InfoHub Logo

javascript ءتىلىنىڭ قازىرگى مۇمكىنشىلىكتەرى كوپ. ۆەبسايت جاساۋ، سمارتفونعا ارنالعان باعدارلامالار شىعارۋ، 3D ويىندار جازۋ، ءتىپتى ميكروكونتروللەردى باسقارۋ ونىڭ قولىنان كەلەدى. كومپيۋتەرلىك عىلىم جاعىنان قاراعاندا قاراپايىم جانە كەمشىلىكتەرى كوپ JS قالايشا قايرات نۇرتاس سياقتى تانىمال بولىپ كەتتى؟ بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن تاريحقا جۇگىنەيىك.

ja vascript - ءتى 1995 جىلى Netscape كومپانياسىنىڭ قىزمەتكەرى برەندان ايك جاساپ شىعاردى. سونداعى كومپانيانىڭ ماقساتى - وزدەرىنىڭ Netscape براۋزەرى Microsoft - تىڭ Internet Explorer براۋزەرىنەن وزىق بولۋى كەرەك. ستاتيكالىق ۆەب پاراقشالارعا كىشكەنە ديناميكا قوسۋ تۇتىنۋشىلاردىڭ قىزىقشىلىعىن ارتتىرۋ كەرەك بولاتىن. جانە دە اۋەسقوي پروگرامميستەرگە وڭاي بولۋ ءۇشىن ءتىل قاراپايىم بولۋ كەرەك ەدى.

Netscape ءدال تاپتى - ja vascript از ۋاقىتتا ۆەب پاراقشالارعا ارنالعان سكريپتەر جازۋ ءتىلى رەتىندە كەڭ تارادى. Microsoft ءتىلدىڭ ماڭىزىن ءتۇسىنىپ، كەيىن 1996 جىلدىڭ تامىزىندا Internet Explorer - ءدىڭ 3. 0 نۇسقاسىنا ja vascript قولداۋىن قوسادى.

ءسويتىپ، 90 - شى جىلداردىڭ سوڭىندا JS تورداعى ەڭ تانىمال كليەنت - جاق باعدارلاما جازۋ ءتىلى بولىپ شىقتى. ءبىراق ونىڭ ماقساتتى اۋديتورياسى ۆەب جازۋشىلار جانە باسقا دا “اۋەسقويلار” بولعان سوڭ، كوپتەگەن ءقاسىپقوي پروگراممەرلەر ja vascript - ءتى مەنسىنبەي ءجۇردى. ءالى كۇنگە دەيىن وندايلار بار.

2005 جىلدىڭ اقپانىندا Google كومپانياسى Google Maps ءونىمىن الەمگە ۇسىندى. بۇل جايت ادامدار مەكەن - جايدى قالاي ىزدەيتىنىن وزگەرتۋمەن قاتار JS - پەن تىعىز بايلانىستى Ajax تەحنولوگياسىن اشتى. بۇل تەحنولوگيا سايتتا جاڭا مالىمەت كورسەتۋ ءۇشىن بۇكىل پاراقشانى جاڭادان جۇكتەمەي، تەك كەرەكتى اقپاراتتى سەرۆەردەن اسينحروندى تۇردە (ياعني، سايتپەن قولدانۋدى توقتاتپاي، فوندى تۇردە) قابىلداپ، پاراقشانىڭ كىشكەنە بولىگىن عانا جاڭارتۋعا مۇمكىندىك بەردى. عالامتور الەمىندە بۇل ماڭىزدى ىلگەرى قادام بولىپ سانالدى.

سول جىلى CouchDB دەرەكقور جۇيەسى پايدا بولدى. بۇل جۇيە اقپاراتتى JSON فورماتىندا (JS - ءتىڭ “تۋعان” فورماتى) ساقتايدى جانە ونىڭ يندەكستەرى مەن كورىنىستەرى ja vascript فۋنكسيالارى ارقىلى انىقتالادى. ياعني، JS ۆەب الەمىنە قوسا دەرەكقورلار (ءدال ايتقاندا NoSQL دەرەكقورلارى) الەمىنە ەنەدى.

2006 جىلى براۋزەردىڭ DOM ەلەمەنتتەرىمەن جۇمىس ىستەۋدى اسا جەڭىلدەتەتىن jQuery جيناعى دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ كومەگىمەن ءقازىر ميلليونداعان سايتتار ىسكە قوسىلىپ تۇر.

