جولىڭ بولسىن، بالاقاي!
1 ۆ كلاسس وقۋشىلارى
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: جولىڭ بولسىن، بالاقاي!
ماقساتى: كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرى بويىنشا قالىپتاسقان وقۋشى تۇيسىكتەرىن، بىلىمدەرىن پىسىقتاپ، ونىڭ ومىردەگى ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرىپ، وي - ءورىسىن، بەلسەندىلىگىن دامىتۋ. سىنىپ وقۋشىلارىن جولداستىققا، ساقتىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: جول بەلگىلەرى، سلايدتار، قيىلعان جىڭىشكە ۇزىن جولاقشالار (زەبرا جولى)، بورديۋر ماكەتى، سيۋجەتتى سۋرەتتەر، اۆتوبۋس ماكەتى.
تەحنيكالىق قۇرال: ينتەراكتيۆتى تاقتا
بارىسى:
سىنىپ وقۋشىلارى 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرادى. (ءار توپتا 3 وقۋشىدان)
ءمۇعالىم: سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟ ءبىز ءومىرىمىزدى، دەنساۋلىعىمىزدى قورعاۋدىڭ بىردەن - ءبىر كەپىلى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنەن ساباقتار وتكىزگەن بولاتىنبىز. بۇگىن وسى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرى بويىنشا العان بىلىمدەرىڭدى پىسىقتاۋ ماقساتىندا «جولىڭ بولسىن، بالاقاي!» اتتى تاربيە ساعاتىن وتكىزگەلى وتىرمىز. سەبەبى، جولدا ءجۇرۋ ءتارتىبىن ءبىلۋ ءاربىر بالا، ءاربىر ادام ءۇشىن ماڭىزدى دەپ بىلەمىز.
- ال كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن بىلمەۋ نەگە اكەپ سوعۋى مۇمكىن؟
1 - وقۋشى: كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن ورىنداماۋ كولىكتەردىڭ ءجۇرىپ تۇرۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى، جۇمىسشىلار جۇمىسقا، وقۋشىلار ساباققا، دارىگەرگە، باسقا دا باراتىن جەرلەرىنە دەر كەزىندە جەتپەۋى مۇمكىن.
2 - وقۋشى: كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن بىلمەۋدىڭ سالدارىنان ادامدار جول اپاتىنا ۇشىراپ جاتادى.
3 - وقۋشى: جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن بىلمەگەن وقۋشىلار كولىك استىنا ءتۇسىپ، قىرشىننان قيىلىپ تا جاتادى.
4 - وقۋشى: جول ءجۇرۋدىڭ ءتارتىبىن
ەرەجەسىن بىلەمىز.
ساقتانعاندا قاتەردەن،
ساۋ - سالامات جۇرەمىز.
ءمۇعالىم: ولاي بولسا سەندەرگە كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە بايلانىستى ءبىراز سۇراقتار قويايىن. ال سەندەر كەلگەن قوناقتارعا بار بىلىمدەرىڭدى كورسەتۋگە تىرىسىڭدار.
- بالالار، جول دەگەن نە؟
5 - وقۋشى: «جول» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى كولىك قۇرالدارى مەن جۇرگىنشىلەر قوزعالاتىن اۋماق ۇعىمىن قامتيدى. بۇل قالالار مەن ەلدى مەكەندەر، ولاردان تىس جەرلەردەگى جولدار، كوشەلەر مەن بۇرىلىستار. جول كولىكتەر مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان دەپ ەكىگە بولىنەدى.
- جولدا جۇرۋدە ءبىز ءبىلۋ كەرەكتى ەڭ نەگىزگى ەرەجە قانداي؟
6 - وقۋشى: جولدا جاياۋ جۇرگىنشى مەن جۇرگىزۋشى بولادى. اۆتوبۋستار، تروللەيبۋستار مەن اۆتوكولىكتەر كولىكتىڭ نەگىزگى جول الىبىمەن جۇرەدى، ال جاياۋ جۇرگىنشى تروتۋارمەن نەمەسە كوشە بويىنىڭ وڭ جاق شەتىمەن ءجۇرۋ كەرەك.
