كارتوپ ءوسىرۋ تەحنولوگياسى
№16 كوللەدج مكقك
ساپا مەنەدجمەنتى جۇيەسى
ورىنداعان: ف-61 توپ ستۋدەنتى اسىقبايەۆ ورالبەك تەمىربەك ۇلى
كارتوپ ءوسىرۋ تەحنولوگياسى
كارتوپ القا تۇقىمداس قوسجارناقتىلار كلاسىنا جاتادى،شوپتەكتى، كوپجىلدىق،جىلۋ سۇيگىش وسىمدىك. ونىڭ وتانى –وڭتۇستىك امەريكا. كارتوپتىڭ مادەني ءتۇرى ءبىرجىلدىق وسىمدىك رەتىندە پايدالانىلادى. ونىڭ جەراستى بولىگىندە تۇينەكتەرى بولادى.تۇينەك دەگەنىمىز- وزگەرگەن وركەن، ياعني جەرساباق (ستولون). تۇينەكتىڭ وزگەرگەن ساباق ەكەنىن دالەلدەۋ قيىن ەمەس. تۇينەكتەردىڭ توپىراقتان شىعىپ قالعاندارى جارىق اسەرىنەن حلوروفيلل ءتۇزىپ، جاسىل تۇسكە بويالادى. سونداي-اق تۇينەك ويىقتارىندا ساباقتاعى ءتارىزدى بۇرشىكتەر، ياعني كوزشەلەر ورنالاسقان. كارتوپتىڭ كوزشەلەرىمەن قوسا الىنعان تۇينەكتى بولىكتەرىن توپىراققا ەكسە ، ودان جەرۇستى بولىگى ءوسىپ شىعادى. كارتوپ گۇلدەپ ، جاسىل جيدەك بەرەدى.بۇل ونىڭ جەمىسى. كارتوپتىڭ جەمىسى ۋلى ەكەنىن ەستە ساقتاڭدار! كارتوپتى ءوسىمدى مۇشەسى-كوزشەلى تۇينەك ارقىلى كوبەيتەدى. ال جاڭا ىرىكتەمە الۋ ماقساتىندا كارتوپ تۇقىمى ەگىلەدى. جاڭادان شىعارىلعان كارتوپ ىرىكتەمەلەرىنىڭ سانى 100-دەن اسادى.
قازاقستاندا كارتوپ كەڭ تاراعان اۋىل شارۋاشىلىق داقىلى.ادامدار ونى باعالى تاعام رەتىندە پايدالانادى، سەبەبى ونىڭ تۇينەگىندە ءار ءتۇرلى دارۋمەندەر ( ا،ۆ،ۆ1، ۆ2،س،ك) بولادى. . كارتوپتى ەل اراسىندا « ەكىنشى نان» دەپ اتايدى. كارتوپ سونىمەن قاتار قۇندى مال ازىعى.مالعا جەم رەتىندە تۇينەگى ،سونىمەن قاتار كراحمال مەن سپيرت وندىرىسىندە قالعان قالدىقتارى دا پايدالانىلادى. كارتوپ جىلۋ سۇيگىش داقىل. ونىڭ تۇقىمى ءونىپ ءوسۋى ءۇشىن توپىراق قىرتىسىندا ەڭ كەم دەگەندە 7-8 س جىلۋ بولۋى قاجەت.ءبىراق مۇنداي تەمپەراتۋرا +18-25 س بولسا ، كارتوپ 13-15 كۇندە ءونىپ شىعادى.كارتوپتىن ساباعى كۇشتى ءوسۋى ءۇشىن قولايلى تەمپەراتۋرا +17-22 س شاماسىندا بولۋى قاجەت. تەمپەراتۋرانىڭ جوعارلاۋى نەمەسە تومەندەۋى وسىمدىكتىڭ ءوسۋى مەن دامۋىنا كەرى اسەر ەتەدى. مىسالى ، تەمپەراتۋرا +3-5 س-تان تومەن، ال +35 س-تان جوعارى بولسا، كارتوپتىڭ ءوسىپ-ونۋى توقتاتىلادى. كوكتەمدە -3 س سۋىقتا كارتوپتىڭ جاس وركەنى، ال كۇزدە توپىراقتىڭ تەمپەراتۋراسى -2 س بولعاندا، كارتوپتىڭ تۇينەگى ءۇسىپ كەتەدى. كارتوپ العاشقى ءوسۋ كەزەڭىندە ىلعالدى ونشا كوپ قاجەت ەتپەيدى، ءبىراق وسى مەزگىلدە شامادان تىس قۇرعاقشىلىق بولسا ، ونىڭ تامىرىنىڭ دامۋى ناشارلايدى، ياعني ءونىمى تومەندەيدى. كارتوپتىڭ جاقسى وسۋىنە اۋا قاجەت. توپىراقتا اۋا جەتپەگەن جاعدايدا، اسىرەسە تىعىز توپىراقتا ونىڭ جەر استىڭداعى ساباقتارى بۇتاقتانىپ، تۇينەكتى دە كەش بايلايدى، باياۋ وسەدى ءارى كەش پىسەدى. ونىڭ ويداعىداي ءوسىپ – دامۋى ءۇشىن اۋا ەركىن وتەتىن كەۋەك توپىراق قاجەت. سوندىقتان قارا، قىزىل قوڭىر توپىراقتا جاقسى وسەدى. سۋارمالى جەرلەردە كارتوپتىڭ جاقسى العى داقىلدارىنا كۇزدىك داقىلدار مەن ءداندى بۇرشاق ،كوكونىس ( پياز، ءسابىز، قيار ) جاتادى.