2008 جىلى Google الەمگە Chrome براۋزەرىن كورسەتەدى. Chrome - نىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى V8 دەپ اتالعان جىلدام ja vascript قوزعالتقىشى بولدى. بۇل قوزعالتقىش ja vascript باياۋ جۇمىس ىستەيدى دەگەن پىكىردى وزگەرتتى جانە براۋزەر جاسايتىن كومپانيالاردى ءبىر - بىرىمەن جىلدامدىق ءۇشىن جارىسۋعا اپاردى. وعان قوسا V8 باستاپقى كودى اشىق بولىپ جاريالاندى، ياعني كەز كەلگەن ادام ونى ءوز مىندەتىنە قولدانا الاتىن بولدى.

2009 جىلى V8 قولدانىلىپ Node. js جاسالدى - جىلدام جانە ۇلكەن جۇكتەمەلەرگە شىدامدى سەرۆەر پلاتفورماسى. وسى جىلدان باستاپ باسىندا “اۋەسقوي” دەپ اتالعان ja vascript ماماندارى “كاسىپقويلاردىڭ” جۇمىسىن وزدەرىنە ۇيرەنشىكتى ءتىل ارقىلى ىستەي الاتىن بولدى. ياعني، JS - پەن تەك سايتتىڭ كليەنت - جاق بولىگى عانا ەمەس، سەرۆەر - جاق بولىگى دە ساپاسى باسقا تىلدەردەن كەم ەمەس تۇردە جاسالۋى مۇمكىن بولدى.

2010 جىلى Three. js پايدا بولادى - براۋزەردە 3D گرافيكا جاساۋعا ارنالعان جيناق. ويىنداردان باستاپ، ساۋلەت مودەلدەرىن جاساۋعا ارنالعان باعدارلامالارعا دەيىن قامتىپ، ەندى ولاردى كومپيۋتەرگە ورناتپاي، جاي عانا كەرەك سايتتىڭ اتىن براۋزەرگە ەنگىزىپ قول جەتكىزۋگە بولاتىن زاماندى ەلەستەتىڭدەرشى!

2012 جىلى Johnny Five اتتى Node. js - كە ارنالعان مودۋل كۇن كورە باستادى. ونىمەن Arduino ميكروكونتروللەرلەرىن باسقارۋعا مۇمكىندىك پايدا بولدى. وعان قوسا 2014 جىلدىڭ باسىندا Kickstarter - ءدىڭ كومەگىمەن اقشا جينالىپ، Espruino ميكروكونتروللەرى شىعارىلا باستادى. ونىڭ Arduino - دان ايىرماشىلىعى - ja vascript ونىڭ انا ءتىلى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ءقازىر دۇنيە جۇزىندە اۋەسقوي روبوت جاساۋمەن اينالىساتىن ادامدار كوبەيىپ بارا جاتىر. “مەن، روبوت” فيلمىندەگى زامان جاقىنداپ كەلە جاتىر، دوستار!

2014 جىلدىڭ كۇزىندە Apple كومپانياسى ءوزىنىڭ Mac OS X وپەراسيالىق جۇيەسىنىڭ جاڭا Yosemite نۇسقاسىن جاريالادى. ونىڭ باستى جاڭالىقتارىنىڭ ءبىرى - ەندى جۇيەنىڭ پروسەسستەرىن ja vascript ارقىلى اۆتوماتتاۋعا بولادى.

سوڭعى جىلدارداعى ءتىلدىڭ شاپشاڭ دامۋىن باقىلاي وتىرىپ مىناداي قورىتىندى جاساۋعا بولادى. ja vascript - ءتىڭ كومپيۋتەر الەمىندە وسىنداي ۇستەمدىك ورناتۋى - عالامتوردىڭ جانە ونىمەن ىلەسكەن JS - ءتىڭ كەڭ تارالۋىنىڭ ناتيجەسى. ال كەڭ تارالۋ، ياعني ءتىلدىڭ كوپتەگەن ادامدارعا تانىمال بولۋى ءوز رەتىندە ja vascript - پەن بايلانىستى ءساتتى جوبالاردىڭ ۇلەسىن ارتتىرا ءتۇسىردى. سەبەبى ولاردى باسقا تىلدەردەگى جوبالارعا قاراعاندا ايتارلىقتاي كوپ ادام قولدادى عوي.

قازىرگى ۋاقىتتا ECMAScript 6، ja vascript قولداناتىن ستاندارتتىڭ 6 - شى نۇسقاسى بىرتىندەپ ەنگىزىلۋدە. بۇل ستاندارت JS - ءتىڭ الدىڭعى جىلدارداعى كەمشىلىكتەرىن جوياتىن جاڭا سينتاكسيستى ۇسىنادى. ونىڭ ەنگىزىلۋىمەن الەمدى دۇرلىكتىرەتىن جاڭا جوبالاردى كۇتەمىز.