جۇك ماشيناسى. گاراج
قاراعاندى وبلىسى، جەزقازعان قالاسى
«№21 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى»كمم
مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ جەتەكشىسى:
سىزدىكوۆا جانسۋلۋ سەريكوۆنا
قۇراستىرۋ
تاقىرىبى: جۇك ماشيناسى.
ماقساتى: قۇرىلىس ماتەريالدارىمەن تانىستىرۋ جانە جۇك ماشيناسىن قۇراستىرۋ، قۇرىلىس ماتەريالدارىن پايدالانۋعا جاتتىقتىرۋ. ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ ارقىلى ءسۇت تاسيتىن ماشينا قۇراستىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: ءار بالاعا جەتكىلىكتى مولشەردە قۇرىلىس ماتەريالدارى، سۋرەتتەر، الىپپە - داپتەرى.
ءادىس تاسىلدەرى: ۇلگىنى تالداۋ، كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، ماشينالاردى سالىستىرۋ.
الدىن - الا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستار: ويىنشىق ماشينالارمەن ويىن ۇيىمداستىرۋ. قالا (اۋىل) كوشەلەرىنە ساياحات جاساتىپ، كولىك تۇرلەرىن باقىلاتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: تاربيەشى بىرنەشە كولىك تۇرلەرىنىڭ سۋرەتتەرىن كورسەتىپ، قانداي ماشينالار نە ءۇشىن پايدالانىلاتىنىن اڭگىمەلەيدى (جەڭىل ماشينا، اۆتوبۋس، ءسۇت تاسيتىن ماشينا، ت. ب.) وسىلاردىڭ ىشىندە جۇك ماشيناسىنا ەرەكشە توقتالىپ، جەكە بولىكتەرىنە تالداۋ جاسايدى. قانداي بولىكتەرى بار؟ قورابى، كابيناسى، دوڭگەلەگى قانداي؟ سىزبا ۇلگى ارقىلى سۋرەتتى سيپاتتاپ ايتقىزىپ، الىپپە - داپتەردەگى سۋرەتتى رەتى بويىنشا قالاي قۇراستىرۋ قاجەتتىگىنە توقتالادى. ۇسىنىلعان تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا باعىت بەرىلەدى. قۇرىلىس ماتەريالدارىن پىشىنىنە، كولەمىنە قاراي تاڭداپ الىپ، جۇك ماشيناسىنىڭ بولىكتەرىنە سايكەس ورنالاستىرۋعا ۇسىنىس جا - سايدى. الىپپە - داپتەردەگى سۋرەتتەرگە تالداۋ جاسالادى.
— الدىمەن ەكى دوڭگەلەك قويىلادى؛ (سيليندر ءپىشىندى بورەنەلەر)؛
— دوڭگەلەكتىڭ ۇستىنە پلاستينا ورنالاستىرىلادى (جۇقا تاقتايشا)؛
— كابيناسى ءتورت بىردەي قىسقا كىرپىشتەردەن جاسالىپ، ۇشەۋى قاتار قويىلادى دا، بىرەۋى ورتاداعى كىرپىشتىڭ ۇستىنە ورنالاستىرىلادى؛
— ول كىرپىشتەردىڭ ۇستىنە شەتىن الا تىگىنەن ەكى كىرپىش، ولاردىڭ ۇستىنە كولدەنەڭ ەكى كىرپىش ورنالاستىرىلادى؛
— جۇك تاسيتىن قورابى ەكى ۇزىن كىرپىش، ءبىر قىسقا كىرپىشتەن قۇرالادى؛
— بالالار ءىس - ارەكەتىنە باسشىلىق جاسالىپ، كەيبىر بالالارعا كومەك كورسەتىلەدى؛
— بالالاردىڭ وزدىگىنەن دەربەس شىعارماشىلىقپەن ارەكەت ەتۋىنە باعىت بەرىلەدى؛
— 93 ويلارىنان قوسىپ، بولىكتەردى تولىقتىرىپ، جۇك ماشيناسىن تالاپقا ساي قۇراستىرعان ەڭبەكتەر ماداقتالىپ، ەرەكشە اتالىپ وتەدى.
وتىرامىن رولدە، سەنىمەن تاسيمىن،
موتورىم، گۇرىلدە. كومىر مەن تاسىڭدى.
