كوكتەم كەلدى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «تانىم»
تاقىرىبى: «كوكتەم كەلدى»
ءبولىمى: «ەكولوگيا»
ماقساتى:
• بالالاردىڭ تابيعاتتا كوكتەمدە بولاتىن وزگەرىستەر تۋرالى تۇسىنىگىن كەڭەيتۋ. بالالارعا كوكتەم مەزگىلىنىڭ اۋا - رايىنىڭ، ادامداردىڭ كيىمدەرىندە، قاراپايىم تابيعي وزگەرىستەردى بايقاۋعا ۇيرەتۋ. قورشاعان الەمنىڭ ادەمىلىگى مەن وعان دەگەن قامقورلىق قارىم - قاتىناسقا بايلانىستى مەيىرىم سەزىم، قۇمارلىق قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ. بالالارعا تابيعات پەن اۋا - رايىن باقىلاۋ ناتيجەلەرىن تىلدىك سويلەۋ ارقىلى جەتكىزۋىن ۇيرەتۋ.
ءادىس تاسىلدەر: تاجىريبە، ساياحات، قۇراستىرۋ، جاپسىرۋ.
قوستىلدىلىك كومپونەنت: سۋ - ۆودا، قۇم - پەسوك، ءمولدىر – پروزراچنىي
تاربيەشىنىڭ ارەكەتى
پسيحولوگيالىق ءسات: «اۋا رايى» ويىنى:
كۇن ۇيىقتادى
كۇن وياندى
جەل تۇردى
بۇلت شاتىرلادى
جاڭبىر جاۋدى
جاڭبىر باسىلدى
كۇن اشىلدى
(بالالار الاقاندارىن ءتۇيىستىرىپ، ءبىر بىرىنە جىلۋ تاراتىپ، كۇلىمسىرەيدى)
عاجايىپ ءسات: ۇستەل ۇستىندەگى «سىيقىرلى قاقپالاردىڭ»پايدا بولعانىن كورىپ، ونىڭ قالاي پايدا بولعانىن ىزدەپ، بۇرىشتان جابۋلى تۇرعان زاتتىڭ بەتىن اشىپ بالالاردىڭ نازارىن اۋدارىپ، استىنان حات پەن سىيقىرلى تاياقشانى تابۋ. حاتتىڭ «تابيعات انادان»ەكەنىن، بىرنەشە تاپسىرمالار بەرىلگەنىن، ونى ورىنداعان كەزدە قاقپالاردىڭ اشىلاتىنىن حابارلاۋ. قاقپالاردىڭ قولا، كۇمىس، التىن ەكەنىن ايتۋ.
I تاپسىرما:
1) جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
2) كوكتەم مەزگىلىندە اۋا - رايى جىلىپ، كۇن نەسىن شاشادى؟
3) قار ەرىپ، جەر كەۋىپ، جەرگە نەلەر شىعا باستايدى؟
4) قانداي قۇستار ۇشىپ كەلەدى؟
مىنە بالالار سەندەردىڭ كوكتەم مەزگىلى تۋرالى بەرگەن جاۋاپتارىڭا، «تابيعات انا»ريزا بولىپ ءوزىنىڭ قولا قاقپاسىن اشادى دەپ، - تاياقتى تيگىزىپ، قاقپانى اشۋ.
II تاپسىرما:
قولا قاقپانىن ىشىنەن كونۆەرتتى الىپ، وقىپ، «تابيعات سىيى»، تابيعات دەگەنىمىز نە؟ – دەگەن بالالاردىڭ جاۋابىنان (اسپان، اي، كۇن...) كەيىن، مىنە بالالار وسىنداي اسەم تابيعاتتى جاقسى كورىپ ايالاۋ كەرەك. وسى تابيعاتتىڭ ءبىر ءتۇرى سۋمەن تاجىريبە جاسايمىز. ول ءۇشىن سۋدىڭ تۇرلەرىن اتاۋمىز كەرەك. سۋدىڭ تۇرلەرى(تۇمان، جاڭبىر، قار، مۇز، شىق) مىنە سەندەردىڭ الدارىندا سۋ، قۇم تۇر. بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىندە تازا سۋدىڭ قالاي لاستاناتىنىن باقىلايمىز. سۋ - ۆودا، قۇم - پەسوك، ءمولدىر - پروزراچنىي.