- تروتۋار دەگەن نە؟
7 - وقۋشى: تروتۋار ءسوزى فرانسۋز تىلىنەن اۋدارعاندا «جاياۋ جۇرگىنشىگە ارنالعان جول» دەگەندى بىلدىرەدى. تروتۋار ۇستىندە قانداي دا بولماسىن ويىن ويناۋعا نەمەسە جۇگىرۋگە بولمايدى. بۇل جاياۋ جۇرگىنشىگە بوگەت جاساۋمەن اتار، اسا ءقاۋىپتى بولىپ تابىلادى.
- جول جيەگىنىڭ بويىنداعى قاپتالدار نە؟
8 - وقۋشى: بۇل – جول جيەگى مەن تروتۋار ارالىعىن ءبولىپ تۇرۋ ءۇشىن قالانعان ارنايى تاس قاپتال. ونى بورديۋر دەپ اتايدى. بورديۋر فرانسۋز تىلىندە «ءبىر نارسەنى جيەكتەۋگە ارنالعان جولاق» دەگەن ءسوز. كەيبىر بالالار وسى ءبورديۋردىڭ ۇستىمەن ءجۇرۋدى قىزىق كورەدى. ونداي جاعدايدىڭ اقىرى قايعىلى وقيعاعا سوقتىرۋى مۇمكىن.
9 - وقۋشى: تروتۋار – جۇرەر جولى جاياۋدىڭ، جەلاياقتىڭ،
جايباساردىڭ، باياۋدىڭ.
ماشينانىڭ جولى – كوشە ورتاسى،
سونى ۇمىتىپ كەتە كورمە، اياۋلىم.
- جول بويىنداعى سىزىقتار مەن بەلگىلەردى قالاي اتايمىز؟
حورمەن: جول بەلگىلەرى
- ءبىز ۇنەمى تروتۋارمەن جۇرە بەرمەيمىز. كوشەدەن وتەتىن كەزدە قالاي وتەمىز؟
10 - وقۋشى: كوشەدەن تەك جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتپەسى ارقىلى ءوتۋ كەرەك. ونى «زەبرا» (جولاق جول)
دەپ اتايدى.
سۋرەتپەن جۇمىس
1. جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىن كورسەت.
2. بالاعا ۇيدەن مەكتەپكە دەيىنگى ەڭ قىسقا جولدى تابۋعا كومەكتەس. ونى قىزىل سىزىقپەن بەلگىلە.
3. ال ەندى ەڭ ءقاۋىپسىز جولدى تاپ. ونى جاسىل سىزىقپەن بەلگىلە.
- قىزىل سىزىقپەن بەلگىلەنگەن جول قىسقا بولعانىمەن ءقاۋىپتى، سوندىقتان جاسىل تۇسپەن بەلگىلەنگەن جولمەن جۇرگىزەمىز.
11 - وقۋشى: جولاق جولمەن كوشەدەن
وتەدى كىل جاياۋلار.
كولىكتەردىڭ ءبارىنىڭ
جىلدامدىعى باياۋلار.
«قالماسىن جۇرت جولىنان!»-
دەپ جول بەرەر كولىكتەر.
زەبرانىڭ جونىنان
اۋمايدى ءوزى، كەلىپ كور!
- كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن نە باسقارادى؟
وقۋشىلار حورمەن: باعدارشام
12 - وقۋشى: باعدارشام اتى
ءۇش كوزى بار باتىر.
توق بولعانمەن زاتى،
وزىندە كوپ اقىل.
13 - وقۋشى: باعدارشام - ءومىرىمىزدى جازىمنان ساقتاندىراتىن كومەكشىمىز، ونىڭ سىرىن ءبىلىپ، ءتىلىن الۋ بارشامىزعا كەرەك.
بي «باعدارشام» (ءۇش قىز باعدارشامنىڭ ءۇش كوزىنە سايكەس ءتۇستى دوڭگەلەكشەلەرمەن بيلەيدى)
1 - قىز: بايانسۇلۋ
قىزىل كوزى جانعاندا
قالت توقتاي قال تاباندا.
2 - قىز: م. باقىتنۇر
سارى كوزى جانعاندا،
ساق، اباي بول بارىنشا.
3 - قىز: ايىم
جاسىل جارىق جول اشىق،
جۇرە بەرگىن بەل اسىپ.
