جەرگىلىكتى سازگەرلەر اندەرىنە ساياحات
ماقساتى: بالالاردى جەرگىلىكتى سازگەرلەردىڭ ءومىرى جانە اندەرىمەن تانىستىرۋ. بالانىڭ بويىندا ءوز تۋعان جەرىن، ودان شىققان ونەر ادامدارىن تاني بىلۋگە، ونى ماقتان تۇتۋعا تاربيەلەۋ. مۋزىكالىق شىعارمالاردىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنىپ، اۋەنىن ءوز مانەرىندە ورىنداۋعا ۇيرەتۋ. بي قيمىلدارىن جاساي وتىرىپ، اۋەنگە سايكەس بويلارىن تىك ۇستاپ، بي قيمىلدارىن اۋىستىرا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. داۋىس جاتتىعۋىندا جوعارى، تومەن، كەزەكپە - كەزەك دىبىستارىن تازا ايتۋعا ىقپال ەتۋ. اسپاپتار ارقىلى ىرعاقتى سەزىنە ايتۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا،
قولدانىلاتىن قاجەتتى كورنەكىلىك: اسپاپتار
سوزدىك جۇمىس: اسپاپ، شىعارما، كيىز ءۇي.
سوزدىك قور: سازگەر، اساتاياق، تايتۇياق
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ ءتيپى: ساياحات
بالالار زال ىشىندە جارتى شەڭبەر بويىمەن كوڭىلدى تۇرادى. جەتەكشى اندەتە وتىرىپ، سالەمەتسىزدەر مە بالالار!
- بالالار بۇگىنگى كۇنىمىزدى باستاماس بۇرىن، الدىمەن دەنە ءبىتىمىمىز، ءجۇرىس - تۇرىسىمىز ادەمى بولۋ ءۇشىن دەنە قيمىلدارىن جاساپ جىبەرەيىكشى.
- تاماشا، وتە جاقسى! ال ەندى بالالار، بارلىعىمىز نازارىمىزدى تاقتاعا اۋدارايىقشى. (تاقتادان ادەمى اۋەنمەن تابيعات تۋرالى ۆيدەوروليك كورسەتىلەدى)
- بالالار، ءبىز ەكراننان نەنى تاماشالادىق؟ تابيعاتتىڭ قانداي اسەم كورىنىستەرىن، قۇبىلىستارىن كوردىك؟
- بالالار جاۋاپ بەرەدى
- جارايسىڭدار، بالالار! مىنە، ءبىزدىڭ وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە ۇيرەنگەن ءانىمىز ءوزىمىزدىڭ تۋعان جەرىمىزدەن شىققان ءا. بايسەڭگىروۆ اعامىزدىڭ ءانى بولاتىن. ول قانداي ءان ەدى بالالار؟
- «تابيعات - ءبىزدىڭ انامىز» دەگەن ءانى بولاتىن
- جارايسىڭدار، بالالار! ال، وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە قوناققا كىم كەلىپ ەدى؟
- سازگەر ادىلبەك بايسەڭگىروۆ اعامىز كەلدى.
- يا بالالار، ءبىز سازگەر اعامىزبەن تانىسىپ، اندەرىن تىڭداپ ۇيرەنگەن بولاتىنبىز. ەندەشە، بالالار مەن سول كەزدەسۋ ءساتىمىزدى بىزگە ەستەلىككە قالۋ ءۇشىن بەينەتاسپاعا ءتۇسىرىپ العان بولاتىنمىن. سەندەرگە توسىن سىي بولسىن دەگەن نيەتپەن، سول ءساتىمىزدى تاعى دا ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ تاماشالاپ جىبەرەيىكشى.
- الاقاي تاماشالايىق! (بەينەروليك كورسەتىلەدى)
مۋزىكالىق زالعا سازگەر كىرەدى.
- سالەمەتسىز بە، اعاي!
- سالەمەت پە، بالاقايلار!
- ءبىزدىڭ بالاباقشامىزعا قوش كەلدىڭىز! ءبىز ءسىزدىڭ كوپتەگەن اندەرىڭىزدى ايتىپ ءجۇرمىز. ءبىز سىزبەن سۇحباتتاسقاندى ءجون كورىپ، ءسىزدى قوناققا شاقىردىق. كەلگەنىڭىزگە كوپ راحمەت! ءوزىڭىز جايىندا ايتا وتىرساڭىز.
