كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى
7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلار نەگىزگى تەرميندەر مەن تۇسىنىكتەردى ءبىلىپ، دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىم ۇعىمىن تۇسىنۋلەرى ءتيىس.
دامىتۋشىلىق: تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن، لوگيكالىق جانە شىعارماشىلىق ويلاۋ قابىلەتىن، قاداعالاۋ – تەكسەرۋ، توپ مۇشەلەرىمەن بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە داعدىلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتى ارتتىرۋ، قارىم-قاتىناس جاساي ءبىلۋ، ۇجىمدىق سەزىمدى وياتۋ سياقتى رۋحاني تاربيە نەگىزىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى:
پروگراممالىق – ديداكتيكالىق جابدىقتامالار: دك، كومپيۋتەرلىك پرەزەنتاسيا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاپسىرما جانە باعالاۋ پاراعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىنىڭ دامۋ تاريحى
سۇراق - جاۋاپ:
ءبىرىنشى ەلەكتروندى – ەسەپتەۋىش ماشينا قالاي اتالعان؟ ول قاي جىلى جاسالدى؟
«مارك - 1» ماشيناسى قانداي ەلەمەنتتەردەن جاسالدى؟
بۇرىنعى كەڭەستەر وداعىندا ءبىرىنشى ەەم قاي جىلدارى جاسالدى؟ ونى كىم جاسادى؟
ەەم - ءنىڭ بۋىندارىن اتاڭدار. ولاردىڭ ءبىر بىرىنەن ايىرماشىلىعى نەدە؟
قازىرگى دەربەس كومپيۋتەرلەر قاي بۋىنعا جاتادى؟
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
دەربەس كومپيۋتەر – بۇل ءوزارا ءبىر - بىرىمەن بايلانىسقان، ءارى ءارقايسىسى وزىندىك بەلگىلى ءبىر قىزمەت اتقاراتىن ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردىڭ جيىنتىعى. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارى:
جۇيەلىك بلوك (سيستەمنىي بلوك) - بۇل كومپيۋتەردەگى كەز كەلگەن اقپاراتتاردى (تەكستىك، گرافيكتىك، ت. ب.)، ەلەكتر سيگنالدارىنىڭ تىزبەكتەرى رەتىندە وتە ۇلكەن جىلدامدىقپەن قابىلداۋعا جانە وڭدەۋگە نەگىزدەلگەن قۇرىلعى.
جۇيەلىك بلوكقا كومپيۋتەردىڭ نەگىزى قۇرىلعىلارى جيناقتالعان جانە قوسىمشا قۇرىلعىلاردى قوسۋعا ارنالعان قوسقىشتارى ورنالاستىرىلعان، سونىمەن قاتار جۇيەنى ەلەكتر توگىنا قوساتىن باتىرما قويىلعان.
ونىڭ ىشىندە:
•انالىق (ماتەرينسكايا، سيستەمنايا)
• پروسەسسور
• قورەكتەندىرۋ بلوگى
• جەدەل جاد
• قاتتى ديسك
• CD - ROM
• كورىنىس پلاتاسى
• دىبىس پلاتاسى
• جانە ت. ب. قۇرىلعىلار ورنالاسقان.
پروسەسسور - ول كومپيۋتەردىڭ باستى بولىگى. ول وزىنە ۇسىنىلعان پروگرامما بويىنشا ەسەپتەۋلەردى جۇزەگە اسىرادى جانە كومپيۋتەرلەردى جالپى باسقارادى. ونى كەز - كەلگەن كومپيۋتەردىڭ “ميى” دەۋگە بولادى.
مونيتور (ديسپلەي)- بۇل كەز - كەلگەن اقپاراتتاردى (تەكستىك، گرافيكتىك جانە ت. ب) ەكرانعا شىعارۋعا نەگىزدەلگەن قۇرىلعى. مونيتوردى ادامعا اقپاراتتاردى بەرىپ وتىراتىن كومپيۋتەردىڭ “ءتىلى” دەپ قاراۋعا بولادى. مونيتوردىڭ الدىندا كوپ وتىرۋعا بولمايدى، سەبەبى:
• كوز تەز شارشايدى.