سەرگىتۋ ويىنىن وينايىق.
ورنىمىزدان تۇرايىق
باعدارشامنىڭ بەلگىسىن
قيمىلمەن كەلتىرىپ شىعايىق.
( مەن قىزىل دوڭگەلەكتى كوتەرگەندە وتىراسىڭدار، سارى دوڭگەلەكتى كوتەرگەندە تۇراسىڭدار، جاسىل دوڭگەلەكتى كوتەرگەندە ورىندارىڭدا جۇرەسىڭدەر.)
- بالالار، كەيدە قيىلىستارداعى باعدارشام جۇمىس ىستەمەي قالۋى مۇمكىن. بۇل جاعدايدا باعدارشامنىڭ مىندەتىن مەملەكەتتىك اۆتوينسپەكسياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى اتقارادى. ونى رەتتەۋشى دەيمىز.
14 - وقۋشى
كورسەڭ جولدىڭ بويىنان
ماي قىزمەتكەرلەرىن
شارشاۋ بىلمەس، ەي، ۇلان،
ەلەۋ كەرەك ەڭبەگىن.
كوز سالىپ ول قىراعى،
بوس جىبەرمەي ءار كۇنىن،
قاداعالاپ تۇرادى
جولدا ءجۇرۋ ءتارتىبىن.
- راحمەت.
ساحنالىق كورىنىس: «مايماق ايۋدىڭ دوستارى»
ينسپەكتور: نۇرباقىت
مەدبيكە اپامىز ءبارىمىزدى ەمدەيدى،
اۋىرسا ادامدى، اڭدى دا ەمدەيدى.
وتىرعان مىناۋ مەدبيكە اپاعا
ايتىڭدارشى، كانە كىمدەر كەلمەيدى؟
(وسى كەزدە باسىن اق شۇبەرەكپەن تاڭعان، سىرتىنان قان شىپ – شىپ شىققان ايۋ وكىرىپ كەلە جاتادى).
وتكىزگەن: ناشانوۆا اسەل ساماتوۆنا
جولىڭ بولسىن، بالاقاي! جۇكتەۋ
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: جولىڭ بولسىن، بالاقاي!
ماقساتى: كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرى بويىنشا قالىپتاسقان وقۋشى تۇيسىكتەرىن، بىلىمدەرىن پىسىقتاپ، ونىڭ ومىردەگى ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرىپ، وي - ءورىسىن، بەلسەندىلىگىن دامىتۋ. سىنىپ وقۋشىلارىن جولداستىققا، ساقتىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: جول بەلگىلەرى، سلايدتار، قيىلعان جىڭىشكە ۇزىن جولاقشالار (زەبرا جولى)، بورديۋر ماكەتى، سيۋجەتتى سۋرەتتەر، اۆتوبۋس ماكەتى.
تەحنيكالىق قۇرال: ينتەراكتيۆتى تاقتا
بارىسى:
سىنىپ وقۋشىلارى 3 توپقا ءبولىنىپ وتىرادى. (ءار توپتا 3 وقۋشىدان)
ءمۇعالىم: سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟ ءبىز ءومىرىمىزدى، دەنساۋلىعىمىزدى قورعاۋدىڭ بىردەن - ءبىر كەپىلى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنەن ساباقتار وتكىزگەن بولاتىنبىز. بۇگىن وسى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرى بويىنشا العان بىلىمدەرىڭدى پىسىقتاۋ ماقساتىندا «جولىڭ بولسىن، بالاقاي!» اتتى تاربيە ساعاتىن وتكىزگەلى وتىرمىز. سەبەبى، جولدا ءجۇرۋ ءتارتىبىن ءبىلۋ ءاربىر بالا، ءاربىر ادام ءۇشىن ماڭىزدى دەپ بىلەمىز.
- ال كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن بىلمەۋ نەگە اكەپ سوعۋى مۇمكىن؟
1 - وقۋشى: كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن ورىنداماۋ كولىكتەردىڭ ءجۇرىپ تۇرۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى، جۇمىسشىلار جۇمىسقا، وقۋشىلار ساباققا، دارىگەرگە، باسقا دا باراتىن جەرلەرىنە دەر كەزىندە جەتپەۋى مۇمكىن.
