جۇرەكتىڭ قۇرىلىسى
بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى ا. ەرمۋكانوۆا
تاقىرىپ: جۇرەكتىڭ قۇرىلىسى. جۇرەكشەلەر مەن قارىنشالاردىڭ ءرولى. جۇرەك قاقپاشالارى. جۇرەك جۇمىسىنىڭ كەزەڭدەرى. قان تامىرلارى: ارتەريالار، كاپيلليارلار، ۆەنالار. ۆەنالىق قاقپاشالار.
ماقساتى: ادام اعزاسىنىڭ ىشكى ورتاسىنا سىرتتاي ساياحات جۇرگىزە وتىرىپ، قان اينالىمنىڭ نەگىزگى مۇشەسى جۇرەكتى تانىستىرۋ. جۇرەكتىڭ قۇرىلىسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، ونىڭ قۇرىلىسىنداعى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءمانىن اشۋ، وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: ادام اعزاسىنىڭ ىشكى ورتاسىنا سىرتتاي ساياحات جۇرگىزە وتىرىپ، قان اينالىم مۇشەلەرىمەن تانىسادى.
جۇرەكتىڭ قۇرىلىسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، ونىڭ قۇرىلىسىنداعى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءمانىن اشۋ ارقىلى، وقۋشى لوگيكالىق ويلانادى.
توپتا ءوز مىندەتىن جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارۋدى سەزىنەدى. ءوز بەتىمەن ءبىلىم الۋعا داعدىلانادى.
پايدالانىلاتىن ءادىس – تاسىلدەر: سۇراق – جاۋاپ، توپتاستىرۋ، بىلگىر بولساڭ شەشىپ كور، كىلت سوزدەر.
ءتۇيىندى يدەيا: سوعادى كۇنى – ءتۇنى الماي تىنىم،
قۇلايدى ول توقتاسا تاۋداي ءتىلىڭ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلاردى 2 توپقا سۋرەت قيىندىلارىن قۇراستىرۋ ارقىلى بولەمىن.
توپ مۇشەلەرى ءوز قىزمەتتەرىن بولىسەدى (توپ باسشىسى، ۋاقىت بەلگىلەۋشى، حاتشى)
ساباقتىڭ ۇرانى حورمەن: «بار ىزگىلىك تەك بىلىمنەن الىنار،
بىلىممەنەن اسپانعا جول سالىنار».
قىزىعۋشىلىق
تى وياتۋ
1. 6 ۇياشىقتى 2 توپ كەزەك تاڭداپ ۇپاي ساندارىن يەلەنەدى.
حيميا. قاننىڭ قۇرامىندا قانداي ەلەمەنتتەر بار؟
الگەبرا ءى جانە ءىى توپقا جاتاتىن قان توبىنداعى ادامدار قانشا پايىز قۇرايدى؟ 40 %
بوتانيكا. جۇرەك قان تامىرلارى جۇيەسىنە پايدالى وسىمدىك (جۇرەك جاپىراقتى ەرەگەش)
تاريح. ءوزىنىڭ زەرتتەۋلەرىنىڭ ناتيجەسىندە ادامدا 4 قان توبى بولاتىنىن انىقتاعان عالىم؟ (1930ج ك. لاندشتەينەر)
گەوگرافيا. جيتس قوزدىرعىشى ەڭ الدىمەن قاي ەلدەردە تابىلدى؟ (الدىمەن فرانسيادا، كەيىن اقش – تا ءبولىنىپ الىنعان جانە سيپاتتالعان)
6. فيزيكا. سۋ جاسۋشا مەمبراناسى ارقىلى قانعا قالاي وتەدى؟ (ەريتروسيت سىرتىنان جارتىلاي وتكىزگىش يىلگىش مەمبرانامەن قاپتالعان. مەمبرانا ارقىلى گازدار، سۋ، انيوندار، سۋتەك يوندارى، گليۋكوزا وڭاي وتەدى.