- بالالار، مەن وسى قازالىدا، تەمىرجولشىلار وتباسىندا دۇنيەگە كەلدىم. وسى جەردەن مەكتەپ ءبىتىرىپ، ۇلكەن قالاعا وقۋعا ءتۇستىم. ونەر سالاسىنىڭ مامانى بولىپ شىقتىم. ءسويتىپ، وسى ونەر مەكتەبىنە وزدەرىڭ سياقتى تالانتتى بالالارمەن جۇمىس جاساي كەلە، بالا جۇرەگىنە جاقىنداي كەلە، بالالارعا ارناپ اندەر جازدىم. اتاپ ايتسام «اناشىم»، «قازاعىمنىڭ ۇلانى»، «تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز» ت. ب اندەرىم بار. بۇل اندەردى مەكتەپتە وقۋشىلار، شاكىرتتەرىم ورىنداپ ءجۇر.
- بالالار، ءبىز وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە اعايدىڭ قانداي ءانىن ۇيرەنگەن ەدىك؟
- «تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز» ءانىن ۇيرەندىك.
- وي، كەرەمەت، مەنى ءبىر مارقايتىپ تاستادىڭدار عوي، وسى ءاندى ورىنداپ بەرەسىڭدەر مە؟
- يا، ورىنداپ بەرەمىز. ءان تىڭداۋ: «تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز».
ءسوزى: ءو. قازىبەكوۆ. ءانى: ءا. بايسەڭگىروۆ
- راحمەت، بالالار! مەن ەندى قايتايىن.
- يا، اعاي سىزگە دە كوپ راحمەت! الداعى ۋاقىتتا دا سىزبەن تاعى دا جولىعامىز دەگەن نيەتپەن، راحمەتىمىزدى ايتامىز. بالالار دا سىزبەن جۇزبە - ءجۇز كەزدەسىپ، ۇلكەن اسەردە قالدى. ساۋ بولىڭىز!
- ساۋ بولىڭدار!
- بالالار، اعاي بىزگە قوناققا كەلگەندە سىيلىق الا كەلگەن. مەن سەندەرگە سونى توسىن سىي رەتىندە كورسەتەيىن. مىناۋ نە بالالار؟
- بۇلار اسپاپتار
- يا، بۇل اسپاپتاردىڭ اتىن بىلەمىز، قانە اتاپ ايتايىقشى
- سىلدىرماق، تايتۇياق، اساتاياق، داڭعىرا.
- جارايسىڭدار، بالالار! ءبىز ءان ۇيرەنەر الدىندا قانداي جاتتىعۋ جاسايمىز؟
- داۋىس جاتتىعۋى
- يا، وندا وسى اسپاپتارمەن سۇيەمەلدەي وتىرىپ، داۋىس جاتتىعۋىن جاسايىقشى. (بالالارعا اسپاپتار تاراتىلادى)
جەتەكشى پيانينودا وينايدى
4 بالا: سىلدىرماق
قولىمىزدا سىلدىرماق
قوڭىراۋ سىلدىراپ
سىلدىر، سىلدىر، سىلدىرماق
ءان ايتامىز سىڭعىرلاپ
4 بالا: تايتۇياق
قۇلاق توسىپ تۇر تىڭداپ
دىبىس شىقسا سىرتىلداپ
ويناپ تۇرعان قولداعى
تايتۇياقتىڭ بولعانى
اساتاياق
اسەم ىرعاق تولقىنى
ەسكە السا شولپىنى
ويناپ تۇرعان قولداعى
اساتاياق بولعانى
داڭعىرا
داڭعىرانى ۇر قاتتى
ءدال قايتالا ىرعاقتى
توعايدا كوپ توقىلداق
ءۇن ەستىلدى توقىلداپ
- جاقسى بالالار، داۋىسىمىز اشىلدى ما؟
- يا اشىلدى
- ەندى، بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە ۇيرەنەتىن جاڭا ءانىمىز «تۋعان جەردىڭ قۇستارى» دەپ اتالادى. ولەڭىن جازعان ە. ەلۋبايەۆ، ءانىن جازعان نۇرماش العاشبايەۆ. بۇل سازگەر اعامىز دا وسى قازالى اۋدانىندا تۋىلعان. بۇل كىسىنىڭ دە كوپتەگەن اندەرى بار. مىسالى: «تۋعان جەردىڭ قۇستارى»، «بۇگىن قاي كۇن؟»، «اق بوتام»، «كوگەرشىندەر»، «ارۋ قالا – استانا» ت. ب اندەرى بار. وسىنىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن «تۋعان جەردىڭ قۇستارى» ءانىن ۇيرەنەمىز. (ەكراننان ولەڭنىڭ تاقىرىبى كورسەتىلەدى. ءار ءسوزدى سۋرەتپەن بايلانىستىرىپ تۇسىندىرە وتىرىپ كورسەتۋ)
ءى شۋماق قايىرماسىمەن ۇيرەتىلەدى
تۋعان جەردىڭ قۇستارى – اي،
كەتپەي قالدى باسقاداي.