2 - وقۋشى: كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن بىلمەۋدىڭ سالدارىنان ادامدار جول اپاتىنا ۇشىراپ جاتادى.
3 - وقۋشى: جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن بىلمەگەن وقۋشىلار كولىك استىنا ءتۇسىپ، قىرشىننان قيىلىپ تا جاتادى.
4 - وقۋشى: جول ءجۇرۋدىڭ ءتارتىبىن
ەرەجەسىن بىلەمىز.
ساقتانعاندا قاتەردەن،
ساۋ - سالامات جۇرەمىز.
ءمۇعالىم: ولاي بولسا سەندەرگە كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە بايلانىستى ءبىراز سۇراقتار قويايىن. ال سەندەر كەلگەن قوناقتارعا بار بىلىمدەرىڭدى كورسەتۋگە تىرىسىڭدار.
- بالالار، جول دەگەن نە؟
5 - وقۋشى: «جول» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى كولىك قۇرالدارى مەن جۇرگىنشىلەر قوزعالاتىن اۋماق ۇعىمىن قامتيدى. بۇل قالالار مەن ەلدى مەكەندەر، ولاردان تىس جەرلەردەگى جولدار، كوشەلەر مەن بۇرىلىستار. جول كولىكتەر مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان دەپ ەكىگە بولىنەدى.
- جولدا جۇرۋدە ءبىز ءبىلۋ كەرەكتى ەڭ نەگىزگى ەرەجە قانداي؟
6 - وقۋشى: جولدا جاياۋ جۇرگىنشى مەن جۇرگىزۋشى بولادى. اۆتوبۋستار، تروللەيبۋستار مەن اۆتوكولىكتەر كولىكتىڭ نەگىزگى جول الىبىمەن جۇرەدى، ال جاياۋ جۇرگىنشى تروتۋارمەن نەمەسە كوشە بويىنىڭ وڭ جاق شەتىمەن ءجۇرۋ كەرەك.
- تروتۋار دەگەن نە؟
7 - وقۋشى: تروتۋار ءسوزى فرانسۋز تىلىنەن اۋدارعاندا «جاياۋ جۇرگىنشىگە ارنالعان جول» دەگەندى بىلدىرەدى. تروتۋار ۇستىندە قانداي دا بولماسىن ويىن ويناۋعا نەمەسە جۇگىرۋگە بولمايدى. بۇل جاياۋ جۇرگىنشىگە بوگەت جاساۋمەن اتار، اسا ءقاۋىپتى بولىپ تابىلادى.
- جول جيەگىنىڭ بويىنداعى قاپتالدار نە؟
8 - وقۋشى: بۇل – جول جيەگى مەن تروتۋار ارالىعىن ءبولىپ تۇرۋ ءۇشىن قالانعان ارنايى تاس قاپتال. ونى بورديۋر دەپ اتايدى. بورديۋر فرانسۋز تىلىندە «ءبىر نارسەنى جيەكتەۋگە ارنالعان جولاق» دەگەن ءسوز. كەيبىر بالالار وسى ءبورديۋردىڭ ۇستىمەن ءجۇرۋدى قىزىق كورەدى. ونداي جاعدايدىڭ اقىرى قايعىلى وقيعاعا سوقتىرۋى مۇمكىن.
9 - وقۋشى: تروتۋار – جۇرەر جولى جاياۋدىڭ، جەلاياقتىڭ،
جايباساردىڭ، باياۋدىڭ.
ماشينانىڭ جولى – كوشە ورتاسى،
سونى ۇمىتىپ كەتە كورمە، اياۋلىم.
- جول بويىنداعى سىزىقتار مەن بەلگىلەردى قالاي اتايمىز؟
حورمەن: جول بەلگىلەرى
- ءبىز ۇنەمى تروتۋارمەن جۇرە بەرمەيمىز. كوشەدەن وتەتىن كەزدە قالاي وتەمىز؟
10 - وقۋشى: كوشەدەن تەك جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتپەسى ارقىلى ءوتۋ كەرەك. ونى «زەبرا» (جولاق جول)
دەپ اتايدى.
سۋرەتپەن جۇمىس
1. جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىن كورسەت.