2. تەرميندەرگە انىقتاما بەرەيىك. گومەوستاز، دونور، رەسيپيەنت، گەموگلوبين، فاگوسيتتەر، اگگليۋتيناسيا.
جاڭا ساباققا كىرىسپە
جاندى موتور سىنبايدى،
كۇنى – ءتۇنى تىنبايدى.
كەيدە ونىڭ ءجۇرىسىن،
دارىگەرلەر تىڭدايدى (جۇرەك)
2. تارام – تارام ءبىر عالام،
ايقىش – ۇيقىش شىرعالاڭ.
تولعان اعىس توقتاسا،
جوعالادى بىرگە ادام. (قانتامىرلار)
جۇرەك تۋرالى نە بىلەمىز؟ ومىرتقالى جانۋارلار تاقىرىبى بويىنشا وتكەندى ەسكە ءتۇسىرۋ.
وقۋشىلار عالامتور بەتىنەن قاجەتتى اقپاراتتى جيناپ، سىنىپقا تانىستىرادى
جاڭا تۋعان بالانىڭ جۇرەگى دەنە سالماعىنىڭ 0، 8 %، ەرەسەكتەردە 0، 4 % قۇرايدى.
جاسقا بايلانىستى جۇرەكتىڭ سوعۋى
1 – ءشى كۇنى – 140/مين
2 - 3 كۇن – 110/ مين
1 - 4 جۇما 140 / مين
2 – 3 اي – 127 / مين
10 اي – 125 / مين
1 جاس – 120 / مين
2 جاس – 115 / مين
4 جاس – 105 / مين
5 جاس – 100 / مين
7 جاس – 85 / مين
10 جاس – 78 / مين
ەرەسەك – 72 / مين
جاسوسپىرىمدىك جۇرەك تۇرلەرى.
ميترالدى ءپىشىندى - جۇرەكتىڭ سول جاق شەگىنىڭ تەگىستەۋ كورىنۋى.
كىشى نەمەسە تامشىلى جۇرەك – كەۋدە قۋىسىنىڭ ورتاسىندا ورنالاسۋى، تامىرلاردا ءىلىنىپ تۋرعان ءتارىزدى. سيستولالىق كولەم از، جۇرەك سوعىسى ءجيى، قان قىسىمى تومەن، فۋنكسيالىق سيستولالىق شۋ ءتان.
گيپەرتروفيالىق جۇرەك – سول جاق قارىنشا كەڭىگەن، مينۋتتىق كولەم ارتادى، جۇرەك سوعۋ جيىلىگى تومەن، قان قىسىمى ارتادى.
قورىتىندىلاۋ
جۇيرىك بولساڭ شەشىپ كور
قالىپتى جاعدايدا جۇرەك 1 مينۋت ىشىندە ورتا ەسەپپەن 5 ل قاندى تامىرلارعا ايداسا، 1 ساعاتتا جانە 1 تاۋلىكتە قانشا مولشەردە قان ايدايدى؟ (7200 ل)
1 مينۋت ىشىندە دەنەدەگى قان جۇرەك ارقىلى ەكى رەت وتەدى. سوندا تاۋلىگىنە قانشا رەت وتەدى؟ (2880 رەت)
ۇيگە تاپسىرما: جۇرەكتىڭ قۇرىلىسى. جۇرەكشەلەر مەن قارىنشالاردىڭ ءرولى. جۇرەك قاقپاقشالارى. جۇرەك جۇمىسىنىڭ كەزەڭدەرى. قان تامىرلارى: ارتەريالار، كاپيلليارلار، ۆەنالار. ۆەنالىق قاقپاقشالار.
№11 زەرتحانالىق جۇمىس.