• ديسپلەي جۇمىس اتقارىپ تۇرعاندا ەلەكتروماگنيتتىك جانە ۋلتراكۇلگىن ساۋلە ءبولىنىپ وتىرادى.
• 20 مينۋت جۇمىس جاساعاننان كەيىن 5 مينۋتتاي دەمالۋدى، كوز جاتتىعۋلارىن جاساپ وتىرۋدى ۇمىتپا!
پەرنەتاقتا (كلاۆياتۋرا)- بۇل كەز - كەلگەن اقپاراتتاردى (ساندىق، سيمۆولدىق جانە ت. ب) كومپيۋتەرگە ەنگىزۋگە نەگىزدەلگەن قۇرىلعى. پەرنەتاقتامەن جۇمىس كەزىندە مىنالاردى ۇنەمى ەسىڭنەن شىعارما:
• پەرنەلەردى اقىرىن باسۋ؛
• قاتتى سوققىلاردان ساقتانۋ؛
• قولىڭ تازا جانە قۇرعاق بولسىن!
• پەرنەتاقتانىڭ ۇستىنە زات قويۋعا بولمايدى!
پەرنەلەر بىرنەشە بلوكقا (توپقا) بولىنەدى.
تىشقان (مىشكا)- بۇل كومپيۋتەردە بەرىلەتىن كوماندالاردى جارىق قالامىمەن باسقارۋعا نەگىزدەلگەن قۇرىلعى. تىشقان ەكى نەمەسە ءۇش باتىرمالى بولادى. تىشقانمەن جۇمىس كەزىندە: بىلەك ءتۇزۋ بولۋى ءتيىس.
ەشقاشان دا ۇستەلدىڭ ۇستىندە بىلەگىڭىزگە سۇيەنبەڭىز. بىلەك بۋىندارىن بۇكپەڭىز: ول تابيعي قالپىندا بولۋى ءتيىس. تىشقاندى كۇش سالىپ قىسپاڭىز. بۇل بۇلشىق ەتتەرىڭىزدىڭ قاجەتسىز شيرىعۋىنا اكەپ سوعادى.
تىشقانمەن جۇمىس ىستەگەندە قولىڭىزدى تۇگەلدەي سوزباڭىز. تىشقاندى ەركىن قوزعالتۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى بوس ورىن بولۋى ءتيىس.
كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلارى:
باسۋ قۇرىلعىسى (پرينتەر)- بۇل كەز - كەلگەن اقپاراتتاردى كومپيۋتەردەن قاعاز بەتىنە شىعارۋعا نەگىزدەلگەن قۇرىلعى
سكانەر - بۇل گرافيكتىك نەمەسە تەكستىك اقپاراتتاردى كومپيۋتەردەن تىكەلەي وقيتىن قۇرىلعى.
دىبىس كولونكالارى - دىبىستىق اقپاراتتى شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
قۇلاققاپ - دىبىستىق اقپاراتتى شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
ميكروفون - دىبىستىق اقپاراتتى ەنگىزۋگە ارنالعان قۇرىلعى.
دجويستيك - كومپيۋتەرلىك ويىنداردا قولدانىلاتىن قولمەن باسقارىلاتىن تەتىك.
ستريمەر - مالىمەتتەردى ماگنيتتىك تاسپادا ساقتاۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
پلوتتەر - سىزبالاردى (گرافيكتەردى) قاعازعا شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
مودەم - بۇل تەلەفون جەلىسى ارقىلى باسقا كومپيۋتەرلەرمەن اقپاراتتاردى الماسۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
جەلىلىك اداپتەر - كومپيۋتەردى جەرگىلىكتى جەلىدە قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ساباقتى بەكىتۋ.