ۇشىپ ءجۇردى توڭسا دا
تۋعان جەردى تاستاماي
(بالالار جەتەكشىمەن بىرگە ورىندايدى)
- جارايسىڭدار، بالالار! ءانىمىزدىڭ كەلەسى شۋماقتارىن كەلەسى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە ۇيرەنەتىن بولامىز. بالالار، ءبىز ەكراننان قۇستاردىڭ نەنىڭ توبەسىنە قونىپ تۇرعانىن كوردىك؟
- كيىز ءۇيدىڭ توبەسىنە قونىپ تۇرعانىن كوردىك
- كيىز ءۇيدى بىلەمىز بە؟
- يا، بىلەمىز.
- كيىز ءۇي قازاقتىڭ كوشىپ قونۋعا ىڭعايلى، ءارى جىلى ءۇي ەسەبىندە پايدالانعان ەكەن. كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعى، ۋىقتارى ەسىگى بولادى ەكەن (سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى)
- ەندەشە، بۇگىنگى ۇيرەنەتىن ءبيىمىز «كيىز ءۇي» دەپ اتالادى.
بي «كيىز ءۇي». (بالالار جەتەكشىمەن بىرگە ءبيدى بيلەيدى)
- تاماشا بالالار، ءبىز وسى كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە تۇرمىز دەپ ەلەستەتىپ «ءان سالعان كىم؟» ويىنىن ويناپ جىبەرەيىكشى. (كوڭىلدى اۋەنمەن ويىن ويناتىلادى)
- جارايسىڭدار، بالالار! بارلىعىڭ ويىنعا جاقسى قاتىستىڭدار. ويىن ۇنادى ما؟
- يا ۇنادى.
- بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىنە وتە بەلسەنە قاتىستىڭدار، راحمەت!
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا،
قولدانىلاتىن قاجەتتى كورنەكىلىك: اسپاپتار
سوزدىك جۇمىس: اسپاپ، شىعارما، كيىز ءۇي.
سوزدىك قور: سازگەر، اساتاياق، تايتۇياق
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ ءتيپى: ساياحات
بالالار زال ىشىندە جارتى شەڭبەر بويىمەن كوڭىلدى تۇرادى. جەتەكشى اندەتە وتىرىپ، سالەمەتسىزدەر مە بالالار!
- بالالار بۇگىنگى كۇنىمىزدى باستاماس بۇرىن، الدىمەن دەنە ءبىتىمىمىز، ءجۇرىس - تۇرىسىمىز ادەمى بولۋ ءۇشىن دەنە قيمىلدارىن جاساپ جىبەرەيىكشى.
- تاماشا، وتە جاقسى! ال ەندى بالالار، بارلىعىمىز نازارىمىزدى تاقتاعا اۋدارايىقشى. (تاقتادان ادەمى اۋەنمەن تابيعات تۋرالى ۆيدەوروليك كورسەتىلەدى)
- بالالار، ءبىز ەكراننان نەنى تاماشالادىق؟ تابيعاتتىڭ قانداي اسەم كورىنىستەرىن، قۇبىلىستارىن كوردىك؟
- بالالار جاۋاپ بەرەدى
- جارايسىڭدار، بالالار! مىنە، ءبىزدىڭ وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە ۇيرەنگەن ءانىمىز ءوزىمىزدىڭ تۋعان جەرىمىزدەن شىققان ءا. بايسەڭگىروۆ اعامىزدىڭ ءانى بولاتىن. ول قانداي ءان ەدى بالالار؟
- «تابيعات - ءبىزدىڭ انامىز» دەگەن ءانى بولاتىن
- جارايسىڭدار، بالالار! ال، وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە قوناققا كىم كەلىپ ەدى؟
- سازگەر ادىلبەك بايسەڭگىروۆ اعامىز كەلدى.