ساۋساقتى قاتتى قىسىپ بايلاۋدىڭ سەبەبىنەن ۆەنالىق قاقپاقشالار جابىلىپ، قولدى تومەن تۇسىرگەندە ساۋساقتىڭ ۆەنالىق قان تامىرلارىندا قان اينالىم توقتايدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
سلايدىن جۇكتەۋ
تاقىرىپ: جۇرەكتىڭ قۇرىلىسى. جۇرەكشەلەر مەن قارىنشالاردىڭ ءرولى. جۇرەك قاقپاشالارى. جۇرەك جۇمىسىنىڭ كەزەڭدەرى. قان تامىرلارى: ارتەريالار، كاپيلليارلار، ۆەنالار. ۆەنالىق قاقپاشالار.
ماقساتى: ادام اعزاسىنىڭ ىشكى ورتاسىنا سىرتتاي ساياحات جۇرگىزە وتىرىپ، قان اينالىمنىڭ نەگىزگى مۇشەسى جۇرەكتى تانىستىرۋ. جۇرەكتىڭ قۇرىلىسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، ونىڭ قۇرىلىسىنداعى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءمانىن اشۋ، وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: ادام اعزاسىنىڭ ىشكى ورتاسىنا سىرتتاي ساياحات جۇرگىزە وتىرىپ، قان اينالىم مۇشەلەرىمەن تانىسادى.
جۇرەكتىڭ قۇرىلىسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، ونىڭ قۇرىلىسىنداعى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءمانىن اشۋ ارقىلى، وقۋشى لوگيكالىق ويلانادى.
توپتا ءوز مىندەتىن جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارۋدى سەزىنەدى. ءوز بەتىمەن ءبىلىم الۋعا داعدىلانادى.
پايدالانىلاتىن ءادىس – تاسىلدەر: سۇراق – جاۋاپ، توپتاستىرۋ، بىلگىر بولساڭ شەشىپ كور، كىلت سوزدەر.
ءتۇيىندى يدەيا: سوعادى كۇنى – ءتۇنى الماي تىنىم،
قۇلايدى ول توقتاسا تاۋداي ءتىلىڭ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلاردى 2 توپقا سۋرەت قيىندىلارىن قۇراستىرۋ ارقىلى بولەمىن.
توپ مۇشەلەرى ءوز قىزمەتتەرىن بولىسەدى (توپ باسشىسى، ۋاقىت بەلگىلەۋشى، حاتشى)
ساباقتىڭ ۇرانى حورمەن: «بار ىزگىلىك تەك بىلىمنەن الىنار،
بىلىممەنەن اسپانعا جول سالىنار».
قىزىعۋشىلىق
تى وياتۋ
1. 6 ۇياشىقتى 2 توپ كەزەك تاڭداپ ۇپاي ساندارىن يەلەنەدى.
حيميا. قاننىڭ قۇرامىندا قانداي ەلەمەنتتەر بار؟
الگەبرا ءى جانە ءىى توپقا جاتاتىن قان توبىنداعى ادامدار قانشا پايىز قۇرايدى؟ 40 %
بوتانيكا. جۇرەك قان تامىرلارى جۇيەسىنە پايدالى وسىمدىك (جۇرەك جاپىراقتى ەرەگەش)
تاريح. ءوزىنىڭ زەرتتەۋلەرىنىڭ ناتيجەسىندە ادامدا 4 قان توبى بولاتىنىن انىقتاعان عالىم؟ (1930ج ك. لاندشتەينەر)
گەوگرافيا. جيتس قوزدىرعىشى ەڭ الدىمەن قاي ەلدەردە تابىلدى؟ (الدىمەن فرانسيادا، كەيىن اقش – تا ءبولىنىپ الىنعان جانە سيپاتتالعان)
6. فيزيكا. سۋ جاسۋشا مەمبراناسى ارقىلى قانعا قالاي وتەدى؟ (ەريتروسيت سىرتىنان جارتىلاي وتكىزگىش يىلگىش مەمبرانامەن قاپتالعان. مەمبرانا ارقىلى گازدار، سۋ، انيوندار، سۋتەك يوندارى، گليۋكوزا وڭاي وتەدى.