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلار نەگىزگى تەرميندەر مەن تۇسىنىكتەردى ءبىلىپ، دەربەس كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىم ۇعىمىن تۇسىنۋلەرى ءتيىس.
دامىتۋشىلىق: تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن، لوگيكالىق جانە شىعارماشىلىق ويلاۋ قابىلەتىن، قاداعالاۋ – تەكسەرۋ، توپ مۇشەلەرىمەن بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە داعدىلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتى ارتتىرۋ، قارىم-قاتىناس جاساي ءبىلۋ، ۇجىمدىق سەزىمدى وياتۋ سياقتى رۋحاني تاربيە نەگىزىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى:
پروگراممالىق – ديداكتيكالىق جابدىقتامالار: دك، كومپيۋتەرلىك پرەزەنتاسيا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاپسىرما جانە باعالاۋ پاراعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىنىڭ دامۋ تاريحى
سۇراق - جاۋاپ:
ءبىرىنشى ەلەكتروندى – ەسەپتەۋىش ماشينا قالاي اتالعان؟ ول قاي جىلى جاسالدى؟
«مارك - 1» ماشيناسى قانداي ەلەمەنتتەردەن جاسالدى؟
بۇرىنعى كەڭەستەر وداعىندا ءبىرىنشى ەەم قاي جىلدارى جاسالدى؟ ونى كىم جاسادى؟
ەەم - ءنىڭ بۋىندارىن اتاڭدار. ولاردىڭ ءبىر بىرىنەن ايىرماشىلىعى نەدە؟
قازىرگى دەربەس كومپيۋتەرلەر قاي بۋىنعا جاتادى؟
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
دەربەس كومپيۋتەر – بۇل ءوزارا ءبىر - بىرىمەن بايلانىسقان، ءارى ءارقايسىسى وزىندىك بەلگىلى ءبىر قىزمەت اتقاراتىن ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردىڭ جيىنتىعى. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارى:
جۇيەلىك بلوك (سيستەمنىي بلوك) - بۇل كومپيۋتەردەگى كەز كەلگەن اقپاراتتاردى (تەكستىك، گرافيكتىك، ت. ب.)، ەلەكتر سيگنالدارىنىڭ تىزبەكتەرى رەتىندە وتە ۇلكەن جىلدامدىقپەن قابىلداۋعا جانە وڭدەۋگە نەگىزدەلگەن قۇرىلعى.
جۇيەلىك بلوكقا كومپيۋتەردىڭ نەگىزى قۇرىلعىلارى جيناقتالعان جانە قوسىمشا قۇرىلعىلاردى قوسۋعا ارنالعان قوسقىشتارى ورنالاستىرىلعان، سونىمەن قاتار جۇيەنى ەلەكتر توگىنا قوساتىن باتىرما قويىلعان.
ونىڭ ىشىندە:
•انالىق (ماتەرينسكايا، سيستەمنايا)
• پروسەسسور
• قورەكتەندىرۋ بلوگى
• جەدەل جاد
• قاتتى ديسك
• CD - ROM
• كورىنىس پلاتاسى
• دىبىس پلاتاسى
• جانە ت. ب. قۇرىلعىلار ورنالاسقان.
پروسەسسور - ول كومپيۋتەردىڭ باستى بولىگى. ول وزىنە ۇسىنىلعان پروگرامما بويىنشا ەسەپتەۋلەردى جۇزەگە اسىرادى جانە كومپيۋتەرلەردى جالپى باسقارادى. ونى كەز - كەلگەن كومپيۋتەردىڭ “ميى” دەۋگە بولادى.
مونيتور (ديسپلەي)- بۇل كەز - كەلگەن اقپاراتتاردى (تەكستىك، گرافيكتىك جانە ت. ب) ەكرانعا شىعارۋعا نەگىزدەلگەن قۇرىلعى. مونيتوردى ادامعا اقپاراتتاردى بەرىپ وتىراتىن كومپيۋتەردىڭ “ءتىلى” دەپ قاراۋعا بولادى. مونيتوردىڭ الدىندا كوپ وتىرۋعا بولمايدى، سەبەبى:
• كوز تەز شارشايدى.