ويىنشىعىم — ماشينام، تاۋداي عىپ ارتامىن،
تارت العا اسىعا. بيداي مەن ارپانى.
بالالارعا كولىك تۇرلەرىنىڭ پايداسى، ەرەكشەلىگى، نە ءۇشىن قولدانىلاتىنىن اڭگىمەلەتىپ، وزدەرى بىلەتىن تاقپاقتار مەن جۇمباقتارىن ايتقىزىپ، ساباقتى قورىتىندىلايدى.
ەسكەرتۋ: جۇك ماشيناسىن ءسۇت تاسيتىن ماشيناعا وزگەرتۋ ءۇشىن قۇرىلىس ماتەريالىنىڭ بولىكتەرىن اۋىستىرۋ ارقىلى جاسالۋ جولدارىن تۇسىندىرەدى.
مىسالى: جۇك ماشيناسىنىڭ قورابىن جاساعان ءۇش كىرپىشتىڭ ورنىنا دوڭگەلەك سيليندر ءپىشىندى قۇرىلىس ماتەريالى قولدانىلادى.
قۇراستىرۋ.
تاقىرىبى: گاراج.
ماقساتى: قۇرىلىس ماتەريالدارىمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. كولەمى، پىشىنىنە سايكەس كەڭىستىكتە ورنالاستىرا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ. ويىنشىق ماشينالار كولەمىنە قاراي گاراج قۇراستىرۋ. قۇراستىرۋ جۇمىسى بارىسىندا جوسپارلاي بىلۋگە، بىرلەسىپ ەڭبەك ەتۋگە تاربيەلەۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: قۇرىلىس ماتەريالدارى. سىزبا ۇلگى سۋرەتتەر. الىپپە - داپتەر. ۇلكەن جانە كىشى ويىنشىق ماشينالار.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ، سۋرەتتەر مەن سىزبا ۇلگىلەردى تالداۋ، قۇراستىرۋ جولدارىن ءتۇسىندىرۋ، ويىن ءىس - ارەكەتى.
الدىن - الا جۇرگىزىلەتىن جۇمىس: جاقىن جەردەگى گاراجعا ماقساتتى سەرۋەن ۇيىمداستىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: تاربيەشى بالالاردان كولىك تۇرلەرىن ايتۋدى سۇرايدى (اۆتوبۋس، تروللەيبۋس، جەڭىل ماشينا، پوەزد، ۇشاق ت. ب.) "جەڭىل ماشينالاردى كەشكە جۇمىستان كەيىن قايدا قويادى؟ — دەگەن ساۋال قويادى. (جاۋابى: گاراجعا). تاعى دا قويىلاتىن سۇراقتار: اۆتوبۋستاردى شە؟ تروللەيبۋستار قايدا تۇرادى؟" (اۆتوبۋس، تروللەيبۋس پاركتەرىندە). "كىمنىڭ ۇيىندە جەڭىل ماشينا بار؟ اكەلەرىڭمەن گاراجعا بارىپ كوردىڭدەر مە؟" ت. ب.
بالالارعا جۇمباقتار شەشكىزىپ، ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرادى.
سىمعا اسىلىپ،
ءجۇر اسىعىپ. (تروللەيبۋس).
كۇنى - ءتۇنى كوشە كەزىپ زىرلايدى،
جولاۋشىعا قىزمەت ەتىپ تىنبايدى. (تاكسي).
تابانىندا جولى بار توبەسىندە قولى بار. (ترامۆاي).
تاربيەشى: بالالار، وسى جول كولىكتەرىنىڭ ءبارىنىڭ دە، ادامداردىڭ تۇراتىن ءۇيى سياقتى ورىندارى بولادى. ونى گاراج دەپ اتايدى. گاراج دەپ — ءبىر ماشينا تۇراتىن جەردى، ال "اۆتوتۇراق" دەپ ءار ءتۇرلى جانە بىرنەشە ترانسپورتتىڭ تۇراتىن جەرىن ايتادى ەكەن. كەلەسى ساباقتاردا اۆتوتۇراقتى دا قۇراستىرامىز دەپ، بالالار اڭگىمەسىن تاربيەشى تولىقتىرا كەلىپ بۇگىن قۇرىلىس ماتەريالدارىنان گاراج جاسايتىندارىن ايتادى. ءار بالاعا ويىنشىق ماشينا بەرىلەدى. سىزبا ۇلگى سۋرەتتەرگە تالداۋ جاسايدى.