2. تەرميندەرگە انىقتاما بەرەيىك. گومەوستاز، دونور، رەسيپيەنت، گەموگلوبين، فاگوسيتتەر، اگگليۋتيناسيا.
جاڭا ساباققا كىرىسپە
جاندى موتور سىنبايدى،
كۇنى – ءتۇنى تىنبايدى.
كەيدە ونىڭ ءجۇرىسىن،
دارىگەرلەر تىڭدايدى (جۇرەك)
2. تارام – تارام ءبىر عالام،
ايقىش – ۇيقىش شىرعالاڭ.
تولعان اعىس توقتاسا،
جوعالادى بىرگە ادام. (قانتامىرلار)
جۇرەك تۋرالى نە بىلەمىز؟ ومىرتقالى جانۋارلار تاقىرىبى بويىنشا وتكەندى ەسكە ءتۇسىرۋ.
وقۋشىلار عالامتور بەتىنەن قاجەتتى اقپاراتتى جيناپ، سىنىپقا تانىستىرادى
جاڭا تۋعان بالانىڭ جۇرەگى دەنە سالماعىنىڭ 0، 8 %، ەرەسەكتەردە 0، 4 % قۇرايدى.
جاسقا بايلانىستى جۇرەكتىڭ سوعۋى
1 – ءشى كۇنى – 140/مين
2 - 3 كۇن – 110/ مين
1 - 4 جۇما 140 / مين
2 – 3 اي – 127 / مين
10 اي – 125 / مين
1 جاس – 120 / مين
2 جاس – 115 / مين
4 جاس – 105 / مين
5 جاس – 100 / مين
7 جاس – 85 / مين
10 جاس – 78 / مين
ەرەسەك – 72 / مين
جاسوسپىرىمدىك جۇرەك تۇرلەرى.
ميترالدى ءپىشىندى - جۇرەكتىڭ سول جاق شەگىنىڭ تەگىستەۋ كورىنۋى.
كىشى نەمەسە تامشىلى جۇرەك – كەۋدە قۋىسىنىڭ ورتاسىندا ورنالاسۋى، تامىرلاردا ءىلىنىپ تۋرعان ءتارىزدى. سيستولالىق كولەم از، جۇرەك سوعىسى ءجيى، قان قىسىمى تومەن، فۋنكسيالىق سيستولالىق شۋ ءتان.
گيپەرتروفيالىق جۇرەك – سول جاق قارىنشا كەڭىگەن، مينۋتتىق كولەم ارتادى، جۇرەك سوعۋ جيىلىگى تومەن، قان قىسىمى ارتادى.
قورىتىندىلاۋ
جۇيرىك بولساڭ شەشىپ كور
قالىپتى جاعدايدا جۇرەك 1 مينۋت ىشىندە ورتا ەسەپپەن 5 ل قاندى تامىرلارعا ايداسا، 1 ساعاتتا جانە 1 تاۋلىكتە قانشا مولشەردە قان ايدايدى؟ (7200 ل)
1 مينۋت ىشىندە دەنەدەگى قان جۇرەك ارقىلى ەكى رەت وتەدى. سوندا تاۋلىگىنە قانشا رەت وتەدى؟ (2880 رەت)
ۇيگە تاپسىرما: جۇرەكتىڭ قۇرىلىسى. جۇرەكشەلەر مەن قارىنشالاردىڭ ءرولى. جۇرەك قاقپاقشالارى. جۇرەك جۇمىسىنىڭ كەزەڭدەرى. قان تامىرلارى: ارتەريالار، كاپيلليارلار، ۆەنالار. ۆەنالىق قاقپاقشالار.
№11 زەرتحانالىق جۇمىس.
ساۋساقتى قاتتى قىسىپ بايلاۋدىڭ سەبەبىنەن ۆەنالىق قاقپاقشالار جابىلىپ، قولدى تومەن تۇسىرگەندە ساۋساقتىڭ ۆەنالىق قان تامىرلارىندا قان اينالىم توقتايدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
سلايدىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