1) سۋ قانداي؟
2) سۋدىڭ ءتۇسى بارما؟
3) قۇمدى سۋعا سالعاندا، سۋ قانداي كۇيگە اينالادى؟ بالالارعا «وزەن جاعالاۋىنا»بارىپ كوكتەمگى تابيعاتتى، وزەندەگى سۋدى باقىلاۋعا باراتىندارىن ايتىپ، كوزدەرىن جۇمعىزۋ، اۆتوبۋستا دەم الىپ كەيىن، كوزدەرىن اشىپ، اۆتوبۋستان تۇسۋلەرىن ايتۋ. وزەندەگى كوڭىلسىز جاعدايدى كورىپ، ونىڭ اينالاسىنداعى قاعاز، قوقىستى جيناتىپ، ۋاق تاستاردى تاجىريبە جاساۋعا جيناپ الۋلارىن ءتۇسىندىرۋ.
سەرگىتۋ ءساتى:(بالا باقشاعا تابيعاتتى باقىلاپ، سەرۋەندەپ باراتىندارىن ايتۋ) جاڭا وقۋ ءىس ارەكەتىن نىعايتۋ.
كوكتەمگى تابيعاتتى قيما سۋرەتتەر ارقىلى قۇراستىرىپ، كۇمىس قاقپانى اشۋ.
III تاپسىرما: تابيعاتتى ايالاپ، ونداعى تىرشىلىكتى بۇلدىرمەۋ ءۇشىن تىيىم سوزدەر ايتقىزۋ. «كوكتەمگى باقباقتار» ادەمى گۇلدەرىن جاپسىرتىپ، ۇجىمدىق جۇمىس جاساتۋ، كوكتەمنىڭ العاشقى گۇلدەرىن اتاۋ، تاقپاقتارىن ايتۋ. «تابيعات انا»ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى دەپ، - التىن قاقپانى اشۋ. التىن قاقپا ىشىنەن، التىن ساندىق شىعارۋ.
IV تاپسىرما:
التىن ساندىق اشىلۋ ءۇشىن بىلەتىن ەرتەگىلەردىڭ اتتارىن اتاتقىزىپ، ساندىق ىشىنە جۇمىرتقانى شىعارىپ، بالاپاندى كورسەتىپ، «تابيعات سىيى» دەگەنىمىز وسى دەپ، وقۋ ءىس ارەكەتىن اياقتاۋ.
تاقىرىبى: «كوكتەم كەلدى»
ءبولىمى: «ەكولوگيا»
ماقساتى:
• بالالاردىڭ تابيعاتتا كوكتەمدە بولاتىن وزگەرىستەر تۋرالى تۇسىنىگىن كەڭەيتۋ. بالالارعا كوكتەم مەزگىلىنىڭ اۋا - رايىنىڭ، ادامداردىڭ كيىمدەرىندە، قاراپايىم تابيعي وزگەرىستەردى بايقاۋعا ۇيرەتۋ. قورشاعان الەمنىڭ ادەمىلىگى مەن وعان دەگەن قامقورلىق قارىم - قاتىناسقا بايلانىستى مەيىرىم سەزىم، قۇمارلىق قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ. بالالارعا تابيعات پەن اۋا - رايىن باقىلاۋ ناتيجەلەرىن تىلدىك سويلەۋ ارقىلى جەتكىزۋىن ۇيرەتۋ.
ءادىس تاسىلدەر: تاجىريبە، ساياحات، قۇراستىرۋ، جاپسىرۋ.
قوستىلدىلىك كومپونەنت: سۋ - ۆودا، قۇم - پەسوك، ءمولدىر – پروزراچنىي
تاربيەشىنىڭ ارەكەتى
پسيحولوگيالىق ءسات: «اۋا رايى» ويىنى:
كۇن ۇيىقتادى
كۇن وياندى
جەل تۇردى
بۇلت شاتىرلادى
جاڭبىر جاۋدى
جاڭبىر باسىلدى
كۇن اشىلدى
(بالالار الاقاندارىن ءتۇيىستىرىپ، ءبىر بىرىنە جىلۋ تاراتىپ، كۇلىمسىرەيدى)
عاجايىپ ءسات: ۇستەل ۇستىندەگى «سىيقىرلى قاقپالاردىڭ»پايدا بولعانىن كورىپ، ونىڭ قالاي پايدا بولعانىن ىزدەپ، بۇرىشتان جابۋلى تۇرعان زاتتىڭ بەتىن اشىپ بالالاردىڭ نازارىن اۋدارىپ، استىنان حات پەن سىيقىرلى تاياقشانى تابۋ. حاتتىڭ «تابيعات انادان»ەكەنىن، بىرنەشە تاپسىرمالار بەرىلگەنىن، ونى ورىنداعان كەزدە قاقپالاردىڭ اشىلاتىنىن حابارلاۋ. قاقپالاردىڭ قولا، كۇمىس، التىن ەكەنىن ايتۋ.