الىپپە -داپتەردەگى ۇلگىگە مۇقيات قاراۋ ۇسىنىلادى، ونداعى تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا باعىت بەرەدى. گاراج نەدەن جاسالعان؟ قۇرىلىس ماتەريالدارىنان قابىرعاسىنا، توبەسىنە جانە ەسىكتەرىنە قانشا كىرپىشتەر قويۋعا بولاتىنىن انىقتاپ الادى. كولەمىن، ءپىشىنىن، ۇزىندىعىن جانە قالاي ورنالاستىرۋ كەرەكتىگىن كەلىسىپ الادى. كىرپىشتەر سانى قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ كولەمىنە سايكەس تاڭدالادى. ەكى ۇزىن كىرپىشتى نەمەسە ءۇش كىرپىشتى قاتار ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرىن قاتار قويىپ — ءبىر قابىرعاسىن، ءدال وسىلاي ەكىنشى قاراما - قارسى قابىرعاسىن قۇرايدى. ەكى قىسقا كىرپىشتەن ارتقى بولىگىن قۇراستىرىپ قويادى. توبەسىن پلاستينامەن جابادى. ەسىگىن ەكى جاققا نەمەسە ءبىر جاققا اشىلاتىن ەتىپ جاساۋ بالانىڭ قالاۋى بويىنشا بولادى. گاراجدى قۇراستىرۋ ءۇشىن بالالارعا الدىن الا بەرىلگەن ۇساق ويىنشىق ماشينالاردىڭ كولەمىنە قاراي گاراج سوعۋ ەسكەرتىلەدى. قۇرىلىس دايىن بولعاندا ماشينالارىن گاراجعا قويىپ، ەسىگىن جاۋىپ ويىن ءىس - ارەكەتىنە اۋىسادى. جاسالعان جۇمىستى باعالاۋ بالالاردىڭ وزدەرىمەن بىرلەسە وتىرىپ جۇرگىزىلەدى. جاقسى ورىندالعان ەڭبەك ناتيجەسى ماداقتالىپ قورىتىندىلانادى.
«№21 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى»كمم
مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ جەتەكشىسى:
سىزدىكوۆا جانسۋلۋ سەريكوۆنا
قۇراستىرۋ
تاقىرىبى: جۇك ماشيناسى.
ماقساتى: قۇرىلىس ماتەريالدارىمەن تانىستىرۋ جانە جۇك ماشيناسىن قۇراستىرۋ، قۇرىلىس ماتەريالدارىن پايدالانۋعا جاتتىقتىرۋ. ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ ارقىلى ءسۇت تاسيتىن ماشينا قۇراستىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: ءار بالاعا جەتكىلىكتى مولشەردە قۇرىلىس ماتەريالدارى، سۋرەتتەر، الىپپە - داپتەرى.
ءادىس تاسىلدەرى: ۇلگىنى تالداۋ، كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، ماشينالاردى سالىستىرۋ.
الدىن - الا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستار: ويىنشىق ماشينالارمەن ويىن ۇيىمداستىرۋ. قالا (اۋىل) كوشەلەرىنە ساياحات جاساتىپ، كولىك تۇرلەرىن باقىلاتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: تاربيەشى بىرنەشە كولىك تۇرلەرىنىڭ سۋرەتتەرىن كورسەتىپ، قانداي ماشينالار نە ءۇشىن پايدالانىلاتىنىن اڭگىمەلەيدى (جەڭىل ماشينا، اۆتوبۋس، ءسۇت تاسيتىن ماشينا، ت. ب.) وسىلاردىڭ ىشىندە جۇك ماشيناسىنا ەرەكشە توقتالىپ، جەكە بولىكتەرىنە تالداۋ جاسايدى. قانداي بولىكتەرى بار؟ قورابى، كابيناسى، دوڭگەلەگى قانداي؟ سىزبا ۇلگى ارقىلى سۋرەتتى سيپاتتاپ ايتقىزىپ، الىپپە - داپتەردەگى سۋرەتتى رەتى بويىنشا قالاي قۇراستىرۋ قاجەتتىگىنە توقتالادى. ۇسىنىلعان تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا باعىت بەرىلەدى. قۇرىلىس ماتەريالدارىن پىشىنىنە، كولەمىنە قاراي تاڭداپ الىپ، جۇك ماشيناسىنىڭ بولىكتەرىنە سايكەس ورنالاستىرۋعا ۇسىنىس جا - سايدى. الىپپە - داپتەردەگى سۋرەتتەرگە تالداۋ جاسالادى.