ەگەر توپىراق دۇرىس وڭدەلىپ، ورگانيكالىق جانە مينەرالدىق تىڭايتقىشتار جەتكىلىكتى مولشەردە بەرىلسە، وندا كارتوپتى ءبىر ورىنعا قاتارىنان 2-3 جىل بويى ەگۋگە بولادى.دەگەنمەن تۇقىمعا ارنالعان كارتوپتى اۋىسپالى ەگىستەردە ءوسىرىپ، بۇرىنعى ورنىنا كەم دەگەندە 3-4 جىلدان كەيىن وتىرعىزعان ءجون. كارتوپتىڭ قورەكتىك زاتتارعا قوياتىن تالابى دا ۇلكەن. ءبىر توننا ءونىم مەن سول شامالاس ساباق قۇراۋ ءۇشىن توپىراقتان 5 كگ ازوت، 2 كگ فوسفور مەن 9 كگ كاليي ەلەمەنتتەرىن پايدالانادى. سۋارمالى ايماقتاردا كۇزدە جەر جىرتۋ الدىڭدا ءار گەكتارعا 40-50 توننا كوڭ، 6.5 سەنتنەر كاليي تىڭايتقىشتارىن رۋم-5، روۋ-6 ماشينالارىمەن شاشىپ ، تۇرەندى سوقالارمەن جىرتىپ، توپىراققا سىڭىرەدى. كارتوپ تۇينەكتەرىن وتىرعىزار الدىڭدا سورتتاپ، ىرىكتەپ الادى. تۇينەكتەردى وتىرعىزۋعا 5-6 كۇن قالعاندا،ولاردى كۇنگە قىزدىرادى.كارتوپتى وتىرعىزۋدىڭ جاقسى مەزگىلى – توپىراقتىڭ 10 سم تەرەڭدىكتە +6-8 س-كا دەين قىزعان كەزى بولىپ ەسەپتەلەدى. بۇل مەزگىل وڭتۇستىك وبلىستاردا ءساۋىر ايىنىڭ ءۇشىنشى ونكۇندىگى مەن مامىر ايىنىڭ باسىندا.وتىرعىزۋدى قىسقا مەرزىمدە اياقتاۋ كەرەك، ويتكەنى ءارى قاراي تۇينەكتەرى ءونىپ، ساپاسىن جويادى.كارتوپ تۇينەكتەرىن ەگەتىن جەرى دايىن بولعان كەزدە ،ەگۋدىڭ ەكى ءتاسىلىن قولدانۋعا بولادى. وسىمدىك كوكتەپ شىققان كەين شوپتەپ ،تۇپتەۋ قاجەت.ءوسۋ كەزىڭدە كارتوپتى ورتاشا ەسەپپەن 5-7 رەت سۋارادى.كۇز كەزىڭدە قازعان كارتوپتى سورتتاپ ارنايى جەردە ساقتاۋ كەرەك.
كارتوپ تۇيىنەگىندەگى كراحمال مولشەرىن تىگىزدىعى بويىنشا انىقتاۋ.
رەاكتيۆ. ناتريي ءحلوريدىنىڭ 20 پروسەنتتىك ەرىتىندىسى.
اناليز ب ا ر ى س ى.
1. ناتريي ءحلوريدىپىڭ 20 پروسەنتتىك ەرىتىندىسىن ازىرلە دە، ونى ۇلكەن شىنى ستاكانعا قۇي (15-سۋرەت).
2. ەرىتىندىگە 3—5 كارتوپ تۇينەگىن سالىپ، ول ەرىتىندى ىشىندە قالقىعانشا، ياعني كارتوپ تىعىزدىعى سول كونسەنتراسياداعى ەرىتىندى تىعىزدىعىققا تەڭ جايلاپ سۋ قۇي.
3. وسىدان كەيىن كارتوپ تۇينەگىن الىپ، ەرىتىندىنى بيىك سيليپدرگە ءقۇي دا، الىنعان ەرىتىندى تۇزىنىڭ تىعىزدىعىن ارەومەتردەن انىقتا. 4.30-تابليسادان زەرتتەلەتىن تۇينەكتىڭ تىعىزدىعى بويىنشا كراحمال سانىن تاپ.
كراحمال سانى كراحمال مەن كانت مولشەرىنىڭ جيىنتىعى بولىپ سانالادى. ونبەگەن، قالىپتى جاعدايدا ساقتالعان كارتوپتىڭ تازا كراحمالىن ەسەپتەۋ ءۇشىن كراحمال سانىنان 1،5%ء-تى شەگەرەدى، بۇل سان كارتوپ تۇينەگىندەگى قانت مولشەرىنە سايكەس كەلەدى
كوكونىستىڭ تامىرجەمىستىڭ سوگىندىگى قۇرعاق زاتتار مولشەرىن رەفراكتومەتريالىق تاسىلمەن انىقتاۋ.