- يا بالالار، ءبىز سازگەر اعامىزبەن تانىسىپ، اندەرىن تىڭداپ ۇيرەنگەن بولاتىنبىز. ەندەشە، بالالار مەن سول كەزدەسۋ ءساتىمىزدى بىزگە ەستەلىككە قالۋ ءۇشىن بەينەتاسپاعا ءتۇسىرىپ العان بولاتىنمىن. سەندەرگە توسىن سىي بولسىن دەگەن نيەتپەن، سول ءساتىمىزدى تاعى دا ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ تاماشالاپ جىبەرەيىكشى.
- الاقاي تاماشالايىق! (بەينەروليك كورسەتىلەدى)
مۋزىكالىق زالعا سازگەر كىرەدى.
- سالەمەتسىز بە، اعاي!
- سالەمەت پە، بالاقايلار!
- ءبىزدىڭ بالاباقشامىزعا قوش كەلدىڭىز! ءبىز ءسىزدىڭ كوپتەگەن اندەرىڭىزدى ايتىپ ءجۇرمىز. ءبىز سىزبەن سۇحباتتاسقاندى ءجون كورىپ، ءسىزدى قوناققا شاقىردىق. كەلگەنىڭىزگە كوپ راحمەت! ءوزىڭىز جايىندا ايتا وتىرساڭىز.
- بالالار، مەن وسى قازالىدا، تەمىرجولشىلار وتباسىندا دۇنيەگە كەلدىم. وسى جەردەن مەكتەپ ءبىتىرىپ، ۇلكەن قالاعا وقۋعا ءتۇستىم. ونەر سالاسىنىڭ مامانى بولىپ شىقتىم. ءسويتىپ، وسى ونەر مەكتەبىنە وزدەرىڭ سياقتى تالانتتى بالالارمەن جۇمىس جاساي كەلە، بالا جۇرەگىنە جاقىنداي كەلە، بالالارعا ارناپ اندەر جازدىم. اتاپ ايتسام «اناشىم»، «قازاعىمنىڭ ۇلانى»، «تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز» ت. ب اندەرىم بار. بۇل اندەردى مەكتەپتە وقۋشىلار، شاكىرتتەرىم ورىنداپ ءجۇر.
- بالالار، ءبىز وتكەن وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە اعايدىڭ قانداي ءانىن ۇيرەنگەن ەدىك؟
- «تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز» ءانىن ۇيرەندىك.
- وي، كەرەمەت، مەنى ءبىر مارقايتىپ تاستادىڭدار عوي، وسى ءاندى ورىنداپ بەرەسىڭدەر مە؟
- يا، ورىنداپ بەرەمىز. ءان تىڭداۋ: «تابيعات – ءبىزدىڭ انامىز».
ءسوزى: ءو. قازىبەكوۆ. ءانى: ءا. بايسەڭگىروۆ
- راحمەت، بالالار! مەن ەندى قايتايىن.
- يا، اعاي سىزگە دە كوپ راحمەت! الداعى ۋاقىتتا دا سىزبەن تاعى دا جولىعامىز دەگەن نيەتپەن، راحمەتىمىزدى ايتامىز. بالالار دا سىزبەن جۇزبە - ءجۇز كەزدەسىپ، ۇلكەن اسەردە قالدى. ساۋ بولىڭىز!
- ساۋ بولىڭدار!
- بالالار، اعاي بىزگە قوناققا كەلگەندە سىيلىق الا كەلگەن. مەن سەندەرگە سونى توسىن سىي رەتىندە كورسەتەيىن. مىناۋ نە بالالار؟
- بۇلار اسپاپتار
- يا، بۇل اسپاپتاردىڭ اتىن بىلەمىز، قانە اتاپ ايتايىقشى
- سىلدىرماق، تايتۇياق، اساتاياق، داڭعىرا.