— الدىمەن ەكى دوڭگەلەك قويىلادى؛ (سيليندر ءپىشىندى بورەنەلەر)؛
— دوڭگەلەكتىڭ ۇستىنە پلاستينا ورنالاستىرىلادى (جۇقا تاقتايشا)؛
— كابيناسى ءتورت بىردەي قىسقا كىرپىشتەردەن جاسالىپ، ۇشەۋى قاتار قويىلادى دا، بىرەۋى ورتاداعى كىرپىشتىڭ ۇستىنە ورنالاستىرىلادى؛
— ول كىرپىشتەردىڭ ۇستىنە شەتىن الا تىگىنەن ەكى كىرپىش، ولاردىڭ ۇستىنە كولدەنەڭ ەكى كىرپىش ورنالاستىرىلادى؛
— جۇك تاسيتىن قورابى ەكى ۇزىن كىرپىش، ءبىر قىسقا كىرپىشتەن قۇرالادى؛
— بالالار ءىس - ارەكەتىنە باسشىلىق جاسالىپ، كەيبىر بالالارعا كومەك كورسەتىلەدى؛
— بالالاردىڭ وزدىگىنەن دەربەس شىعارماشىلىقپەن ارەكەت ەتۋىنە باعىت بەرىلەدى؛
— 93 ويلارىنان قوسىپ، بولىكتەردى تولىقتىرىپ، جۇك ماشيناسىن تالاپقا ساي قۇراستىرعان ەڭبەكتەر ماداقتالىپ، ەرەكشە اتالىپ وتەدى.
وتىرامىن رولدە، سەنىمەن تاسيمىن،
موتورىم، گۇرىلدە. كومىر مەن تاسىڭدى.
ويىنشىعىم — ماشينام، تاۋداي عىپ ارتامىن،
تارت العا اسىعا. بيداي مەن ارپانى.
بالالارعا كولىك تۇرلەرىنىڭ پايداسى، ەرەكشەلىگى، نە ءۇشىن قولدانىلاتىنىن اڭگىمەلەتىپ، وزدەرى بىلەتىن تاقپاقتار مەن جۇمباقتارىن ايتقىزىپ، ساباقتى قورىتىندىلايدى.
ەسكەرتۋ: جۇك ماشيناسىن ءسۇت تاسيتىن ماشيناعا وزگەرتۋ ءۇشىن قۇرىلىس ماتەريالىنىڭ بولىكتەرىن اۋىستىرۋ ارقىلى جاسالۋ جولدارىن تۇسىندىرەدى.
مىسالى: جۇك ماشيناسىنىڭ قورابىن جاساعان ءۇش كىرپىشتىڭ ورنىنا دوڭگەلەك سيليندر ءپىشىندى قۇرىلىس ماتەريالى قولدانىلادى.
قۇراستىرۋ.
تاقىرىبى: گاراج.
ماقساتى: قۇرىلىس ماتەريالدارىمەن جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. كولەمى، پىشىنىنە سايكەس كەڭىستىكتە ورنالاستىرا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ. ويىنشىق ماشينالار كولەمىنە قاراي گاراج قۇراستىرۋ. قۇراستىرۋ جۇمىسى بارىسىندا جوسپارلاي بىلۋگە، بىرلەسىپ ەڭبەك ەتۋگە تاربيەلەۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: قۇرىلىس ماتەريالدارى. سىزبا ۇلگى سۋرەتتەر. الىپپە - داپتەر. ۇلكەن جانە كىشى ويىنشىق ماشينالار.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ، سۋرەتتەر مەن سىزبا ۇلگىلەردى تالداۋ، قۇراستىرۋ جولدارىن ءتۇسىندىرۋ، ويىن ءىس - ارەكەتى.