زاتتار كونسەنتراسياسىن ەرىتىندىلەردىڭ سىنۋ كورسستكىشى بويىنشا انىقتايدى.
اناليز بارىسى. كوكونىس جەمىسىنىڭ ۇلگىسىن ۇكىشتە ۇگىپ، داكە اركىلى ءسولىن ال (ونى قول پرەەىمەن دە سىلىپ الۋعا بولادى). ءسولدىڭ 2—3 تامشىسىن رەفراكتومەتردىس تومەنگى پريزماسىنا قويىپ، پريبور نۇسقاۋىن پايدالانا وتىرىن قۇرعاق زات مولشەرىن انىقتا.
توپىراقتىڭ جالپى ىلعالدىلىعىن انىقتاۋ.
توپىراقتىڭ جالپى ىلعالدىلىق كورسەتكىشىنە وسىمدىككە ەنەتىن جانە ەنبەيتىن توپىراق ىلعالىنىڭ بارلىق ءتۇرى جاتادى جانە توپىراققا اناليز جۇرگىزگەن ساتتەگى توپىراق كۇيىن سيپاتتايدى.
اناليز بارىسى
1. اليۋمينني ستاكاندى قاقپاعىمەن قوسا نەمەسە شىنى بيۋكستى نومىرلە جانە ماسساسىن تۇراقتاندىر.
2. وسى ستاكانعا ەگىستەن الىنعان توپىراق سىناماسىن سالىپ قاقپاعىن جاپ.
3. توپىراق سالىنعان ستاكاننىڭ سالماعىن ولشەپ، قاقپاعن اشىپ، تەمپەراتۋراسى 105°س كەپتىرۋ شكافىنا 6 ساعاتقا قوي.
4. سودان كەيىن ستاكاننىڭ كاقپاعىن جاۋىپ، سالقىنداتۋ ءۇشىن ەكسيكاتورعا قويىپ، 0،01 گ دالدىككە دەيىن سالماعىن ولشە.
5. قاقپاعىن الىپ، ستاكاندى كەپتىرۋ شكافىنا، تاعى دا 1 ساعات قوي.
6. ستاكاندى تاعى دا جاۋىپ، سالقىندات جانە سول دالدىكپەن سالماعىن ولشە.
ەگەر ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ولشەۋدىڭ ناتيجەسى سايكەس كەلسە، وندا كەپتىرۋدى توقتات، ەگەر ولشەۋدە ايىرماشىلىق بولسا، وندا سوڭعى ەكى ولشەۋدەگى ماسسا سايكەس كەلگەنشە كەپتىرۋدى قايتالايدى.
7. تومەندەگى فورمۋلا بويىنشا توپىراقتاعى جالپى ىلعالدى (% ەسەبىندە) ەسەپتەپ شىعار:
ح=(m2-m3/m3-m1)*100
مۇنداعى m1 — بوس ستاكان ماسساسى (گ)؛ m2 — كەپتىرۋگە دەيىنگى ستاكاننىڭ توپىراعىمەن قوسا ماسساسى (گ)؛ m3—كەپتىرۋدەن كەيىنگى ستاكاننىڭ توپىراعىمەن قوسا ماسساسى (گ).
2. جۇمىس ناتيجەسىن مىنا فورما بويىنشا جاز:
ادەبيەتتەر:
1. حيميا اۋىل شارۋاشىلىعىندا: (اگروحيميا نەگىزدەرى): // ا.ا.سۋداركينا، ي.ي.ەۆسەيەۆا، ا.ن.ورلوۆا.- ورىسشا ءتورتىنشى باسىلىمنان اۋدارتىلعان. الماتى: مەكتەپ، 1989. 137 بەت.
2. اگروحيميا. (پود رەد. ب.ا.ياگودينا)، موسكۆا، 1990.
3. ەلەشوۆ ر.ە.، بەكماعانبەتوۆ ا. اگروحيميا، الماتى، 1989.
4. مينەيەۆ گ.ۆ. اگروحيميا، موسكۆا، 1990.
5. ەفيموۆ ۆ.ن.، دونسكيح ي.ن.، سينيسين گ.ي. سيستەما پريمەنەنياۋدوبرەنيي. موسكۆا، 1984.
6. حيميا مەكتەپتە جۋرنالى. 2006-2009 جج.
You Might Also Like
-
№16 كوللەدج مكقك ساپا مەنەدجمەنتى جۇيەسى ورىنداعان: ج-56 توپ ستۋدەنتى كەنەسبەك ەلەونورا قوشقارباي قىزى
-
بايىرعى زاماندا جەردىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە تۇراتىن ادامدار بىر-بىرىمەن ساۋدا بايلانىسىن جۇرگىزگەن. العاشىندا بۇل ءزارۋ زاتتارمەن ايىرباس رەتىندە جۇزەگە اسقان. مىسالى، اسىل تاستار، التىن، كۇمىس، تۇز، ش...