- جارايسىڭدار، بالالار! ءبىز ءان ۇيرەنەر الدىندا قانداي جاتتىعۋ جاسايمىز؟
- داۋىس جاتتىعۋى
- يا، وندا وسى اسپاپتارمەن سۇيەمەلدەي وتىرىپ، داۋىس جاتتىعۋىن جاسايىقشى. (بالالارعا اسپاپتار تاراتىلادى)
جەتەكشى پيانينودا وينايدى
4 بالا: سىلدىرماق
قولىمىزدا سىلدىرماق
قوڭىراۋ سىلدىراپ
سىلدىر، سىلدىر، سىلدىرماق
ءان ايتامىز سىڭعىرلاپ
4 بالا: تايتۇياق
قۇلاق توسىپ تۇر تىڭداپ
دىبىس شىقسا سىرتىلداپ
ويناپ تۇرعان قولداعى
تايتۇياقتىڭ بولعانى
اساتاياق
اسەم ىرعاق تولقىنى
ەسكە السا شولپىنى
ويناپ تۇرعان قولداعى
اساتاياق بولعانى
داڭعىرا
داڭعىرانى ۇر قاتتى
ءدال قايتالا ىرعاقتى
توعايدا كوپ توقىلداق
ءۇن ەستىلدى توقىلداپ
- جاقسى بالالار، داۋىسىمىز اشىلدى ما؟
- يا اشىلدى
- ەندى، بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە ۇيرەنەتىن جاڭا ءانىمىز «تۋعان جەردىڭ قۇستارى» دەپ اتالادى. ولەڭىن جازعان ە. ەلۋبايەۆ، ءانىن جازعان نۇرماش العاشبايەۆ. بۇل سازگەر اعامىز دا وسى قازالى اۋدانىندا تۋىلعان. بۇل كىسىنىڭ دە كوپتەگەن اندەرى بار. مىسالى: «تۋعان جەردىڭ قۇستارى»، «بۇگىن قاي كۇن؟»، «اق بوتام»، «كوگەرشىندەر»، «ارۋ قالا – استانا» ت. ب اندەرى بار. وسىنىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن «تۋعان جەردىڭ قۇستارى» ءانىن ۇيرەنەمىز. (ەكراننان ولەڭنىڭ تاقىرىبى كورسەتىلەدى. ءار ءسوزدى سۋرەتپەن بايلانىستىرىپ تۇسىندىرە وتىرىپ كورسەتۋ)
ءى شۋماق قايىرماسىمەن ۇيرەتىلەدى
تۋعان جەردىڭ قۇستارى – اي،
كەتپەي قالدى باسقاداي.
ۇشىپ ءجۇردى توڭسا دا
تۋعان جەردى تاستاماي
(بالالار جەتەكشىمەن بىرگە ورىندايدى)
- جارايسىڭدار، بالالار! ءانىمىزدىڭ كەلەسى شۋماقتارىن كەلەسى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدە ۇيرەنەتىن بولامىز. بالالار، ءبىز ەكراننان قۇستاردىڭ نەنىڭ توبەسىنە قونىپ تۇرعانىن كوردىك؟
- كيىز ءۇيدىڭ توبەسىنە قونىپ تۇرعانىن كوردىك
- كيىز ءۇيدى بىلەمىز بە؟
- يا، بىلەمىز.
- كيىز ءۇي قازاقتىڭ كوشىپ قونۋعا ىڭعايلى، ءارى جىلى ءۇي ەسەبىندە پايدالانعان ەكەن. كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعى، ۋىقتارى ەسىگى بولادى ەكەن (سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى)
- ەندەشە، بۇگىنگى ۇيرەنەتىن ءبيىمىز «كيىز ءۇي» دەپ اتالادى.
بي «كيىز ءۇي». (بالالار جەتەكشىمەن بىرگە ءبيدى بيلەيدى)
- تاماشا بالالار، ءبىز وسى كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە تۇرمىز دەپ ەلەستەتىپ «ءان سالعان كىم؟» ويىنىن ويناپ جىبەرەيىكشى. (كوڭىلدى اۋەنمەن ويىن ويناتىلادى)
- جارايسىڭدار، بالالار! بارلىعىڭ ويىنعا جاقسى قاتىستىڭدار. ويىن ۇنادى ما؟
- يا ۇنادى.
- بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىنە وتە بەلسەنە قاتىستىڭدار، راحمەت!
You Might Also Like