الدىن - الا جۇرگىزىلەتىن جۇمىس: جاقىن جەردەگى گاراجعا ماقساتتى سەرۋەن ۇيىمداستىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: تاربيەشى بالالاردان كولىك تۇرلەرىن ايتۋدى سۇرايدى (اۆتوبۋس، تروللەيبۋس، جەڭىل ماشينا، پوەزد، ۇشاق ت. ب.) "جەڭىل ماشينالاردى كەشكە جۇمىستان كەيىن قايدا قويادى؟ — دەگەن ساۋال قويادى. (جاۋابى: گاراجعا). تاعى دا قويىلاتىن سۇراقتار: اۆتوبۋستاردى شە؟ تروللەيبۋستار قايدا تۇرادى؟" (اۆتوبۋس، تروللەيبۋس پاركتەرىندە). "كىمنىڭ ۇيىندە جەڭىل ماشينا بار؟ اكەلەرىڭمەن گاراجعا بارىپ كوردىڭدەر مە؟" ت. ب.
بالالارعا جۇمباقتار شەشكىزىپ، ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرادى.
سىمعا اسىلىپ،
ءجۇر اسىعىپ. (تروللەيبۋس).
كۇنى - ءتۇنى كوشە كەزىپ زىرلايدى،
جولاۋشىعا قىزمەت ەتىپ تىنبايدى. (تاكسي).
تابانىندا جولى بار توبەسىندە قولى بار. (ترامۆاي).
تاربيەشى: بالالار، وسى جول كولىكتەرىنىڭ ءبارىنىڭ دە، ادامداردىڭ تۇراتىن ءۇيى سياقتى ورىندارى بولادى. ونى گاراج دەپ اتايدى. گاراج دەپ — ءبىر ماشينا تۇراتىن جەردى، ال "اۆتوتۇراق" دەپ ءار ءتۇرلى جانە بىرنەشە ترانسپورتتىڭ تۇراتىن جەرىن ايتادى ەكەن. كەلەسى ساباقتاردا اۆتوتۇراقتى دا قۇراستىرامىز دەپ، بالالار اڭگىمەسىن تاربيەشى تولىقتىرا كەلىپ بۇگىن قۇرىلىس ماتەريالدارىنان گاراج جاسايتىندارىن ايتادى. ءار بالاعا ويىنشىق ماشينا بەرىلەدى. سىزبا ۇلگى سۋرەتتەرگە تالداۋ جاسايدى.
الىپپە -داپتەردەگى ۇلگىگە مۇقيات قاراۋ ۇسىنىلادى، ونداعى تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا باعىت بەرەدى. گاراج نەدەن جاسالعان؟ قۇرىلىس ماتەريالدارىنان قابىرعاسىنا، توبەسىنە جانە ەسىكتەرىنە قانشا كىرپىشتەر قويۋعا بولاتىنىن انىقتاپ الادى. كولەمىن، ءپىشىنىن، ۇزىندىعىن جانە قالاي ورنالاستىرۋ كەرەكتىگىن كەلىسىپ الادى. كىرپىشتەر سانى قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ كولەمىنە سايكەس تاڭدالادى. ەكى ۇزىن كىرپىشتى نەمەسە ءۇش كىرپىشتى قاتار ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرىن قاتار قويىپ — ءبىر قابىرعاسىن، ءدال وسىلاي ەكىنشى قاراما - قارسى قابىرعاسىن قۇرايدى. ەكى قىسقا كىرپىشتەن ارتقى بولىگىن قۇراستىرىپ قويادى. توبەسىن پلاستينامەن جابادى. ەسىگىن ەكى جاققا نەمەسە ءبىر جاققا اشىلاتىن ەتىپ جاساۋ بالانىڭ قالاۋى بويىنشا بولادى. گاراجدى قۇراستىرۋ ءۇشىن بالالارعا الدىن الا بەرىلگەن ۇساق ويىنشىق ماشينالاردىڭ كولەمىنە قاراي گاراج سوعۋ ەسكەرتىلەدى. قۇرىلىس دايىن بولعاندا ماشينالارىن گاراجعا قويىپ، ەسىگىن جاۋىپ ويىن ءىس - ارەكەتىنە اۋىسادى. جاسالعان جۇمىستى باعالاۋ بالالاردىڭ وزدەرىمەن بىرلەسە وتىرىپ جۇرگىزىلەدى. جاقسى ورىندالعان ەڭبەك ناتيجەسى ماداقتالىپ قورىتىندىلانادى.
You Might Also Like
