىسقا سالىپ 1 ستاكان قايناتىلعان ىستىق سۋ قۇيىپ دەمدەپ قويادى. 30 مينۋتتان سوڭ ءسۇزىپ ىشەدى.
I جۇرگىزۋشى: قاراپايىم نارسە. تۇكتە قيىندىعى جوق. ايدانا سىزگە كوپ راحمەت!
II جۇرگىزۋشى: دەنىڭ ساۋ بولسىن دەسەڭ — سپورتپەن شۇعىلدان. سپورت ادام دەنساۋلىعىنا پايدالى. دەنە تاربيە ساعاتىنا ۇنەمى قاتىسىپ وتىر. "دەنى ساۋ ادام - ەڭ باي ادام"
I جۇرگىزۋشى: دەنىڭ ساۋ بولسىن دەسەڭ - تاڭەرتەڭ جاتتىعۋ جاساپ تازا اۋادا دەمال. اۋانى لاستاۋدان ساقتاۋ كەرەك.تابيعاتتى جاسىلداندىرۋعا ءوز ۇلەسىڭدى قوس.
II جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى شوۋعا قوناققا كەلگەن №9 ورتا مەكتەپتىڭ مەدبيكەسىن "جاسىل ءدارىحاناعا" شاقىرامىز.
مەديسينادا تابيعي ءادىس — تاسىلدەرمەن ناۋقاستاردى ەمدەيسىزدەر مە؟ (مەدبيكە ءوزىنىڭ كەڭەسىن بەرەدى).
I جۇرگىزۋشى: جاڭاعى ايتىلىپ كەتكەن پايدالى كەڭەستەردىڭ بارلىعىنا بىردەي قوسىلا بەرەسىزدەر مە؟ ولاردان ەش زيان كەلمەي مە قالاي ويلايسىز؟
II جۇرگىزۋشى: سىزگە كوپ - كوپ راحمەت! سىزدەر ارقىلى قانشاما ادامدار راحات ءومىر سۇرۋدە. ەڭبەكتەرىڭىزگە ءارقاشان تابىس تىلەيمىز. مىناۋ ءبىزدىڭ "جاسىل ءدارىحانادان" سىزگە ازعانا سىي — سياپاتىمىز بار. قابىل الىڭىز.
I جۇرگىزۋشى: جەمىس جەپ، شىرىن ءىشىپ جاسارىپ ءجۇرىڭىز!
II جۇرگىزۋشى:
ادامنىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق،
ونى ايتار تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق دەپ ايتىلعانمەن، 7 سىنىپ وقۋشىلارى كوپتەگەن كەڭەستەر بەردى.
اتا - انالار سىزدەردىڭ قانداي پىكىرلەرىڭىز بار؟
(اتا — انالار پىكىرلەرىن ايتادى.)
II جۇرگىزۋشى: ادام ءۇشىن تابيعات - ەڭ قاسيەتتى، قاستەرلى ۇعىم. ويتكەنى ادامنىڭ ءوزىن دۇنيەگە كەلتىرگەن اياۋلى اناسىنداي. سوندىقتان دا ادامنىڭ تابيعاتتى انا دەپ قۇرمەتتەۋىندە وتە ۇلكەن ءمان بار.
I جۇرگىزۋشى: سوندىقتان دا تابيعات ءقادىرىن، بايلىعىن باعالاي ءبىلۋ، جالپى تابيعاتتى قورعاۋ، بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز. تابيعاتتان اركەز سۇلۋ ادەمىلىگىن، زور دەنساۋلىق الا بىلەيىك اعايىن!
قورىتىندى.
قۇرمەتتى وقۋشىلار، ءبارىمىز بولاشاق تۋرالى ارماندايمىز با؟ ەل باسىمىزدىڭ بولاشاققا بايلانىستى جاساعان باعدارلاماسىندا ەل بولاشاعى – سەندەر، جاستار. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى سەندەردىڭ دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى، سالاۋاتتى ازامات بولىپ وسسەڭدەر، بولاشاقتا جارقىن، كەمەل بولماق دەگەن ەكەن. بولاشاققا دەنى ساۋ ۇرپاق بوپ قادام باسايىق.
ءى جۇرگىزۋشى: وسىمەن 7ۆ سىنىبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكىزىلىپ وتىرعان «جاسىل ءدارىحانا» اتتى شوۋىمىزدى اياقتايمىز.
تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت!
You Might Also Like