2. بالاعا ۇيدەن مەكتەپكە دەيىنگى ەڭ قىسقا جولدى تابۋعا كومەكتەس. ونى قىزىل سىزىقپەن بەلگىلە.
3. ال ەندى ەڭ ءقاۋىپسىز جولدى تاپ. ونى جاسىل سىزىقپەن بەلگىلە.
- قىزىل سىزىقپەن بەلگىلەنگەن جول قىسقا بولعانىمەن ءقاۋىپتى، سوندىقتان جاسىل تۇسپەن بەلگىلەنگەن جولمەن جۇرگىزەمىز.
11 - وقۋشى: جولاق جولمەن كوشەدەن
وتەدى كىل جاياۋلار.
كولىكتەردىڭ ءبارىنىڭ
جىلدامدىعى باياۋلار.
«قالماسىن جۇرت جولىنان!»-
دەپ جول بەرەر كولىكتەر.
زەبرانىڭ جونىنان
اۋمايدى ءوزى، كەلىپ كور!
- كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن نە باسقارادى؟
وقۋشىلار حورمەن: باعدارشام
12 - وقۋشى: باعدارشام اتى
ءۇش كوزى بار باتىر.
توق بولعانمەن زاتى،
وزىندە كوپ اقىل.
13 - وقۋشى: باعدارشام - ءومىرىمىزدى جازىمنان ساقتاندىراتىن كومەكشىمىز، ونىڭ سىرىن ءبىلىپ، ءتىلىن الۋ بارشامىزعا كەرەك.
بي «باعدارشام» (ءۇش قىز باعدارشامنىڭ ءۇش كوزىنە سايكەس ءتۇستى دوڭگەلەكشەلەرمەن بيلەيدى)
1 - قىز: بايانسۇلۋ
قىزىل كوزى جانعاندا
قالت توقتاي قال تاباندا.
2 - قىز: م. باقىتنۇر
سارى كوزى جانعاندا،
ساق، اباي بول بارىنشا.
3 - قىز: ايىم
جاسىل جارىق جول اشىق،
جۇرە بەرگىن بەل اسىپ.
سەرگىتۋ ويىنىن وينايىق.
ورنىمىزدان تۇرايىق
باعدارشامنىڭ بەلگىسىن
قيمىلمەن كەلتىرىپ شىعايىق.
( مەن قىزىل دوڭگەلەكتى كوتەرگەندە وتىراسىڭدار، سارى دوڭگەلەكتى كوتەرگەندە تۇراسىڭدار، جاسىل دوڭگەلەكتى كوتەرگەندە ورىندارىڭدا جۇرەسىڭدەر.)
- بالالار، كەيدە قيىلىستارداعى باعدارشام جۇمىس ىستەمەي قالۋى مۇمكىن. بۇل جاعدايدا باعدارشامنىڭ مىندەتىن مەملەكەتتىك اۆتوينسپەكسياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى اتقارادى. ونى رەتتەۋشى دەيمىز.
14 - وقۋشى
كورسەڭ جولدىڭ بويىنان
ماي قىزمەتكەرلەرىن
شارشاۋ بىلمەس، ەي، ۇلان،
ەلەۋ كەرەك ەڭبەگىن.
كوز سالىپ ول قىراعى،
بوس جىبەرمەي ءار كۇنىن،
قاداعالاپ تۇرادى
جولدا ءجۇرۋ ءتارتىبىن.
- راحمەت.
ساحنالىق كورىنىس: «مايماق ايۋدىڭ دوستارى»
ينسپەكتور: نۇرباقىت
مەدبيكە اپامىز ءبارىمىزدى ەمدەيدى،
اۋىرسا ادامدى، اڭدى دا ەمدەيدى.
وتىرعان مىناۋ مەدبيكە اپاعا
ايتىڭدارشى، كانە كىمدەر كەلمەيدى؟
(وسى كەزدە باسىن اق شۇبەرەكپەن تاڭعان، سىرتىنان قان شىپ – شىپ شىققان ايۋ وكىرىپ كەلە جاتادى).
وتكىزگەن: ناشانوۆا اسەل ساماتوۆنا
جولىڭ بولسىن، بالاقاي! جۇكتەۋ
You Might Also Like