• ديسپلەي جۇمىس اتقارىپ تۇرعاندا ەلەكتروماگنيتتىك جانە ۋلتراكۇلگىن ساۋلە ءبولىنىپ وتىرادى.
• 20 مينۋت جۇمىس جاساعاننان كەيىن 5 مينۋتتاي دەمالۋدى، كوز جاتتىعۋلارىن جاساپ وتىرۋدى ۇمىتپا!
پەرنەتاقتا (كلاۆياتۋرا)- بۇل كەز - كەلگەن اقپاراتتاردى (ساندىق، سيمۆولدىق جانە ت. ب) كومپيۋتەرگە ەنگىزۋگە نەگىزدەلگەن قۇرىلعى. پەرنەتاقتامەن جۇمىس كەزىندە مىنالاردى ۇنەمى ەسىڭنەن شىعارما:
• پەرنەلەردى اقىرىن باسۋ؛
• قاتتى سوققىلاردان ساقتانۋ؛
• قولىڭ تازا جانە قۇرعاق بولسىن!
• پەرنەتاقتانىڭ ۇستىنە زات قويۋعا بولمايدى!
پەرنەلەر بىرنەشە بلوكقا (توپقا) بولىنەدى.
تىشقان (مىشكا)- بۇل كومپيۋتەردە بەرىلەتىن كوماندالاردى جارىق قالامىمەن باسقارۋعا نەگىزدەلگەن قۇرىلعى. تىشقان ەكى نەمەسە ءۇش باتىرمالى بولادى. تىشقانمەن جۇمىس كەزىندە: بىلەك ءتۇزۋ بولۋى ءتيىس.
ەشقاشان دا ۇستەلدىڭ ۇستىندە بىلەگىڭىزگە سۇيەنبەڭىز. بىلەك بۋىندارىن بۇكپەڭىز: ول تابيعي قالپىندا بولۋى ءتيىس. تىشقاندى كۇش سالىپ قىسپاڭىز. بۇل بۇلشىق ەتتەرىڭىزدىڭ قاجەتسىز شيرىعۋىنا اكەپ سوعادى.
تىشقانمەن جۇمىس ىستەگەندە قولىڭىزدى تۇگەلدەي سوزباڭىز. تىشقاندى ەركىن قوزعالتۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى بوس ورىن بولۋى ءتيىس.
كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلارى:
باسۋ قۇرىلعىسى (پرينتەر)- بۇل كەز - كەلگەن اقپاراتتاردى كومپيۋتەردەن قاعاز بەتىنە شىعارۋعا نەگىزدەلگەن قۇرىلعى
سكانەر - بۇل گرافيكتىك نەمەسە تەكستىك اقپاراتتاردى كومپيۋتەردەن تىكەلەي وقيتىن قۇرىلعى.
دىبىس كولونكالارى - دىبىستىق اقپاراتتى شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
قۇلاققاپ - دىبىستىق اقپاراتتى شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
ميكروفون - دىبىستىق اقپاراتتى ەنگىزۋگە ارنالعان قۇرىلعى.
دجويستيك - كومپيۋتەرلىك ويىنداردا قولدانىلاتىن قولمەن باسقارىلاتىن تەتىك.
ستريمەر - مالىمەتتەردى ماگنيتتىك تاسپادا ساقتاۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
پلوتتەر - سىزبالاردى (گرافيكتەردى) قاعازعا شىعارۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
مودەم - بۇل تەلەفون جەلىسى ارقىلى باسقا كومپيۋتەرلەرمەن اقپاراتتاردى الماسۋعا ارنالعان قۇرىلعى.
جەلىلىك اداپتەر - كومپيۋتەردى جەرگىلىكتى جەلىدە قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ساباقتى بەكىتۋ.
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى
You Might Also Like
-
شىدامدىلىققا تاربيەلەيتىن سپورت ءتۇرى – ۆولەيبول