I تاپسىرما:
1) جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
2) كوكتەم مەزگىلىندە اۋا - رايى جىلىپ، كۇن نەسىن شاشادى؟
3) قار ەرىپ، جەر كەۋىپ، جەرگە نەلەر شىعا باستايدى؟
4) قانداي قۇستار ۇشىپ كەلەدى؟
مىنە بالالار سەندەردىڭ كوكتەم مەزگىلى تۋرالى بەرگەن جاۋاپتارىڭا، «تابيعات انا»ريزا بولىپ ءوزىنىڭ قولا قاقپاسىن اشادى دەپ، - تاياقتى تيگىزىپ، قاقپانى اشۋ.
II تاپسىرما:
قولا قاقپانىن ىشىنەن كونۆەرتتى الىپ، وقىپ، «تابيعات سىيى»، تابيعات دەگەنىمىز نە؟ – دەگەن بالالاردىڭ جاۋابىنان (اسپان، اي، كۇن...) كەيىن، مىنە بالالار وسىنداي اسەم تابيعاتتى جاقسى كورىپ ايالاۋ كەرەك. وسى تابيعاتتىڭ ءبىر ءتۇرى سۋمەن تاجىريبە جاسايمىز. ول ءۇشىن سۋدىڭ تۇرلەرىن اتاۋمىز كەرەك. سۋدىڭ تۇرلەرى(تۇمان، جاڭبىر، قار، مۇز، شىق) مىنە سەندەردىڭ الدارىندا سۋ، قۇم تۇر. بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىندە تازا سۋدىڭ قالاي لاستاناتىنىن باقىلايمىز. سۋ - ۆودا، قۇم - پەسوك، ءمولدىر - پروزراچنىي.
1) سۋ قانداي؟
2) سۋدىڭ ءتۇسى بارما؟
3) قۇمدى سۋعا سالعاندا، سۋ قانداي كۇيگە اينالادى؟ بالالارعا «وزەن جاعالاۋىنا»بارىپ كوكتەمگى تابيعاتتى، وزەندەگى سۋدى باقىلاۋعا باراتىندارىن ايتىپ، كوزدەرىن جۇمعىزۋ، اۆتوبۋستا دەم الىپ كەيىن، كوزدەرىن اشىپ، اۆتوبۋستان تۇسۋلەرىن ايتۋ. وزەندەگى كوڭىلسىز جاعدايدى كورىپ، ونىڭ اينالاسىنداعى قاعاز، قوقىستى جيناتىپ، ۋاق تاستاردى تاجىريبە جاساۋعا جيناپ الۋلارىن ءتۇسىندىرۋ.
سەرگىتۋ ءساتى:(بالا باقشاعا تابيعاتتى باقىلاپ، سەرۋەندەپ باراتىندارىن ايتۋ) جاڭا وقۋ ءىس ارەكەتىن نىعايتۋ.
كوكتەمگى تابيعاتتى قيما سۋرەتتەر ارقىلى قۇراستىرىپ، كۇمىس قاقپانى اشۋ.
III تاپسىرما: تابيعاتتى ايالاپ، ونداعى تىرشىلىكتى بۇلدىرمەۋ ءۇشىن تىيىم سوزدەر ايتقىزۋ. «كوكتەمگى باقباقتار» ادەمى گۇلدەرىن جاپسىرتىپ، ۇجىمدىق جۇمىس جاساتۋ، كوكتەمنىڭ العاشقى گۇلدەرىن اتاۋ، تاقپاقتارىن ايتۋ. «تابيعات انا»ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى دەپ، - التىن قاقپانى اشۋ. التىن قاقپا ىشىنەن، التىن ساندىق شىعارۋ.
IV تاپسىرما:
التىن ساندىق اشىلۋ ءۇشىن بىلەتىن ەرتەگىلەردىڭ اتتارىن اتاتقىزىپ، ساندىق ىشىنە جۇمىرتقانى شىعارىپ، بالاپاندى كورسەتىپ، «تابيعات سىيى» دەگەنىمىز وسى دەپ، وقۋ ءىس ارەكەتىن اياقتاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
