InfoHub Logo

كومپيۋتەردىڭ قۇرىلعىلارى
ادامزات بالاسى دامۋدىڭ بارلىق تاريحي كەزەڭدەرىندە ەسەپتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ وتىرۋعا ءارقاشاندا مۇقتاج بولدى. العاشقى كەزەڭدەردە وعان، اياق - قول ساۋساقتارى سەكىلدى
قاراپايىم قۇرالدار جەتكىلىكتى بولدى. عىلىم مەن تەحنيكا دامۋىنا بايلانىستى ەسەپتەۋ جۇمىستارىنىڭ قاجەتتىلىگى ارتىپ، ونى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن ارنايى قۇرالدار - اباق، ەسەپشوت،
اريفمومەتر، ارناۋلى ماتەماتيكالىق كەستەلەر شىعارىلا باستادى. ءبىراق ۇستىمىزدەگى عاسىردىڭ 40 جىلدارىندا، يادرولىق فيزيكانىڭ دامۋ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى، قولمەن ەسەپتەۋ ىستەرى كوپتەگەن ماتەريالدىق رەسۋرستاردى جانە ادامنىڭ تىكەلەي ارالاسۋىن تالاپ ەتە باستادى. مىسالى، "مانحەتتەن جوباسىن" (اقش - تاعى اتوم بومباسىن جاساۋ) ىسكە اسىرۋ كەزىندە ەسەپتەۋ جۇمىستارىنا 600 ادام قاتىستى، ولاردىڭ ءبىرسىپىراسى تىكەلەي ەسەپتەۋمەن اينالىسىپ، قالعاندارى سول جۇمىستىڭ دۇرىستىعىن تەكسەرىپ وتىردى.
XX عاسىردىڭ ورتاسىندا ينفورماسيانى وڭدەۋدى اۆتوماتتاندىرۋ ءىسىنىڭ قاجەتتىلىگى (كوبىنەسە اسكەري تالاپتارعا ساي) ەلەكتروندىق تەحنيكا مەن تەحنولوگيانىڭ قارقىندى
دامۋىنا سەبەپشى بولدى.

ەلەكترونيكا تابىستارى ناتيجەسىندە جاسالىنعان تەحنيكالىق اسپاپتار ەلەكتروندىق ەسەپتەۋىش ماشينالار (ەەم) دەپ اتالا باستادى.
1946 جىلى العاش پايدا بولعان ەەم - دەر ەلەكتروندىق شامدار نەگىزىندە جۇمىس ىستەيتىن، ۇلكەن زالداردا ورنالاسقان، كولەمدى ەلەكتروندىق جابدىقتار بولاتىن. ءبىراق 1948 جىلدىڭ وزىندە - اق ەلەكتروندىق شامدار شاعىن ەلەكتروندىق اسپاپتارمەن - ترانزيستورلارمەن الماستىرىلىپ، كومپيۋتەرلەردىڭ بۇرىنعى جۇمىس ونىمدىلىگى ساقتالىنعانمەن، كولەمى ءجۇز ەسەگە دەيىن تومەندەدى. 70 جىلدار سوڭىندا ينتەگرالدىق سحەمالاردان نەمەسە چيپتەردەن جاسالعان ميني - ەەم - دەر شىعا باستادى (ترانزيستورلار مەن ولاردىڭ اراسىنداعى قاجەتتى بايلانىستار ءبىر پلاستينادا ورنالاسقان). وسىنداي ميكروپروسەسسورلاردىڭ (بىرىكتىرىلگەن ينتەگرالدىق سحەمادان - بيس ەلەمەنتتەرىنەن تۇراتىن) شىعۋى دەربەس كومپيۋتەرلەر زامانىنىڭ باستالعانىنىڭ العاشقى بەلگىسى بولدى. العاشقى ەسەپتەۋ جۇمىستارىن اۆتوماتتاندىرۋعا ارنالعان ەەم - دەر كۇننەن كۇنگە ارتىپ كەلە جاتقان ينفورماسيا اعىنىمەن جۇمىس ىستەۋدە وتە ىڭعايلى قۇرال بولىپ شىقتى. باستاپقى كەزەڭدەردە ەەم - دەردە تەك ارنايى ۇيرەتىلگەن ادامدار عانا جۇمىس ىستەدى، ءبىراق ونشا دايىندىعى جوق ادامداردىڭ كومپيۋتەردى پايدالانۋ مۇقتاجدىعى مامان ەمەستەرگە ارنالعان ماشينا جاساۋ قاجەتتىلىگىن تۋدىردى. 70 جىلدار باسىندا "تۇرمىستىق" (ۇيدەگى) كومپيۋتەرلەر دەپ اتالعان ميكروكومپيۋتەرلەر شىقتى. ولاردىڭ مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بولاتىن، تەك ويناۋ ءۇشىن جانە شاعىن ماتىندەر تەرۋ ءۇشىن عانا پايدالانىلدى. 70 جىلدار ورتاسىندا تۇرمىستىق كومپيۋتەرلەردىڭ ەتەك العانى سونداي، ولاردى سۋسىن شىعاراتىن فيرمالار دا (Coca Cola) جاساي باستادى. دەگەنمەن، ميكروكومپيۋتەرلەر دامۋىنداعى ەڭ ەلەۋلى وقيعا بولىپ 1981 جىلى IBM فيرماسى جاساعان، كەيىننەن "دەربەس كومپيۋتەر" دەپ اتالعان شاعىن كومپيۋتەردىڭ شىعۋى بولدى. سول ۋاقىتتان باستاپ وسى اتاۋ شاعىن كومپيۋتەرلەر توبىنىڭ جالپى اتى ەسەبىندە تۇراقتالىپ قالدى.